장음표시 사용
21쪽
A quibus per ablatiuum absolutum loquendo,conditio denotatur: non enim aliud est, pecuniam non soluto homine' promittere,quam si ita interroges: si hominem n5 sol r L Meretis. f. ij luetis, promittis pecuniam sed di cu aduersatiue uerba in illo uersiculo proserantur rδε- ι sicut in praecedenti,agere cum a conditione coeptum est,potest: ita eg in sequetiis dita monstrita in 'cendum opinor:quoniam aduersaliuae uocis,sed di si natura hoc requirit : praeterea 'h si a conuentione inciperet stipulati ola poena in obligatione non essiet, quod Iurio
consultus ipse assirmati s BG. Poenalem stipulationem praecedentem non nouare, Ac quo tempore ex ea agi potat. c A P v T XII. in locopos usi. f. deis sit. Cr iuri Alex.M. filius
RACTATUR Nin eadem iuris ciuilis lege pro siseimirq arti Dina quibus nam casibus poenalis stipulatio praecedentem nouet, di quibus non noue Qua quidem in quaestione etiam tredecim uarias Doctorti opi. 'niones enarrare possem: sed quoniam id inutile semper duxi quid ipse sentiam,hreuissime enari operaepretium sore arbitratus sum. Tenendu itaq; priore si iapulationem per poenam nunquam nouari,di hoc esticaci ratione: nam cum poenalis stipulatio favore stipulatoris apponatur,ne quod sua interest, quae in principali stipulatione tractata sunt, minus esse facta, probare quod dissicilimu est illi necessest : . quonam pacto dicemus fieri nouationem In stipulatione tamen facti quia fauore deis in hi toris lex solum id quod interest,uult praestari , quod quidem per adiectionem cera b Lia no diu. in pecuniae ad liquidum perduci censetur,fit nouatio ': quia hoc casu de solo stipulas u Uc. eelsius toris fauore assitum uideri non potest Idem cum quis penum legat, oc si haeres penu c ioblig. . si . non dederit, centum: uidetur enim,tcstator haeredi quoque uoluisse consulere' .Qsi dixerit poene nomine centum,expressa poenae mentio arguit,solum legatarii lavos qμ rem in testatoris animaduersione suisse,meritor tune nouationi locus non erit: quod ' dis tet-
α Baldus probat . Sed dubitauerit quispia,quo potisiimum tempore fiat haec trans Yt ' usio,ita ut agi ad poenam possit. Ipse crediderim post interpellatione ex modica iri, ' S , tercapessine ad poenam actionem competere: sed promissorem usin ad litis contesta, tionem , quod in principali debebat, facultatem soluendi habere, purgabit. illliue Mobi
usim moram,tametsi Bartolus transfusionem fieri neget,donee lis c5testetur: sed in telligendum de ea nuto ciuae laetui bilem morae notam Datitur: ta haec fatis.
In Spulatione per te neque per haeredem tuum fieri, si plurium haeredum unus conatra faciat, in Elidum contra omnes poenam committi: Sc assignata ratis, cur in lupillationibus dandi testator uni haeredum quaerere non possit,in tactis contrλ
s T N perquam dissicilis quaestio : si quisquam promiserit neque per se, M M IRI neque Per haeredem suum fieri, quo minus ire agere liceat: si unus ex plu
l rihus haeredibus contra quam cautum sit secerit, obligentur ne pro haere ditaria portione omnes an in solidum: 8c Bartolus, eaeteri que omnes, ex celebratissimo' Catonis responso pro haereditariis portionibus teneri tradunt. VOrum contrariam sententiam probabiliorem esse, quandoq; in scholasticorum corona defendi: inter caetera hoc quom argumento : dum in V I. quaestione Bariolus,conia muniterq3 al l eam regulam probant,in obligatione,quae ad haeredes non transit si stipulator haeredis mentionem faciat illis solidum acquiri: quamobrem si mihi haere,dibus meis usum stipuler, linguli in solidum hqredes usum habent,non quide transinussum,sed incipiente in eis nouo iure. Item si sub poena stipulati utritam simus, nemnos,neq; haeredes nostros offendi: Nunus ex tuis haeradibus ex meis unum offenderit,in solidum stipulatio committetur' : cum aliquem non offendere personam respiciat,nec ad haeredes transimittatur. Nem dixerit quisquam, praedictam stipulationem per te non fieri,ad haeredes transire : quia licet hoc affirmandum sit,cum pro iam constituta seruitute conseruada agitur: tamen aliis casibus minim4 quos illa stipulatio, nis uerba compraendunt: di ne rationibus tantum recentiorum sententiam hanc comprobemus,ex huiusmodi stipulatione in solidum omnes haeredes teneri,Paulus iuris autor scripsit : quapropter familiae erciscundae iudicio praestandam cautionem, ne se/
22쪽
. In Lul. s.ue ctum unius damnosum cetteris sit. At huic argumeto respodet Areuntis' in solidum csi in ficto. haeredes teneri omnes simul non singulos: quod sane perquam durii est,ta cauillo nos Ing io. caret: ut Socinus nequacb id probans soli rationi, quam Iurisconsultus adfert, adhaesserit.Sed N ipse non intellecto textu sit infeliciter. Nam etiam si finem attederimus,
unius factio omnes tenentur: quoniam licet unus tantum prohibeat stipulator tamen
