Artis medicae principes de curanda febre typhode : comparatos in conspectum historicum / dedit Franciscus Ochs ; praemissa quaestione de auctoribus Graecis circa notionem affectus typhodis dissentientibus

51쪽

bis, priusquam febris accedit, plerique Sentiunt per o

tum Corpus insolitam quandam assectionem ανωμειέαν quam ero , quali Sit, Verbi explicare nequeunt, quasissensum disporsae per corpii rei Cuiusd9m a natura no stra alienae, quod aliquando Subcalidum, aliquando mo da citra Calorem, aliquando utroque modo alliciens, aut sin his Iovitor carnes omnes distendens landiculantur qui sic assocti sunt, et omne parte diStendunt, Daturao quodam stimulo admoniti; maXime OS Somnos, quum in carnibus satuosum excrementum sentiunt sensus illo

molestu Vocatur κ0πος, Si post immoderatos labores, is que iυros cirος ubi Sine exercitatione rapontansea classi tudo exstitit ex crudorum et Cra8sorum humorum Copia,

quae in musculorum Compagem decumbens laxitato si gravitatis sensum sacossat Cuius assectionis inliqua va ristas ciam into GaLExu ridotu distincta fuiss0, logi

quae a plenitudine maxime fiat, qua partes continentos dis tenviantur; ulcerosa ἐλκωδνης αισθησις S. διαθεσις , quae motis magis quam quiescentibus membris urgens mordaCis humo ris symptoma perhibebatur denique OSSifraga κοπος στο-

κοπος S. λεγμονΟἰδνὶς GAL ad Aphor. 2 5.), quae ne mi nimiam quidem motum Iustinet, cum tensionis simul, Calori et morsu SenSu, atque ex plenitudine humovum existat cum corruptione coniuncta Desinunt autem omneS

gradum pervenerint . in fulgorem, quo febris, eaque putrida, initium habet. Biigores scilicet existimabantur ex Cretricis facultatis motus violenti, sicut pandiculatioet oscitatio seiusdem facultatis moderata intentiones. GALEx d.

52쪽

caus Sympi L. II. . . . Sed non solum in signis morbum praecedentibus habebatur lassitudo ex tumoribusrsistitis, sed in pals febribus, iis tu potissimum ma

lignis inter graviora symptomata animadvertebatur. Prorrhet L. I, 76 91. - Aphor. IV, 31. - Coac. Taen. I. 36. - Epidem ΙΙ. 3. 7.); et ubi pras eteris signis si diu Conspicua erat, febres orrco δεις dicebantur, quaΘΗ. Prorrh. I. 6. inter malignas reseruntur, haud aliter atque ex recentioribus nonnulli egregiam prostrationsem virium circa initium morbi inter praecipuas notas eΓ-niciosarum nervosarum febrium recensebant. Et has quidem in lassitudin humorum crudorum intemperies ἀνωμαλία, ανισor ς' febrili calor ad caput

1 0rri poterat, tali cum impetu, ut instrumentum Sen tisendi commvn occuparet, o saciei rubor, Culorum do lores, Capili graVitas, paraplegia, VOCi interCeptio, Sur ditas, oculorum distorsio et stupor et Carus inde Con

ciliaretur Hippocr. est Gal Epidem L. II. . . . ., iid. Prorrhet. I, 91 96. 97. qui assectus deinceps in

obsCe8Sus Circa maxillas et articulos a sepse desinerent

Hipp Aph. III, 31. , quum sacultatis vitalis εριτυτο θερμου beneficio depulsam copiam humorum glandulae circa maxillas dispositas exceperint GA L. comm in Epid. et Aphor. l. c. . Ex quibus sponto intelligitur, qualis affinitas

inter utrumque assectum, et κοπωδη et τυφωθνὶ intercedat; νωθρεια quidem utrique communis sed ubi in eodem se gro ConCUPrunt, lassitudo praecedit, et stupor Secundario loco in8equitur κοπωδνη denique de musculis ACI'emen torum copia ita assectis dicitur, ut artubus gravatis motioneSaegre et Cum en Si ingrato persi tantur, Cetoris partibus a pathemat immunibus τυψωδης autem cerebrum pSum laesum esse subindicat, humoribus secumbontibus vel Vδporibus congestis, Unde sensus et motus deficiant, nec non reliquae functiones, praecipue Vitales in Ocietatem mali attrahant Γ.

