장음표시 사용
201쪽
DE EO QUOD INTEREST, LIB. VNICV s. assa tione: non idem in eoeteris factis: igitur constat constitutionem in contra stibus solis loqui. pollet tamen dici deli ela ratione doli mali incerta esse, ec idcirco secadum con, stitutionis casum attendi ut quicquid sit quod interest refundatur: N hoe probo, nec
aliter Iaco.Paul. PeLCyn. Alb. RosMart. Bulg.senserunt: ec communiter sere tenestur,sii ita declarauerimus. Ros Ea v I TvR in constitutione: cu stimus esse naturae congrua, dic. Ex qua parte legis Cynus, Barto. ato alii annotauerunt,poenas in iure cos
arctari, nec in inlinitum pos Ie nos progredi. oc poenas legales quadruplum . . non excedere satis constat . sed dubium est,quid in eo uentionalibus.& di, qm o stinguit A ccursius,an per naultipl icativa nomina, an per numeralia stipulatio conci, 'piatur.quod Gallici Doctores reprobant: cum uerborum disserentiae sutiles sint. id tamen saciliter rei icitur, cum has disserentias in iure fieri plerum; viderimus. exemiplum unum proponere interim sit suerit: cui testator per uerba numeralia reliquit, puta lego Titio centum, potest in testamento esse testis'. quod si dixerit relinquo ter I ligami .intiam partem haereditatis: licet haec portio sit minor centum, tamen n5 potest esse tes spide te .stis.utcunq; sit,communiter Doctores Accursium suprascripta ratione damnant. Bartolusq; aliter distinguit': cum certa est simpli quantitas poena uel quadruplum pos m In l. stipa tiotest cxcedere: cum incerta,non potest: quoniam uerisimile non est uoluisse cotrahen, hius alucri. tem in tanta summa condemnari: uitandassi hoc casu erit infinitas: quae ratio fragilis est, cum in genere potuerit promittar simplu,quamuis incertum, aestimare,oc sibi ima putare debeat qui uoluit quadruplu egredi. Igitur constitutionis uerba de legali poestia accipienda sunt. Bald.ec Ioamab Imola' existimauerunt per simplicia nomina, ne, n rinthisi i Lque quadruplum posse excedi: quod N Alexander quibusdam rationibus cofirmat: Tquibus Iason respondet. Ipse crediderim couentam poenam aliquo modo egredi non posse id quod cum legitimis usuris uere interest. quae sentetia tribus rationibus adiu is icti, b. uatur. Prima hae poenς eius quod interest loco subrogantur': igitur eius natura imis
tentur, ne illud excedant.Secuda lex nostra, quatenus taxationem eius quod interest coercet,argumentatur a poenis: igitur ultra legis restrictione poenae extendi no pos B sunt: aliter enim argumenta non ualeretinec dicat quisquam constitutionem loqui in
poenis legalibus: quia probabilius est ad c5uentas respexisse quae loco eius quod insterest subrogatur.Tertia ratio: ex Papin.resp5so elicitur',is frustra dupli poena ad ij ci p l. ivss.s.um promissionibus autor est,quia sic faciliter legitimus usurarii modus excederetur. en Pap j.D M. crgo poenam excedere non posse id quod usuram ratione habita interest. nec illud re mpti sponuim in eo intelligendum est,qui foenerare soleat, nec item in obligationibus tanatum dandi: sed etiam in saetis,si subsit similis suspicio.Illud non negauerim,ubi suspicio fraudis nulla fit,in Barioli sententiam me accedere: at cum simplum est incertum, tune dubio procul duplum excedi nequit: idiu omnes probant.. os TREMO lex ait: oc hoc non solum in damno sed etiam in lucro,&c.
Notandum his ex uerbis est, non solum damni emergentis,sed etiam lucri cessantis rationem ueteres habuisse.quapropter 5c in eo statuitur,ut duplus non excedat pret' conuenti. pro declaratione igitur huius articuli statuendum est, quemadmodum generaliter lucri cessantis ratio habeaturita ut alioru ambages missas faciamus, duobus uerbis id haber ratio lucri cessantis, quod uerisimiliter g Vt hic it maliquis secisset, regulariter habetur' : id non procedit, si lucrum illud cum alterius sit i μι iniuria acquireretur . idem iuris est in emptionis,uenditionis p contractu',ut utrina que aequalitas seruetur: ut supra declaraui. ,
202쪽
s Ac ROSANc To ANTIs TITI PHILIPPOsAVLO ELECTO BRVGNA-τENs I, s P. D. V I meus in te est amor, summai obseruantia, humanissime Saule, cum iandiu munusculo aliquo tibi ostendere decreuis Iem: nunquam tamen niti in praesentia,data est occasio. nam cis precibus quo radam adductus, treis ultimos Codicis Iustiniani libros emendare conatus
suillem creuissienim castigatio sille in opusculi formam: uisus sum . Operaepretium facturus,si hoc qualecunm est libelli, tibi nominatim dedicauillem: tum quod inde non minimam operi autoritatem comparari uidebam, tum etiam quod non alii magis quam eloquetissimo Iurisconsulto opus dandu erat, quod ex iure ciuili, humanioribus p literis constaret: quibu=in stud is ita tu prosecisti,ut eum summa laude possis in utrisq; primas partes surinere. accipe igitur sub pa
