장음표시 사용
41쪽
pro empl. LII. c. desec.n p. cap. Ronata
A solum Interpretationes in mediu asseram,quae stequetius approbant, multos p asses clas habent .Et in primis ita quida interpretatur,ut extremum,idem significet, quod minimu,leuissimum p quasi Ulpianus uelit,non eum tantum,qui in magno negotio cotumax est,sed di qui in re leui non paret,inuictari posse: ueluti si tecum rei uendicatione egero,tu citatus Uenire cotemnis,ec cotumax es: quapropter amplius taedica,
re non possumsed ex primo decreto in possessione mittendu erit,uel etiam ex secundo fiet abalienatio.Sed haec expositio multis racionibus, tametsi ab aliis approbetur, expugnari potest: tum Q extremum no sane commode pro minimo leuim accipitur: quod etiamsi demus, in eo decipiemur,quod eum qui cotumax non compareat,leuis ter delinquere existimauerimus: m maius sit eius erratum, qui uocatus no compas reat, quam qui dare facere ictus,non pareat Nam di eum,ob cuius negligentia pri- a m. mo uel secudo decreto praetor in possessione miseri risi esse mulctadu Paulo Castres aeui otiti itia si Neeteris placet': quonia satis ille punitur, qui huiuscemqdi decretis a praetore asse b In d.I. uni .ctus est. Quamobre alia adduci solet Ioanis interpretatio qui extremu interpretatus in ulti. eo inest quicquid principiu,uel finem causae respicit: sed hoc ex Latini sermonis usu deseri s. a uidetur. di uix poste opinor: nam quamuis nostri teporis dialectici in syllogismis sic extrema accipias ex usu ueterum,tame id frequetius dicitur extremu, quod fine terminatur: ς BV in quod non legibus tantum sed di Vergilii autoritate manifessum est: Extremum hunc Arethusa mihi concede laborem. Nec ex rara peregrina Iarecentia elocutione, Omana,atque eadem elegans Ulpianidialectos exponenda est: habet di Baldi quaeda interpretatio suos assertores,dum uis delicet duo extrema in iurisdictione esse tradit citatione N executione: qui igitur in eoru altero cotumax sit,mulctandus est. Vertim N id eodem argumeto conuincitur: quoniam in iurisdictione extremum csse citationem,nequaquam admittendu est: sedec illud,treis hasce declarationes a veritate abest , sortissimum argumetum est,quod Iurisconsulti exemplum de re mobili,sane quam inconcinnis esset: cur node immobi
Ii dixit potius quo casu rei uindicatio frequetius intenditur Quamobre uerius esse quod quadoq; nos excogitauimus,duxerim.Sciedum itam illud finita iurisdictione, y tu, mulctandi amplius no copetere: ueluti si lata sit diffinitiva sentetia . Potuit autem . . . . c.. probabiliter dubitari,quid si terminaretur iurisdictio: non quidem facto iudicis,qiii φ IR pronutiauerit ted occasione litigantiu exempli causa: uendico a te rem mobile: tuli ..i --. . te contestata dicis rem apud te non esse, quonia ab alio ablata sit,quo casu agere proshibeor, quaeritur,an quia permisisti re auferri,mulctari possis :5c Ulpianus posse existimat. Sed quid si sequetia recusaueris c ea aute sunt,ut si dolo tuo res ablata sit,quasti maximi in litem iurauero si sine dolo,quati mea interest condcneris: ochoc in exe e l. qui restitue cutiois causa in principali uero ut si dolo tuo res ablata sit,nihilominus agatur: alios re de rei ued.
qui non agatur,nisi intersit te prius dedissd: respondet Iurisconsultus idem esse N du f Litems. g. Ldicitur,no obteperasse uideri,qui quod extremit in iurisdictione est,no secit: idcirco de rei grad. quid extremii fit,non exprimitur:quonia si post citation uel lius contestatione rem auferri permiserim: citatio,vel litis cotestatio extremu in iurisdictioe erit: idemcn in
alio quocum iudiciali actu qui abductione hanc praecedat.Ille igitur qui rem mobilea sie uendicari passiis non est,sed ab at is duci,auferri passus est,non obteperasse uia detur: N hoc exemptu maxime in re mobili procedit: quonia cum facile abscondi potuerit,praesumitur dolo ablata: N onus probandi ad reum pertinet,ut si interim cons .m i tumax sit sequentia dicatur recutast: Nidcirco mulcta affligatur: uerbum enim, duses,ad mouentia: uerbum, auferri,ad mobilia resertur.Et quamuis hos casus Iuris msultus,tanquam magis dubios,expresserit, no tamen negat aliter quot in causa mulctari posIe,ut ec hinc quaedam Barioli argumentationes explodantur
Explicita ratio cur in furto sit unum factum,in iniuria damnove plura & mala sensisse. scriptores in l. si iamilia de iur.oin iud. c A P. X v I.
I similia alicuius furtum fecerit,unum factum est: si iniuria, uel damnuntiat plura facta sunt qua ratione hoc Bartolus,5c sequiores alii furtu nosmen iuris esse tradui,delictum p nomine proprio appellatis,iniuriam faces re,album corrumpere amnum dare,facti esse: delicta p haec cum innoniis
42쪽
nata sint tot esse secta quot delinquetes sunt: sed illud mihi probari uelim idcirco et Cuerba lactum respiciant,plura facta dici: surtu enim quid aliud est, quam rei aliene cob Ll. D Iurti . tractatio inuito domin c quae dissinitio lactum spectat:5c tamen in furto a pluribus commisso factu unum est Si enim eos cotractus,tam qui proprium nomen habent, ς ιγ RQ qui innominati uocantur,secti esse dicimus': quamobrem di in deliinis idem non opi nemur Nam plura lacta non cofiderari,ex uerbis legis factum denotantibus, sed in
si A il olu ibu, eonsiliisPauli responsio ostenditur : quamobrem quicquid uno cosilio a fa V ' milia fit unu factum es quicquid pluribus plura crediderim: sed si, quid actum sit,
no constet in furtis unum n damno,iniuria ire plura facta praesumi, magis arbitror: huius s disserentiae ea fortasse ratio est,quod in furto res ipsa perpenditur: quae unutantia furtum spectat: unde ec eius respectu duplu quadruplum ue in codemnatione et si plares. de deducitur: sed in iniuria non tam conuicium ipsum attenditur,quam eorum persons, iniuriis. quae iniuria laciunt :ec quod plures sunt,eod atrocior est columelia: quapropter si inuas Ai .er δή m nici u decreto puniatur,qui cum armatis hominibus alicuius domum incellerit, noni t g si μ is poenam merebitur, qui uno cum socio eo prosectus est :cu grauior sit iniuria a pluin iij i ribu quam ab uno lactiadem in est in damno dato,tum quod no sine iniuria dari sosti N 'ν etiam quod non ratione rei duplum triplum ire rependitur. Sed quato plus 3 tore, quae damnum passa est, eo anno uenundata fuisse probetur .
