장음표시 사용
31쪽
A delegari solitas, quod iudices ipsi cognoscere non possunt: cum hae no solum,si non possent sed etiam si non uellent, poterant delegari quid item in hoc textu quicquam de causis c c c. aureorum intelligimus cum distinctio illa ex Iustiniani Crearis lege reperta sit', qui longissimo post Diocletianum interuallo rempublicam administras .uit,quasi ariolos,mathematicosq; illos imperatores credamus,ut lege secundum eam diuisione ediderint, quae pene ducentos post annos introducenda erat. quo comento
quid, quaeso,est absurdius nam ec cur ex constitutionis uerbis quae ossiciu iudicis respiciunt,de mero imperio intelligamus cu accusationes ab ossicio iudicis separari frequetiore calculo probetur : tametsi Bartolus ipse inco stans,cothurni more,utrim sen etentiae uariis locis adhaeserit. Sed illud nequaquam admiserim, ausis c cc. aureo rum per praesides cognosci poste,cum id Iustinianus expressim uetuerit,nisi in appellationis causa,ut in auth .de desens luit.habetur. Et quod alibi hanc cognitionem pedaneis competere, ex ordinarii iudicis mandato assirmat',in urbe tantum Constanti nopolitana locum sibi uendicat. Nam ea constitutio de eius loci iudicibus solu loquitur: quod eius oraefatio indicat,nee Bariolum fefellit.Quamobrem Guido Suetarius non immerito a comuni interpretatione discessit etsi illi quod omnibus accidere so let facilius fuerit salsa cognoscere,quam uera reperire.Ipse igitur aliter eum textu sie posuerim: ut quoniam solebant iudices merum imperium delegare,tanquam quas .cunq; re occupati,cognoscere no possent,uetant Imperatores id licere nisi ex duabus 'tantum causis n6 possint,vel propter utilitatem publicam, uel ex negotiorum multis tudine.Caeterum, quia qui unum negat, aliud concedere dicitur: uidebatur in causis Emisti imperii, quae quod specialiter tributae essent, demadarino poterant, indistincte delegatione permissam, quod legislator negat.Illa igitur uerba ex ossicio suo duplice emphasim habent,di non soliῖm mistum imperium significant, sed tale quod demans dari n5 poterat cum pronomen illud,siuum personam respiciat, creberrime* ei adda stur,quod per alium expediri non potest Quo certc sensu nihil c5munis sententia ius
uinitur,qua mistum imperium iure magistratus non competere,traditum est. Potest etiam probabiliter dici,cum iure antiquo propter absentia, seu grauiores occupatiosnes causarii meri imperii delegatio c5cederetur, rcstrictu id ab Imperatoribus suisse, cum huiusmodi absentia seu occupationes ex causa publica, uel causaru multitudine
procedunt. In his uero quae ex suo ossicio,id est,propria solicitudine, lebant iudices cognoscere sunt autem hae misti imperii causae, quas specialiter magistratibus datas supra retulimus neq; in praedictis casibus licet iudicem dare: N disserentiae hse uideatur esse ratio: Quia in causis meri imperii debet reus quam primit uel absolui, uel condemnari: oc ideo si preses sit absens uel grauioribus negotiis implicitus iudice alium constituere debet, ne interim ille sorte in carceribus de salute sua solicitus diu expossiet,quod in causis illis specialiter per legem concessis,non est considerandum.
Communes declarationes in s.ubi decretum. a communi eruditorum ingenis abesse: quamobrem hic interpretatus, ut debuit. c A P. III.
L P I A N v s in tractatu de proconsulis N Iegati ossicio', Ubi, inquit, des a i. nequicquΞcretum necessarium est, per libellum id expedire proconsul non debet: os g. ubi dec. mnia enim quae ni causae cognitionem desiderant, per libellum non posssunt expediri. Hanc clausiuiam ita uariis modis Accursius interpretatur,ut
merito Manlii Seuerint sententiae locum secerit, dum eius quod multipliciter intellis ur,ignorari ueritatem testatus est. Siquidem Accursius definitivam sentetiam abaate parte serri non posse,hinc quandom credidit, quod quidem nill commune cum illis uerbis habet: aliquando libelli dationem per actorem non requiri, quod uti fida sum mox improbat: quando ea quae causae cognitionem requirunt,non posse deles gari ex illis uerbis existimauit, ut per libellum iudicem delegatu intelligamus. Qui sensus communiter approbatur,tametsi di Fulgosius,& Iason uerba legis improprie accipi fateatur. Et sine ridiculum est, libellu pro delegato intelligi praesertim cum In huiusimodi delegatione nec quisquam libellus requiratur. At alii aliter Intelligui, miserabiliter p se torquent: nec tame iniuria , cum nodum ipsi in scirpo secerint. Quare ut ipse quam clarissime explicem,scire nos oportet,decretu in hoc a sentetia disterre
eo ἰ.ccciiij, nobilis.in quina
32쪽
quod ex ea regulariter aut absolutio sequitur, aut condemnatio: in decreto sola iudi cces autoritatem suam interponunt,ec quod agitur,sibi iustum uideri pronuntiant. In his igitur causis, in quibus decreta necessarium erat, solebant partes per supplices ID bellos petere, ut iudex illud interponeret.Sed quoniam quidam decreto non interposito solum libellis subscribebant, dubitatu fuit,lium id satis esset, eiusta efficaciae su scriptio es Iet,cuius decretum. Negat iuriscosultus subscriptione eam sussicere, cuius ratio esse potuit quod decretia interponi pro forma quodammodo inductu sit requis raturq; solenniter illud interseri':ec hoc quidem in his quae causae cognitione deside, rant. Nam si de plano ec summatim cognosci opus sit, tuc ipsi praesides subsilibere Ii, bellis poterui,& illud ossiciu assessoribus suis permittere,seuerissima poena prohibeatum quod secunda costitutione de assestaribus nominatim cautum est, ut imperatorii Cari,Carini Nurneriani, lege de praediis minoru, no solu nostra sentetia optime cor, roboretur , sed N hac quam inter assessoru ordines insertam diximus: tum N illo re, scripto, quo subscriptiones ad libellos datas, autoritate rei iudicatae no habere tradi tui . Et hoc sensu nihil omnino ea sentetia probabitur, qua testatu est mistu imperiudemandari no posse. Nam etia si aliis legibus constet,subscriptiones huiusmodi astas,soribus non permitti,non tamen consequens est, ut tota causa delegari non possit. Causam missionis in posses ionem ex primo decreto mandari posse. c A P. ii II.
