장음표시 사용
191쪽
DE EO QUOD INTERE ST, LIB. VNICV s. 123
A permittuntur indubitatu est fieri posse.quod ite operaepretiu fuit, quicqua de ea laaxatione ambigere exi hac constitutione specialiter coarctietur.sed Nide in bonae fidei iudiciis arbitrio iudicantis reliquit,an taxare eam summa uelit: quod aptissime ostes dii nihil eam taxatione ad lege nostra pertiner distinguendii quippe iasi in bon. fid. uel stricti iuris iudiciis, sed certis uel incertis casibus suerat. Prosequit ide, cu iuratuest posse iudice ex magna causa ad iureiurando discedere, quod certe non recte dictum esset cu etiam sine caula, ubi duplu excessum est,recedatur. nam di constitutio cum in casibus certis duplii no excedi iussi isset, in certis uero id atredendii, quod uere .pbaabitur subiugit ita statutu, ut uitetur infinitas.Viden' ergo quod ad duplii restringit, infinitu no dici di tame suprascripto casu in infinitu iurari diximus. na de cur ita ius rari lex cocessit, stregulariter id iuramenta intra dupla coercetur uerumetiam alibi idem Vlpianus ,qui restituere iussus, rem interuerterit,condemnandustribit, luanti h tqui nectitis actor in litem in infinitu fine ulla taxatione iurauerit id enim est longe duplum exce re. f. de rei uedere,cum sine laxatione id est iudicis praefinitione iuretur: quod etia uerboru geminatio exuberatia: arguut. Nec obstat nostra cdstitutio 2 qua Ulpiani supradicta res sponsa corrui Iacobus ab Arena existimavit,quod sane no fatis rbabile uerisimile sest. Igitur iple crediderim cu lex concedat in litem in infinitum iurari, id omne quod iuratum est, praesumi uere iurantis interesse: idcirco praestandu tanqua res ita sit iudicataclocu itam sibi uendicat constitutio,cum per alias Ibationes damnu probatur, o Per iurisiurandi sacrament quod praesumptione es scacissimam inducit. Albericus uosates nobiscum sentiti di in eo quod ob assectionem interest,costitutionern nequa' quam procedere existimat.sed di candem sententiam Fulgosius probat . E in v ENs quaestio est, quid cuintrinsecus damnii incidit,an omne redadatur. Et priusqua ulterius progrediamur, agedum paulisper est de uerbos
rum significatione,quid fit quod intrinsecus interest, di quid quod extrins
secus.& Bariolus arbitratus est, quae ex ipsa re continenter pruueniunt,ut Partus fructus,ec similia,ad id quod intrinsecus interest referri: quae uerδ no ex ipsa re, sed occasione rei procedunt,extrinsecus respicere.unde consequens sui haereditate*seruo meo delata uti habeam.ad me extrinsecus pertinere. Petrus oc Albericus id notarunt, quin potius intrinsecus dici quod rem quaculam comitatur: idem di confirmarunt at l, quoniam lex uenditorem quanti emptoris interest, rem no esse evicta, praestare debere ait ' : ueluti ancilla praegnante euictia, uel seruo cui haereditas relicii a
probatur,quae nobis satis leuia uides mure tacti uictu pertineat. Ipse in Barioli sente' one. Axiatiarn,quae comuniter probatur, pedibus trado.ea Antonini constitutione e adiuuatur mus prosocioiit: aequat enim partum N haereditate relictam, quae paritas ostendit utrunm intrina secus spectare. Ide oc alibi' similibus argumetis probatur,quae nobis tur,cum nos de nomine disputemus illa ad rei effectu pertineat.Ipse in Barioli sente qui damnu extrinsecus uenies illud appellat,quod no ex re uenit editare dat ex res p c.locati. mota causa. Vlpianus ' : Iaaereditas, inquit,augmentu ecdiminutionem recipitaedea q istem Memsit. quae ex ipsa aereditate .pueniunt,puto haereditati accedere: si extrinsecus, non,quia fi lim h.
de procur. ιι I. conditiones quae extritis cus. f. de c3LCr demonst. t Lextrinsecutii de verbab.