'i 'r' ' pisumo o ostitioni, etia prliisquam coepta iurisdictio sit, effinx esse,uriem sentenua aps
probat recentiores interpretes retem. c A P. XVIJ
I conuenerit, ut alius praetor, quam cuius iurisidictio esset, ius dicereti tapriusquam adiretur,mutata uolutas fuerit: procul dubio neminem copelli ei conuentioni stare Africanus iuris autor scripsit: quod responsum sic in
ι ιβ cauo erit. telleYerunt Bariolus N alii ut a prorogatione iurisdictionis alter, etia ins
ς' i' uito altero recedere possit.Et quamuis iuris resula admoneamur, nihil sanctius esse, quam seruare promissam fide: hoc tamen casu a promissis recedere licere, receptum est 'di si quaeras, qua ratione hoc admissum sit,ex Angeli scriniis respondebitur, in his quae publici iuris in priuatoru pactiones non cJsiderari: sed cum licitum cuilia het sit iurisdictione prorogare,cur in eo pactum atteditur: si poeniteat, non attendit Aretinus ason,atin at 3 aliter respodent: di tande uel inuiti concedere coguntur,nubia essicaci ratione id introductum esse: quid igitur quod ratione caret, admittimus A e m ib. Quamobrem aliter intelligi pos2 Asticani uerba ex ueterum' commetarqs reor: ut
ita demum recedere liceat,ii communi cosensu uterq; a pactione recellerit: nam cum si conuenerit,inquit Iurisconsultus,inter utrunt intelligitur, addatis mutata uoluntatem proponi,certe N ab utroq; mutatam accipere,pronius est: tum ex comuni pro
ι I si M i ς' loquio eiusdem sormae uerba pariter accipe,tum etiam quota praecedentis clausulae ira modus in sequenti repetitur, censetu : sed huic declarationi sortissime resistit, quod ἐι ιριμν y aeee-eὰ contrario simi argumento, concluditur, ubi aditus sit praetor etia utrossise s fere edente licitam remissionem non esse: quod iure defendi n6 posse,nemo no creaε diderit: cum renuntiare liti passim permissum uideatur :uerium di hoc argumentum V elidi Host e quadom arbitratus sum,in eam4 tui senteti ut postv lis coepta sit, inuito' iudice ius renuntiandi partibus competere negarem: na nec actor,si reus neget,quos s GI. Bdd.in L niam sua intersit causam expediri ,renuntiare liti potest : quod N hoc eastu producenautidis. de rei dum ein iudicis contemnatur autoritas,si eius iudicio omisso,alium adeam': minime
Mndi. tame dissiteor si non instantia tantu,sed ec litem remittamus id licere: quoniam cum g ιβ ρ ρ altu; iudex no adeatur uix quisquam dixerit prioris autoritatem sperni: nam ta nos s. f mih linierit.post litis cotestatione,etiam actore reo p consentietibus, libellu alioquin ins in is m emendari recentiorum Baldi s autoritate prohibere,quod uidelicet negotiui ι ς c spectet.Potest etiam id argumentu aliter dissolui, quod uidelicet quam ιη ' ,si lex dicat priusquim iudex sit aditus mutatam uolutatem, non tamen cosequens '' est ubi sit aditus non licere eam mutari. Nam di Hier.inquit,quod dicitur,antequam conuenirent non sequitur ut postea conuenerint. Cap.quarto de uer .significi
Si rubrica generalior sit les quemadmodimi accipi debeat in diuersam sententiam itum, ab eo quod post Pauli Castrensis consultationcin communiter existim a tum est. c A P. II.
43쪽
LIBER II. 3 si V B I T A R i sole si legis municipalis rubrica lege ipsa generalior sit, sesquentibus capitibus utru coerceri debeat ': Sc Paulus Castrensis non de a Ut per MOLbere integra consiuitatione existimauit: quamobrem cum proponeretur ita i b. si Git,l concepta rubricae uerba: stantibus masculis scemina non succedat: N in tes ge ipsa, muliebris sexus tantum armatris successione repelletur, nihilominus a pastema quoque haereditate reinciendas taminas respondit: quoniam rubrica generali terscripta proponebatur. Videamus uerum ne sit: ec cum ex Iustiniani codicis r brica ' generaliter militare negotiatores prohibeantur,intelligatur tame eta sequeri bii constitutione id tantum procedere,cum sacramento militari adiguntur, clarissimuplane argumentum est,quantumuis generales rubricas sequentibus responsis astringi: nam oc ex eiusdem codicis rubrica rusticani generatim ad obsequia deuocariprohibentur quod tamen plurilius casibus coartari certum est. Fortius nos Pontificis e c. ne rustodepistola inter decretales adiuuat g rnam si lege sacerdotum,in collegio facta, generas ulli .lib. . liter, qui in templis non resident,seuchis suos secere uetentur, dic us ne eos coma d Gad audis a
praendi qui in Archiepiscopi, uel Pontificis officio permanent c di non compraendi lim .h Gr. expressum est: si ergo statutum potius intellicitur, ut nihil noui inducat Quam gesneraliter contra ius accipiatur quantor magis in rubrica id esse fatendum est: quili Bariolus' si lex in municipio generalis promulgetur, deinde alia specialis, a prima discessum uideri scripsit.
