장음표시 사용
161쪽
AEScΗΥLUS. 3Perventum igitur eo est, ut prorsus nihil esse appa-,q- Πι--ρων ab Aeschylo scriptam esse evincatur uisque Quam ab Athenas soboliasisque Hermo nis arce a est emendatio, quae istud fabulae nomen ostiis- ,eat. Sed quae ab his scriptoribus ut ex Persis eschyli afferuntur, quum potuisse in Persis scripta esse dixissem, locosque
ostendissem, in quibus potuissent posita esse, non Olum irridere ea placuit elchero, sed etiam refutare. Non desen clam ego quae certo demonstrari nequeunt, quum praesertim
quod apud Athenaeum III p. 86. . scriptum est ἰσχυλος r ἐν Περσαις - μῆροι τοτ snam τας in aliis libris correcti ridetur νήσους νηριτοτρόφους iρηκεν, ortasse alia otiam Asschyli verba in isto τὰ -- του contineat; sed vellem uoti talia mihi obiecta esse, quale est περι quod non circa Psyitalaam, sed in Psyitale maevi Persae perierint,onininoque quod de insulis deque naritis si prolatum. Nemia prae Ρε-aruli iniqMitate vir doctissimus, quod p. 37 praeter Psyualeam etiam aliam insulam ipse Aeschylus me
Recte tamen vituperavit hoc, quod που posueram. Haec enim vocula sane languet Puto autem id minus reprehendendum fuisse, quod non eo loco qui haud paullo probabilius indicium omissionis habe excidisse videri illa verba dix-m. Est is in proxime antecedentibus verbis, in quibus non solum ad sen entiam aliquid desiderin videtur, sed
etiam Versus exspectatur paroemiacus. Mutuo illa aptius sic procederent V. 946. a 'ται γαλεριῶν πίων μητήνδ' ηDxέαν ςιαντ ὰστων,
νηριτοτρόφους ἀπόλωλεν. Quod autem ad πόξυλος attinet, quoniam παυλαν γόον serendum negat, alium locum indicabo, ubi quum aliquot Verin exciderint, non poterit negari ipsam rem qua ibi oescribitur oportunissimam ei vocabula esse. am a te V. 780. εκτος δε Μάραφις, βδομος δ' Ἀρταφρόνης
162쪽
M AESCHYLus. iam alii viderunt deesso ea, quae de coniuratione contra magos dicta erant, in quibus nomina posita fuerunt quinque priorum de coniuratis, qui salsum merdin, hominem veri
p. a Aetas nostra, postquam et philosophos et theologos ad avia nogressos vidit, fluctuantibus animis ita in divereum trahitur ut alii omni religione animos exsolvere conmtur, alii autem, sive illi scanimo, sive consultius rati, omnia ad religionem relarant. In his etiam philologi quidam, similitor ut olim patres occlesiae, apud Veteres Graecorum poetas praesensionem quamdam sibi videntur Christianae religionis invenire. Nimirum Veritas, cuius sons est in ratione, non fuit alia ante Christum quam nunc est religio autem, quisequidem divina sit, non potest non consentire cum Veritate. Quod si voteros illi de quibusdam rebus ita ut Christiani senserunt, senserunt Ili quidem Vera, sed non praesenseriant doctrinam Christianam. Quae qui permiscent non mirum est si denique adducuntur, ut paene Christianos sibi fingant eos qui multis ante Christum saeculis fuerunt. Id factum Ostnuper ab iis qui de sabula Promethei scripserunt. Ex quibus C. L. Schoemannus, vir eximiae eruditionis elegantissimiquo iudicii, quum in Aeschyli tragoedia Prometheum admir bilem esse invicti animi altitudine Iovem autem non modo immemorem accepti beneficii, sed etiam saevum atque crudelem videret, molestissime tulit hos mores, quod nequo religionis tanta perversiis esse potuerit, ut summus deorum improbus esse crederetur, neque Aeschyli, quem poesis suu reverentissimum dei ostenderet, temeritas tanta, ut religionem populi ludibrio haberet. Itaque ut pium poetam uti impietatis criminatione vindicaret, non solum de tragoediu