. - . . trocinio tuo eius autoris opusculum, quem iandiu tibi addictum habes: uel ex eo mari xim quὀd tu meritor in huiusce gloriae parte debes admitti: qui non parum muls tam opem nobis attuleris, cum nescio cuius antiqui autoris de palatinis ossiciis, ad Theodosium Imperatorem,quod unicum extabat exemplar mihi dono dedisti: quos niam illud ad hanc prouinciam obeudam necessarium esse cognoueras. uix cuiquam credibile suerit quantum dissicultatis nobis attulit eorum autorum inopia, qui temupore,quo costitutiones hae,quas emendandas suscepimus,promulgatae sunt, suere in pretio. Nam cum in his non admodu castigatum sit dicendi genus, dilabente Latinistimonis elegantia,non Cicero, non Liti ius non ex antiquioribus aliquis fuit adeundus: sed qui posteriori inter Theodosium N Iustinianu aetate floruerunt: quom seria
Pta rarissima extant.quae res, uti arbitror, una deterruit alios: Ut cum plures sint qui in Pandectas annotationes ediderunt, nemo tamen ausus est hoc oneris assumere, Rquod nos non quidem at is doctiores,sed audaces fortasse magis sumus aggressi. me adiuuit ital tuus iste codex nec minus legum interpres Graecus,allici quidam recestiores,caeterorumanibus haudqua*ci iii, uulgatiue: ut uel ob hoc no parua gratiam iaucupetur hic liber, quod repertu rara,nec passim cognita contineat. hac enim nostra
tempestate rum probabili certe consilio, se ueteribus unusquisqa familiarem praestet, eos. autores no sturna ξe diurna manu uerset,usu videmus,ut rerum posteriori tenupore gestaru cognitio pene sit nulla.quotus enim ille est,eoru scripta qui uitas Imporatorum post Tranquillum scripsere,qui perlegat,aut te fias intelligat cum tamen in hac parte non parua sit utilitas.quod ad me attinet, etsi hoc opus breui tempore a nobis absolutum sit n5enimpius dimidio mense in eo elaborauimus maximo tamen studio cotinua cura ita usi sumus,ut quod propter tempus deesse potuit, sit repens
sum diligentia. auguror tamen,quin potius uideo,quantos in meum caput crabrones excitem: cum exploratu mihi sit, increbuisse eam inter recentiores iuris ciuilis secta
tores opinionem, ut eisdem esse nestent, ec leges scire N humanitatis studia profiteri. sed hos uel tu ipse potes conuincere: qui utranq; scientiam adprime calleas: utrireatin ana omittam Graecedi I atine disertistimum : qui tamd etiam ipsorii iudicio, opti, mus fuit Iu lucosultus.nam ec uterin nostrum Iasone audiuit etia in Latinis literis Ion I praeliante. sed hoc natura plerisin datu est, ut quod ipsi assequi no possint, maledia is deprimat.caeterum ut nemini hὶc no esset quod posset addiscere,si obiter alicuius antiquioris autoris,ab atris mali intellectum locu data est occasio declarandi, nec hoc grauati sumus adscribere, ut quoquo modo uidelicet studiosis proficerem. quod ecipsum si quibusdam sortasse non probabitur, mancipiolum certe tuum tui erit ossicii defendere, di iuuare staragio. Vale. Bononiae, Nonis Ianuar. N. D. XIII.
203쪽
iu RIS co NsVLτι MEDIOLANE N sis INTREs POSTERIORES co Dicis IvasTINIANI LIBROS, ANNOTATIVNcVLAE. De iure fisci, lib. X. N L E G E quarta, Codice de iure fisci, libα. certa, ait Imperator, sorma super metroicis data est. Crediderim ueram lectione esse eloecis: sic enim a Grscis dicitur qui sedes mutat,& de loco ad alium transit. Latine transinurator dici potest,seu incola. que etiaPomponius appellatide uerb.sig. l. pupillus. quamuis ibi Graeca dictio impresseru uitio desideretur. Sane metoccion etia locus Athonis fuit,in quo erat carceriMetoecia quoq; ibide dies festias. item se, crificia de receptis in ciuitatem colonis, sic appellari autor est Plutarchus in Theseo. Suidas metoecos dies eos tradi qui extra patriam habitant: di tributum quod ab his persoluitur,metoecion: uiri enim soluebant drachmas XII. foeminae, v l. sed si qua filium peperisset,erat immunis. Menander horum meminit, di Aristophanes: et γου μελος αροραματων λιγω. Paleam metoecos esse dico ciuium. In lege,super . scribit Accursius,optiones eos nuncupari,qui publica exigebat.eii ego haud recte percepisse hac dictionem existimo: cum Plautus in Asinaria, Varro, Nonius, egetius optionem in eu sensum capiant,ut miles sit, qui aegros antecedat, tan* eoru uicem si usus uenerit,gerere sit paratus. Priscis accensus dicebatur.hoc insignincatu capitur apud Callistratum in i .ult.de iure immu . quamobrem etia qui in palatina militia idipsum agat, quod in exercitu optiones, iure arbitror dici optione. i V t nemini liceat in emptione speciis.
I N rubrica,de.munere ficoniae. legendu,silocomiae. Est aute magistratus nomen, qui frumenta di annonam curabat. Arcadius Iureconcini munerum .de mune. N ho no. personale,inquit,munus est cura emendi stumenti ec Sei. nam harum specieru curatores,quos m tofuce Graeci uocant,creari moris est. Vlp.quom de uacatione murul. II. sextumdecimum,inquit,annum agente ad munus Sit omiae uocare non oportet .Habetur etia huius uocis metio in l. vlt.de administr.rerum ad civit. pertLuerum
N illic di apud Vlp. Accursius hallucina apud Arcadium Graecu nome deest, qlin Pandectis dicitur mτωναρ o ἰλε-M. Sicut etia apud Hermogenianu in lege prima,in princ.de muneribus,ubi m sitire ait, id est annonae,ac similiu cura,munus personale est nome ipsum deducitur αν- - rio, id est a fiumento, κα--ν, quod est curare. nec alique moueat,quord Arcadius eo nomine appellari tradat eos, qui etia oleii emi curant mam ea quibus uescimur,omnia Pollunt σι me, hoc est cibaria dici.Homin. i.