Commodatum dicitur etiam translato dominio, dum tamen actum sit eandem speciem reis iurui: Ac declarata loe ultima de praescriptis uerbis. c A P. XIX.
I speciem aliquam tibi dedero dominium transhalero,ita ut eandem restis tuere mihi intra aliquod tempus tenearis quaelitum fuit, quisnam is cotras ctus esset: ec Accursitas, ec caeteri omnes contractus innominati, cum dout des genus esse tradunt. Mihi,licet non ab re admirari quisquam possit, , commodaum este uidetur: quoniam mutuum damus ecepturi n5 eandem speciem,
quam dedimus : alioquin,ut Paulus Iurisconsultus est', erit depositum: quod si ut a Iijs rediit ti equum est fateri cogamur,no e Iuri consultus male prolocutus seret,qui comos dato depositoin solum tribuit, quod contractui innominato adscribedum fuerat: sedec in ultima lege de praescriptis uerbis ,expressum hoc, dicere non dubitauerim: Si tibi, inquit, scyphos dedi,ut eosdem mihi redderes,comodati actio est: si ut podus ars genti redderes,quantu in illis esset, tantum ponderis,petitio est,per actionem praestri
mo,quia in specie res data fit,dicatur cGmodatum: in secundo,cum in genere rem reastitui actum fit,innominatus contractus appelletur: nec obesse quicquam test, quod . . -
uuleto dici solet, in comodato dominium n5 transferre: quia hoc puto admittedum: i, sed si actum sit, ut transferatur,non ideo minus comodatum erit: nam hac pactionem aduersus eius substantiam esse, ullo unquam iure nisi fallor lectum non est. V Φ'
Paragraplaus,mutui datio.in lege ij.si cert petatur,aliter declaratu s, quam ab aliis in praesentem diem fuerit. c A P. XX.
v T v I datio consistit in his rebus,quae podere,numero,mensura ue coasistunt': quoniam earum datione possiimus in creditum ire,quia in gen a Iisi. a tui. βre suo functionem recipiunt, per solutionem magis, quam per si eciem: eret. petinam 5c in caeteris rebus ideo in creditum ire non possiimus : quia aliud Pro alio, inuito creditore, solui non potest. Dubitaui plerunque, quid his uerbis Paulus Iurisconsultus sibi uelit: ec ut rem omnem accipiamus,scire nOS oportet Odere eum proprie dici, qui ita rem alienat, ut dominium transferatur ' : quod si non b Glas et scrib. sit translatu,ibi nec debitor Mee creditor ex propria stricta p significatione est:& hoc Madan casu tradita species eadem restitui debet cum si dominium transferatur,is satisfaciat, prinς qui tantundem in genere soluitatem ire in creditu uidetur dici ea ratione,qua alibi ' e ini. a diuo dicimus in creditum possidere, di alibi in possessione ire,quae uerba ad executionem pio. Biano reseruntur. Igitur sic argumentari Paulum Iurisconsultum opinor, ut dicat mutuum ra.dere iudici
44쪽
esse quod in his rebus consistit quae pondere numero ensura cotinenturi. quoniam co earum datione dicimur ire in creditu . nam si debitor non soluat,captis pignoribus fit eorum uenditio,ut ea pecunia emantur creditori res mutuatae, cum huiusnodi res recipiant iunctionem in suo genere magis per solutionem,quam per speciem hoc est quia in eis no censetur obligata specie seu ea res quae data est: sed recipiunt summonem suam per solutionem,quia si tantiidem seluas liberaberis. Nam in caeteris rebus ideo n5 dicimur in creditum ire, quia species ipsa est nostra, puta si domum, uel librucommodauerim, pignori dederim : ec ideo cum species sit in nostro dominio: non inn praeter eam aliud nobis solui: unde quamuis in executionem iudicati piet radrantur,ic uendatur,tamen per receptionem pecuniae G est liberatus debitor, qui ad restitutionem rei tenetur,ita quodd aliam eiusdem generis dando non liberarcatur. Nec hoc intellectu admistb,dixeris ex ultimo ueruulo per argumentum a constrario sensu colligi in comodato depositosue,si interuenissent res,quae podere,numearo,mensura c5starent inuito creditore posse aliud pro alio solui: quod iure perquam reprobum est: nam respondendum existimauerim Iuriscosultum loqui , cum res ilici non ut spectes,sed uti genus dantur: quod demonstratio haec indicat, per solutionem magis,quam per speciem: N hoc modo explicanda arbitror Iurisconsulti uerba: quae si recte percipiantur,nihil in ea quaestione extricant, utrum qui dandi obligatione tesnetur,possit aliud pro alio soluere: quod Bariolus N caeteri putauerui: nec etiam ius re dicemus Iurisconsillioru rationes aut leues esse,aut nihil ab ipta pronuntiato diffferre: quae quotlidam opinio fuit.Caeterum quoniam haec a me alibi diffusius tractasta sun .non est quod eadem lectoribus etiamnum reponam.
Bella utrinet licita esse:& explicata quaestio Doctorum antehac penἰ irresblubilis: Fulgo, stil opinio quaedam approbata. c A P. X NI.