163쪽
MSCHYLUS. 5 illa accuratissime admirabilique cum apparatu doctrinae disseruit, sed etiam ipse composuit Prometheum solutum, non quo quasi restituere conaretur tragoediam, quam Aeschrius isto titulo cum Prometheo vinci coniunxisset, sed ut Ostenderet, qua ille ratione conciliare inter se ea quibus pugnare secum Visus esset potuerit. Sciebat autem dixitque, dissensuros ab se esse et eos, qui veteres Graecos ut adversantes praeceptis Christianis contemnendos censerent, et illos, qui suis quibusdam opinionibus constricti aurem praebere nollent verioribus. Sunt hi sane vituperandi, si opiniones eorum salsae sunt quid autem, si verae nam non magis liberum , iudicium est animi novis placitis capti, quam tenentis ac defendentis vetera. Atque exstitit iudex nullius partis studiosus Iulius Caesar, qui in iurnis antiquariis huius anni lasciculo IV. tam circumspecte considerateque adversus Schoemanni sententiam disputavit, ei ut ego quidem omnino assentiendum existimem. Sed quoniam illum summatim ista disserentem quaedam consulto praeterisse Video, non inutile suerit caussam illam denuo paucis cognoscere, ne immeritam laudem Aeschylo tribuentes eripiamus laudem meritam Patet autem duo huius disputationis capita SSe, unum, quo quaeratur rectene iudicatum sit de iis quae offensioni esse in Aeschyli tragoedia visa sint alterum, quo consideretur, an soluti Promethei tale potuerit quale propositum S argu
Ac verum quidem est quod p. 43. dicit Schoemannus, non debere tragoediam pugnare cum religione populari nec quae sancta et venerabilia sint privare illa sanctitate atque in contemptum adducere sed quod statim addit, non magis licere poetae tragico Iovem ut odio dignum tyrannum fingere quam statuario in templo signum Iovis Orma satyri aut vultu malevoli daemonis ponere, nec recte et cupidius iudicatum Videtur. Non im comparari inter se ista possunt, quia nec ridiculi quidquam in Aeschylei Iovis persona, ut in SatΥm, nec tetri, ut in malevolo daemone, invenitur. Quod autem p ri ait, quidquid defendendo Aeschylo afferatur, non posse magnae temeritatis culpam ab eo averti, si in summo deorum exemplum proposuisset morum pravitatis, id documento est aliter eum de animo lovis quam AeschFlum sentire, qui non putavit se aliquid de maiestate Iovis detrahere. Componere
164쪽
M AESCHYLUS. igitur hanc repugnantiam studet Schoemannus ita, ut videri
quidem pravos esse Iovis mores, Sed non esse doceat at ne videri quidem pravos voluisse censendus est Aeschylus non tulissent enim aequo animo spectatores, nesciente in ea demum quae Secutura esset tragoedia Iovem qualis re vera esset appariturum. Ex quo apertum est Schoemannum hodiemas aut Christianas de bonitate et pravitate morum Opiniones Aeschγlo supposuisse. Quid vero eum adduxit ut id faceret Potissime, ut videtur, nomen Iovis, cuius non distinxit duplicem usum. Significat enim nomen illud nunc unum e diis, qui supremus habetur, nunc omnino divinam naturam, ut in Agamemnonis et Supplicum versibus, a quibus p. 24. profectus videtur Schoemannus. Ipsa id verba docent,neti ος6 πο ἐστίν. Illis in versibus Aeschylus, ut omnes antiqui, quum universe de deo