ιε, es Eu, in totum prohibitus est aergo in solidum omnes obligari debet.Ipse igitur ut nodos 3 ἡ, , Gaa hosce extricem, plurimum reserre existimo, an simpliciter per me no neri quominusis 'in tibi ire agere liceat,stipulemur,an uero adiectio succestaris nomine per me nee haeresdem meum fieri,fcc.nam priore casu pro portione haereditaria poenam commitis fas his cato. tendum est, steriore non aeque rationena illam esse,quod XII. tabularu lex oblis rationes diuidat,quae a testatore in haeredem transmittantur, non quae ab haeredibus i l. tutor, . a ipsis incipiant: nam heredes ipsi in obligatioe hoc casu principales sunt: di in cofesso eius. de Uur. est, in principalium personis eam legem cessare': quonia plus delinquit, qui in primkDyn in Φ. - cipali contra facit, si illi quae traffundatur,obuia quis eat . Quoties igitur aliquisi usi i haeredis nomen exprimit,illi stipulari intelligitur mortuo p testatore, quae eius erat, ' obligatio extinguitur,di noua in hyedibus incipit : quod nec Dariolus' ipse,puto, negauerit Hoc itam casu nihil lege X II. tabulatu nouatum est. Nec mirum fuerit,mistius in obligatione transmissa agi,w in noua agatur.nec quiccb obstabit, si fatebimur huiusmodi obligationem haereditariam esse: quoniam licet aliquo modo veru id sit, is ivitiat dii lex tamen XII.tabularii eam haereditariam solum diuidit, quae transfunditur ', non 8 .gIn. quae noua incipit,cu stricte loquendo uix sit,ut eam haereditaria concedamus. Et hoe proloquium si ut certe est uti veru defendatur, Barioli quoq; sentetia ut haeredem haeres offendens casu,que supra retulimus, in solidum omnes obliget, sustinebitur: quamuis non paru multi in ea septima quaestione aduersi eant. Tum N essicax ratio, cur in stipulationibus dadi testator uni haeredum acquirere n6 possit, in factis cotrareddi poterit. Nam cu obligationes dandi ad haeredes traseant,tametsi testator uni sti puletur,legis dispositione etia ad alios transferuntur: sed in facilis,chim ea ad li redes
non spectent,si uni eoiv quisquam stipuletur,no transmittitur obligatio, sed uti nousi Oi. in eo cui siti putatum est, incipit: ec idcirco atris no communicatur.Sensit. ita esse ἰή ' ' Petrus Aureliae Gallicus' interpres: quamuis Bariolus sortissima, ut sibi uisum est,
ratione in contraria abeat: Nam demus,inquit,hoc necessarior etia cdcedemus,posse aliquem extraneo stipulari:cum hic haeres pro parte tantum haeres, in caetero extraoneus totam obligatione acquirat,eo etiam respectu quo est extraneus. Verum Bartoli rationem alii probent, nequacii ipse eam probauerim: cu potuerit haec stipulatio in portione ipsius haeredis computari quo facto in ea non erit extraneus: poterit 5c uti legatum,praeceptiolae censertina si hac ratione nihilominus quisl legatario,fidei ueo th de se commissario stipulari in totum permittitur',quanto minus haeredi
In promisitone sam,quamuis litis ordinationem reIpiciat si in una cotra fiat in solidum Nea
nam committi,nec obstire exceptionem. c AP. tal III.
F F I N I s praecedenti tractatui est alia hec dubitatio: si Stichum, Erotem, Damam sistere promisero:& si non secero poenae nomine centum,duobus statis, num in solidum poena committatur. Et committi proculdubio est'. Sed si pro rata portione poena offeratur, agenti obstat exceptio. Bariolus
qua caut.b Bar. in . carito. in X. opp.
s i. scire debeia id fatetur in omnibus factis procedere, quae litis principium, non terminos respisciunt,quod uix est,ut concedam: cum in stipulatione rati lex id non sinat', quae rasmen potest praeparatoria esse ': alioquin maxime coarctaretur legis dispositio: quinta in praedicia stipulatione de sistendo Poenam etiam cum effectu comitti iure probatur . Nec Bart. sine cauillo respondet,cum eadem uerba in una lege iudicium respicere in alia uero minime , tradit.Sed ecfortasse imperitius Baldus iunior,& Iason dum alibi sub conditione promissum alibi sub poena testantur quasi poena sub conditione addi non Eleat .Quamobrem Petri Aurelianensis sententiam ipse defendendam credo.Is arbitratus est,si unum factum individuum in obligatione sit,si pars non praestetur,omnino poenam c5mitti, nec exceptione obstare: si duo uel tria sint secus est: cum licet conceptione uerboru stipulatio una sit , uere tamen plures sunt: ec hoc uerum,
23쪽
sa nisi stipulatio copulatiud concipiatur: quia eius natura cuilibet in solidum adlus trisbui selitum est :8c hac breuissima interpretatione ingens chartarii aceruus hallucis nantium hoc sensu Iurisperitorum ex albo tollendus est.
Cur stipulatio annua sit una: legatum annuum tot contineat lcgata, quot praestautiones sunt. c A p. XV.
I in annos singulos centum dari stipule una est haec stipulatio: si eandem quantitatem quotannis legauero, tot legata sunt,quot praestationes: priamum P simplex erit: quae sequentur, conditionalia ' Huius ditarentiae -- ι ratio que sit,iuris interpretes noliri uariis modis disserunt:& quidam cum legata propter legatarn beneficia fiant δε ab mente teliatoris accipiant uires,necessias rio conditionalia esse tradiderunt: cum is defuncti animus suisse praesumatur,ut legatarius donec uiuat, legato fruatur: conditio itam si uiuat,omni anno suberit, suspens dei s interim dationem: at in stipulationibus aliter cum in eis uerba*, non legatarii merita attendantur. Sed haec ratio parum quequam mouere debuit: cum etiam si liis putatus sim π.quotannis, si uixero una tamen sit stipulatio. Nec solent conditiones ex una plures stipulationes facere: nem ratio ipsa affectionis praesentem casum satis respicit.Ergo alii introductum existimant: quoniam in stipulatione stipulator ipse sibi prouidet: in legato non legatarius,sed testator agit: factum igitur propria plus alieno iuuat. Verum nec hoc satis probabile est, tum quia nec hinc necessario sequiatur, ut diuersitas haec debuerit iure approbari: tum etiam quia in interpretationibus dubiis magis legatario quam stipulatori solet consuli . Quare aliter ego responder dum censeo: in stipulatione enim quam maxime operantur uerba, in lςgatis uos luntas ta praestatio : quocirca cum in proposito casu stipulationis uerba ita concepta sint, ut unum dictum unamsue sormam compraendant, una est stipulatio: in legatis uero non uerba, sed praestationes quae plurimae sunt,ec uoluntas, quae multas datiosnes ordinauit, considerantur. Legitimatio quemadmodum fauorabilis odiosa uesit, 3 uulgata quaedam quaestio aduersin neotericos essentacto noua alia praeter quis p opinaretur enuclear c A P U T XVI. iv i potestatem legitimandi spurios,uel incestos,a principe habeat, quaeritur, an eum possit legitimum iacere, qui utra Φ nota famosus fit. Et quos niam quaestio haec plenissimis chartis per recentiores expIicatur,ea censeo in medium afferri debere,quae ueritatem quam breuissime ostendant ,ec a