lite cosequutus est, copellitur.quibus
steri ausim uerbii id aliquando largius, quadocp aliter accipi, prout res quam tracta mus requirit inde coditiones extrinsecus' uenire alia significatioe dicimus: ite in stipulatione extrinsecus aliqua deduci eode sensu leeiu est. Sed quod haereditas seruo nostro delata,ad nos ex trinsecus pertineat,aliaequow ratioe probari potest: nam cum intrinsecus nostra interest,quia in eo uersatur rei aestimatio,cu his accessionibus,quae contineter ex re proueniunt,semper augetur condemnatio: eiusci ratio habetur ': ex li his enim accessionibus locupletiores dicimur, quod euidenter costat: etenim vaccam v ιη ς- praegnante pluris licitabere,quam sterilem: N tamen qui eum seruum habea cui lis, s i g. reditas delata stato idcirco dicitur Iocupletior ' no igitur ita intrinsecus hoc nostra ι interest. Utcun* tamen hoc in articulo opinemur,disputatione omnino utilem non arbitror: quonia uoces hae, intrinsecu uel extrinsecu interesse barbarae sunt a Doctos ribus y nostris conficM: nec in iure ciuili specialiter appositae reperiunt ut aliquid in eo quod inlata denotenti satuu igitur aedidaim super recetioru uerbis disputare
192쪽
cum qui ea secersit illis possint qua uolucrint fgnificationem dare. Nec enim in Iure cuidimus, idcirco magis ratione eius quod interest duci, quia extrinsecus intersit, uel
non: res equidem coli derantur non uerba, tuae n5 alia ratione pennata Homerus dismit,quam ut leuitate notaret. Hoc tamen ex Bariolo annotatione dignit duxerim, ea
sere existimasse,causam seruitutis ab ipso fundo separatam dici.quod recentiores noes probanitana creditor pigneralitia actione conuentu g non solum fundused etia serui, ι tφ tute, tenetur restituerer: quod argumeto est,fundum seruitutes in se,no extrinsecust '' continere.seruitus enim stando annexa est,ec sine eo esse nequit quam lententiam ec* 'i ipse eonfimiauerim: quandoquidem petitione han editatis no solum fundos cosequi V eti a tamen lex ait ios ex ea no consequi, nisi quod intrinsecus praenditur. Nec Barioli movemur argumento: nec enim passim veru est, seruitustes non esse in honis V: quinimo sunt,licet protinus stando debeatur Ec consequenter ad nos pertinentiunde existimauit Bartolus,quae ab aliqua re porro descendunt, ea illius rei esse extima quod legi municipali intelligendae consert ': qua cauctur, cogi quemlibet iurare delata sibi ab aduersario iurisiurandi forma,starim sacramento,praesterqua in his quae extrinsecus a sormula ueni ut .Finge derialisti iusiurandum,an mustuatus mihi centum fueris iuro te mutuatum, sed me tibi tantundem uini prestitii se, extimum id est,nec crederetur compensatio,ii suprascripta sententia uera esset. Adde etiam extimum id dici, quod de rei natura non esig. NPLICI Tis itaq; vocum ipsarum quibusdam quasi interpretatiuncus iis, prosequendum est,quemadmodum Ripiascriptam quaestione determis nemus: di quod intainsecus interest,quatenus rei aestimatione spectat se per considerari alionein s illius duci Bartolus, ec caeteri tradiderunt . Sed in eo non modica dissicultas uertitur, Q dubium est a quo tempore aestimatio crescat. nam si tibi uinum mutuo dcderim iec reddas, aestimationis ratione ineundam tem I l.Laio. .eani Poris,quo in iudicio petierim Sabinus scripsit at si uinum uendiderim nec tradam, peruenditore aestimatio emptori computabitur,quanto pluris uinum ualuit,vel cum taeditum est, fia Ma p. uel cum suit petitum: quod Pompo. traditiquemadmodum haec responsa extricabiomus N ueteres interpretes plurisaria distinctionibus ea dille erunt: quoru sentena vitas Lartolus,ta recetiores colatant L Igitur ipse in ueditione tempus quo cotractus initus est per pedi idcirco prodidit:quia tunc in mora esse uenditor incipit, cu pretio
accepto statim teneat uinu tradere.non probant id recentiores, ncc admittunt istatim uenditore pretio accepto esse in mora: nam nec lex Bariolum defendit , cum pretio accepto uenditor non solum re,sed etiam rei accessiones teneatur tradere, lum; raatione lucri non iaciundi sit in mora,non aute si damnum emergit. Aliter itain ipsi respondent in Pomponi j responso actu fuisse ut statim uina praei arctur:ec hoc perlos