T R I N in v E licita ne bella essent, etsi me no lateat quando sputata suisse, nemo tamen fuit, qui non dubitationem hanc tanqua absuruam auersaretur: siquidem probabilius dicere is uideri poterit, qui utrinq; abomi. P nanda profitebitur: sed cum ec hoc iure defendi no posse uideretur,in eam
communi calculo itum est sententiam', ut Romanos iusta bella mouere, eorum hoastes illicite agere crederentur. Verum nos aliter existimandum censemus,ec utraque parte optimo iure belligerari arbitramur: nec tamen eod usque contra omnium senstentiam disputamus,ut rixas, turbas, idi genus contentiones,hoc numero admittens
das putemus: ted de his tantum bellis loci uimur,quae cum exteris fiunt,& euidetissis me iniustam causam no fouent: nam illa dubitatio, qua hinc atq; hinc,uter iustiora arma moueat,mens impellitur, facit ut ea utrin* licere profitear: nec iure quisquam diaxerit,me pugnantia loqui: quod si iusta arma quisquam induat, necesse sit e qui contrariae sit sactionis,iniustum esse, no sequitur hoc,nec absurdu est, propter ancipites sententias utrosq; no iniuste belligerare: ec ut rem exemplis ex ipI is legibus sumptis adiuvemus nonne quilibet in liberali causa couentus de statu suo transigere potest, pacisci non potest' cur hoc nisi quoniam si euidens sit ec manifestum,aliquem esse liberum,is pacificendo nequaqua conditionem suam mutare potest: si dubium si iura permittendum existimauere: uidcre igitur,quaeda in dubiis concedi, quae si alio eatat ante latam senanon fieri iurata
certam peti lingulari certamine tortunam ex Periri iuDeuat,li conitaret,quis iure te cerat,nullum
habebat locum A: nee illud multum absimile, eum qui fidei causa emphyleuticum agrum possideat ec tunc demum pro domino arma capere tenetur,cum iuste contendit,existimasse recentiores,ita obligari,ne cum palam di in cofesso est, dominuminisque decertare,serat ei suppetias': nisi sorte,inquiunt,uelit se defendere: na quamuis hoc iniuste agat, tolerandum est.Sed quid ad haee paulo remotiora digredior nonhehostes ipsi ab eo dicti sunt,quod utraq; pars aequo iure pugnet Hostimetum,inquit Nonius
45쪽
Nonius Marcellus aequa mentum est: unde N hostes dicti qui ex iusta causi pugnam adeunt: hinc ochostire dicimus Plauto in Asinaria: N hostimentu beneficii pensatio, - , Festo aut ore: quibus cocors est Lucius Apuleius nec imobilis nee fastidiendus lit: ipsorum Iurisperitorii sententia illud sortissimu iit argumetum, f Bre. in Lil. s.
potestarator. Cum ita e 'tquod ex uocabuli etymo deducitur : praesertim quando eius no repugnat definitio, uerisimile est nostrum hoc pronuntiatum iure defendi nam qui cotraria tuetur Dos stores,eu bella utrin* licita es le simul pugnare existiment,causam ignorant, cur iure Romano statuat ut qui capti a suis hostibus essent eruitutis iure attinerentur. Nam cum Romani semper iusta bella moueant,cocertatores c5sequente ut opinatur, insiuste praelia agitant: cur igitur quos capi ut homines,seruos suos laciut,eorum p dos minium nanciscuntur nonhe ex sua nequitia lucru acquirunt c quod tame pluribus ciuilium legum sanctionibus non permitti, plus quam certum est 3: non ne Romani g ς s m propriis se telis iugulauerunt emra hac se ex nassaetrimere legum interpretes uolui, uarii uarias assignant rationes: quin potius,ut ita dἴxerim,miserabiliter se torquent: idam' idcirco iactu dicunt,ne si libertatis iura captiui retinerent, sectio quo in tes amenti eis silua esset: quM si datum .pponeretur,facile uictoribus suisset, se eorum honis insinuare: Diua ratio Quasi praetoris non extet edictu, quod ui uel metus caula sectum fit,id rescindi debere: at metum apud uidiorem ipso iure praesumi dicedii est: cum N minori plerun* cauis idem lex opinetur: ueluti si filia cora patre, etiam tacete,haereditati renittiauerie,praesumit legislator metu sectum: atri nouam se adducere i I.is quae oneratione dicunt ,id scilicet instituisse Romanos ut qui captiui essent seruarentur : nam GD f qν uictores fi ob eorum uita nihil se lucrari uidissent,facile in eam adductii forent imma nitate, a t existimarent trucidandos,utpote sibi inutilia mancipia: uerum qui hanc ra tionem receperit,ide dicat de eo ciui a latronibus capitur, necesse est: cum no minori l sint in periculo qui ab huiusmodi nefariis uiris capiunt,ch hi quos milites sua uirtu. te,5c iusto bello acquirut: cur ergo nemiuere iura ciuilia, a latrone captumseruorum Isbis. iure censeri in hoc igitur eos lalsos esse non dubitem,* quae seruorum etymologia i i,- . de
Roman Leb hostes iure. 'inde lucrentur,ia cx alterutra parte capti non iniuria serviant: nam cum bella sint exliure gentisi orta, aequa lance eo uti Romanos,cu es is aequum fuit: tametsi enim iure ν ciuili nobiliores redditi sint Quirites maiorem autoritate inde coparauerint: quosl ties tame de gentiu iure agimus nulla inter eos di alienigenas disseretia est,tuc qui pinx peidius in usu est,quod omnibus comune nulli .pprium existimatur . Libet obiter reserre barbari hominis Brenni,qui Senonu regulus sui . dicterium: is,interrogantibus Romanoru legatis,quana ratione Clusium Hetruriae urbe obsidione premeret: Iure inquit,naturali hoc facio Quo is,qui minus sortis sit potetiori cedere iubet: na retia pecude's,N Uruta animalia uti depr dimus: m tauros,leones,aquilas,caelesra. animantia idcirco dominari videmus, quonia alios uiribus praecellant: quod Nuos Romani secuti estis,eum Fidenates,Ardeatas, clos, Volscos no alia subegistis ratione quim quo u illis praestantiores uirili uirtute habebamini: quin ec Aristides in oratioe qua ad Rhodios misit:Lex inquit,nature est,a potetioribus plane clarior secta,ut maioribus minores pareant: ec qui Opterea libertate tolli opinatur hic ad uesro longe abest,nec aliud inde sequitur,quam sit homunciones nos 5 spiratione facta, ligantum more congrederemur, uel aemuli eos nullos esse crederemus : N hare m illi de pristino uti arbitror naturali iure dixerunt, quae tame legibus nostris consentanea esse,fateri no ausim,cu eo iure,quo nil ulterius quam mera aequitas spes stabatur illicita fuiste omnia bella,magis uerisimile est. id ex Pauli ' uerbis. in tra ctatu de captiuis probabile admodum uidetur Sanctoc caputἱme cum Iustinianus
-nouus essem c5positum temporis ordine omnium antiquissimum hoc loco referens
duinaux i,earum matronam imitatione, quae quamuis matres familias factae sint, adschuc tamen crepundia sua obseruant,ec diligunt,neq; sinunt interire.