hos tamen praeterierint. Igitur in primis hoc attingendis,an legitimatio haec ita enim nostrates loquuntur lauorabilis si an tanquam odio non careat restringeda. E t Nucolaus Tudiscus, quem Pontanus N Alexander probant', potestatem quidem ipsam fauorabilem esse, exercituum odiosum tradunt. Idem p&Socmota Decio uidetur Sed haec nos quam longissimca uero abesse opinamur: tum quia ex effectu uidestur iudicandum,an res tauorabilis uel odiosa sit: sicut dos est fauorabilis .ppter filios, uenter parturiens respectu infantis': tum etia quod cu potestas propter exercitium concesta sit,exercit j natura habere debet': nam oc haec facultas sbio Caesari in supre inae maiestatis signum cogruit:. ergo si cuiqua demandetur,odiosam esse fatebimur , sicut delegata a principe iurisdictio,ia potetialis,N exercitis ratione restringit uelicienda igitur explodendam est huiusmodi opinio: adhaerendum p ipsarum constitustionum uerbis, legitimationemΤ ratione patris odiosam este credenda est : quonia uodda quasi allicium stupri adulterii p est: in filiis uero fauorabilis dicitur , cu missericordia digni sint,qui alieno laborant uitio.quamobrem secundum ea quae proponuntur crediderim filium huiusmodi utritam turpem legitimii fieri posse: quam senstentia Bartolus, comuniterq3 ciuilis legis periti sequuntur: tametsi rationes minime caces allegen agitur si quisquam plures filios spurios, ec plures incestos habeat, poterit Palatinus comes dubio ocul omnes ex duplomate legitimos facere:quatomasis igitur unu duobus contacitu iacuis' quavis ergo respeeiu patris cocessio odiosa sit, tamen cum in proposito casu is minus deliquerit, hoc admittendu est: respediuuero filii quamuis minor sit ratio etsi enim quoscunt simplici culpa laesos restituereb a poterit
b L nee adiecit. pro socio. e i quicquid. deverb.oblig.
pi tutioi,M.f. ad munici p. e c p. quod ad trans de Umri s vatis e. prauta. de Osdric g I f. c. de nati lib.
24쪽
poterit: no ideo eum restituere debet, qui dupliciter deturpetur tamen ca legitimi ctio fauorabilis sit his casibus extendetur . Nec absurdum est, eandem dispositionem l a se ib. in diuersis modis fauorabilein ta odiosam esse sit quidem fatemur omnes,legein qua uis i ii acini bertus patrono honorem exhibet ratione patroni fauorabilem, di ideo etiam ad hara μqQ redem eius extraneum produci, ratione liberti odiosam, ut eius exteri haeredes non comprendantur: ec haec quidem uera esse ipse crediderim.Cauerum cum frequetiore calculo probetur,legi limationes generaliter sauorabiles in ': dispensationes uerom sirier c j is quoniam omnino ad legitimam natalia non restituant,odiosas: de facto interrogatus, 4 Lil in cum Palatinus legitimandi concesta sibi potestate quendain disi iis allet, respondi, di, spensilionem non ualere: quoniam concesso fauore te timandi no sequitur, potuiss4 φ tI ' deum dispensare quod odiosum est,ta dissicilius praeitari solet ': uidebantur que eat. Eo,er ab uerba,quar dispensationciri inducebant,reiici debere emanereq; talem mere legitima D eii.ebs. i. tum,ec id ex regula uacunq; dispositionem sub inodo impossibili tacta ualere, ni se iij. ol. dum iniici'. Huiuscemodi enim concepta uerba proponebatur: Legitimo te ita, ut o Bar. π Aret. in eis tantum succedas bonis,quae tuus uolet pater. Sed hoc licet summo iure desen, in L impos ibi datur perquam durum est 5 cliffusiore indigeret tractatu.
Quid in causa sit,ut usi s mri cliuisionem admittat, usus uero sit individuus improba.tae aliorum rationeso noua assignatur. c A P. A v II.
v R uti frui pro parte possumus,uti non possumus' an quod usus exus
a Lu us pars.s deussi.b l. 'pulatio siuarii necessitate peditur,ct ideo incertus est: sed in usus ructu secus quod quamuis repugnὸnte Bariolo minime concesserim cum alimenta per one necessitatem relpiciant, di tamen diuisionem admittant', nec maior est inariS di Ham . certitudo hoc casu,quod usuarius di familiam, di hospitem alat, cum etiam alimentae r ij. E L e di Titio δε eius familiae legari possint ' Quid enim si usus sundi legatus sit,ut solus m. f in paterfamilias utatur nec incertitudo sat firmum argumentum pro Bariolo est, cum LV miq ec iam omnia incerta sint, quaedam tamen diuisionem admittant ' An ergo quod M otμ libi traditur,usum individuum quia cum realibus seruitutibus indiuiduis maxima o similitudine censetur , sed certe maiorem cum ususruella communionem habet, qui ψ tamen separationes recipit: etsi nec iure quisquam probauerit, indiuiduani dici rem, . Miu 'a ui s. quia indiuiduae in quibusdam similima sit η. An igitur uerius, quod communi senis obi , s. c. o. tentia Baldus,Ioannes ImOlensisFontanus, si atri tradunt, usum necessitatem pers f viriun d. l. ' nae respicere ζ quamobrem Pori iunculain non id pro rata operari, quod totum: cum put non diui. ex solius partis praestatione nullus uiuat,ideo que usum non diuidi: quod in usustus Iq.od Nerra. citi est contra : uerum haec ratio ex eodem alimentorum legato conuincitur. Itemd: φι quid si diuiti usius relicti is sit c uiuet enim N ex eo Ic ex pi opriis bonis. Item si pars usus tam praepolleat,ut usuarium alat,quid iuris nam etsi modici emolumenti sit, nee familiam,nec hospites admitici , solus que inde uictitabit: an uittit probabiliter εἶ' i noua ratione dicendum est disserentiam ex proprietate uerborum colligi: siquidem . ,2' 'o plus est frui quini fit uti: quoniam qui fruitur, plenisistinam facultatem habet, non' riti se u. qui-: hic in itinere,ille in meta est . Iracp illud diuiduum esse non potest,quo eis, o. ad aestimationem, utpote rem diuiduam , deduci non possit, quod in usu est: m. k f. h. de iis o. ius aestimationem si consideraueris, non usum, sed usumfructum seceris: quia pecu