loquuntur, summa id reve- p. 3 rentia facit, aeque ut Christiani persectissimum et sanctissimum omnisque labi exper numen venerans. Valde ab eo de diversus est is Iuppiter, quem unius ex diis perSonam sustinentem potentia quidem praeValidum, cetera autem homini similem iisdem quibus humanam naturam assectionibus animi obnoxium cogitabant. Hos non distinguens Schoe- mannus fieri non potuit quin pugnare Secum eschylum crederet, qui quem alibi ut sapientissimum et iustissimum gubernatorem mundi praedicaret, in Promethe ingratum, iniustum, SaeVum, crudelem feciSSet. Itaque deum, qualem Christiani colimus, Aeschyli animo ObVersatum ratus, neceS-sario in eam incidere opinionem debuit, ut ista, quae in Iove Vituperanda putaret, re vera non vitia, sed furto Promethei provocatum iustam de iram esse Statueret, idque Ostensum esse crederet ea tragoedia quae soluti Promethei nomen gerens illam quam integram habemus sequebatur. Eo factum est autem, ut etiam in Prometheum iniquus SSet, quem pariter nostri aevi sensus Christianamque disciplinam Ghibens eo vituperat, quod quas artes hominibus impertiverit, eae omne non ad morum probitatem atque animi virtutem, sed ad vitae necessitates et commoditates spectent, tu ut homines ad solum utilitatis studium insormaverit, eoque Ondo bonitate vitae cogitantes pellexerit ad vitium in quo est p. i. Sque e progressus, ut Prometheum vel diabolo aequipararet.
165쪽
AESCHYLUS. III λῆμον δρομιηθευ του δίκην πάσχεις τάδε sAluer, in aequius ulmen, salsa ratiocinatione Reifigi adductus, iudicavit Franciscus Ritterus, qui quum in vol. CIX. Annalium Vindobon sium suam de Schoemanni libro sententiam diceret, Vanum meritorum suorum iactatorem Meputavit Prometheum. Consideremus et Iovem et Prometheum non quales hodiernus qui theologus aut philosophus fingat, sed quales Aeschylus et ab antiquioribus poetis acceperat, et popularium suorum opinione serri sciebat Iuppiter ei ille est quem modo diximus, similis homini, ut omnes dii, in quibus tantum pars quaedam divinae naturae inest. Igitur quum Titanes inter se deliberarent utrum Saturnum an Iovem regnare oporteret, prometheus effecit ut ereptum Saturno regnum traderetur lovi quo ille potitus, itanibus in tariarum detrusis, munia singulis diis sua assignavit. Ei, quum deletis hominibus aliud nOVum genus creare vellet, Prometheus miseritus hominum obstitit, subductumque clam ignem cum mortalibus communicavit, quo compotito artes docuit, quibus ab agrestiseritate ad commodae et iucundae vitae cultum eveherentur. Quapropter iratus Iuppiter eum in Scythiae deserto rupi p. asfigi iussit. Quid in his est, quod aut morum praVitatem Iovi arguat, aut probitatem suspectam reddat Promethei 'Ingratus, inquit Iuppiter est erga Prometheum, per quem est regnum adeptus. Prometheo ita videri non est mirum. Num vero, Si regnat per Prometheum Iuppiter, propterea serat adversantem regnanti, nec puniat propter ignem clam surreptum datumque hominibus Dominator mundi est Iuppiter, pro arbitri Suo cuncta regenS, παρ' ἐαυτ ' το δίκαιον ἔχ- asper novitate imperii, απας δε τραχυς ςτις ἄν νεον κρατῆ, eoque inexorabili Ἀκίχητα γαρ ii γε - αεαρ,παρή- μυθον εχει ceterum nec lacto maior nec futurorum omnium gnarus. Similia legimus in Eumenidibus v. 620. τὰ is αλ ἄνω τε καὶ κατωστρήν ον τίθησιν ουδεν, ἀσμενιν μένει.