X supradiciis in alia quom quaestione dubitatur num causa missio is in possessionem ex primo decreto demadari ualeat: Zc non possestequetiori auatoritate approbatum est, ec id quidem pluribus rationibus, ueluti cum in i hac missione necessaria fit citatio per edidia': quae tamen delegatis abnegatur': quod si praecedens prohibitum illis est,certe N in eo quod sequitur idem diceridum est. Vertam haud ipse concesserim,in omni missione eiusmodi citationem requia
mis. ι ι I.iiij. ab ordinario, uel ex sacra forma,loquantur: qui quidem dati iudices diuerso iure ab illis censentur quod sequdii capite declaraturus sum. Nam di iudices dati sententiam suam n5 exequuntue ,5c tamen illi quibus iurisdictio mandata est,exequiitur: cum ut dix imus mistum in hos transferri imperium possit, sicut di huiusmodi iudices ni,hil aduerius contumaces posse non dissitemur: cu tamen alios mandata iurisdictione posse credam: nam etiam quod magistratus municipales hac facultatem, nisi in speciali casu damni insecti,non habeant , non Propterea cesetur idem delegatis uetitu cum 5c in hoc argumento demonstrauerimus,a uero comunem scriptoru sententiam reces dere: nec me etiam mouerit,quod si reus contumaciter latitet, si iudex potest,in posissessionem illi mittere lege Iustinianis iubeatur,tanquam illa potentiae coditio delega, tum respiciat. Nam illud eo casu dictum est, quo c5tumax in quo litigat territorio facultates non habeat: quῖ enim illi poterit quisquam in possessionem mittere possunt di ea uerba in iudice dato intelligi.Sed quid in hoc amplius dubitem,cum id exa pressis iure constei': ec Iegis uerba alii captent, alii manifesto errore coerceant, cum etiam ex secundo decreto missionem madari posse opiner ita tamen si ad iudice mandetur,no si ex edicto iam desuncti praetoris,quisqua sibi id iuris arroget . qua senten, tiam ut paulo audacius sequar, illud quoq; hortatur, quod si quae huic pronuntiato obstabant rationes,ex superioribus omnes sublatae, ec quidem sine cauillo uidentur.
Iudicis dati.& ex sacra tarma dilegati,& arbitri iuris, alia p nomina, quantum simul discrepo, quam maximos in errores ex huius rei imperitia, nostri Doctores admiserint. c A P. V.
ora P Luna sunt iudicu nomina, diuers quide dignitatis notς,que tamea recentioribus ita implicantur, ut facilius quilibet Gordii nodii explicaret possit:& cum huius erroris sectatores, no existimatione solii defendantur, i sed oc numero, uix tuto quisquam ec sine temeritatis argumento, quod eis aduersetur,dixerit. Sed quoniam perfricanda no impudenter,ut arbitro a principio
33쪽
DARADOXORVH LIB. II. asa mihi facies fuit N hoc quo v asserere non pigebit. Septem itam ius dicentium uocas a Glanti. .estibula nobis explananda suiu: inter quos primas tibi hi iudices tenet, quibus mandata midatu . de ofest iurisdictio, qui ec ad plures causas delegati ut plurima dicuntur', his multo plura f. eius ingl. i. competunt,quam iudicibus aliis pedaneis competanti Nam quamuis iurisdictionem b ira prael. usuam omnem mandare non possint,iudices tamen dandi facultate habeni'. Siquidem P s f ς ut Vlpianus ait,is cui madata est iurisdictio,iudice dare potest,ut sunt legati procon, ikς ς
sulum: nec speciale id in legato esse,quod quida opimii sunt, probauerim eum dici 'φι . . Ieat,ab exemplo regula no restringi: tum etiam quod di frequentissime Iurisconsulti εipsi illos squiparant: quod argumentum omnino ineptum esset,si speciale quicquam hin illis lare proponeretur.Iudices autem dati, dicuntur etiam pedanei quibus litis eo s Dis ' aetagnitio tantum,uel pronuntiatio,vel etia utrunt in una causa cocessiim est: oc hi eam ' a b 'tantum iurisdictione habent,sine qua mandatum commode explicari nequit. Nam et g I uotae reis.1 qui eum dat, nihil hoc casu ab se abdicare creditur': quamobrem quandom dati iudis. h d. si uero EL ces solum munere iudiciario sung , quandol nihil habere praeter iudicandi faculta, i da a diuo pio. te ,dicuntur: hinc nulla dandi alium iudicem licentia illis conceditur,lc ab eoru sen hin ii.ὶM 1grtentia is qui dedit,prouocatur .Quod si duo dati sint,il diuersi iudicauerat,eoru sen, Criq*φ Futentias in pendeti esse,Modestinus respondit: donec qui eos dedit eompetens iudex M '' ialteram earum confirmauerit .nam di in posscssione mittere,nisi specialiter dati ob id μsint,no possunt ,& sententiam suam exequi ipsi prohibetur' quod,sicut ec alia in eis, quibus mandata est iurisdictio,non procedit: 5c hanc iudicis dati interpretationem glossematum scriptor, Albertus,tum Raphael Comensis,Ioannes ab Imola, Ioannes s homo Vbi Ananiae, Angelus, Aretinus Socinus x in appellationis materia probauerui, idem p f.dileg. Fulgosio Pippo,N Andreae Siculo uisum est, ut non para de nostrorum Doctorum i s si uerit t.