Diuisit capiens Patroclus edulia mensae. Idem d. G
Et Bacchus uires ta robur edulia praebent. Ex his patet error Accursit, qui mentionem omnino nullam de Silocomis, huius in legis contextu haberi traditidi idcirco suspicatur aliquam legem Graecam sub hoc tistulo ab Imperatore suilla appositam, quae amplius non extet: cum in primis uerbis scriptum sit: quoties urgente necessitate comparationes frumeti di hordei. c. quid enim aliud hic designatur,quam Silocomia De decurionibus. LEX, Circensium magistratus . existimat Accursius,Circenses populi nome esse: quod nusi legit nisi fortasse Cyrenensium loco id nominis subditu imisi librarioruculpa aliquis opinetur. quibus lectione uariare non placet,liis operaepretia facturus uideor declarare quinam hic fit magistratus.posse enim hic intelligi arbitror eos qui Circesibus ludis praeerant, quos quida Plauti autoritate in Poenulo adducti, designa Prsignuπα.
Restitutae in circe immagistra .
204쪽
i νε D. ANDREAE ALCIATI ANNO T.
tores appellant.sed eorum opinio haud satis probabilis est: cum ludis funebribus po cluit ea fabula esse adia, sicut ferentii Adelphi. nam ec Horatii interpres, de Donatus scribunt, ludis tantu illis designatores prae luisse.quam in sententia iturum Annaeum Seneca existimauerim,qui de beneficiis lib. v i. eos libitinarijs adiungit. VI p.de his
qui notantur insemiad. athletas. magistratum es leostedit: cu tan*maximii beneficia huiusmodi administratione a principe dari solitam testatur.qui aute sint ludi Circens cirrit ses sat puto esse perspeeium ex Tranq.Seruio,ia caeteris. Possumus etia legere,circistorum: ut intelligamus eos,qui a triumuiris aut a praesecto uigilum costituti,urbem noctu circumibant,ad extinguenda incedia,N arcendos fures.unde illud in Iuuenilii bus: Quid mecum tibi circitor moleste ' Ad me cur prohibes uenire lare Vegetius quoq; lib. Ill .idoneos,inquit, c .pbatissimos tribuni eligul,qui uigilias circumeant, . is, ut renuntient si emerserit culpa: quos circuitores appellat.nuc militiae factus est grasdus,ta circitores uocantur.quid enim,si hos Imperator circenses appellauit ' sane cira cultor, alio atm alio synificatu capitur apud Ulp. in l. quicunt. de institoria aditone de Modestinum in l. si duo: de excusat.tui. si modo fidelia sunt exemplariaenam mihi subole eam lege,sicut ec alias pleras*,eo in titulo ex Greco tralatas a quod a qui noci Matores. magis Graece . Latine sciuerit. Circulatores ueror apud Paulum in I. ult.de extraordinariis crimini tali i dicunt rabulc,qui serpetes circuierunt, .pponunt : quales sum nostro tepore qui se dira i Dauli.gratia sita cindicut habere oros en sed id ab re est. νοηρας i In lege,quidam ignauiae Imp. Vales,quida,inquit,rnonazonio cogregantur. Sus 34- tu das monoetonos elle tradit inter militares uiros honoratos, ta cingulo illusties. sed hoc ad rem praesente non facere existimo: quonia hic per monazoniu intelligo in eremis locum,in quo monachi congregantur. - enim id significat quod solitarie uiuo, unde oc ιαναυντων patrio casu hic legi posset. Nam Eutropius atq; Orosius tanto odio tradunt Valentem,qui eiusce legis autor fuit, persecutu monachos: ut abstracta ex eremis multa eoru millia,Barbaris trucidanda obiecerit,eo in prstio quo aduersus Gotthos conflixit.etsi Bart.qui inter Iurisconsultorum interpretes longe primus est, eum p secuti ceteri existiment hac lege prohibuisle Ualentem couenticula impioru:' ta eorum praesertim qui ad subterfugienda munera ciuitates deserebant. sed hi prosei Vcto no norut,quibus furiis sit in monachos inuectus hic Imperator: nec ex historiaruignorantia decepti hoc tantu in loco sunt recentiores, sed oc in plerisin atris. duo intesrim proposuisse nunc sussiciat. scribit Ulpianus in l.generaliter. de decur. eos qui IusNφ MPm dascam superstitionem colui, admitti ad honores polle: ec diui Seueri atq; Antonini r i φ rescripto, necessitate caeteris impositam,nehuiusmodi superstitio laederetur. In huius -ς ti legis interpre latione,ita clausis oculis aguntur nostri Iurisperiti, ut quoniam alibi te ιὰ gerint,Iudaeos ad honores non admittendos, fateatur antiquiore legem corrigi: cum iustita sum tamen haud de Iudaeis Vlp. loquatur, sed de Chri sitianis.na ueteres quiq; scriptores, pilio. qui nondu per orbem terraru Christi fide recepta floruersit, eam superstitionem Iu.daicam appellant: quod ex Cornelio Tacito lib. X via I araq.in Tiberio,Pliniori; dipnoscere unicuit est in promptu.quod aute de Antonini rescripto fit mentio, cur ab Imperatoribus promulgatu sit, ossedit Tertullianus in Apologetico aduersus getes. nam cu exercitus Romanus cotra Barbaros dimicaturus esset: N ad summa inopiam aquae ita foret uentis,ut milites siti perirent : Christianorii qui in bello erant, precibusi deo opt.max. impetratς sunt pluusq:ubus omnis sitis leuata est. In huius rei gratia, . . a pijssimis Imperatoribas lata est lex, cuius meminit Vlp.etsi ipse quoq; gentilis sue 'P ri am Alexadri tempore suit in pretio, cu nondum hic cultus publice admissus su Vi ' i' isi et ut in Alexandri uita scribit Lampridius, qui huius uiri cu maximo honore sacit sessivi umor mentionem Secundu fuerit declarare,quonam intelligeda fit modo lex,quinq; pedit, i quinque peis c. finium regu . qua quide in costitutione ita laborauerunt plerim Iurisconsulti,ut duriae.=rure reserat Accursius, nescio quem Petris,qui omnes se leges intelligere gloriatus suerat, Diut. de hac interrogatu obmutulisse sensus itaq; huic textui talis uidetur assignadus. Scris bit Iulius Nypsus in mesuris agroru ad Celsum, lege XI I. tab. apud Romanos ibisse, qua cauebatur inter co fines uicinorum agros quinin pedum spatium relinquendum esse,ubi aratrum circuuerti,& iter fieri pollet, intra quod spatium nullus esset usucaspioni locus.quod oc Cicero lib.de legibus primo ossedit.hanc igitur presseriptionem