Eiusmodi ingenium durum quidem est et violentum, sed nihil habet ignaviae, nihil quod indignum aut indecorum sit regi
deorum Severus est: SeVerita autem eis non amatur,
166쪽
M AESCHYLUS. obediatur iure suo etiam non obedientem punit quod si Prometheo crudelissima imponere poenas videbRur, non obliviscendum est immortales esse et qui punit et qui nitur, ut poenis quoque non potuerit Promethens qualibus inter mortales affici. Talis igitur quum sit Iuppiter, quid in eo est quod indignum tragoedia sit 'Quid ver Prometheus insericordia motus clam aintum ignem impertivit hominibus artiumque scientia instructos omnibus vitae commoditatibus beavit. Quid iis traderet amplius Morum virtutisque praecepta, inquit. Id vero si secisset, mirati essent spectatore Supervacanea et quae nemo
exspectasSet proserentem. Exemplis homines antiqui et, nitis pro re ac tempore iactis ad virtutem instituebantur, non praecepta morum in doctrinae formam redacta ediscebant, aut si quid huiusmodi, id poetarum carminibus expositiam memoriae mandabant. Ita domi doctus scire unusquisque putabatur quid las et nefas, quid iustum et iniustum, quid aequum et iniquum, quid honestum et turpe, decorum et indecorum bonum et malum esset, et recte quidem est enim huius scientiae sons ratio, quae non aliunde accipitur, Sed una cum homine nascitur, ut sine a ne cogitari quidem homo possit. On igitur diaboli instar Prometheus est, neque artibus quas tradidit hominibus ad pravitatem eos voluit pellicere, sed viam monstrare bene beateque vivendi, Sum p. illarum artium arbitrio cuiusque relinquens, quod denique illi quoque facere coguntur, qui vel maxime praeceptis inculcare virtutem student. Quin tantum bos ut impius dici possit qui ritus sacrorum quibus dii placarentur praeivit mortalibus, ut eos ea ipsa re de pietate erga deos admonuerit apertissime. At hoc quoque in Schoemanni Prometheo soluto v. 61 7 sqq. eo deflecti videmus, ut sacra qua Pr metheus sacere docuerit non pietatis et reverentiae testificationes, sed animorum in malis desperantium ultimum perfugium fuerint. Absit vero ut calumniis bonam caussam in malam vertamus et, quoniam Christiani sumus, diabolicam mentem tribuamus magnanimo adiutori generis humani, qui atrocissimas misericordiae poenas luens non frangi se patitur cruciatibus, sed indignabundus saevitiam accusat eius, a quo tantis est suppliciis affectus. Veniat nunc in contemplationem Io, quam Aeschylus
167쪽
AESCHYLUS. 9 introduxit, quia et liberator Promethei Hercules ex eius posinris exstiturus esset, et alio exemplo Saevitiam Iovis, lebat declarare. Eam ab Iove amatam, ab Iunone autem in vaccam mutatam oculatoque custodiam traditam, quumque is interemptus esset, oestro percitam Orbem terrarum e agrasse, donec in Aegypto gravida ab love facta humanam formam recuperaSSet, veteres sabulae memoraverant. His quoque rebus Schoemannus Substituit quae antiquo poeiae certo non in mentem venerunt. Nam quod singit, Iovem quem persectissimum et sanctissimum Deum esse Statuit, ut humanum genus ad similitudinem cum diis extollei et ex mortalibus laminis sitos in quibus humana natura cum divinac iuncta esset voluisse procreare, id neque auctore ullo leuatum est, nec re comprobatum, sed si quis homo alios Virtute multum antecolleret, is videbatur ab deo originem ducere, ut Tantalidae illi,
Affert quidem et Hesiodi in Scuto v. 29 et Diodori Siculi IV. . testimonia, qui Iovem non tam libidinis explendae
nausin, quam ut Herculem pix crearet, cum Alcmena O gressum dixerint Sane: et Diodorus quidem quod ex antiquissimis poetis refert, καθολου τὴν μHίαν ταυτην ουκ--ιής -ι μίας ,εκα ποιήσασθαι - καθαπερ Ἀπὸ τωναλων γυναικῶν, αλλα - πλεiον τῆς παιδοποι ς χαριν, aperte