diligetia plerunm desiderem,sul tot autoribus enarratam rem in ordinariis locis non de ex eu. attingunt,ut id sola eos uidisse putes,quod quatuor annorum curriculo, in literariis m T .i fiam scholis legunt quis enim dubitet,si ea quandoq; aspicere illis coluisset, uel huius rei νς ρης .i
mentione iacturos Ex iudicibus hisce quidam sunt, qui ex sacra iussione, uel sernia σμth ς sit in dati dicuntur : nimirum quia accedente iussit principis, ab ordinari js dati sunt. Huius Mey t εν ' rei potissimu is modus crat: nam si uni duo litigaremus,M alter nostrum mallet sum, ηε ematim,uel alio modo cognosci per supplices libellos ,imperatore rogabat ut a reseri VM ρρο εφφptum iuberet iudice ab ordinario nobis dari,qui summatim,uel quoquo modo peti, Tu,' ' tum suerat cognosceret,iudicaret , rescriptum illud sacrae formae iussionis p nomen .est
habe .eas implorari a principe ante litis contestationem', passim coceditur: post lite n a uinent.in contestata secus est.& nisi a quaestore principis subscriptae lint,cbtineantes,& litigan malim. tium N iudicis nomina, nullum essectum habet'. Is ergo iudex, ct ea sorma datus est, o In-.utdLia. nil ulterius habet,quim caeteri iudices pedanei habeant, ec ab eius sententia no quis p ιβ fp er adem imperator sed ordinarius ipse appellatur ' ,solum in eo distat, quod alia sorma * q*o si Pordinaria procedere ex rescripto illi cotingit.Sunt ec iudices ab imperiali fortuna da pso ap. si ,qui in eo tantum a c teris principii delegatis disserunt, quo a post eorum mortem q si iurisdictionem adhuc habent cum alioquin iurisdictio nomine proprio delegati, e5, 'igra cessa,eo mortuo evanescate: quod si dignitatis uel alia perpetua appellatione tributa si
sit, permanet:Imperialis enim fortuna nec unquam perit, peritura ue est.Legutur oc , οῦ, ἡὸ 2 executores,quam uoce quivocam,etiam Nicolaus Tudiscus ostendit. Sed quod ad Mias
praesentem materiam attine quatuor enumerari significationes possunt: N in primis uiso. 3 ordinarius quilibet iudex executor dici posset : quoniam is propriam sententia exes t U. exeruto quendi ius habet,qua ratione ec is cui madata est iurisdictio executor pariter dici po res. c. ut materii Sed N apparitores,nuntium iudicum executores sunt': quoru duos quilibet iii m priuat. deo habet efidiam p eorum simul N perfidiam mulcta indicta, coercendi illi ius est. v cs qUcotra. Quarta species eorum iudicum est, qui ex municipali lege in causis exequutionu ius sest competi dicunt quorum in iuris ciuilis corpore,mentione aliquam fieri non arbitror: licet Ra ' si OD phael Ac Iasony aliter opinent,ex quibusdam scilicet constitutionibus, quae nihil eam is opinione adiuuant. Traduntur ec arbitri iuris,qui electi a partibus de aliquo articus L i,im e nio iussit ordinarii cognoscunt. Ut si tecum litigem, petam p ut satisdes: quod cum se, esas nego fideiussores idoneos esse:ordinarius alicui, que nos optauerimus,mandat: et Loiit . silui eo in negotiolo disceptator sit, is arbiter iuris dicitur': de huiusce sententiam non qui satisret. r. e solum
34쪽
solum ex appellatione ordinarius rescindere potest, sed etiam no prouocatus corrige ca l.M.f. a s i. re: nam di si uisum illi fuerit,sentetias ipse exequitur': cum Nex eis agi possit: prsierapp.ηonb t. tim siti causa suspeeii iudicis pronuntiauerint', sed tunc iudex ipse,de cuius recusasb Op ti mi lione est adiu exequetur. Vulgo etiam arbitri iuris appellatur,qui legis municipalis sic ut iussis eliguntur,ueluti si statutu fit,lites inter agnatos sub compromissario iudice tersia minari,quo casu ab eoru sentetiis prouocatio est,huiuscemodissi iurisdictio magis des in t Qq legata quordinariae accedit Neperitur di quorunda iudicumentio, quOSchartu/a No i,t ἀλδ lariosq passim uocant: cuius nominis ratio ex Hetruscorii c5suetudine manavit: nam nouam. c. de cum eis in regionibus ex municipali decreto iurisductionem tabelliones habeat quo, tua. tiescunq; alicuius co tractus testationem scribunt, debitori mandant, ut intra tot dies aes illud alienum soluat: tanquam enim in cofestum promissio illa semper parata executionem habet. Horum iudicii mentione in iure Romano esse non falsor abnuerim. e dae .c.ubi et nam etsi Accursius, Baldus N Salycetus hoc sensu accipiendas eas leges' arbitretur,
apa Liri l l f quae de his iudicibus meminere, qui iudicandi solam facultatem habet rectius tamen O M ibi fuerit eos intelligere, Qui inter priuatos iurisdictionem spontaneam habent: quas I xj c O p Iis est procurator Caesaris , mecum s sentire demum Thomam Dolium Senensem
i in rei iudicatae commcntar Id S. Heri imper a ius ipsum soli principi competere: eius exercituum etiam caeteris ordinariis
communicari: Sc cur illud delegari nequeat,noua ratio. c AP. V1.