n g. ius gentia. instit. de iure
46쪽
v cfID T & quaedam nostraru uigiliarum portiuncula ,quae ad aluid Digestorii nolumen tota pertinet, ec praeter quodda Papinias ni responsum Galli Aquilii celeberrimum apud omnes consiliu in
terpretatu cuius uiri nomen uel idcirco celebranda fuerit, quota is omnium Iurisconsultorum ontimus anud ueteres habitus est: quodd illius ut icero autor eti) prudentia populus Romanus in cauedo, cip. MO Per pexit: ut qui iuris ciuilis ratione nunqua ab aequitate seiunxeri in iniussu, di bonus uir extitisse traditur ut natura. non dis inlina coris tiri e
M ni dicatus fit.Quae huic homini tributae lauta iaciunt ut minima illis accessio 1 tibunus fui siet plebis: quod sibi similiarem eii in Topicis idem appellat&se orante inter iudices sedisse alibi attestat. Caeterv N eius res sum interpretatus 'una assinis materiae Velleia leue,Seruilius Scaevola est M. Anton.Imper oris,&phis lolophi praeceptor,& demu a consilio, qui in iure ibros duos di septuaginta multi fasciae eruditionis scripsit: quoru racemationibus Iustiniani Digesta passim decoratur: Derum ex eis perqua dissicilis existimatus est comentariolus, que ab Gallo Aquiliotiti diximus,auspicatur: quo factu,ut nostrς huius disciplins interpretes, Accursius'
Hariolus, Alexander,di id genus at l,quamuis multa in eo explicando operam nauauerint,quam plurima tamen perpera eos accepisse demostraturus sim i modor praessente animo modestus,facilisi, lector, qualiacunt haec non aspernabitur. DPapiniani legem diuortio. sol ut matrimaealla intellectu ita uulgo accipi, ut iniusti ma si quamobrem non aluer declarata, quam uti au.orcin ipsum intellexiste uerisimile est. 'T AP v T r.
. tatu. . L . in V i Q secto fructus diuidi Papinianus ait' non die lorationi, ii . tu E. iςd h hi ιδ r-tione praecedentis temporis.Quare si Calendis Octobris uin, .u demiae tempore landus in dotem datus sit, eumm uir ex Calendis Novembris primis locauerit, mensis Ianuar a suprema die facto diuortio,sic fieri debere diuisionem,idem autor elii ut cum quatuor mensibus matrimonium sietisse pro 'ponatur,vindemiae fluctus, di quarta portio mercedis instatis anni confundi debeat ut ex ea pecunia tertia portio uiro relinquatur. Quae ex uerbis Iuris consulti deliba' .b inscitaque. ta clausula ,ita ab omnibus quorum uulgatast sententia,interpretibus percipitur ut ex prello errore lapsium Papinianum fateri necesse siticum enim Rus quarni constet maritu pro rata temporis,quod ante diuortiu intercessit, dotalis sundi fructus habe re debere,quaesitu fuit,quid iuris esset secundu ea,quae praedicto casu referuntur ec recentior omnis Iurisperitoru sentetia haec est, ut rem gestam sic euenisse,fingendum sit factio Ualendis Octobris matrimonio, fructibus plenu sundu in dotem uxor mia hi tradidit:quibus collectis,sic pcoacta eo messe vindemia, quae πI I. aureis aestimata est,fundum situ ex Calendis Novembris,in easdem sequentis anni Calendas Iocaui pretio aureoru pariter X II .dubitatur misse in fine Ianuarii repudio quemadmodum fiuctus quatuor illoru mensium mihi debeantur N ex recentiorum omnium sentenatia ita deberi Papinianus respondit,ut quarta pars mercedis, qua pro toto anno consductor dehe mihi adscribarur: quae trium aureoru nummum erit, di cum Ductibus vindemiae cofundatur, ut simul coacta quindecim sirit: ex quibus tertia mihi portio hoc est,quin*, praestabuntur.Quam computatione iniquam esse Alexander fateturμα ex ea quaeda absurda sequi Iason non negat. Nam cum reditus fundi is sit,ut notrnisi duodecim quolibet anno reddat,cur ex quatuor mesbus quin* marito dantur an sanus quisquam ratione Doctorum probauerit,qui propter diligetiam qua in loa Ucando usus sit maritus, plus rata cosequi eum tradunt quaenam oblacro haec diligenaua est
47쪽
A tia est nonsite maiorem re ipsa adhibemus, cum nostro studio landus colitur siquis
dem locatio uel tribus uerbis absolui potest: at colendi cura in dies maius negotium . facessit. Nam M ab aequitate abhorret,ut in manu mariti costitutum sit, uel plus, uel minus de tradito fundo lucrari praesertim cum no probetur, ciuiles accessiones hoc casu ab naturalibus differre: imor aequali censura tractari, ex regula traditum sit. Sed quid si vindemiae seudius non ta 1 l. sed V I. tantum ualere proponatur, cur ex quas tuor mensibus tres solos Mareos maritus lucrifacit: cum tamen utrom casu, si ratam temporis ratione duxerimus,n5 quirassi aut tres,sed quatuor habere maritus debeat Atqui si ex horum interpretum sententia Papiniani uerba acceperimus,illud nece flario admittere cogemur: ut si tantidem vindemiae fructus uenum dari potuiste fingas mus,quati locatus est fundus, semper plus rata portione maritus habeat: si aliquanto minori pretio aestimatam vindemiam asseramus, minus rata maritus consequatur:
quod nemo certe non uidet, quam absurdum fit, praesertim in Iurisconsulto Papianiano,quem iuris ciuilis apicem, di doctrinae legalis thesaurum Aelius Lampridius appellat. Quamobrem ut nemini adhuc satis perceptum, praestantissimi autoris res sponsum explicem, facile ipse in eam adducor sententiam, ut sensiste Iurisconsultum opiner,no totius vindemiae fiuctus cum quarta portione mercedis instantis anni confundendos e sed dandam marito quartam partem eius mercedis,deinde ita fructus ex Auindemia cum ea mercede confundendos,ut tertia portio reditus annui', id est,mera cedis instantis anni penes maritum resideat: ueluti si fundus duodenis locatus sit, tersnos maritus acquirat, ec demum ex uindemia fructibus tantu illi suppleatur, quan iremis furitum satis sit ad tertiam portionem constituendam: quod ex praedicto casu unum erit: ta quamuis uindemia uel senis, uel denis, uel quoquo pretio aestimata proponatur, ex ea id solum marito relinqui debeat, quod mercedi additum, tertiam reditus pars rem faciat nec huic intellectui uerbum,confundi', quod generaliter fructus respicit, d non sol is