id ipsum est, quod ei Hesiodus suppeditaverat:
, numquid hic de genere humano ad deos evehendo, et 'R0 de gignendo deorum atque hominum propugnatore disium est Sed videamus qua via Schoemannus ad istam inte pr tionem pervenerit Alcmena ei videtur volens sui copiam secisse Iovi, Io autem, quod reluctata eius amori fuerit. p0enas dedisse longis per orbem terrarum erroribus. maec
168쪽
50 AESCHYLLS. si in mente habuisset Aeschylus, certe id aliquo modo indicatum videremus. At non ab Iove punita est Io, qui eam amare non desiit, sed per Iunonis iram in ista mala incidit. Narrat enim se omnia, quae suaderent ut Iovis cupiditati satisfaceret, patri aperuisse, cui oracula consulenti respo sum sit, ni filiam domo et patria expelleret, universum genus suum perditum iri itaque expulsae terras pervagandi nece sitatem per iram Iunonis esse impositam. In his nihil invenio, quod Schoemanni interpretationem tueatur. Nam in
Epapho, quem I ex Iove peperit, nihil profecto est, quod hominem diis similiorem prodat quam quivis alius homo est; qui autem multis post generationibus ex Epaphi posteris
natu eS Hercules, eius matrem, maritum suum Amphitruonem se amplecti ratam, captiosa allacia Schoemannus V lentem cum Iove concubuisse finxit Virginem Alcmenam ex IOV concepisse Solus prodidit, nescio quo casu, Ernestus de Lasaul in eleganti de Prometheo dissertatione . . Iam ergo non magis Alcmena quod Iovem admiserit laudari poterit, quam Io quod casta manere maluerit vituperari, totumque illud Iovi tributum consilium per filios ex mortalibus seminis genus humanum ad deorum similitudinem adducendi
in sola unius Herculis creatione consumitur. Ergo Suppositum est Aeschylo, de quo ille non cogitavit, et, si cogitas Set, operam perdidisset non intellectus. Perventum est ad alterum disputationis nostrae caput. Quaerendum est enim potueritne tali nodo solvi e vinculis Prometheus, qualem Schoemannus composuit. Sumpserat Iovem non posse ingratum, iniuStum, crudelem me; apropter in proxima tragoedia curandum fuisse ut iure se punitum consesso Prometheo ignosceretur, liberatusque vinculis ingratiam cum Iove rediret. Nam conciliationem gratiae debere p. se plenam et Veram SSe, hoc St talem, quae ex agnitione veritatis et iustitiae prodeat, removeatque ipsam causSam,
ex qua inimicitia suerit exorta Etenim si Iuppiter iram ponat ut malum quod ei sata minentur effugiat, finem quidem fieri rixae, non effici autem integrationem amicitiae essem in tali exitu indignam summo deorum ignaviam et ne Prometheo quidem decoram caussam liberationis. Acute sane haec di
putata sunt: at enim quum suspensa sint ex commenticia illa persectissima sanctitate Iovis, temeritate autem et perve
169쪽
ΑESCHYLUS. I sitate Promethei, nec per Se poterunt pro veris haberi, multominu autem, si mores et ingenium quum aevi quo vixit Aeschylus, tum ipsius Aeschyli respicimus. Quem enim Schoemannus ingeniosissime sane et elegantissime composuit Prometheum solutum, is conciliat quidem planissime concordiam atque amicitiam inter Iovem et Prometheum, verum neque tragoedia est, quia metu et miseratione caret, neque antiquitatis colorem habet, quia tota sabula ad hodiernae est disciplinae mores consormata. Omne enim quae in ea pr deunt personae, itanes, ellus, Hercules, Themis, non spirant solum illam communis caritatis plenam virtutem, quam Christiana doctrina praecipit, sed etiam sermonibus suis cohortantur ad eam sic ut Christiani oratores in ecclesiis. Id vero Aeschylum nec secisse nec facere potuisse certiS-simum esse arbitror Quantum disserant discreta temporibus non videtur illustriore exemplo posse ostendi, quam com 'paratione Herculis et Christi. iterque summi de ex mortali semina filius, uterque salutifera vita inter diros cruciatus finita in coelum receptus, in utroque omnibus numeris ab solutae Virtutis exemplum propositum hominibus, in altero