v M trecentis sere abhinc annis Henricum Germanorum regem, Bonos niam uenire contigillet, uigebant tum duo, maximi in nostra hac discipliana nominis, tarius oc Azo,discrepabant. inter se uariis modis r N in eo prςsertim,quod merum imperium apud solum principe esse Lotarius cre debat, Azo etiam caeteris magistratibus proprium elle profitebatur. Quaobrem desposito uteret: ex sponsione apud sequestrum equo,regem ipsum adieriit,qui pro Lostario pronuntiauit, uictorim illi ex conuentionis lege Azonis equus cessit. Verum DPosteriores ita rem iudicatam damnauere, ut maximo silentio quaestionem omnem texerint,sola in Azonis opinio sic probatur, ut neminem unquam extitisse credibile uideatur,qui in contrariam ire ausus sit.Verum ipse uereor,num fortasse probabilior sit causa, tuae res iudicatae autoritate defenditur, quod uidelicet magistratus solii me,
ri imperii exercitium habent,at ius ipsum in principe resideat: quae sententia Papia. ia Li. deripe. niani' uerbis ad amussim quadrat,qui in uulgatissimo illo responti:Videtur imitit, rivi cui errare magistratus,qui cum publici iudim exercitationem lege Iulia delata habeant, iurisdictionem suam mandant.hic enim exercitatio delata si impropria interpretatio 'absit quid aliud significare potest, quam ius ipsum principi,exercitium aliis compeis c. t Omis in tere namta maiores illi magistratus non alia de causa ubim administratores dicum s, hiΠ' tu quam ratione meri imperii in quo solam administrationem habet,quae uox eum ς ι β' si s. comproendi t, qui alieno nomine, non proptio agit: quod N Accursius in rubrica de administratione rerum publicarum, libro Codicis X I. testatus est: quamobrem ecla df, hal frequentissime executores dictitur',habereis mi isti imperii executione, quod si pro . t et ii psetor. Prie loquamur,merum faeium demonstrat. In iuramenti quoq; formula, in qua ratiod in eiu . locutionis summa habetur iurant magistratus, occasione traditae administrationis, fias tuis. de obje. dem se Caesari seruaturo ,at traditionem, iuris translatione non respicere uulgo sciam . tur. Azonem tamen communem 3 opinionem adiuuat, quod praetorem pro imperior Litae ostie. nuo agere' praesidem maximum imperium post principem habere , praesectu Aegyp t. g. l pti imperiu,quod illi datu est,deponere legitur : quae uerba ius ipsum significare uiab Uter tutores. dentur nisi dixeris imperia iurisdictionem. dupliciter accipi: quandocv pro ipso iuota Ri-iq re aliquando pro iuris ipsius usu tantum N exercitatione ': oc hoc casu praedicta di v Ny ctiones illae interpretandae sunt. Nam di iurisdictione delegatam dicimus,qui tameni v r η 'p iure pendet di meru usum complectitur . Ualidius igitur comuniora iuuerit: quoniam si merum imperiti nil aliud est, quam potestate animaduertendi in facinoroi i iii Ji tisa sos homines habere ,certe haec potestis magistratibus tribuitur,quocirca Ac merum scieti uesb. imperium habere dicenda est. Sed di hic fortasse dixerit Lotarius: uerbum,habere, a obliuisi. tissimum esse',ec res eiu principis ius ipsum, in persona uero magistratuu exercitationem
35쪽
1 A tionem solam compraesidere: sic utroque modo definitionem illam intelligendam. quod si hanc sententia sequamur,in eo utilis fuerit haec quaestio, quod defuncto principe magistratuum iurisdictionem,iudicio nondum coepto ratione meri imperii cesssare satendum fuerit: licet in eis quae iure magistratus competunt,aliter dici debeat. eum ec in illo non parua disceptatio est': erit di inde consequens noua ratio,cur me -. is,
rum imperium in delegatum non transeat. nam cum magistratus meram eius exercis . . ' i' lationem habeant,al a demandare non possist,cum is cui usus relictus est,alium usuaritim consitituere nequeat'
id sit merum imperium, V lpiani definitio uera defenditur,& temerititate alii notantur, qui ueriora quam iurisconsulti se tradere opinati sunt. c APUT UII.
v NOTATIONE digna nobis ea quaestio uisa est, qua de meri imperii . . . . definitione dubitatur,ta Hariolus quem uti legalis reipublicae principem 4 v 4 ialij sequuntur hoc potissimum modo finiuit ut id iurisdictio fit, quae iudis
xi supra,e θ' i cis ossicio nobili expeditur, ec utilitatem publicam principaliter respicit
quod tamen non satis uerum quandom mihi uisum est.nam accusatio ius est ab ossicio iudicis nobili diuersum ut Bartolus,Petrus,Baldus, Angelus,Ioannes ab Imola exis , stimaruni', quod N Iasoni,& recentioribus uisum est, di tamen illud imperium respi . Teit. Nam ec in absolutione rei utilitas principaliter agitur,quae tamen ex mero impe hἡj iirio proceditiquid enim,si publica aliqua ex occasione princeps in pollessione mittes rei uel honora possessionem decerneret num ex hac ratione mero imperio uti dicere tu quod perquam absurdum est. Accedit his,quord N multa ex mero principis ossiscio proueniunt,quae tamen huius imperii esse, legibus non costat,ut legum serendas rum potestas,di tabelliones creandi autoritas, huiusmodici: duplomatum concessiosn .nusquam enim,opinor ectum est,ea quicquam ad illud imperium spectare: qua obrem satis impudenter Bartolus,5c id genus scriptores faciunt, qui ipsi nouas finiationes excogitant,tanquam ea quae Iurisconsulto Vlpiano traditur, ueris rationibus non subsistat .Longe igitur melior nostra causa fuerit,cum multo minori nota recens' tiores accusare possim,quam ipsi Iurecomitum, tacita saltem repraensione coarguat: in eo praesertim quod optimo iure defendi potest Fateamur itam, merum imperium nil aliud esse quam potestate gladio animaduertendi in facinorosos homines: ta nate defitutio cum re definita couertitur: quamobrem tUre lutis ualcrit eam, neganda non est'. nec dicat quisquam,ius indicendi mulctam no compraendi, cum ea appellatione animaduersionis ueniat: nam N pladius tric non simplicita pro telo aciipi debet cisdDro auacunar Dcena uua ex delicto plectendus it reus quamuis di no improbabili ter aliquis negauerit, messandriulud ius meri imperii esse: sed existimabunt fortassesn magis obesse,qu6d etiam priuati in militem desertore, nocturnum grallatorem ius animaduertendi propria autoritate haben β tamen uix dixeris cuilibet merum --- imperium competere.uerum scire nod oportet, potestatis,quod in definiIione est, uer
bum iurisdictionem spectare': quam uocem priuaui conuenirς, P lim Πςg dis, M.
Ustum imperium quid sit, Ac nouo atque eodem uero sensu perceptum rea sponsum iurisconsulti ultimum ,in lege, imperium.de iurisdict.omnium . iudicum. c APUT VIII.