53쪽

Vorum alia otiam vis verbo νωθρεία potest insesso, ut antea animadvertimus, torporem scili Cet univorsalomot segnitioni in multoribus obeundis significandi, qua dis scito Iaaboat xcitationem, et energia Voluntatis osti tuta sit. U1DΛs enim ναιθρους in rebus ovendis mi nus alacre Vocat, quibus stimulus sit adiiciendus; Zς Nonoaeus eosdem interpretatur: ληθαργους, PPOSito o υ- θυι οις, qui Concitato et feroci Sunt animo. se solum Ionti ad ssentiendum et gondum Si diCuntUΓ, Vorum et iam stupidi, qui stactus in Prorrhetici paSSim κατοχοι VoCantur. 2 osorri autem in Odom libro est in Coacis Prasenot et alibi sa pe animalium functionum et potissi

humorum derivabatur, sic torporis νωθροτητος CRUSaspociatim in frigida si humida indolo maioriae, Vel qua se frigida simul si humida ossset, quaerebatuP. Et quia

pituita illa nota convonisebant Das coteris humovibus cardinalibus, has maxim cerebrum aggravnia in auSRponebatur illius et cognatorum assectuum. Sic Ap. Λ d. Loo lassect L. III. . . legitur: τα φλεγματικα καὶ ψυχρα εργα ρ ενα νωθροτ=ητας τε καὶ καταφορας. Cf. GAL. d. CRUS. Sympi L. III. C. 10. - Omm in Prorrhet.

L. I. 13. Neo minus hoc symptoma in malis habebatur, quam, de qua supra dicobatur lassitudo. Hre P. CoaQ. fraen. I. 1. - Prorrhet. I. 13.), Si νωθρὴ καταψ0ρῆ phreniticis in constitution postilonii Nilium attulit

f. 13.

Quibus rasmissis docornondum est, utram ex his assectionibus Esto Ῥ1Ληυς subintselisexoris sobrium clypho

54쪽

dum primordia constituentem Etenim ipsos etseres se dicos intordum ancipites haesisse . quomodo νωθροτης in HippocΗΛΥ1 libris accipienda Sit, GALEN Us auctor sest, Comm. in . Prorrhet. 1, 70.), cui νωθροτης quae ibi

ab Hi Procn/ΥΕ Commemoratur, torporem Videatur seno

tars x cerebri Vel frigore, Vel humiditate, Vel utroquo coniuncto i profectum Addit vero, nonnullos illo loco

νωθρorητα interpretatoSeSSe corporis movendi difficultato in δυσκινεσἱαν), neque an eriplicandi rationem uti ius au istro utare. in obscuris enim et hice Marontibus dictioni bus cuipiam, uti lubeat, intelligere 8SQ. Concedendum. In eo autem, quem no interpretamur, loco Enoae 14sus νωθρειαν propterea non Videtur dixisse lassitudinis asso Cium, quia huic, quae equitur uti ασις non ades ali naei contrarix est, ut mutati, iam eam logonoratio dici possit. Namque m 0πωδης πιισθνησις initium 'aepe inten sissimarum debrium xonstituit. iis ius molitioribus id sos amiliaris est, quia magna Copia MXCrementΟΓum ueten tarum Virium maturae magnam intentionem ῬXpostulet

ad causam propollendam. inliseram itaque ampi sectamur

νωθρείας Virtutem, quae omnino potior et i Sitalios est, hanc nim torporis Speciem saepius in contentionem vi rium vitalium, eamque Conditionem oppositam transire, observatione Veterum abunde Confirmant. Est ali

brium functionibus enim Vitalibus phaenomen febris o tissimum id dicebantur, atque exacerbalio febrilis so tot cisto momine rapud Graeco nuncupari. Ouum Vero illam pigritia; in intentionem permutati Ο qua maximΘad sobris indoism ut communi nota, TeSpi Cit, Com pluribus morbis diversas partes infestantibus os divorsas

est, non unam sic dici potuisse febrem, sed plures τυφωθεις, pro Varietate partium et Systematum laborantium otc. Quo roserendam esso puto Observationem Mi PPO c RATIS, Prorrhet. 1 Tf. o νη ἐς rῆθος ἱδρυνθεισα συν νω-

55쪽

ποθνησκουσιν in qua exemptum edi milii vilistur sobpiscum nota lavditatis et Segnitiei, quae decurrens in in