aduersatur: cum non simpliciter fructus confundi Papinianus scribat, sed ita coniuna MoM,ita diridi, it tertia portio mercedis instantis anni uiro relinquatur, subsistet. hoc resposum aequisistino iure, ut quoniam tertia anni parte maritus onera matrimon d sustinuit, y tertiam quoque annui reditus portionem habeat: ec cum, si matrimonium integro anno permanii liet,expectaturus erat maritus terminum, quo ab coductore pretium solui debuerat: idem quom ratione partis anni faciat:quo matrimoniti stetit: no auatem ex uindemiae tructibus omne deducat,cum hi solum unius mensis ratione ad eupertineant : alioqui li ulQ ad locationis terminum matrimonium durasset, tredecim es Di suis. Ementibus,duorum annorum fructus uir lucraretur.quod quamuis absurdum esse Iasson agnoscat , tamen ex hoe Papiniani falsa interpretatione declarato responso, con- f in penu αι cedit. Nam ec ii collecta vindemia nubat mulier aritust Caledis Mart is simdum locauerit, soluto sequentibus Calendis matrimonio,quino menstum fructus, omnes non a muliere, sed a conductore repetet : cum collecti ab uxore fructus, i5 eius tem g vnserenim poris quo nupta stetit,menses respiciant: sed praecedentem,quo nubilis erat, annum: rio. quocirca ex eis nihil marito debebit solui.qu6d si messes ex c5uentione solum ad colonum spectent, soluto dein ante vindemiam matrimonio, nihil adhuc ab uxore ex praecedentis anni fructibus uir petet , sed aestimatione messium facta si nummis io, catio contracta no proponatur cum spe suturae vindemiae computatio fiet. Nam liscet matrimonium ante vindemiam solutum sit: cum tamen vindemia,ut diximus, nolinum,quo colligitur, mensem respiciat, sed totum annum,ea quo* pro rata compus tabitur: fructus enim ad superioris temporis computatione pertinet, non ad id quod eis coactis secutum est: quamobrem quos mulier,antequam nuberet,percepit, in ii Ierationem non uenirent. Et hoc modo exponenda est Papiniani illa lex, quae tot falsis interpretationibus intricata est,ut logissima glossemata,varios. sensus dum Aecurasus in eam descripsitMon alia de caula id egille uideri possit, quam ut multiloquiu, tanquam splenium quoddam,suis genis obuceret.
Posthumus suus ab alieno quemadmodum discernatur : Sc Gallum posta
humo suo consuluisse,non, quae Omnium sententia est, alieno.
48쪽
pos in prince In it. de leg. g. posthino
os THvra Vra, qui tempore testameti simul di mortis destincti iii po, Ctesitate ita esse potuit,ut nemo eu praecedere posthumum suu dici, qui uesro, si natus esset solum mortis tempore,suus suisset, alienum auo esse, nesmo non assirmat.quapropter Omnium pene dixerim scriptis proditum est,ta ex Galli sententia inti oductu, ut is alienus posthumus institui posset: huiusque differentiae ratio illa traditur , quod hic nepos cum tempore testamenti a patre prae cedatur,auo situs haeres esse tunc non potest: quamobrempti mirum,si alienus dicit. Verumenimuero licet omnibus,quos legere mihi contigerit, probetur haec opinio, non tamen uera ratione inniti crediderim. Cum enim si tempus , quo auus moritur, spectemus, nepos in utero adhuc existens,si nasceretur in potestatem aut futurus nesminem let prae se habiturus sit: cur eum posthumum suum no appellemus nam quid necesse est testamenti facti tempus respici cum ex Velleia lege doceamur,satis esse id tempus obseruari quo nepos nascitur Nam 5c Aquilia Gallum de posthumo suo locutum suist Iustiniani quoq; lex declarat : dum alienum posthumum heresem insstitutum,iure ciuili ab haereditate repelli ostendit': cum tamen in nepote, quem instis tui posse Gallus induxit,id non procedere,nemo ambigat: siquide ciuilis iuris autor ipse est Gallus, Sc qui eo autore institui poterat beneficio legis nouae non potuit indiguisse: quam tamen alienis posthumis necessariam fuiste Caesar ipse testatus est, quin in Institutionibus titulo de legatis posthumus alienus is definitur qui natus,liae res testatoris inter suos suturus non est: qualis eta emancipato filio coceptus nepos. Quae uerba quid aliud significa quam qui inter suos natus haeres testatoris futurus sit, suum posthumum appellari Nem uero hic ego Socini responsionem admiserim, qui facto testamento,ut posthumus sit suus, illud requiri tradit: ut cum auus testatur, primum ipse locu in potestate tcneat,in successione aute intestati, solius mortis tempus obseruari : quae dili inctio ex praedictis conuincitur,cum in legatis posthumus ere acipato filio solum alienus dicatur' : Θc tamen legata ripulariter ad testati causam pertinent. nam Sc licet codito testamento tria tempora spectari proditu sit,in suorum tamen haeredii successione, tui est noster casus,tempus mortis tantum considerari,& se ex legibus testatu est,ec Accursus caeterim censuerunt Et dubio procul nostra haec opinio omnibus applauderet, nisi Iurisconsulti Pauli responso arceremus: Is,heredi, inquit,posthumo fideicomissum dari potest: ec obtinuit sentetia Galli alienos quoq; posthumos degitimos nobis haeredes fieri: quae tamen uerba ita declarari postulat, ut id non ex Galli oratione inductum si,quae in posthumo suo loquitur: sed a Iureconsulto Paulo ex Galli sentetia per interpretationeni: quoniam par ratio utrossi in casa pene esset. Illud enim quod ex rationis similitudine deducitur,ex sentetia,no ex uerabis deduci. palam est: quod di vocula quoin demonstrat,quae utplurimum ad productiones, extensionesve pertinet. Cur ex lege XII.tabularum posthumus alienus insilui non poterat, in suus possit:
& uariae rationes confutatae. c A P. III.