Si Puentiae arbitri paritum non sit, etiam statim committunec expectari quid honus ut d quem proclaniatum est, iudicet: Sc longi Lima quaestio aliter quam caeteri, breuiseime explicata. c A P. Σ VIII
V M tem litigare, pacti sumus arbitri iudicio negotium omne summitte re: N utrin* sub certa poena alter ab altero stipulatus est, boni uiri arbistratu rem amplius no comitti .dein cu arbiter aduersus me pronuntiasset,
petiissem que arbitrium boni uiri, qui priorem arbitri sententiam proba Uit: quaeritur, an ad poenam agere possis: N ii aetas, num conita excipere, probas rem possim prolatum iudicium iniquum esse 5 Bariolus posse existimauit, si priamam sententiam arbitrator confirmauit: quia non probauerim, secus si quia non iusne egerim,comuniteri ita iudicari solet. At Angelus cum quibusdam alijs,omni cati su ex
25쪽
A su exceptionem admittendam existimarunt: alii uero alijs modis.Tam p hsc quaestio frequens scripta est,ut uel AU. pagellas opinionum relatione Alexander' hinc inflari a In s. duo ficserit. Sed nos ea omnia singulari ratione tolli quandom existimavimus, peccas lem in eo Doctores, quota huiusce quaestionis principale cardinem falsum esse non perspexerint: ut no miris sit,si diruto,quod aiunt,hypogaeo,coenacula quoq; ec pinnas rueere necessarium sit.Siquidem in praesentem diem quotquot suerut recentiore discipli. na Iurisperiti,in promissione suprascripta poenali existimauerunt tacitam coditione esse,si arbiter iuste arbitratus sit: quonia ea fere mens est persona arbitri substituenstium ut quia iuste eum iudicatum sperent, id faciant: non quod uelint uel immodice grauari agitur Ic pectanda boni uiri sententia crediderut,ut hinc cognoscatur, num arbiter ipse iuste iudicauerit.Sed uereor,ne probata haec passim opinio uera no si eo b I liberim de uidelicet casu,quo poenam stipulati sumus: cu uulgo soleat dici,metu poene, quoquo operibb. modo arbiter ius dixerit, parendum esse . Nam di ii quis sub poena, cotra quam cau- c l.di . .' αrum fit,non facere promittat, di secerit quamuis de iure, tamen poena statim commit de arbit. titur:& quidem certius,quam si de facto tantum contrafeceriis: quod igitur dictum d Bari in otia est, praecedente stipulationem intelligi si arbiter iuste pronuntiauerit, non procedere η qs fatendum est,cu huiusmodi stipulationi adiecta est poena. Nec obstant duo argumen O is b- φ. ita,quoiu prius ex autoritate Scaeuolae uulgatissimu , fiduo fratres de patris haeredi, ς σώρ si tate trafigant,& sub poena promittant transactioni non contrauenire: N dein alter sua perstes tanquam sibi per fideicommissum debita fratris bona desuncti petat, no committi poenam,nisi lata contra eum sententia Sed hoc ideo concedendum est, quia duabium fuerat,an petens fideicomissum transactioni obuiam iret: quapropter expectanda fuit,quae id declaret,sententia: uerum in proposito casu mox certum est, eum qui ad arbitrium boni uiri proclamat,cotra stipulationem facere,qua id expressim prohibetur: ergo ec confestim puniendus. Posterior argumentatio minus quecunq; mouerit, cum dicitur, in compromissis nisi pars in dolo uersetur, poenam non committis: na in nostra dubitatione dixeris, protinus eum dolose agere qui abstinere a boni uis f Lore tu, f, ri iudicio,licet iustam causam haberet promisit sc contra quam spoponderit,petit ias se init men: igitur fraude non caret . Et haec quidem fine dubio uera esste profiteor,cum poe na contemptum sententis arbitri ulciscitum alioqui si prius cora arbitratore litigaue, S' ' Vε qrim,poterimus boni uiri arbitriu etiam requirere,quamuis poena apposita proponatur: oc hoc casu Doctorum uarias altercationes poste sibi locum probabiliter uedicas 're,non dissiteor: etsi maxima eorum pars hanc disterentiam non perspexerit: ta hoc ideo quoniam metu poenae arbitratoris sententiae n5 statur,arbitri statur . Caeterum , B LBal. Assi. quod diximus si duo fratres in diuisione poenam promiserint,petenti fidei comissum de Rosa. in L non solum obstare transectionis exceptionem,sed etiam csimitti poenam,id F ex Scae s. tiri. uolae sententia, Accursitas, di crebriore calculo caeteri,ita accipiendum hoc existimas