Is Tun imperium iurisdictio est,inquit Bariolus Mus ossicio iudicis no a In I rabili tractaturm ad priuatam utilitatem spectat.Longe breuius Vlpianus, rium. qui,mistum imperium, ait,est quod iurisdic
qui,mutum imperium,au,eu 9M JUI 1sdictioni cohaeret.Quae uerba cum
K breuitatem obscura fin eo modo sere accipi debent, ut a caeteroru Opis nionibus nihil noui inducant: nisi quod alias docui, distinctione eam nobilis ec mera cenarii ossicii apud ueteres non obseruatam fuisse,sed praetoris officium dici,quod inmisto imperio uersatur, id est: circa coertionem seu executionem,quae etiam in n. . possesdanda necessaria erat, ut m i lib. I I I ostendi. Illud uero quod executioαι nem non respicit, quia qualicunm iudici etiam pedaneo ec municipali competebat, simpliciter iudicis ossiciu a Pomponio appellari.uidenda igitur quae apud eum a no b is L .d.-bis annotata sunt,obscuracii Vlpiani uerba ex eis declaranda .Sed ea quq sequuntur, M.oblio
36쪽
etiam obscuriora sunt: quamobrem ope pretium fuerit, integrum legis responsium cresare.Imperium aut merum, aut mistum est merum est potestas animaduertendi inficinorolas homines: mistum est cui etiam iurisdictio inest, quod in danda honorum . . possessione consistit.Iurisdictio est etiam iudicis dandi licentia. Et hoc responsum ita exponunt interpretes,ut n5 de utrol imperio tantum locutus sit Iurisconsultus, sidia de minima iurisdictione. At in eo modo ultima uerba, ex communi aliorum senten, tia Alexander declarat ut non aliud nolent, quam causas delegare iurisdictionis esset cui sensui non implicativa coniunctio, etiam,solum aduersatur: sed ec illud quoque, quod ius delegandi causas iurisdictionis esse salsum est. Nam 5c mero iudicis ossicio id expeditur,quod oc inde patet,cum nulla prodita asseratur actio, qua quisqua a ius dice petat ut causam demandet. quinimo di inuitis N ignorantibus partibus. mandare ea. pastoralis re iurisdietione suam ordinarii possum expressum id eo resiponso crediderim,cumia obsit . uulgo dicimus,lus dicentis ossicium latissimum esseq: quoniam in possessionem mitu i Ποπ tere, tutores constituere,bonorum possessionem decernere, iudices litigantibus dare potest nam cum caetera misti imperii exemula hoc arguut, tum etiam quod ossicium indubiis ad nobile relerri soIet. Aliter ita Petrus, Cynus,5c Baptista Seuerinas eam structuram intellexerunt,ut de natura causarum iurisdictionis esse demonstret, ut des mandari possint: quae interpretatio nusquam minus, quam Iurisconsulti ipsus uershis quadrat. quamobrem uerius esse, quod alias quo disputando sustinui, arbitror, Iurisconsultum uidelicet ea in lege solum de misto merom imperio loqui, mistumq; illud definire,cui etiam iurisdictio inest,ut in bonorum possessione, di in iudicis danadi licentia. nam in ea quoq; sicut in bonorum possessione,iurisdictio est: quocirca misti imperii existimatur. dictio itam, licentia,in eo contextu,sextum casum respicit: liacet praepositio,in,adi edia non proponatur,non idcirco tamen ab hac sentetia discedendum est: cum plerun* eas subtrahi,non ueterum consuetudine solum doceamur, sed di elocutionis elinantia admoniti simus. Est autem figura eclipsis.Tranq. in Dom.natus est regione urbis sexta,pro in regione.Cicero oratione pro domo sua: Domo me contineo,pro in domo. ec quo libentius nostram hanc interpretationem hisce quis quiliis inberer .illud in primis suasit, quord perquam eruditos complures uiros ina Quentum nostrum probare cognoueram,ut etiam praeceptores nostri sibi eam arrogas re interpretationem non dubitauerint: ex Graeco uti opinor adagio,quo,amicorum
omnia communia esse,admonemur. Praesectum praetorio legem uniuersalem condendi autoritatem habere&diuersa ab. Iasone sententia, nescio quid in constitutione, apertissimi. c. de iudiciis. enuis cleatum. cAPUT. I MMPERATOR Is Alexadr rescriptum hoc legitur, formam a praesecto prael. datam etsi generalis,minimὰ legibus uel costitutionibus c5trariam: si nihil postea ex autoritate mea innovatum est,equum est seruari.Queada modum id intelligendum sit, tractatu a maioribus uideo: N Bartolus,al a p
numero plures,lacultatem habere praesectum prael. iuersalem legem condendi, ex
ea constitutione putant. At alibi idem Bartolus,5c quidam ali j, Olliosecdo aut ore id . illi minime licere,nisi in his abus praeest prouinciis,arbitrati sunt: uerbum p illud generale,extra eius territorii fines no accipi uti In quam sententia si accedamus nihil magis praesecto praetorii cd petet,quam caeteris magistratibus, qui in sua administratio, ne ec ipsi iura statuere, edicerem possunt, quod omnino uerisimile non est: tametsi aliuipse huiusce Iegis sensum existime,nempe huc,ut si praesectus praetorio legem in sua prouincia promulgauerit: Zc quidem generaliter exempli causa: quicun*,uel omnis qui tale delictum comiserit,plectatur: si imperatoriis costitutionibus non aduersetur: etiam caeteros, alioquin eius iudicio non subiectos,tamen lege illa teneri: cuius exemplum inter iudicioru sanctiones hoc reperire est. Generali praesessiti praetorio forma cxpressum suerat,iudicem delegatu, si suspectus esse coepisset recusari posse: dubit tum deinde est tum N idem in delegato principis esset: ec idem esse Iustinianus Caessar respondit: quod no tam ex eius lege locis habet, quam quord generalis haec preses icti serina etia ad hos delegatos produci potest: N hac interpretationem,quavis recla inda prelis inante Iasone, textui ipsi' magis conuenire,qui eum uiderit,pronuntiaturus est, scio.