Virium sortior contenti et Symplomatum exacerbalio Provocatur', unde morbi Causa et semes Vel sex pollitur,vo ex immoderato nisu facultas vitalis irrito conaminoo citius exhauritur. Similiter degenerass0 id sentur se bres omitertianae, quA BI'. iv P., Pid L. I S. 2. t. 25. oscribuntui . Omnium ibi dicuntur sobrium violon tissimae longissimae et maNimis ripatae laboribus. Lo nilo quid om incipi sebant, in totum Vero perpetuo in cusscontes diebus iudicatoriis Vela sementiu e acerbaban tur in deterius procedebant, parurn Solum modo remit

cius inflabant; quas signa malignis febribus Omnino con venire, GALEN Us addit in Comment ad 1. C. Tales au tem morbos, qui procedente tempore in Crescunt, et de teriores Semper stant, Di Si prius Solvantur, HIPPOCRATES VOCat παυξ εῖς, et ita vi dontui ii ad se bros ERO11Λx tymphodes accedere. GAL in Epid. L. VI. 5, 26. Vorum Prae ceteris ad liarum ebri uni desinitionem adaptari posse inihi videstur svomplum morbi, qui a GALENO et ceteris

post HIPPoc RAΥΕΜ auctoribu Letlia1 gus Vocatur, nimi rum ubi in lirenitidem is degenertit, Cui secundum spe Ciem κα ίδεαν , ut aiunt, et materiam plane oppositus QSt. PAUL ALGix L. III. . A L. Melli med. L. XIII. C. 21. et α). IS enim Lethargus, quem Vidimus a ZExo DO1 SuhStilutum τω νω do is sicut νωθρυν a Galeno τω τυψωδεί), exquisitam imaginem eius orporis dioid ρείας)praebet Et animalium et Vitalium facultatum, qualem modo sescripsi imis, adeo ut multis locis, praesertii in III i M)cii ΛΥ1 libris, νωθροτνης et pigrae assectione eum Videantu subindicaro. De cuius natura, quid veteribuSVisum Sit, et quae omnino ad notitiam paulo CCurati Orem pertineant, raptior IOCO quae necessaria fuerint,

56쪽

suppeditabimus. Hac autem occasione illud monuisso susiciat, hanc aegritudinem interdum in malum oppo sitae naturae κατα διαδορον pertranSire, i. e. in phre nitidem, ex qua et ipsa Saeptu Vice Versa existit. GAL. ad Epid. V1 6 8. Cuiusmodi convorsions sobri in inoppositas formas degenerantium HIPPOcnΛΥΕ intelligore videtur in Epidem L. II S. 1. . . ). Et haec quidem snssiciant ad mentem Roaei AIri, qualis mihi eris Visa sit, interpretandam.

Sequitur, ut percunctemur, an has morbi dos nitio cum iis Vere congruat, quae apud Hi ocRΛΥΕΜ Circa hanc rem ObserVala reperimus. Itaque si comparaverimus locos ex Epidemicorum libris excerptos, statim in oculos incurrit, assectus illorum segrotorum non febri Styphodis nomine ibi insigniri, nec singularem quidemoando 10brem dici, multo minus, quemadmodum ab EROTIANO Συφοόδεις, Complures reserri Threi ιυδ 1 onim illic nihil nisi symptoma significat sobrilibus vel febre caron tibus morbis casu adiunctum, nullaque Species, nedum genus, quod innuit Enoaei Axus, ita dici vid0tur. Et quamvis ιωθρεια huic assectu omnino conveniat, praeSertim qua tis Epid. . II. . . commemoratur, haudquaquam elu cet, quo pacto ille dicatur in Oppositum statum degene

rare. In historia sorvi Antiphili, Epid. L. IV. statim ab initio adfuit ausus. febris intontions 4πμασει Vi-

QOσα κρίσιμα σημLῖα γινομενα, τα αυτα ταυτα μη γινόμενα δυσκριτα, τα ἐναντία δὲ σημαίνοντα, κακον, Ου μονον Η παλινδρομέη, MI λ καὶ τῆς αρχαίης φυσιος α ἐναντία ρέποντα, σπερ καὶ ων κακων σημείων ἐπὶ Ουναντία ρεποντα Iocus ad doctrinam Veterum de HSibus octorum perscrutandam Iassicus, quem GaIenus

in libris de existhus fusius explicavit.