uerunt: si actum sit utrunque deberi, alioquin ad poenam ageti obstaturam doli mali exceptionem: quonia Vlpiane responsio traditum est: Si pacto subiecta sit poenae stipulatio,verius este,utraque uia uti posse eum qui stipulatus sit: si tamen exceptione t i scriptrum Pacti utatur,aequum erit accepto eum stipulatione ferre. Sedigo arbitror hoe in re, sp sedi sponso ideo disiunctim haec iura competere:quoniam pactum praecedentem obligastionem ipso iure non extinguit : at in Scaeuolae resiponso transactio stipulationis λ k i st iis aecessione confirmata praecedentem omnem obligationem ex tinguere uidetur: quo fit, ut disiunctim accipi hsc iura nequeant quia cum omnino fidei c5missi petitio sublasta es Iet, sequitur id actum,ut poma debeatur etiam si a persecutione actor immotus sit: alioquin poenae stipulatio renutiatione abolitum fideicomissum itataret: eius pcontrarium essectum operaretur, ius causa solet induci. Dixerit aliquis, quomodo extinctum fideicomissum arbitrabimur eum male pronuntiatum suerit Cui respondendum erit: cum pronuntiatu sit,quasi de hoc quoq; transactum suis let talis sentensim pro ueritate habetur, nec amplius quaerendum est,cum dici soleat: Rem actam ne agas. Hinc p consequens est,ut alius quoque obex submoueatur. Tradidit Scaevola ex ea sententia,qua a petitione fideicommissi actor reiicitur, committi poenam, di de sententiae ueritate inquiri amplius non possse: quoniam praesudiciu in aeccessoria Pcra i I. sed γραα
26쪽
is D. ANDREAE ALCIAT Iditure uendita, H duplae poena promissa, si uenditor ab emptore petat posse emptore Cia exceptione aduersus agentem uti: quia quem actio euictionis tenet,esi agentem exsceptio abs dubio summouet: quod si ea apposita nihilominus actor obtinuerit, sal uum erit emptori duplae iudicium ecce quemadmodum sententia in principali iudiacio fauore actoris lata, cum non adiuuat,quin conuenire ad poenam possit. Nec dicat quisquamsequens iudicium priori non aduersari: quod Alexander Jason pexistimauerunt: quomodo enim non aduersatur, clim sententia fauore actoris lata arguat exaceptionem ueram non esse Bariolus actorem a reo distinguit id ii nulla distinctionis ratione. Caeterum nos aliter finienda rem existimamus,atq; ita censendum: si sentenatia exceptioni propositae directo aduersetur,tunc sue absolutoria, siue condemnato
ita sit in accesserio iudicio praeiudicium facere, ut in Scaeuolae responso,in quo exapressim traditur pronuntiasse iudicem quasi de fideicommista transactum esset: quas propter in proposito Pauli casu,si emptor succubuisset expressa causa,quia ab actore non emisset,praeiudicaret sententia etiam duplae respectu. Sed cium ea causa expressam B n.l. lut ης non suerit,interpretatio illa assumitur,ut probationii desectu succubuerit', unde in
Ocq V poenali iudicio poterit probare ab actore se emisse,quod in principali factum non fuerit. Non igitur in responso suo otiose Scaevola adiecit causam quasi de fideicommista ει ὰρ ibi et imuinum, p sit in fuisse: cum alioquin poena commissa non fuisset, cum item eximi ea agenti obstatura alioquin suisset doli exceptio .
Quae sit ratio,quod si interrogatio In cotractu, qui fit uerbis,praecedat, oritur adii aliter non:& Barioli communis p opinio reprobata. c A P. NIX.
V R si interrogatione incontineti sequat responso, e& silpulatu actio das
tur: si econticis insecus est:& quonia pactu est nudum,actionem non parit Bartolus,IRaphael,Paulus,Alexander,Iason, Socinus' in causa id esse trasdunt, quia si quis no interrogatus .rmittit, si eis,cui promittit, accepturum opinaretur,fortasse non promitteret: quamobrem aequu non suit,ex tali promissione petitionem dari sed si prius interrogetur qui siquam, utrum daturus sit, respondeat pse daturum iam exploratissimu habere potest,fore,ut si annuat stipulator acceptet: N Pidcirco efiicaciter eu obligari iussu duxerunt. Verum hec ratio non satis,me quidem
iudic uera est: nam cu tibi aliquid promisero quod tua utilitate respiciat, si adsis, tab I qui patituri taceas tamen,te cossentire legibus praesumi expressum est': quato magis ipsi qui pro in addit . mittunt,c5siderare hoc debent quid enim si quis ex interuallo resp5deat quid item si diligens quispiam, di cautus quid promiserit certe absq; consilio quiccb ab eo proamillum futile dicendu non est: ta tamen hoc quo* casu ex pacto non agitur. Accedit
huic quod etsi couentione nuda,quotannis xenium tibi sipodea, primana prestationem exoluerim,rio tamen ratione sequentium annoRr agere poteris: tametsi hoc casa. dici non possit qui cc ncaute factum aut existimasse Xenia te repudiaturu, in primo
titan Uno,uci i Lictentibus quoq; quibusda acceperis': praesertim cum hoc casu quoem trad ita ι.εra ditio nouucosci sum inducat': nam di ex geminato pacto generaliter actio oriretur: his . quod tamen iureconcidendis non est ,nisi animo coistituendi secunda pactio express. i. ohil. si pa cocipiatur. Sed di omnino ualidius ex Pontifici js decretiss couincitur haec ratio Eio. Ceod. quae dubio Procul iniuste; actione ex pacto dari cocessissent,si ab eo praesumeretur faI ci. de ra L cium,qui collegam crediderat no accepturu.Quid igitur in praesenti articulo censem
dum nisi fortasse cum cine iure gentium siue interrogatio praecederet,sive non,pactionaturalem obligationem parci citius ciuile quod alia uerbis evicacissimam introduci uolebat, ea approbauit,in qua interrogatio responsione praecederet:& hoc praedictae rationis impulsu: quae licet ut ostendimus,necessarid no concludat: ita tamen fieri debuisse,aliquo modo suadet.Quapropter quamuis ea quandocv cesset,stipulatione ta' men contrahi posse,sicut etiam si adsit,quandoq; non ualere,dicendum est ,ut n5 passe 4 rum dubitem,an uera Bariolus scripserit qui stipulationem quatitatis alioquin intra b i isti uis sta lidam, secum in Otinenti nouo cosensu valere dixit : quonia interrogatio in stipula-ῶ. .di ei u=. DonibuS requiritur,ut eu,qui respodit,id animo se obligandi sacere, certiores reddas Oinb.obsit. mur quae quidem mens ex nouo consensu satis colligitur, quasi ubicunq; suasoria r
uo procedat, ibi ec procedere dispositionem dicamus,quod omnino salsum est.