205쪽
IN TRES POSTERIORES LIB. COD. 1ν
A antiquatam hac constitutione crediderim, eodem Nypso autore : etsi in hoc non tam disputo,i locum indico unde ueritas exquiri possit: cu enim per otium potero ditasius rem omnem sum explicaturus.Sunt oc Gplura alia, quae longiore estet interprestatione: ueluti quid sit nexus, in Lunica, c.de usuca. transsor. quid ite ibi res macipi, α ne macipi: ec quid sit testamentu per aes ec libram: nam qui Boethium in Topicis non uiderit,haudquat intellige quin oc frequetissima illa dubitatio an de iure distestorum materna bona hi affamilias quaereretur, ex Iulii Capitolini uerbis in M. Amtorum uita,qui a diuis fratribus id lege declaratu tradit, luce clarius potest perspici: cuius rescripti ec Iuriscosul.Caius meminit in l. cacratissimi.ad Tertullianum ut prosculdubio comunis recentioru sentetia hac in quςstione sit explodeda. Accedit his, in ex lege Falcidia dodrante ab haereditate semper deduci tradunt recentiores omnes tutamen diuus Hieronymus in Eusebii chronitis,ita demum euenire tradat. O nonus quatuor haeredibus erant instituti,alioqui semis apud li edes remanebat. Nam quae sit cretionum solennitas in l.cretionum. c.de iure delib.non intellices, nisi ex icerone coiectaueris: qui ad Atticu litata I .literas,inquit, tuas accepi pridie Nonas Februarias eo. ipso die ex testameto creui haereditatem.& rursus: Galeonis heredistati creui.dico enim cretione suisse simplice quoniam ad me missa est licet Veneti lia arq, ab Pomponii editione cu ea no intellexissem dissidetes, aliter impresserint: cum N,creui haereditatem, acquirere significet, Festo autore. Sed haec alibi diffusius. In l.quinaue summates. Imperatores Theodosius ec Valentinianus mentionem faciunt augustalium.qui hoc nomine appellentur,no reperies,arbitror, qui id in ex nesdito habeat.Vegetius rei militaris lib. I I. sic nucupatos testatur eos,qui primos ordianes in bello ducebat quod ab Augusto ad id munus essent adiuncti Capitur etia huiusmodi dictio pro dignitate quada,quae inter magistratus municipales erat. Horum mentio in plerisq3 antiquorum tumulis: qualis ille in antistitis Brixiani palatio: oli:ν abrum,α Cent.sex Sextio Onesigeni ornamentis decurionalistius,Hrixiae UI VIR Augustal.patrono collegiorum Fabrorum, di Centonariorum,& Densophorum. B Creabantur autem hi Augustales ab ordine decurionu ut ex alio epigrammate didiscimus,quod in mensa marmorea Mediolani, in diui Nazarii templo est: Faustus v I v I R Augustalis,qui inter primos Augustales i Decurionib. Augusstalis factus est, Uitiae Maximς uxori caris& Vrsio,Lupo,Leoni, Libertis suturis. Drant etiam tanquam iudices decurionii, ut ex lege sequenti cognitu nectimum est. Non me latet, Augustalem praesectum in Aegypto fuisse ab Augusto constitutu: maius mentio in Digestis de quo di hic agi crediderimmam di inde appellatam credere quis possit Augustanicam, quae pars prouinciae Aegypti est, ut stribit Ammianti . llinus qua tamen in re iudicium meum non interpono. rili νῆ. bom
qui h n re tuaicium meum non interpono.
n l. si quos spontaneos. Hyponui atrographi.quid haec vox significat imorauit
tum,inquit,mihi operae eripitur in scribendis hypomnematis. ane postssi Auetustus Caesar Aegyptum in prouinciae sorma erexit, inter caeteros magistratus, etia Hunosmnemalographos constituit,ut scribit Strabo.de his hac constitutione agi existi no. De Municipibus. In l. prima metio est nominis possessivi biblius. quod unde deductum sit quida in nec illepidi ignorant: cu tamen Aulisus,qui Dionysum poeta trans, tulit, Byblumno longe a Libano in Phoenicia collocet: uicinam; dicat Beryto hoc carmine: Hic Tyrus est opulens Berytus, di optima Byblos. Dionysius:
Και τυρορ uod prim τ' se αν ἰρι-L Uerytus aut metropolitana urbs est,satis apud Iurecoccelebrata: uesuti in Pandectas rum prooemio,in I unica,de metropoli Beryto. in i sciendu de censibus.ubi Iuriscos eam colonia appella Augusti beneficiis gratiosam quibus uerbis addicit Pli lib. V.Cap. qui non alia uti arbitror e caesa felice Iuliam appellari tradit. extant apud Graecos de eius incendio uaria epigrammata,minime ad praesens opus facientia.
206쪽
Dee proti. DecemprimiqWi sint apud
Cnl.secunda, ex prouincia equitaria. lege, Aquitania. quae Galliae est : sit nota ex cosmographis,ec Tibulli carmine: Gentis Aquitam celeber Alassata triumphis.