37쪽
a Ossicii iudicis petitionem idem cum extraordinaria actione esse, de quod ea ab a monein factum,& ab dativa ditierat. c AP. N.
v AEs Tio Nis est,utrum ossicii iudicis imploratio ab actione differat: N solet dici', actionis appellatione huiusmodi petitionem non contineri, nisi impropria significatione actionem capiamus. Sed ab hac declarationetam ego dissentio, quam qui maxime. nam cum a filio ius fit persequedi in iudicio quod sibi debetur', coueniat haec definitio etiam huic extraordinariae perssecutioni,cur non, quod ex tali argumento deducitur,proprii deduci dicamus quoddsi ossicium iudicis aliquam obligationem non respicere, responderis: non tanten mistius debitum peti idcirco fatebimur,cum in ea definitione uerbum, debere lato signis scatu capi, Accursius fateatur: ec ad huiusmodi debitum competere officium iudi eis in consesso sit : alioqui si aduersus nullo modo obligatum, persecutio illa concesderetur: non ne ossicium iudicis,quod praemodum aequitatem amplectitur , iniquisssimum esset, cum eum seliaere cogeret, qui nulla obligatione teneretur quamobrem eam obligationem hoc ossicio emtacem crediderim, quae non ex communibus iuris regulis,ut puta consensu,manat: sed quae ex aequitate quadam extra ordinem consis deratur. Nam N eum,qui ex re iudicata dare facere damnatus sit, uerum debitorem esse, dubio procul manifestium est: N tamen in eum n5 actione solum experimur Φ, sedec iudicis ossicium imploramus nimirum,quonia qui ex re iudicata debet, uere quis dem ex consensu non tenetur': sed solo iure ciuili reus est Sed ec nostram sententiam non parum tuetur,quδd petitio haec frequetissime a Iurecostatis persecutio dicitur: quoniam extraordinaria petitio est' , quam etiam proprie actionis uerbo compraenadi,iure testatum manet: haec sunt quas in facium actiones appellare soliti sumus , quinta persecutionis uerbo extraordinarias persecutiones contineri, Ulpianus pus
ipse non semper id admittedum opiner .argumeto ec nostrae sententiae fuerit, quia si libertus i me manumissus, ingratitudinis nota reus agatur, in seruitute reuocari per extraordinarium remedium, quod idem cu ossicio iudicis est,Imperator Antoninus tradit .Honorius actionem competere testatur', ut omnino idem utrunque dixisse credendum sit: quod N Accursio uisum est. nam ec in causae cognitione illud uersas ri, ut quaeratur: num' citra in integrum restitutionem alia actio competat, cum Ulpianus' scripsit: quid aliud ostendit, praeterquam in integrum restitutionem,quae ex ossficio iudicis descendit per actionem expediri cum dictio alia implicare ut uulgd discimus idem soleat.nec communem opinionem satis probant, quae in eius tutelam aDoctoribus adducutur,ta illud maxime, quibusdam locis a iuris autoribus dictum, actionem nullam dari,cum tamen ex ossicio iudicis consultum sit'. Verum ipse arbitror,quan uis actio specialiter accepta ordinarias tantum respiciat : generaliter tamen etiam persecutiones compraendere. quocirca cum Iurisconsultus actiones competere neget de ordinar is intelligendum est', ut quae extra ordinem dantur,illae competat. nec improbanda haec est responsio, cum ec constitutionibus cautum sit, actionem de dolo dari, quando nulla alia competit: N tamen si generalis competat, datur: sicut ecla innominato contractu,si faciam, ut des, nullam actionem dari scriptum est : cum Fulgosius N at i quidam nullam dari ordinariam putent, sed extra ordinem generas lemae secus.Succurriant di huius rei quam plurima exempla' ,quae silentio praeterire consultius fuerit. adducitur ec quodd stipulationes damni insecti,& legatorum nomisne cautiones instar actionum habere traditum est'.quae tamen ex ossicio iudicis penident. Sed uti diximus,si actionem specialiter ut in rem uel in personam est,considerasuerimus,luc earum instar periecutiones obtinere crediderim: sed cum generaliter de actione loquimur non similes,sed eius speciem esse,magis uerum est: et ii uerbum,in star , generis speciem, non similitudinem significare hoc casu qui' uam non indocte dixerit'. Ergo generaliter affirmandum, persecutionem hanc,actionemet idem esse minime uero,sed id tunc certum opinor, cum quicquam petimus,quod nobis aliquomodo debeatur.nam cum ea,quae merae iacultati iudicis conceduntur,petimust: tunc
de prasic uer. 1 Iita nobis . c. adust.
38쪽
longe Eclate ab actione persecutionem hanc disserre,necessari3 profitemur. Et ex his c assequens est,ut sit ex ossicio iudicis actio aduersus me intentata elidatur, excepti nem proprid mihi competere sateamur: quoniam ex sola aequitate uera exceptio datur ν. quod autem inter utrasque uoces,multas differentias N Bartolus, Sc Iason, rescentiorest alii aggregant minimum nostrae sententiae aduersatur : cum nec ipse reas Ies personales m actiones a persecutionibus distare, inficias eam: sed tamen inde non sequitur, quin actionis appellatione persecutio proprie contineatur. Caeterum cum os scit iudicis petitionem extraordinariam actione esse dixerim: quid ergo ab actiosne in factum differt quid ab ea quam dativam recentiores nuncupant oc in hoc dissserentiam esse censeo uδd dativa actio speciale nomen hisci , ut in aliquo casu mutui peculii Me,actio in factum, uel ex interdictis ', uel ex innominato contractu, similibus* negoti js prouenit: persecutiones uero ut plurimum in misti imperii causis intenduntur: nam 5c illas ex nobili,mercenario ue ossicio distingui non putauerim: cum has uoces non a Iureconsultis acceperint, sed ex proprio aere recentiores ipsi es, finiauerint cum N merum ossicium appellari in iure uiderimus',quod mercenarium isti credunt. sit igitur causa iurisdictionis, quae pecuniam respicit. Misti uero impesrii causae non actione in rem, nec in personam expediuntur, cum ad huiusmodi desbitum non pertineant: sed cum principale earum robur ex iudice descendat, perseacutionibus terminantur. Si contumaci defensio omnis ex lege uetita sst, quemadmodum hoc accipi debeat, imittium casibus declarari illud statutum,quos alij minime tam accuraia peraspexerint. c A P. XI.