Rhς τ)τVM quoq; a Dodioribus est, quanam ratione posthumus
quem alienum uocari uulgo diximus, ante Gallu iure antiquo institui nopos Ict: ec Bariolus cuius dicta alij non annotauerunt, idcirco uetitum traidit: quonia XII. tabularum lege ad successione praeter suos nemo adrnitatebatur: is autem posthumus animaduerso testamenti temporcinulas non erat,inad Milentis. Sed nae non uidit Bartolus, tametsi ea X II. tabularum lege ab intestato sui haeredes uocarentur: si tamen conditum esset testamentum jupremam destincti uos Iuntate,eo quoq; iure obseruari debuisse.Si enim extraneos,quos libuisset instituens di facultas testatori praestita suit,cur non id multo magis in nepote concessum est cQuamobrem Ioannes ab Imola in causa id esse asserit, quoniam cu in nepotem nona dum natu assectionis amor nullus praesumat acile exiuimatu foret,cu matre posthumi testatorem concubuisse quare ne mala haec de aliena uxore suspicio cociperetur, letita posthumi institutione.Quae ratio ta mihi absurda semper uisa est, ut pene ina dignam duxerim, qua reserre. quis enim incestos hosce partus praestimat quis nepostes etiam si nondu natos, auis gratissimos spe propagaudi generis potius non existi
49쪽
A. mei quam foedissimi lacinoris argumento atqui ec hac ratione extraneus Nignos a In tus institui prohiberetur,qua si materno stupro a curata institutio ea foret: quid ite si I uiuete atro natus infans esset non ne institui poterit, tamen minimii gratiae pri, b s miripari. mis uagitibus indipisci queat Sunt & qui eu,qui adhuc in reru natura no esset,instia δε ες tui nequiuisse opinetur*: hac p potissimu causa iure ueteri alienum post humum re, o mi spelli'. sed re hoc perqua dubiu est,cum no magis inrerii natura sit posthumus situs,
que potuisse ex X M.tabulis institui, uulgor scitur': tametsi non sit firmis argumen, b. 'tis .rbari ualeat: quoniam qui de suorum institutione locutus est Vlpianus, Aquilio , o
Gallo posterior fuit,ut sortasse n5 fessor interpretatum Catonem Saccum opinari ali, ' i quis possit, qui & hoc Galli inuento adscribit.Sed uerior omnino est Raphaelis Co- ί sepis
mensis sentetia, qua id minime ex XI I. permissum traditur: quonia incertis personis ' olim nem legari,neq; relinqui quiccb poterat : Quamobre posthumo quoq; alieno ut f s. incertu. πTriboniani uerba reseram inutiliter antea legabatur: nam di conium tua particula, spe Liuiae quoq;,ex suprascripta regula eii casum deducere uiderum nec his sane Pauli Castren, D lega.
sis aduersatur argumentatis,dum incertam persena esse eam negat,quae sequeti tempore demonstrari possit: quoniam ex beneuolentia humanitatem id receptu a Modestino deinde est, qui Seueri Alexadri imperatoris in cofilio, longe post Gallum flos ruit.Fortius itam illud obest,quod N posthumus suus incerta persona est, nec mastis 8 illi delata haereditas quod Socinus credidit dici potest quam nepoti,si filium morte . ta obiisse proponatur quapropter huiusmodi nepotem instituere, uel ex haeredem is cere,sicut alios auus debet.Sed utim ut Socino haeream adducor,quod nepotes in fistiorum locum suos haeredes avis fieri,ex legeri II. tabularum non arbitror, sed id po i l si uisu fili Ctius ex lege Velleia inductum': quod in eius tractatu explicaturus sum clino te.
Negatiuam uerbo,posse,antepositam non Cccludere omnem potentiam, quod in nostra haec tempora opinati sunt I urisperis. c A P. IIII.
REBERRIMA recentiorum sententia est in lege quae aliquid fieri non posse dicat quamcunq; potetiam abnegari: quonia ea sit negatiuae particus lae,si huiusmodi uerbo adiugatur, natura, ut praecisiam necessitate inducat. l Primus p id inter canonicas Pont. sanctiones Ioannes Andreae prodidit',
quem dein Bariolus,5 post alios alii sequuti sunt. Quapropter si principes abs mei.