27쪽
quinta oppo.Bara. fde veriobug. Dispositiones legis a dispositionibus hominum quemadmodum dignoscantur. c AP. VN. .
o M i N V M actus a legum di 'sitionibus multum disserunt,cum ex generali regula,quod legislator mitiores interpretationes accipiat tum plus a Icelsus de aribus calibus specialiter per uarios iuris prosesseres, uariis relatos locis: e Hirtis. quibus unum excpli causa proponam. Si aliquis deposita apud se ab amisco re pluribus institutis haeredibus decesserit, quorum alicuius dolo malo res intersvertatur ,solum qui dolo secerit haeredem, in solidum teneri iure constat'. Huiusee si i i casus rationem est Paulus Castrensis,lc Aretinus recentioresu; quidam dixerunt , quod huiusimodi haeres dispositioni legis contranest: quod doli mali clausula no ex ε Φ''.' μ. contrahentium conuentione in deposito deducatur sed absoluto contractu: quamuis ab illis nihil sit cautum,eam lex inducat contractui que inesse uelit. Nam si heres iste ex paci centium facto teneretur,non se solum sed ex suodelicto etiam coli edes obstigareta. quod omnium consensu in contractu stricti iuris expeditu est. Sed illud decia ratione eget,quemadmodum dispositiones hominu a dispolitionibus legum secernas mus: oc quae de contractuum natura ueniunt,ut in uini mutuo quod sque bonii redadatur, ex dispositione legis vcnire per fictionem Areunusq credidit: quod uidelicet d in L s.cato. fingatur id a mutuante actum: hoc ipse nequaquam probauerim cum non ex fictiosne,sed ex praesumptionibus illud sit introductum: alioqui cotra hanc fictionem proshatio non admitteretur,quod dictu absurdum est: nec admodum ad rem facit quod praesumptio legis dispositio appelletur: quoniam id solum in firmissima illa praessumptione quam iuris,ec de iure uulgor uocant uerum est: caeterae legis interpretas . - γtione hominum dispositiones sunt. Ostendit hoc, dum conditiones tacitas explicat eis ianariolusM: quarum ex lege quasdam descendere testatus est: quasdam ex natura rei: ux. . f. ex praesumpta agenti uim uoluntate alias,ut apertissime ostedat duas sequentes ar pris finiebditionesma disterre. Scripsit idem , legis obligationes eas esse,quae praeter paciscentium uos quae extrinseluntatem obligant: quae uerὰ ex uoluntate praesumpta a lege introducuntur, non les cus.f. de comu gis,sed hominis actus esse. Neq; his contraria sunt quae ex eodem alii in medium asse di. CT Dinon. runt: dum diem,qui actioni,tutelae,5c percipiendorum fructuum promissioni sit ap g inisi ip*tatio possitus,non hominis, sed legiς dispositioni attribuist. Nam cum is dies ex partiu uo, ruidaluntate nil capiat, no potuit illarum dispositioni deputari. Probatu id facissimum est: iquoniam,ut idem opinatur,m aliqua couentione fieri non potuit, ut ante eam diem, i φρ μμ quam lex statuit,tutelae actio oriatur: nositam in hisco uentionibus loquimur, quas L 'n. . hominum uoluntati liberas, lex reliquit. Illud tamen adnotatione dignum, huic sens ' is, 'tentiae uidetur aduersari,quod quidam scribunt, Ec communiter affirmatus: Si legis Γὸ vi, oui municipalis iussu cogantur aliqui compromittere,& mentione huius legis non facta i AleYD.in l.si compromissum sit,id non ex lege,sed sponte N compromittentium uoluntate censeri quis imior.in Dctum : ut inde non insubtiliter aliquis colligat quae dispositio ec ad legem, ec ad ho psic. de trisminem referri possit,in dubijs ad hominem reserendam. actio.
Quae dicantur iam,& quae iuris: Sc intellecta l .si unus.f. pactus ne Peteret. aliter quam caeteri faciant. CAP. XXI.
H-- π ACTA non praesemuntur,non transeunt ad haeredes,non quaeruntur dos hi LGPJi mino per seruum,ignoratibus ea,probabilem ec auxilio legis dignam caus
sam praestant: multosae alios essectus pariunt: longe & late ab his quae ius
ris sunt disserentes: discerni ea hoc modo quidam putant. ut corporalia faecti, quae in corpus non coguntur, sint iuris. Sed cum crebrior Iurisiconsultorum senstentia sit animum quaesiae in eo conssistunt secti, non iuris esse' sequitur ut ea declas . ratio falla sit. Ualdus tortalle rectius,qui in Pace c6stantiae: Ea nquit de quibus sine probationibus non constat,in facto consistunt: qui probationibus non egent,articuli iuris dicuntur .Quamobre interrogationibus quae eos respiciunt respondendu non e
28쪽
ro D. ANDREAE ALCIAT isoluti se ni quod ex tali secto oriatur ius, quadoq; iuris esse dicuntur. Nec his obesse ce in simis. s. potest, quod in stipulationibus ius contineri: in pactis uersari factum lex dicit : nam pamne pete. alium intellectum uidetur ea uerba admittere, quam Doctores nostri pleri et scriptisrct f O p prodiderunt: nil enimaliud Iurisconsultu uoluisse ipse crediderim, quam in stipula tionibus uersari ius id est actionem: in pactis factum id est,exceptionem: nam actiosnem iuris esse ostendit eius definitio,nemini non cognita: exceptionem autem pacti, sita iis fus ne petatur,esse facti, Baldus' attestatur, ec idem recentiores tradunt: quod di nos ea ratione sentimus, quoniam a iure naturali prouenit: Ac lex ea quae solum iure natus
iaso, itativi. rali inducta sunt,facti esse interpretatur: quod a nobis latius eo libro declaratum est, DL .eod. quem De quin p pedum praescriptione edidimus.
4 ff. de octeiluc I o quam plui imos fore qui nostris hisce inuetionibus no solum aduersentur,sed etia conuiciis insectari totum opus non erubescant. Verum cu palma in medio sit illi ut lubet, agat, probenim uel Chrvsippaeis aceruis ciuicauid uelint : dum eos solii sortiri iudices nobis
contingat,qui no multiloquio magis,quam rationibus moueantur:
nec tantum quid no parum multi senserint, quantii quid recte, suid Procul a cauillo dictum sit curent. Nam secundus hie quem auspicamur liber dij bos ni,quantum a frequetissimis illis Iurisperitorum opinionibus recedit,& bonam anni
partem frustra uulgo consumi luce,ut arbitror, larius demonstrat.Quamobrem non is immerito suturos arbitratus sum, etiam doctiores aliquos, qui me, tanqua a suorum turma transfuga,aequo animo uix serant.Sed hos per coclites testor, ut no tam inuentum,quod certe controuersia aduersarii sae non carebit, cii causam ipsam cognoscant: reuulsis de nulmone Quod in adanio est,ueteribus auris, tanqua si Barioli Alexandri. caeterorum i lententa pia iustium nullum sacerent legum ipsarum uerba consspiciant,tunc x id probent, quod a cauillatione aberit, di quod magis quadrare uidearint. Nam si id factum sit non dubito q11 in si omne punctum non seram inuentionem lamen,uti laude dignam,bona pars probatura sit.