RAEc EDENTI articulo consequens est quaestio, num quae lex municipalis actionem alicui nega persecutiones etiam, quae ossicio iudicis exsa Bar. in I. s. s.ct parui. quod uidui clam. b D. Ant .de ca
e l. qui in carcere.de h.s quae
pediuntur, prohibeat: N in fauorabilibus tantum uetari communi senten tia enuntiatur. Sed si nostra illa opinio probetur, promiscue indistincte in prohiberi dicendum est. Ucrum ec hic quaeri solet,quid si lex non actionem simplici, Qter auserat,sed quancunq; defensionem: Finge statutum esse,ut contumax accusatus, nisi sese in carceribus constituat, omni desentione priuetur: oc tunc extraordinarias quot has petitiones illi non competere, nemo non probauerit': tametsi haec qualisscunm constitutio multas interpretationes admittat,quae uulgo minime agnoscuntur, 8c eam in primis ut licet ipse propriam causam lucri nequeat, extraneus tamen quislibet ratione publici fauoris ossicium iudicis implorare poterit, si tamen probaturus est contumacem eii salso crimine deserri: solum p in hoc adi reo dispar erit quod reus, si contumax non esset,nisi crimen probaretur,absoluendus foret: at hoc casu, nisi exstraneus innocentiam probet, condemnabitur : ec ita in quaestione facti interrogati. Marianus Socinus,5c Thomas Dotius, responderunt'. sed N ipse crediderim poste eum qui contumax fit,rescissionem sententiae petere ex edicto praetoris, quasi metus causa absucrit, cum carcer iustam timoris excusationem asserat*: quod ita uerum est, si iudex ipse uir toruus fuerit, oc qui etiam absq; indicio plectere reos soleast: nam etsi manifestum fit,contumacem illum per calumniam delatum esse,non aliis tantum defendere sed etiam ipsi iudici,nemine petente, absoluendi ius est . Idem etsi ex leuidelicto accusatus proponatur,uel accusatio ipso iure nulla dicatur. sed quid si contui max redeat, absentiae caulas alleget,audiendussile est oc puto audiri aequum esse :quod N Alberico Irolato uidetur.Caeterum ex prςdicta lege solum ea desensio proahibita censetur, quae adiuuare contumacem possit : quoniam in eius damnum proaeedi posse, dubio procul est: nam di hoc statuto non solum desensio respectu accusautionis tollitur,sed N quaelibet alia in aliis causis' : ut non absurde tractatum sit,si quisquam de sacto aliquid ab huiusmodi contumace petat, possit ne contumax defendi: oc posse tandem obtinuitiquod si proponatur,iudices accusatum hunc pariter di contumacem admisisse,ab luit Iecp, sententiam hanc ipso iure inualidam Baldus existis
mauit : quod N caeteris perplacet: expresso enim iuris errore uidetur lata. Vter in iudicando dignior haberi debet, ordinarius, an delegatus principis.c A P v T X l l .
39쪽
RACTAT uri diligentissime apud Alexadrum posteriores p est, uter in iudicando dignior ei let,delegatus principis,an ordinarius iudex : ecdisgniorem esse delegatum obtinuit': quam sententiam rationibus multisa, a in m de of
ordis. In I. suo. de re iudic.
riam probant: quamuis nihil ex legibus adducant, quod quaestionis ter. minos plurimum resipiciat: nos id definiri ex Inapp. Valentiniant, Ualciatis Gratiani, constitutione de ossicio uicarii, arbitramur: qua in ciuilibus caulis praesecti praematio uicarium iudicare in militaribus comites,expressum est: quod si causa utri* coamunis acciderit,priore loco uicarius cognoscere,comes illi adiunctus accedere iubeatur.Viam' igitur,uicarium praeserri, qui tamen iure ciuili ordinariam iurisdictione non habet clicet Pontificum decretis aliter sit :& eo diligentius annotanda haec est constitutio, quod etiam minus ab caeteris perspecta,dubitabilem alioquin aliam quaessionem explicat.FIngamus ordinario iudici adiunctum ex causa a principe collega, qui in diuersam ab ordinario sententiam lucrit: quaesiitum est, cuius potissimum prosnuntiatio sit obseruanda: ξc negotium omne ad principem deserendum Bariolus hcenset qui in dubi js delegati iudicio potius acquiescat,tanqua in is dignior sit: videatur sane huius legis argumento idem esse etiam,si ea res ad principis cognitione non
reseratur,sed tamen amplius quaerendum reor. In noruni possessione adipiscendata tela necessarium decretum esse. c A P XIII.
T verborum inanium captiones excluderet,statuit Constantinus Impera, tor in adipiscenda bonorum possessione, si qualiscui testatio etiam apud duumviros ostendae, sussicere. Interpretati id fiunt posteriores, ut ex illis uerbis exponatur in bonorum posscssione necessariu non esse decretu inaterponi: sed illud lassicere, si quisquam apud magistratu municipale bonoru possesssonem accipiendi uoltuitate suam declaret. Vcrumenimuero perquam uereor, ne haec uera n5 sint: cu testatio nihil aliud sit,quam protestatio ' quaedam,quae loco peisitionis libellive successit: di cum libellus scripturam requirat ea solis uerbis esti κου est Prius initur quam decretum interponeret,iure antiquo requirebatur is libellus Verii Costantini ea constitutio,ioco libelli qualemquale testatione issicere demon, strauit sed no propterea c5sequens est, ut 5 idcirco sublatum decretum credamus.
Cum enim de correctoriis agatur,quod expressim non mutatur, cur prohibet stare nam etia ratio legis,ut inanes captiones includatur, hoc casu locu n5 habet.Quis em sani iudicri no erubescat fateri,decreta praetorum,quae mira quada solenitate serebas Iur,uerborum uanas captiones esse: priscrtim cum etia Iustiniani lex attestetur, per
Constantinii sublata bonose posscssionis petitionem fuisse' quod ergo de petitione e i. f. nos in dicitur,quid cu decreto comune habet: Idem p Caesar eam possessionem honore illi, Pr c de muquae surioso decerni solet,aequiparat: ut cu in hac decretum requiri plusquam mani μμ sinum sit,idem iuris in at is quoq; esse merito asserendum uideatur: eius uerba haec sunt: Curatori furiosi licentiam damus ea bonorii possessionem agnoscere,quae instea ex decreto dabat,ec ad similitudine bonorii possessionis habere, cum petitio bo. posses lege Constantiniana sublata est :ec ab ea introducta obseruatio pro antiqua susticit portione. Neq; ucro opinetur aliquis, cdtraria ex eo iuuari, Q bonorum possessionem antea ex decreto dari dicatur,quasi nuc no detur. na ab legislatore id mar- d Arsei. s. sed ratum uerisimile est: quoniacum ipse hanc agnoscendi licetiam curatori praestiterit, gi citisnno ex iure praetorio uidebatur amplius bonorii illa possessione esse, sed ex iure ciui ibi 'o DIig: quamobrem ut ambiguitatem hanc de medio tolleret,eandem esse dixit quae anatea ex decreto dabaturita idcirco praetoria: N quod subsequitur, petitione Constans . tini lege sublata,ad uerbii illud habere,pertinet: quod latissimae significalidis est : ec j i '' . . ita quoq; c5tinet,quod fine petitione habeatur.Quod aut e duumviros eosde& magi si L .ia
stratus municipales, nostri Doctores credunt, fortasse N hoc non ita iactu est: nam ex L l. f omni ordine duos esse electos magis puto,qui carceribus praeerant ,sascibus uteban g 1. duumviris. tur apud quos emaci pari no poterat' licet apud totu ordine postet: omnino dignis c. de decur. simus, di maximus inter decuriones honor, diluuiralis habebatur': sed de hoc alibi. libat.b L .c. de ema.