57쪽

rium vitalium insignis, non languorem Pra Se ferens illa ius desiit potius et remisit, quam intensa est, in Stuporem, ut affectionem deuteropallaicam, nec sincops morbus naturam egregie mulaVit, qui ἐξιστά/ ενος dici posset. Sic Cetera etiam eiuSdem athematis exempla non magis in Euo Ῥ1ANI Otionem quadrant. Nam et in servo Attici, ut Antiphili dicto typhodes malum accos Sit secundar ium, EROTIANI autem νωθρεἱα, etiamsi eun- dom associum significaret, manifesto erat primarium. In uxore ninyris denique negantur Comitantia symptomata morbi si 10bris ipsa, et quae sequebantur Phaenomena, in tontionsem minime significant. Num Vero forSitan ante ocu los RoΥ1Λso Versabatur illius typhi genus, cuius quin que species ex libro de intern affectioni b. supradoscripsimus P Equidem De e hi quidem Communes notas ab illo propositas potui colligere, neque obres Vocantur assoctiones illam, se in omnibus febris logiturre Vera adfuisse. Et prosocto non intelligo, quo iur vir quidam doctus alis 3em Pitia eli. 1810. n. 32. P. 106.ὰ contenderit, illas quinque SpecieS, quantumVi ceteroquin intor se discreponi, in hoc omnino OnVenire, quod cum torpore incipiant, et cum intentione degenerent. Nam, qui primo loco fertur typhus, cum gravitate quidem imbscillitatem si impotentiam manuum et Emorum απυ βαρεος ασθενειην, καὶ κρησίην των σκελεο ν et . Secumducit. Sed haec symptomata conveniunt cum lassitudino

Spontanea, quae Supra Emorata St, ex retenti excre

montitiis oriunda humoribus sequi hoc in morbo biliosas

natura Sunt, ebrium acutiorum auctores , et disserunt ab ea conditione, quae νωθnεἱα apud EROTIANUM Voca

tur, nam simul ab initio vehemon adfuit sobris ot graVi ardor, quae non nisi ad intentionem Euhασιν , nullo modo ad pigritiam pertinere possunt. Deinde typhus ille speciem omnino quidem immutat, sed non εἰς μέr:χσιν, quippe quas iam ab initio egregia erat, potius λn XSOlutiones virium vitalium a morte insequente exi-

58쪽

uo iniservallo distantem. Secunda vero species ly plii, citaracterem laxitatis Omnino iam ab initio pras sos seri, nec tamen alter quodam Stadio qualicunquo modo intonditur, Sed quod antea universi Corporis malum erat, ad pulmone Dangian Cum tΓΟCilate contrahitur, et spiri tum cito intercipiens, Ad mortem Papit. De ceterissio illatim disputari minime opus est in quibus neque

νωθρεία neque εκσrασις in Contrariam speciem conspicitur,

nisi sensuri quendam Atorquendo, Vim Verbis interpre iando inferre velimuS. At Vero si Vulgari modo Roae 14 si verba reddere prases eramu , si bi e S Cm m et ut o me si ii na v. . 12. et intensam habent mentis ali sena tio nem, quam interpretationem Supra VituperavimuM; pers patet, uti locos ex Epidenticis depromtos, ita et Iioscestvplios haudquaquam tali desinitione xircumscribi.

Sod si Estoae 14s Us tamquam interpres Voci tanto per ab usum D POCRATIS PeCeSSit, unde tandem hanc typti odis sobris notionem acquisivit, siquidem genuinax orba illius sunt, quAlia nunc Sstanc De in re non audeo sententiam serre siVe enim sex scriptis sepseriti tis composu0vit, sive loci illi apud Hippocvatem collo cit inutili sint et vitiosi, quippe quum SagaCita Virorum antiquitatis Graecae peritorum illos nondum vitisatur

satis perlustrasse et ad Vera similem lectionsem rosti tuisse, Sive Oinen Oluminodo ex Hippocratis libris, Oxpositio oro aliunde depromta Sit, sive ut in quacun qua causa ad an incongruam interpretationem auctor addit tus sit, in medio rem relinquamus. Vixit enim EROTIANU Complurium seculorum intervallo ab Hippo orate distans intersea autem Dolio illius moi bi mutatio D sem aliqua in et deClinationem admisisse potuerat, eiusmodi, ut degenerationis nota stuporis assectui, qualis simple antea morbi imago morat, sit adiecta. Docetura utein Xpositione Vocum Hippocratis, quam complia PUS, nec0ssitates Iaaud dubis adducti, SuSCeIictrunt, quocunque Ce

59쪽

teroquin cum successu instituerint, illum iam tum non ab omnibus rite esse intellectum.

f. 15.