Strenuitatis et severitatis in exercenda iustitia, in altero aequanimitatis et lenitatis in serenda ignoscendaque iniuria: in altero sortitudinis et constantiae in arcendis propulsandisque malis, in altero diligentiae et perseverantiae in bene laciendo in utroque insatigabilis pro hominibus labor, sed alterius in agendo, alterius in patiendo magis conspicuus. Quod si quis sorte sit, qui Herculem de sola sibi clava et pelle leonina cognitum nefas putet cum Christo comparari, audiat quae quinto abhinc saeculo homo Christianus Ioannes Diaconus, Hesiodi in Τheogonia de Prometheo narrationem interpretans scripsit p. 1 7. 584 commemorata etiam Schoe-
καὶ ἐπὶ του προπάτορος -λαβεσθαι - νοημα ευσεβως, ως ηπά σε με τον 'μιουργὰν 4 πρωτοπλαστος, τὴν ἐντολην παραβὰς ἐξοριστος δε γεγονεν κτοτε τῆς Ἐδεμ καὶ τους
δερματινους ἀμφιεννυται χιτωνας την παχυτερα ταυτην p. ο-ρπα κα την ἐπίπονον διαγωγὴν κληρουται καὶ την ἐς το--θρονος πεδον κατάκρισιν ora την ἐν δρῶτι οὐ προςώπου βρωσιν του αρτου καὶ τὰς παλαμναίας ρὰς καὶ το hi Huου-
170쪽
Apparere ut quid intersit inter Christiana praecepta
et eos sensus quibus antiqui illi ducebantur Christiana enim doctrina tota ad diviniorem humanae naturae partem, quae est in ratione, pertinet itaque reiectis cupiditatibus tantum quid per interpretem divinae mentis deo probetur quaerit. In antiquorum autem illorum virtute, quo quidam On- temptim pagano Vocant, illi quoque parti, qua cineri ani
mantibus similes Sumus, tu Suum est conce8Sum quam
fluctuat cupiditatibus et modo huc modo illuc impellitur, ut, si vincat melior pars tamen non pudeat alteri quoque aliquid indulsisse, sortesque illae animae non prae se ferre amorem Omnium, Sed amare amicum, inimicum odisses audi sibi ducant. Plus satis, credo, pii sumus, si mittimus qui feras gentes in ultimis terrarum oris doctrina Christiana imbuant: quod etsi nullo iure iacimus, ipsi enim num ferremus, si ah Indis Brachmanae venirent a nobis religiones obtrusuri')tamen probabilem caussam praeteximus, si sine raude et benevola mente fit, quia viventibus ea cura adhibetur et quos Spes Sit ad humaniores cultus adductum iri at etiamne mortuoS, et mortuos quidem aliquot ante Christum saeculism38DOS paganos, quorum ingenia cum Summa admiratione suspicimus, in Sepulcris Sui vexare, evocatOSque inermeSeorum manes violento baptismate Christianos sacere oportet 'Omittamus potius quod serum est, Sequamurque exemplum
Τ. Livii, qui sibi antiquas res tractanti animum fieri antiquum scripSit. Iam si quaerimus Aeschylus quodnam soluto Prometheo argumentum fecerit, reliquiae illius fabulae haec pauca subministrant venisse longo itinere itanes in Caucasum ad visendum Prometheum coram his illum cruciatus suos conquerentem Xposuisse quae homines ab se beneficia acceperint dein Herculi ad aurea Hosperidum mala misso iter descripsisse Herculem invocato Apolline sagitta transfixisse exedentem iecur Promethei aquilam soluto vinculis Promethes iniunctum esse ut signum gestaret commeritae poenae. In his nihil de eo invenitur, quod maxime Scire Vellemus, quo modo factum sit, ut aut Prometheus animi obstin tionem deponeret aut Iuppiter ad mitiorem sententiam ad-