mistum imperium mandata iurisdictione transscrri,& quaedam iure magistrariis conacessi,quae decurionibus non competunt: probata Fulgosii sententia, de quidemgqneralius,quem ipse prodiderit. c A P. I.
v RIs cossvLTI Papiniani uerba sunt': Quaecunq; lege,uel s.c. uel constitutione principum specialiter c5ceduntur,delegata iurisdictione, notransferri,quae iure magistratus competunt,trassent. Quae uerba ita interspretantur legum Doctores, ut quae specialiter,hoc est in signum magnitus dinis dignitatis in causarum conceduntur: ea autem sunt meri N misti imper i causae, demandari non possint: aliae uero quae minime iurisdictionis sunt, quasi iure magis stratus competant,demandentur.Primum p recentiorum argumentum, misti imperii uias non delegari,hoc ex textu deducitur: qui quam peruerse accipiatur, inserius ostedam.Existimo enim dubio procul, mistum imperi u iure masistratus competere: quae sententia non solu atris rationibus sed praedicto quom Iuriscosulti responso confirmatur,qui earii causarum,quae specialiter competunt,duo exempla reserens,solum meri imperii mentionem facit,ut si mistum eiusdem naturae fuisset certe eam rem,quq
longe dubitabilior erat,no sine nota silentio praeterisset. Nam di si Pauli in fine legis uerba cbsiderauerimus,dum imperi u quod iurisdictioni cohere madata iurisdictiosne transferri scribit: quid est quod aliud ibi quam mistu imperia intelligi dicamus
29쪽
Α no ne id magis ea uerba notat,quam modica,quq Accursit interpretatio est coercitos nem Nam ec idem legis autor Paulus' mandata inquit urisdustione etia imperium, quod non mera est,uidetur madari: quia iurisdictio sine modica coeretione nulla est. b in ιβυ- tit. Contorquet haec uerba neoterici,& inuoluuf,ut de sola coerctione intelligatur,quae
Herbalis est,ec ad iurisdictione minima spectat, n5 de ea quae qualemqualem poenam hv p inseri di misit sit imperii. Quod,quaeso quid aliud est,cb non interpretamentum quis
dem legi adserre,sed illi penitus aduersa prodere cum duplex tantum lit imperium, merum ec milium: si mandata iurisdictione transfertur imperium, quod non est mearum certe mlitiam transfertur. Quid h c iurisilietione minimam inculcamus Prob tur item, quod diximus ex Antonini imperatoris rescriptoq,qui ad .pconsulis Aseloe d t eognitione fiaggestum: Cum,inquit, ypriam iurisdictionem legatis tuis dederis, consequens est, eo iniit. ut cita de suspectis tutoribus possis cognoscere. Nam si mandata iurisdictione mistu
perium non transferretur,q uonam modo,quaesis,estet consequens, quod imperastor scribit praesertim cum ante illud rescriptum, cognitione suspecti tutoris specialia ter delegari perinlisum,non constet. Sed potius tum ex lege, tum ex comuni Doctos rum regula cotratisi prius fulisse dicedum csset: nem dixerit aliquis in legato proconsssilis illud tantum a)cedere,cum inde ad alios delegatos Iurisconsultus ipse ibidem ar . . . . gumentetur'.Sed di certe rationibus repugnat, quod communiter proditur,ut causa quae intra c cc.aureos consistit,delegari possit: missio in possessionem etiamsi longe .' ' leuiorem pecuniae quantitatem copraetidat,non possit. Accedit his quod ec ut honos rum possessio detur,m dari posse expressum eid: N Bartoli caelaorum p responsio, fLIcost. I. non sine euidenti calumnia defendi potest:dum uerbum, letur,intelligunt,id est, danda pronuntietur. Nec quod Iason mavult agis probabile est: ut in bonorum possesssione tantum, quae summatim cognoscitur,generalia illa Iurisconsilii uerba intelligastur.Cum igitur his argumentis nostra opinio sat subsistat, uideamus nut queadmos dum aliis iuribus congrua sit 5c principaliter declarandum est Papiniani,quod retus limusaesponsum. Dum ergo is tradit,quaecunq; legibus,us senatuscosulto, uel consy stitutione principum,specialiter coceduntur,non delegari,specialiter accipiendia pusto,non in lignum magnitudinis, priuilegii y causiris,ut perperam contra uocis natus ram passim intelligitur: sed nominatim,di in specie: quae aute hoc modo cocedantur, non difficile suetit edocere, ec in primis merum imperium,quod aliqua lege,puta Iustia,Pompeia Cornelia: senatuscosulto ut Syllaniano,Turpiliano competit: non tam hoe quam aliis responsis delegari prohibetur an misto quom imperio,quaedam sipes g Daem.de relacialiter tribuuntur: ut alienatio riisticorum praediorum,quae diuoru Seueri Anto gu. iurinini patris di filii oratione minoribus prohibetur Misi causa cognita fiati quae cognis b st de rebiaco specialiter ipsi praetori datur quapropter demandari no potest . Est ec super testas ς - - mento relictis alimentis transactio vetita , preterquam si ex causa fiat: cuius rei notio i ι j ωUῖ nominaum 8c praetori ,ec praesidi coceditur: quamobre delegatio in ea sibi locum no . uendicat: idem ec indatione tutoris),que quibus dam magistratibusspeciatim tributa ResIdcirco pedanei arbitrio comitti nequit. Et haec quidem introducta sunt propter specialem quendam fauorem, qui in illis casibus confidcratur, ut est .ppter utilitatem
pupillorum ec ex fauore alimentorum, ficiit merum imperium non dem adatur proaPter periculum,quod in ea cognitione uersatur.Et haec uera, cum specialiter a lege, uel a senatusconsulto constitutione si,ut Papinianus ait,quicquain conceditur.Caelesium si ex edicto praetoris proueniant, tametsi specialiter, tamen mandari possunt, ut
missio in possessionem ex damni insecti causa , N