De incolis. I N l. I i. in splendidissima ciuitate Lauditanorum. uera lectio est,Laodiceorum, a Laodicea,quae ec ipsa nota est ex Plinio lib. v. cap. α NI MDe muneribus patrimoniorum. ILE A est cuius initium, nec protostalle.)possumus hie legere,prostasiae.nomen enim id a Graecis nugis celebratur, pro cuiusdam praefecturae genere.visinone enim praefisdem,adiutore in bello,defensoremve significat. Prostites, inquit Suidas,sacrificulus est,ta altarium praeses: est etiam magistratus nomen, qui praeerat inquilinis Athenas incolentibus. Prostasia quoq; auxiliare turmam significat, di alia ut apud Suidam ex Demosthene ec Didymo. Antiqua tamen lectio Nipsa improbanda non est: eum sis gnificatione non disserat a prostasia.Capitur autem hic seu pro munere quod praestas batur a principe decurioniseu quod magis puto pro eius magistratus munere,qui sacris praeerat.apud Eustathium uidetur prosta sic idem munus esse quod proxeniae: sunt autem proxeni hospitibus suscipiedis praepositi: quod munus solebat a regibus iniungi ut Herodotus autor est. scribit Aelius Dionylius rxenos ciuitatis hospites dici,ad quos diuertant legati,di qui eos ad populi concionem deducant. Quod autesequitur,dc protiae. per de protos intellige eos,qui pecunia exigebant, quam ipsi fisco demum numerabant. quod si morte alicuius, reipublicae fuisset illatu damnum, decaproti de eo quod receperant,ipsi supplebant.munus non absimile uectigali si cos ductoribus,quod δε πω me Graecὰ uocatur. Arcadius suriscons in i .ult. te muneribus ec honoribus:Praeterea habent ciuitates ' rogatiua . ut hi qui in territorio earupossident certum quid frumenti, pro mensura agri per certos annos praebeant. quod genus collationis,munus possessionis est: munera uero mista sunt de proti, ut Hesrennius Modest ec notando, ec disputando bene optima ratione decreuit .nam decas proti δεκse V lae,s tributa exigentes,se corporale ministerium geriit, oec pro muneribus destinctorum fiscalia detrimenta resarciunt censet igitur Iurisc5sultus, eorum munus quid aprotis dant tributa possessionis esse: decaprotorum uero mistum.hos decemptimos Latina uoce dixit Cicero in oratione pro Roscio Ametuno. E xistimo autem huiusmodi ossicium mancipibus proximum suime, quos Ascos uius PNianus tradit publicanorum esse principes, qui decimas a fisco emebant.in eo tamen differre: tum quod ex decurionum principibus eligebantur, N idcirco nobi liores erant: tum etiam quod illi ex portoriis utplurimum recipiebant uectigalia. athriundos ciuitati uectigales habebant,unde pecunias colligeret, ab eorum uidelicet dominis.huius seequens uocis quoq; mentio est apud Iulium Fir.lib. I II.
L E N, negotiantes partiar l. Corrigunt quidam, pannarii: eorum uidelicet more, qui quoties aliquid non intelligunt,inclamant corruptum codicem: N culpam suam relandunt in librarios.Ipse certe minoris duxerim,ignorantiam meam lateri, st; alios noxae reos iacere: quod tamen impresentiarum nece arium non est: cum parthiarios hieonterposita asipiratione, intelligere possumus,parthicarum pellium negotiatores: quarum mentio apud Plinium: oc de quibus seniisse Martiana iuris ciuilis autorem existimant plerim inl.ultima,de publicanis.alioquin ec hoc nomine dici possunt,qui ex celeberrimo Carrarum emporio is in Parthis uicus est) negotiabatur. na 8c inde caneum,dicitur ligustrum Paulo Iurisconsul.in l. non omnes.de penu legata. etsi ibi
impressius codex corruptus circunseratur.
In lege maximarii coficiendi pollinis. Carisius declinari iubet pollis pollinis.Caesar in analogia,N Probus in Catol. pollen pollinis auult.Est aute flos satine.Vnde
deducuntur pollinctores:quoniam in funeribus coenas opiparas, panes 7 ex polline compararet, pretio no parcentes.Inde a Graecis αμιυῶλαου dicti ut Iulius Pollux auator est horum mentio in i .cuicunm. de insti.actsi libitinarius,quem Graeci Q iae aps pellant,strusi pollinctorem habuerit.ubi in impressis codicibus ec Graeca uox deest,
di pro pollinctore, pollicitat*r legitur.sunt qui existimet pollinctor quado libuitia
207쪽
IN TRES POSTERIORES LIB. COD. IH
A rii seruum significa dici a pollincendo,hoc est,mortuos cur ado,ut ait Nonius: apud ICatonem uel δ eum significare qui pollinem facit: quod pro .neq; me latet,quanta sit apud humanioris literaturae professeres continuo in huius uoculae disserentia inpolluctore: quam hic referre attinet. voed si Quod autem sequitur, paraveredorum. intestige eos,qui veredum est autem curriculi genus regunt, veredarios dici.hinc paraveredorum munus,cum ultra ordina riam cursus publici sun 'ionem,hoc munere extraordinario aggravantur subditi, ut paraueredi causa aliquid conserant.qua ratione dicitur ec parangaria: de qua dictiosne infra diciturus sunt. In eadem lege,Rheticus limes. quid hic uelit Imperator, Accursus non percepit, R icini,s. quare sciendum est hetos populos prope Germania esse: per quos opus erat transire barbaros,atet uom imperij hostes,qui in subdita Imperatori regna tenderent. iushet igitur hac constitutione Augustus, eos quibus Rheticus limes curae est,ne a