Titulum,qui sit Codice suffragio aliter intelligendum, quam ad nostra haec tempora inu lim. telli ius. &quemadmodum aduocatis honorari u dari debeat. c A P. XIIII. i I.i. dealb.stri.
40쪽
v AESITVM est,quemadmodum aduocato salarium dandum sit: N in ehac quaestione cum simul aduersari quam plurimae leges uideantur, sic existimo distinguendum: ut sit in professbribus iuris ciuilis' loquamur,qui de publico stipendia habent eos non polle quicquam petere, dicendu sit: obi
u raim g latum tam en accipere ualeant.ec introductium uidetur: quoniam iuris ciuilis scientia cum res sanctissima sit pretio nummario aestimanda, dehonestanda ii non est. Quod, si real Faduocatis quaeramus,qui causarum patroni sunt his extra ordinem ossicio i , bria iudicis consuli constat' : ut tamen quod honorarii illis dari iudicatur,centum aureos c titu non excedat': alioqui si sibi praestari quicquam paciscantur,pactum turpe est,ec ex e Li. i. situ. t eo agi Mn potest,nisi finita lite conceptum proponatur: quamuis autem petere noni Monuis. c. DOssint oblatum tame licite recipitini :& si er eos non fiat,quod minus patrocinium di postul. non praestetur gesti tuere non copelluntu .Sed aduersus hanc sententia non parii mod I.archiatiri. uere nos poterit,quod ex quacun* pactione etiam nuda a stionem aduocato dari est de prui . proditum , probarim ex titulo,qui De suffragio inscribitur,testatu manet. Sed uidea, e Li di mus, quaeso,quam peruerse,quam indocte tractatus ille accipiat N in primis ab Acas C O sds Q cursio, caeteris p scire uelim apud quem idoneis autorem legerint, suffragium pro pastrocinio aduocatorum accipi: nemo certe in literaria palaestra nome dabit,qui hoc asa
Ob is suis obrem suifragia proprie c, sita, . in campo Martio Populus Ro.honores magistratus es cadidatis madabat que quidei a j.,i,. sciebant etiam magno c5 parari: unde lex Iulia de ambitu lata est,quae hac emptione, b in l. ieiff. si clam eo traheretur,fieri prohibebat: palim nullo iure uetari, nec Accursiu latuit'. de ambit. Possimi ta recte suffragia appellari,cu ex aulicis purpuratis: principis seu a scrinio
quisqua uel quilibet alius principe exorat,ut alique diplomate iuuet,uel summa potestate sonte liberet,uci quicq; aliud etia iustu concedat. Igitur si ob hane causam alis quid promisero, puta ut principe exores,ut illud mihi beneficia tribui facias, ex sus, fragio tibi obligabor: uidebatur enim huiusmodi pactione illicita eisse: quod uti* no Dest: tametsi ex hisce suffragatoribus quida reperti sint infames,qui uuleo sumit uedere dicebant,ut apud Lampridiu in Alexadri imperatoris uita, legere est. Fle uero etiam illud admiserim, ex pactione nuda hoc cani actione dari,cii uerba legis eu qui spoponderit,obligent: cur enim sponsione potius essicacem promissionem non inter . Pretamur,quam aduersus iuris regulas inducamus,ex pacto actione dari, cu sponsio in umeiure ciuili ualida promissionem plerunm significet' Sed di de suffragio haec iraquillus in Vespasiano quendam ex charis ministris dispensatione cuidam quasi fratri pom cum distulisset,ipsum candidatu ad se uocauit, exactass pecunia, quantam is suffragatore suo pepigerat,sine mora ordinauisio c. Na Accursii expositio,si panium denotari admittamus, legem in angustu reponit,ta ante litem quo lata
trocinium denotari- λ ὀ s litisco casu titulum hunc intelligit posse pactum hoc cocipi fatetur : quod omnino falsums . cst,cum eo casu solum ualere didicerimus,quo sopita lite sit cotractum: quamobrem nihil est quod dubitem nostra opinionem ueram esse,quam N ex Ammiani Marcela lini autoritate coprobamus: is libro XXI I .tradit: cum Aegyptii, genus hominu litis giosum quotidie Iulianum imperatorem taedio assicerent,dum eius praesecios acceptarum pecuniarum accusant,eum costituisse lege promulgata: nullum interpellari suSagatorem super his, quae eum recte constiterit accepisse.
Nouus intellectus lamigerato uersiculo,is uidetur.datus in lege singulari, Si quis ius dia
centi non obtemperauerita cAP. XV.
P v D Iurisconsultum Vlpianum, in titulo, Si quis ius dicenti non obtemperauerit, haec sententia legitur: Is uidetur ius dicenti non obtem perasse, qui quod extremum in iurisdietione est , non fecit: ueluti sit quis rem mobile uendicari a se passus non est, sed duci ea uel auferri passsus est: caeterum si di sequentia recusauit,non obtemperasse uidetur.In hoc uerbosii sensu tanta est inter interpretes altercatio, ut etiam noua uariis modis in disceptatio, nem res deducia fit ex quibus quoniam maxima pars a recentioribus cZfutatur,eas solum