Exinde ad ΛΕΕ ΠΜ usque, quotquot exstiterunt insedici si scriptis olictis memoriam Suam ad OStra tempora produxerunt, nullus mentionem iniicit typhi vel typhodis alicuius morbi. Hunc autem GALEXUII, qui tot libros modicorum perlegerat, cui tam larga observationis copia, tam assidua de rebus mediCis me ditatio erat, qui tanta operum varietate si amplitu dine omnia sere complexu est, quae mediCOvum Cictu tia tunc aetatis continebantur, si plurima illustravit et additamentis ornavit; non facit poterat vel immemo rem elabi vel inscium fugere, quod notatu Vel XI OSi tion quodammodo dignum fuissset. Et ros secto x ipso Plurimam, quae circa rem OStram Versatur , haurimUS cognitionem. Apud eum vero disiungenda est, quae Ri feCtio υς ωλὶς paSSim vocatur, a febribu , qua τυ υδεις nuncupavit, nisi, quae ibi incongrua nobis videantur, volumus indiscriminatim commiscere. Qua de auSa, quae GALExo debeamus, bipartito Sermone narrabimUS. Veruntamen, quae de pall1emate typliod memoriae ills prodidit, sex parte iamiam Supra aliquando quaSi praerepta legebantur loci certe, sunt autem nonniSi pauci, exscripti ibidem sunt, quibus cpmmemoratum illud inveniatur. Illic vero Vox τυφωδης solummodo nil mentem HIPPOCRA11 exponitur, neque ita proprie ad GALEA1ssententiam illi of P0ndi sunt, qui ipse eiuSdem USUS, cuius ille, particops non suit, imo privam Sibi eamque non nihil ab illa divorsam virtvisin huic orbo obrem designanti adiecit illius autem usum quasi obsoletum et insolitum in terpretationis iamiam dignun iudicavit. Itaque, ut PQ

60쪽

petamus, quae Supra I. . notata Sunt, GALENUS τυφω-dan, quomodo HIPPOcnΑTE dicit, idem ait significare, quod αυργητον, alibi, quod νωθρον , βαρυν, δυσκἱνητον, alio de niquo loco EXOges. Voc Hipp.), quod ἐνεος καθεζόμενος, ubi historia sorvi Attici Epid. 4 9. ante oculos ei videtur versari, in qua legitur τυφώ9δxi ἱδρυθνη. Sod his quum adiicisndum nihil ab amus, non amplius insistamus, nisi aliud quidquam ab sodem GΛ- LENO possit Aspectari Scilicet haec quaestio movetur, an in iis, quas Galenus segritudines descripsit, quarum que, quamvis multae quidem et Variae sunt, nulla o me typho dis gerit, inveniatur, cuius offigies cum notis illius pathematis ori conveniat, quod in Epide micorum libris τυφῶδες vocatur, et inde clarius orsan

hoc ipsum illustrari possit PQuodsi singula illius momonia poctamus, dissicilem

excitationem, profectam ex frigida temperie causae in terna ἐκ ψυχροτητος γῆς κρασεως hebetudinem, motio

citurnitate, pulsum debilem, tardum, languidum, CCΘS Sionem modo protopathicam, modo Secundariam et . ΠΟ-ta soporosi pathematibus commune animadvertimus, et potissimum Comatis somnolenti, Iethargi GAL meth. mod L. XIII. c. 21. Id disser Sympl. o. 3. - de Co malo c. 2, si cari sigioni in hisce licet agnoscere, quae assectiones communi cognomine Cataphoricarum Ocan tu apud GA L. Meth. med. 1. C. et de Simpl. Lo med. L. XI. o. 15. Castoreo). Quarum omnium, Siqui dom incoras et exquisita ἀκριβεῖς Comparebant, a fas GΛLgno in humor frigido ponebantur, CraSSO, te naci, i. e. pituita, modo copia cerebrum Obruente et irrigante, ut in comato, modo frigor intens laedente, ut in CaPO , modo putrescent et acrimonia quadam irritante, ut in lothai go. sed quasenari nece8Sita eSt, ut genu Soporosorum pathematum in typhod assectu agno scamus et quido obstat, quo minus specie eorundUm