baraharisaeapiatur,a muneribus quae supra retuli non esse excusatos: ut si usus uenerit, ipse ad eos possit ire habiturus qui munera subeant El.Vopiscus in Aureliano Fuis rivopistiliciauit Boii mentione facit, qui dux fuerit Rhetici limitis. quin idem in Bonosio,Tribu, natus,inquit,egit,& dux limitis Rhetici sitit. etsi apud eum,uiuo imprestarum,Rhesici militis legatur: sed castigatior lectio est limitis. In eadem lege illicitae expeditionis. legendum,Illyricae,eX antiquo codice. sunt autem hi populi quos Sciaonas vulgaris lingua appellat: de quibus Plinius cap. X X. tertii libri,&Polybius historiarum IlI. Quod ueror subsequitur,utilitatis. uerior lectio est utilitas.hoc sensu: Sordida musnera nulli subcat,eκceptis his,a quibus limes Rheticus includitur,ec curatur,uel cxceptis his,a quibus utilitas expcditiois Illyricae adiuuatur, pro tepore di necessitateria est,quotiescun* in Illyricos expeditione ducere opus est. erant enim quidam qui ad munera tenebantur,quoties Imperator pro sua utilitate agine in Illyricos fortauerebellantes duceret.hoc infra clarius patet in I. prima,titulo Proxime sequenti. 2 Qui morbo se excusat. L.cum auesculari ) uetusius codex habet, articulari. sic enim appellatur chiragra: Anicissidia quod articulos, id est,digitos laedat. quae infirmitas quo modo leuetur, habes apud morbus. Cornelium Celsum quarti libri capite ulcimo. paruus hic utim error: sed ues ob hoc non obmittendus,ut antiquae scripturae fides salua sit. De Athletis. LEX unica di singularis est,quae athletarum certamina sacra appellat. cur sic nuncupentur ab Aceursio minime perspeetiam est: eum id adepta nominis sint, quod in deorum honorem fierentiquatuor enim erat celebrati Graecis agones: quorum praes L . ter Pindarum hymno v. Archias' quo* his meminit notistimo epigrammare: . i. . '
Sacra per Argivas certamina quatuor urbeis Sunt: duo facta uiris,se duo coelitibus. Vt Iouis,& Phoebi, Melicertae*, Archemoti p. Praemia sunt pinus,poma, apium, ait oleae. Hoc autem in certamine quinin ludis utebantur: quos Paulus Iureconsultus in Isecunda,de aleae lusu describit,oc Simonides hoc disticho:
Isthmia Philonis Diophon, ec Pythia,uicit Et cursu'c iaculo saltibus,orbe, pale. apud Pindari quom interpretem:
Cum disci iactu saltus pedis,impetus hastae,ACp pes ec cursus, studium fuit omnibus unum
208쪽
ioo D. AND REAE ALCI ATI A N N o T.
riserae . Qui autem his omnibus ludis uicisset, pancratiastes nucupabatur. Pancratium enim chi quinoe ludi uocabantur: sicuti oc Pentathlum tutore Hermolao in Plini inquae tamen sententia ex autoribus probabilis non est.nam Lucianus pro diuersa ludicri specie pancratium ponit, dum palaestram esse tradit ludum,qui in lutea aspergine fiebat: qui autem in puluere fit recto stadio inuicem se percutientium, pancratiis esse. Huius ludi meminit Synesius in lib.de SomniisThucydides lib.v.N Propertius: Da patis Propertii locus. tur duro uulnera pancrasso. Nam hic Propertium haud intelligere opinor de quin ipsis ludorsi generibus sed de eo tantum,cuius ex Luciano meminimus.Sicut I Locus i g stu. risconsint. qua actione. . si qui s.ff. ad lege Aquil.Siquis,inquit,in colluctatione,uel in pancratio,vel pugiles dum inter se exercentur,alius aliis occiderit: si in publico est certamine cessat Aquiliae Mentio huius etia apud Senecam habetur in declamationi hus : Plinium lib.XXXV.Gellium lib. I II.Imperator quot Iustinianus in authentiaco de consulibus: Post illud, ait,quod dicitur totius diei multa delectiatione coplebit populum hoc quod uocatur Graece ποκνο , ec cum bestiis pugnantes homines. sic enim ibi legendum est non pancarpon,id est LatinPsylua conspecta. haec enim uerha ab aliquo literarum ignaro addita textui ipsi crediderim. Quod autem sequitur supradictis proximum adorna existimo eum locum sic dictum, quord in eo cantantes cernerentur, era πω, id est cano, Ma uideo. quod ad superiora attinet: dum Lucianus pancratiastas scribit exercere se in puluere solitos, intelligendum est de eo
puluere quo se inspergebant: cuius mentio apud Statium in pugna Tidei atq; Achillei: N apud Vergilium sulua luctatur arena Inde Iulius Pollux inter gymnica instrumenta enumerat ,κόλγ mn hoc est pulueris sportulam. Sane athletae quidam sunt,
qui quod hastis luderent, xistici dicebatur: sicut N. histriones,thymelici, di saltatores Eme Di nuncupati: ut in l.athletas .de his qui notan. insa.di in L septitia.de pollicitationibus: i' si ο ρ uiro, eorrupta sit lectio. Adde Q pro agonica, id est certaminis uictore: H athlotheta i l est iudice legitur agoneta: N pro agone Heracleotico, atetico : era eertamen significet quod in Herculis honorem fiebat,N idcirco dictum Heracleoticum. Hinc in Graecis schol is,N Polluci, τίς γυμνι-ος ἁγῶνας, συνοτήρα, - ἁγω ναρ- ον meminit N Lampridius in Alexandro: Agoni praesedit,N maxime Her. oculeo,in honore magni Alexandri.magis tamen placet lectio quae de Pandectis Thuscis accipitur,de qua aliquando plura. Athletarum meminit etiam Ulpianus in lege, athletae.de excusatio.tutorum. 