, ex in bonorum possessione deaes curatitum' : quod licet duumviris,Zc magistratibus municipalibus non competat, delegati ni liiij I . di M. Potest. Nec enim eam declarationem admittendam puto, ut uuae Iureconsultus ait, se ii βλiure magistratus competere, iure magistratus municipalis,quod uuluδ dicitur intela R. ligamus, cum nihil hic de municipio dicatur. Sed potius eam interpretationem proa L g iηρ hauerim,ut quae conceduntur iure magis iratus id est, quae statim ubi liis in magi, ' siratum delechas est: puta quod praetor quod praeses, quod proconsul Adius, exii, tura ossicii habet selegari possunt: sicut ea quae specialitoe no ex natura ossicii habet, . non possi int. Nam preterquim quod communis declaratio municipales hac ab re inaeulcat, ostendere quoque possumus quaedam municipalibus non tribui: quae tamen iure
30쪽
iure magistratus competunt, quod in bonorum pos Iessione de iure ueteri est: quae ut co ι ea quae . Oi dixi quamuis delegari posset,ad duumviros non spectabat': sicut di restitutio in intem 'irip grum quae decurionibus no competit: ec tamen demandari etiam antiquo iure potes p tDC, i rate. Nec quod quidam putant speciale id dici potest fauore restitutionis: nam cur 'G4. eodem fauore municipalibus non est concessa nonne etiam magis faueretur, si lapsi qιφφ per maioris industriae, autoritatis p iudicem resilit uerentur, quam Per pedaneum' ef τ ι Nam 5c quaedam ad municipiorum magistratus spectant, quae tamen delegatis abnes gantur: ut puta ius fustiu ictibus noxios subiiciendi .Et si in hanc sententia ire uolues, lib. de iur rimus, argumenta quae Alexander, Riminaldus, altim aduersum mouent facile elidiis/ poterunt: quale est illud: Mandata iurisdictione consiliu non posse exerceri a delega as L . de osci to'. Nam consilium intelligi poterit pro assestarum conuocatione qui adesse proconarius. suli solebat,cum decreto aliquid expediendii erat,ut in alienatione rei minoris: quod supra ostendimus specialiter praesidi uel praetori commissiim, hoc 3 sensu integra lis eiusdem argumenti erit. Quod si cum Aecursio, di caeteris autoritate manumittendi intelligamus: illud ratione ineuitabilis damni uetitum censendum est,cum libertas sei Iapud. deni mel data reuocari non possit . Potest ec intelligi hoc tum demum procedere,cum gesn i' neraliter iurisdictio mandatui: quoniam ob praeducta causam non censetur in manus mittendo translata cognitio. Quod si in specie de ea ac tum sit trasserri iure costat. Iria d. ι'c rei titutione enim in integrum idem fuisse ueteri iure legibus' traditu est. Est aliud nobis cotrarium enthymema. Nam ex supradiistis consequens esset, ut cum coemio x s, it τι Gih in corpus specialiter defensoribus concedatur , demandari eius cognitio non possit: se p i quoil fortasse uersi est 5 -Fulgosio Soci 4 uidetur'. Quod ec si hoc non admita γ i 'Pη tama diraedina uel in maioribus tantum mavistratibus intelligenda erunt: uel ne
tamus , praedicta uel in maioribus tantum magistratibus intelligenda egandum ita specialiter defensoribus copetere,ut aliis non competat .Quod si propos
natur,uel principem nominatim causam aliquam concedere,vel iuris interpretem nominatim eam alicui magistratui tribuere , non tame prohiberi eam demandari, diceridum est,cum nos in generali lege loquamur, non principis limplici delegatione,uel Iurisconsulti alicuius interpretameto quod quamuis uti lex obseruetur lex tame nia est Nam Sc praetor ex Iurecosultorum lectione,bonoru possessionem decernit: cuiuis se cognitio non idcirco minus delegari potest,necti huic sentetiae secunda constitutio dea 1 i Pedaneis iudicibus', aut Vlpiani in titulo de osticio Iconsulis N legati responsum', licequiequani. aduersantur . quoniam ea passim no percipi sequentibus iamiam capitibus ostedam. ibi doca. Et haec uera opinor mistum quoq; imperium trassori, cum quisqua iurisdictionem suam mandat. Sed si cognitio resperat unius cause, uel articuli tantum mandata sit: is prester eam nihil ulterius habet,N propriὰ iudex datus dicitur. Quainobre in eo mandato maiora ex preisis non ueniunt,ec huiusmodi datus iudex ius exequendi non hae Latiuo. de rei bee:&nihil contra contumacem moliri potest ,quae inserius integro capite explicasii disi turus sum, ut non immerito Lernaeam hydram tractatum hunc delegationis, uocas 4 si si ς iis uerim: quo d di tot exurgat ceruicibus,ut una avulsa,altera non deficiat.
ben. Le Placet.Codice, de pedaneis iudicibus,quem sensum accipi accommunis intellectus confutatur,& adscribitur alius long probabilior. c A P. II.MPERATORVM Diocletian Maximiani Augustorum costitutio, in titulo de pedaneis iudicibus compraenditur:quam aequeοῦ dissicilem arbiatratus est Bartolus, atq; alia in toto Iustiniani codice sit . Placet inquiunt
Augusti nobis praesides de his causis, in quibus eo quod ipsi non postent
peliad. cognoscere tehac pedaneos iudices dabant,notionis suae examen adhibere,nisi uel ex publica utilitate uel ex causaru multitudine impediantur. Quod no ita accipi conuenit,ut etia in his causis, in quibus solebat ex officio suo cognoscere, dandi iudices licetia permissa credatur. Quae uerba comuni declaratione ita accipiuntur, ut in cava sis, quae trecentos aureos excedunt, quamuis olim licentia dandi iudicem permissa so lret,amplius non concedatur, nisi ratione publicae utilitatis,Nc.In causis uero, in quia
hus iudex ex ossicio suo cognoscit,quae sunt meri ec misti imperii causae, nihilomagis ς ius delegandi concedi nix.Sed haec expositio textui ipsi repugna nam si in principio de causis loqueretur, quae ultra trecetos aureos constarent cur opus fuisset dicere eas