ratione aliquem condemnauerint, eorum sententiam etiam supremae potestatis robo
relatam nullo iure ualidam esse Nicolaus Tudiscus existimauit: quoniam se Pon, tis ex aduersus inauditam partem, causis definire no posse testatus est: quae uoba noordinariam tantum potestatem , cedoc plenissimam praeter ius facultatem adime. reuidentur.Vertim uideamus id ne iuris autoritate reprobabile sit: A quado* ani maduerti ex quibusda argumetis faciter conuinci posse. siquide Hieronymus ad Euasochiuis: Audacter,inquit,dicam,cu omnia possit deus suscitare uirgine no potest post ruinam ualet quidem liberare de poena, sed no potest coronare corruptam. quis enim ex his uerbis non poste deii arbitrabitur, laureola uitiata uirgine donare, cum N longe maiora possit Ned N Innocentius PontiMax.nuptias,quae ab quarto cosanguinitatis gradu coniunctis celebrantur,ut ualeant,se dispensare non posse tradidit ): cum tamen etiam ordinaria potestate facultas ea sibi cocessa siti nata Gordianus im, perator absenti Rei p. cauti,no posse obesse tempora,quae in actione de dolo copulantur, rescripsit', cu nihilo minus mero iure absens excludatur, sitq; illi necessaria resti tutio.Ex Toletano quoq; concilio: Non potest,inquit Gratianus,erga homines esse fidelis qui deo no seruauit fidem' : cum tame Turcas,Saracenos,& Scythas sivis fidos esse,erga deum infidos,possibile sit.Succurrui ex iure ciuili,quae adduci possent alia argumenta: sed communem opinionem fatis 5c super,ea quς diximus, cosutare mihi uisa sunt. alioqui si a ueteribus no recedamus,c5sequens erit, ut cum simpliciter proponatur alique a principe ex rescripto absentem arrogatu fuisse,praesumatur potius rescriptu nullum quam arrogationem ualere: quonia cum soli principi ius arrostadireseruatii fit,& Vlpianus tradat absentem arrogari no posse , sequitur ut de ordinas ria saltem potestate non possit: rem iptum autem potius nullum interpretandum est,
quam induceda st huiusnodi prssumptio,ut credamus ab legitima potestate princia
50쪽
h csi motu lunaedio c. no p . teil cui bino. de praebe. lib. l. Alex. in l. quanqua. de
pem recessisse : quod certe perquam dubium apud me est, cum N hac ratione idem cin adoptato dicendum soret, quod omnibus suffratas reprobatur.
Testamenta ex priuato lavore filii ob praeteritionei rum inualida fiant. CAP. v.
v A E s I T v M est, qua ratione inductium fuit,ut testametum , quo filius praeteriretur nullum ipta iure esset: di triplici ex causa id esse Ludovicus Pontanus existimauii , fauore filii,odio paternae imprudentiae: tum ex alennitatis desecita : alij ex eo tantum non ualere opinati sunt, quoniam si lennis ea uerborum,quibus filius instituatur,forma desit. Sed ec hoc animaduersione indiget num ea forma propter publicam utilitatem, an ex priuato fauore requiratur: oc solum filii praeteriit utilitatem considerari,ia idcirco posse eum suo huiusmodi sa, uori renuntiare, Bariolus frequenter arbitratus est': at Iason contrariam ubiq; semientiam tuetur': quoniam ubicunq; aliquid ex solennitate necessarium est,in eo u luntas priuatorum nihil operatur,cum forma,ut dici solet,remitti nequeat.sed de hoc facile explodi potest,cum,quamuis eX publico usu introductasolennitas non possit omitti: si tamen priuatorum gratia inducta proponatur, posito: tradidit. hoc Barstolus, Alexander, teri ta ut communi omnium opinione Trma haec conclusio fit. nam k iuramentum in testibus,si litigantes uelint, remittitur: non alia ratione,quam quod priuato fauore requiri existimatum est . Quaestionis igitur huius cardo in hoc tantum uertitur, an solius filii causa testamentu praeteritio uitiet: ec animaduertisse me id aliquando memini in eo Iustiniant authentico,cui titulus est, Ut cum de appetalatione cognoscitur . cum enim testamentum paternum ex filii praeteritione corruimpi docuisset , cum N exhaeredationem non niti quatuordecim causis confirmari stas tuisset jubiunguntur haec in constitutione uerba: Sola enim nostrae serenitatis intemtio est a parentibus oc liberis iniuriam praeteritionis,& exhaeredationis auferre: cum N paulo: superius imperator dixisset,ea se statuisse, ut parentes ta liberos a testatoruiniuria liberaret,quae uerborum formula id mihi expressim ostendere uidetur,ut so Dius liberorum fauor in causa sit, quo minus et syraeteritis uel ex haeredatis testamen, tum ualeat.quoniam id maximi Drocuratum citiut iniuria ab eis arceatur. si igitur casum aliquem fingamus, in quo cciici iniuria, ualere teli amentum huiuimodi dicen, dum est.quamobrem si proponatur,filium proprio consensu a patre praeteritum, uel
quamuis initia relu tatuem condito tamen testamento assensiste iuris firmitate talem uoluntatem Qt res noridendum lucrii : tametti luris confestorum interpretes nostri,
hac in re par a uaria opinati lint: quod uidelicet extrinsecus quam plurima adducem tes quaestionis ipsius sundamentum non considerauerint: neque haec tantum ex his definiri dubitatio potest,sed di quam sequenti Capite relaturus sum.
In Galli consilio non requiri ullam fili j institutionemineo necessario accipiendum, in. haeredem filio datum cile. c A P. VI.
iv ERs Is opinionibus inter iuniores interpretes certatum est, num si ex Galli Aquilii consilio nepos hoc modo institutus sit, Si filiuς meus mei uiuo morietur, tunc qui ex eo natus erit,haeres esto: cescatur filius ipse hil res institutus: N crebriori sententia testatum est, filium praeteritum censes ri,quamobrem testamentum illud inualidum esse: cu enim filius sub conditione resea Lex ficto. de ratur,quis eum institutu credat'c Caeterv Bariolus salte ab intestato ex illis uerbis inhaer.inctu. cite uocari existimauit: cuius sentetiam, parum abest,quin in uniuersum ipse .pbem. qua uis enim in testamento filii institutio necessaria sit,ut si etia uiuo patre moriatur, b In'. de exhil semel inualida dispositio amplius non conualescat' : id tamen solummodo admittenii o j- dum putauerim O alioquin iniuria filio fieret: quod supra a nobis disputatu est.quocirca cum filium eo casu praeteritu uideamus,quo uiuente testatore moriatur,no P test iure dici saeta illi iniuria Si igitur fingamus euenisse conditione,nepos protinus succedet tan* sub paternae mortis coditione institutus. etenim nemine, uti arbitror,
i sta est si est latet, nepote sub conditione institui plerunt' posse. si uero, in humanis filium agere,d ειδε f. N patri superstite est proponamus, tuc huiusmodi c5ditionalis institutio nulla erit: is h. quonia in testamento adscripta coditio non euenit, sed filius ex tacita uoluntate intes Ius ii 1 inis