5c Arcadius de muneribus .ultima,his uerbis: mastygophori quo*,qui athletas in certaminibus comitantur,personali muneri seruiunt. enim erant, qui cu flagellis in manibus athletas praeibat. se aute ibi legem dum eli seu athlothetas,hoc est,certaminum iudices: quos etiam Missis e appellat. Verum haec lectio accommodatior erit in praedicta lege,septitia,ubi legitur agoneta. uod autem supra diximus de thymelicis,emendandu etiam est in sacris canonibus, de consecra.dist. V .c.no ministros. N apud Imperatore in praedicto auth.de consul ita ubi in scena, ut ridiculoru est locus tragoedis, thymelicis,choris N spectaculis unis uersis.Item paulo inserius: Sinimus eos spargere qus uocatur missilia, thymelicis, NR 1li eauei, di in quadrangulis.Illud non praetereundu hoc auth.e Graeco tralatu fuisse N d ' sit . ea c5 plure, barbaras in eo dictiones reperiri. Caeterum latissimus est de hu'iusmodi ludis dicendi eampus: uerum ad praesentem rem haec nimis fortasse multa. De excusationibus artificum. Lecticar a. Hi sunt qui lecticas in quibus per urbem magnates circunfereban sis icabant: quam meminit Iuue.Satyri prima.alioquin hoc etia nomine di tur serui, qui eas serebant.Pomponius,l. si ex toto.de legatis primo: Si lecticarios,inquit, octo legatum sit, non potest pars seruoru uendicari .hos petronius Arbiter lectuarios papellat: Procurator insulae a coena excitatus, ad duobus lectuariis in media rixam pro
sertur.nisi apud eum scriptorum uitio lectio salua non est lubrico inter haec lapsuane minit lecticariorum etiam Ser.Sulpitius in quadam ad Ciceronem epistola. Seu actari j. Crediderim ueram lectionem esse, arcarii: id est qui arcas faciunt: quos tum melio est in l.ult.Tde iure immunita.nisi ibi malis legere arcuari j. hoe autem in Ioco nec improbada fuerit lectio actarii: ut intelligas eos qui lac ue ut,& qui edus
Ita ex lacte coficiuLSpartianus i Nagabali uita: Dulciarios N iactarios tales habuit,
209쪽
IN TRES POSTERIORES LIB. Co D.
a ut quaecunque coqui de diuersis eduliis exhibuissent, uel structores, uti pomarii, illi
modo de dulcibus, modo2 de lactariis exhiberent. Quadratarii, quos Graeco uocabulo poetas appellant. Legedum, pectas: a πquod est figo : uel quod magis est, απ--στυπων, quod ornare significat Suidae: etsi tondere quom pecora,Aristophani.quadratarij uero dicuntur marmorari j,qui ea ad amussim quadrant.Sidonius libro III .quod factum siue ab industria eu per iniuria, mihi magis qua in quadratario liuidus lector adscribet. In sacris quom libris, in ili I. Coronatorii uita sic legitur: Dum Diocletianus omes metallicos c5gregaret: inuenit Claudiu Castoriu,Symphorianu,ec Nicostratii,mirificos in arte quadrataria. Conis endus di hac uoce est Senecae locus,epistola LXoV i .uti aliquando admonui. Musicarii. Potes interpretari eos qui muscaria hoc est flabra quibus musis abiguntur,uendat.Sic enim a Martiale atq; Plinio appellantur.Possunt di sic dici qui con paea faciunt arcendis musicis: sicut Aegyptii propter culices. Erunt etiam quibus magis arridebit,si intellexerimus hos myropolas,qui muscum uendunt.Est autem musicum apud diuum Hieronymu, quod Plinius Se Dioscorides 'lamon uocant, odos ratum scilicet unguentum: diuersum tame ab eo quod nos a Motico animali Moscastum dicimus.alii tamen codices antiqui habent munerarii: quod probarem, nisi conuenientius esset mustuarii a mustro: cuius metio in uita Pesennii Nigri: N Ausu.dectu dei, uulgor mosaicum dicitur De huiusmodi opere sensisse Nilum Scholasticum exissimo epig.lib. IIII.
Sunt Sadri, salsi petulcio: ast age cur te Ad nos uertentem lumina risus habet
, Admiror qua arte ex aliis alijsq; lapillis
Tam citor compositum transierim in Satyrum. Albini quos Graeci comatas uocanti Lege,si placet, quos Graeci conlatas uocant: ut per albinos albariosbe nam te hoe plus consonum est intelligamus eos,qui albario muros spargunt.est autem albarium calx ipse liquefacta,qua muri exalbantur, renouantur*.Plinius: Albaria tectorum interpoliantur.mentio extat etiam apud Vis truvium.quod autem Graece albini dicantur conlatatiostendit Suidas : Mν - ώ -
Barbacarii. Fust tempus cum legebam myrobrecharii hoc est,qui unguenta uera tmt.μυζον enim unguentum dicitur: aspergo, madefacio.hoc nomine propridappellantur,qui capillos delibutos gerunt: qualis apud Traim. in Aug.Moecenas: NAnacreon poeta epigrammatum lib. III. quod identidem ab Gellio adducitur libro Al N. Cap. ita.constat aute epigramma illud ex dimetris iambicis catalecticis. quamis uis Theodorus Gazes, qui quicquid Graece in Gellio erat, transtulit in Latinu existimauerit esse senariu. Nec solo autoris nomine defraudata est lepidissima illa ωρή, sed etiam sex,uel septem carminibus: quae ex Graeco exemplari tute poteris sumere.Myrobrechariorum inter artifices meminit Plautus in Aulularia. Impraesentiarum latria castigatius legedum hic putauerim, barbaricarii: ut hi sint, qui barbaricas uestes instexunt: aliter dicti phrygiones.horum artis est, ex auro ec coloratis filis, in uestibus, hominum animalium. efiigies exprimere. Verg.
Pictus acu tunicas,oc barbara tegmina crurum.
Apul.in Asino aureo,lib.X.8c in modum Paridis Phiγgii pastoris,in barbaricis amiculis, humeris defluentibus pulchre indusatus adolescens. Diatrecaria. Legerit hic aliquis, diabathrarii: quod perinde ualet ae coriarii. nam diabathra,ut Pompeius scribit Graecarum solearum est sipecies.Plautus in Aulul.Ses dentarii sutores diabathrarii. capiuntur etiam pro gradibus pensilibus seu scalis: αο- α Iuttaxiasi quod est transire hinc anabathra,Iuum. Saty.VI I .sed eo fortasse proba hilior est sententia,quo ueteri scripturae proximior,ut legamus diatretari j: intelligamus p eos,qui intustatum quod uocantὶ iaciunt: a Graeca praepositione
210쪽
fut peculis ij. Inde apud Vlpianum in l. si seruus. .st ealicem. ad leg. Aquil. calix diatretus. Sane hi cDistretus apud artifices possunt tornatores dici: quoniam ιδεατ ω torno laborare significat: NV . quia signi- te illatatus dicitur.sed quid si di atrocharii legerimus quod rotas, pilas ligneas soficci ciunt di carros. nam idipsum significat τροχος inde uerbum. Quod sequitur,cerenei. legendum cerames Hesiodus:
Inuidet de figulus figulo fabrum faber odit. Specularii.) hi sunt qui specula factu At qui vitrea specilla. Possunt di hoc nomine
denotari qui senestris specularia ad arcendu hyeme frigus,coponunt.quoru meminit Vlpianus in l. quaesitum. .li domus. de fundo instructo.meminit 5 Iuuenalis. piactet ij. 6 Bratearii id eit pental arge. lego, bractearis,id eii petaturgi mosnu nain Graecis πτά-Mν solium significat,atq; bradi eam. hinc N petalia,Plauto. nai rariet. In l .se. metanaeos.) uerior lectio mathemati salieon.Hπων ο - μαὰρ φλεμία via it .est enim matheseos duplex species: alia quidem quatuor sub se liberales artes complemiis: alia uero sacris constitutionibus,tanquam quae cantamina doceat, o et in is hae Prohibita. Imperator Constantinus nil. si excepta. c. de maleficis. Si quis magus uel ψα c. de viri magicis carminibus assuetus,qui maleficus uulgi cosiuetudine uocatur, aut aruspex luteis. aut hariolus,aut certe: augur,uel mathematicus,vel narrandis somniis occultans arae aliquam diuinandi aut certe aliquid horum simile mercens in comitatu meo uel Caesaris fuerit deprehensus : praelidio dignitatis exutus,cruciatus ec tormenta non fasgiat,& caetera. haec libentius scripsi. quoniam codices ut plurimum circunferuntur in his uerbis corrupti.quin oc Accursius declarare uolens quid significent illa uerba,comitatu meo uel Caesaris,nil certi habet quod in medium proserat.quare sciedum est, inter Auguliuia Caesarem id interete, quδd Augusti hi dicuntur,qui nunc regnat, pus il senatu Imperatoris nomine honestati sunt. at Caesares dicuntur Qui ab ipso Au
gusto electi sunt ad regendam prouinciam aliquam cum Caeliaris honore tantum dos nec Augustus uixerit, post eius morte successuri in imperio r ut ex Ammiano Mara Dcell.didici.Comitatus autem, ne di hoc ignoretur, is dicitur locus in quo uitam agit corii es. Princeps: Sc Palatini omnes, qui eunti Imperatori, Caesari ue assistunt, dicuntur eius comiti enses. comitatus N ipsi nunc Comites,nuc Comitatenses: ut Graecus legum interpres qui quantum uideo,Iustiniani tempore scripsit) autor est. Magos autem, di huiusce geneconem in deo ris diuinatores,etiam ex sanctorum patrii decretis puniendos ostendit diuus Augusc Luox. stinus, v.q.V I. p.ul Letsi,dum in principio Arcades tradit deo suo Lyaeo sacris
sci , scare solitos,inemedatus sit liber :oc Pro Lycaeo suppositum sit Lyso: intelligit enim
Papitiis locus. hcare solitos inemedatus lit liber: oc Pro Lycaeo luppolitum iit Ercorantelligit enim
Iouis Licci templum,in quo uiui homines sacrificabatur ut ex Hyginio didicimus: ut non alia de re ea templa imposita nefastis iugis,existime dixi isse Papiniu Thebai.
dos libro primo.In Augustini sententiam scribit etiam Plinius libro v ii r .ubi de luapis uerba iacit. nam 5c horum diuinato ars ita ab antiquis despicatui habita est, ut in prouerbiu uenerit aiihili cocio. Istos ei aruspices Laberius cociones appellauit: ut est apud A. Gelliu Iibro X v l . ap. v I I. Prouerbii meminit Plautus in Asinaria: etsi eius interpretes locum no intellexerint: tametsi eo in loco ipse arbiter nihili co-a io legendum: di de argentariorum coactione intelligendum, cuius Seneca,Tranq. Iurecos ulti,item p Horatius meminere. Plutarchus quom, Apollonia interpretes Tarreus,diuinatrice quandam Aglaonicen,Egcmonis Thessiali filiam, cum in Osta monte coitus lunae obseruaret,in iudicio conuidiam a mulieribus existimantibus ab
ea lunam coelo deduci, grauissimis affectam supplici js tradunt: N ex Ossa praeci O*iiij lρ i' tem datam.quam fabulam seu historiam mavis,tetigit Ouidius in Ibin: Vtiu dedit saltus e summo Thei Ialis Oissa. sic enim ibi legendum,no Thessalus,
ut interpretes crediderunt . qui dum poetam hunc non intelligui, uana quaedam sunt commenti. ut uel ex antiquissimis fabulis appareat diuinatores hoste, ec magos ira, punes non euasisse.quod ad praesens institutum pertinet, non solum hac in lege m thematicos,sed etiam mechanicos, legi potest. nam ec antiqui codices lsic sere habentita qui sint hi,satis notum est. De tabular is,scribis, ta logographis. i N ultima huius tituli costitutione haec uerba reperies, Boethos, logistas, med