cum a solius coniiciunt: usitatum enim est,ut in uedisione data pecunia statim res tradatur. item mutui natura est,non ut incontinenti reddatur, sed post aliquod lepus: at inuenditione cum aliud non agitur,praesenti die debetur.igitur in mutuo corradius tempus non inspicimus,quia tunc non solet reddi: in uenditione contra ita Fulgossius quom existimat: sed in aduersum deducitur : quonia si cotractus tempus in uena. . ditione respiciamus,consequens esset,ut tum uinum quoin periculo uenditoris periai t i μ retiquod falsum est,cum periculum emptor subeat ',ut Vlp. scribit. nisi dixeris tunc
pericula ad emptore pertinere,cum uenditor mora non comisit. at in Pomp.responsso comiserat: quia interpellatus suit, cum enim Iuriscon.loquatur,cum ueditor fuerit in mora, necellatrio debemus interpretari uenditore fuisse compellatu:alioquin mora
non diciturinam quoties legislator aliquid refert intelligere debemus omnia interii ev n esuit, .i. nisi quae actui necessaria sunt Accipienda ita* Pomponri responsum est, ut inuod iud.Fulso. pellationem ab emptore saeiam dicamus: alioquin si uenditor uinum non tradidisset,Alb. de Rosa. nulla in eo suisset mora.Caeteriῖm quoniam hic tractatus responsa quaedam simul puIasa L nobi gnantia continet,quoru concordia cum diu interpretes nostri tradiaverint, uoto sim
rius. in is col. sira habiti sunt: quonia ut Iasbia ostendit eoru distinetiones ta in cauillis ec coniecta de officp t. iis quibusat fallacibus consistunt: nostrae operae suerit, Gordiansi huc nodum,no uti in L Alexander secit, gladio secare seci quatum uires possint manibus distbluere quo ni in ueritas uerboru adminiculis non indiget iliter quam in presente diem quisquaexistim
193쪽
DE EO QUOD INTEREST, LIB. v NIC V S. os
1 existimauerit, sic arbitror explicanda: Cu de his contractibus ambigimus,in quibus debitor facere tenet, ueluti fundu restituere rem tradere,distinguedum putamus eos qui sunt districti iuris,ab his a bo.fi dicunt.in illis mora purgare ad litis usin cotest. permittit :& idcirco e sitimation5 nisi a litis cotest. tepore initur in his,quonia magis ex bona fide a cedit,u ad sententia tradi uel restitui res potest': quapropter rei aestimatio no fit,nili in sentetiae tempus '.Cum uero de his cotractibus quaerimus,in quibus uersat datio, eodem modo distinguendum ut in bonae fidei cotractibus aestismatio ineatur,utrius teporis uoluerit actor,morae an sentetiae in cotractibus stricti iuris litis cotestatae tempus observemus quodd si certa specie dari actum est, quavis obligatio prccise uideatur ,tamen tepus sentetiae attendemus ita tame, ut si res intestim deterior iacta sit,eius quoq; ratio habeat.quapropter tali casu leti litis aestimatione solui iubet ν: quae estimatio ec rei ipsius accessionu omniv,eiusq; quod interest ualore resarcitiunde essequens est,ut praecis P no compelli quenqua ad danda existis mem,prsterqua eu qui rei uendicatione superatus sit: ab hoc enim res manu militari .ppis' iusdomini j, quod in actore est,auferre debet'.at in casu nostro satis est litis estimatione dari nam quamuis lex teneri eu omnimodo dica non tamen cosequens est, ut aliter quam in pecunia codemnandus sit : si enim dominiit promistar non transsera dio exprimit in lege quo alio remedio sit agenda: tametsi di no inepte dici posset, in promit re fundi I usculani .rcedere, qui idem di dominus sit, di rei dandae facul ratem habeat: at nos in eo loquimur, quem clarissime non costet certae illius speciei praestandae p'testatem habere. priorem tamen resolutione magis probo. Si igitur sub ipsum lentetiae serendae tempus debitor offerat aestimationem,quia dare nolit, iudex debet id admittere,di creditore compellere,ut rei petitae pretium recipiat: quoniamsi reus rem tunc dare eius respectu liberaretur ': idem ergo si pretium prestat. quod tune nihil offert, iudex re petitam selui pronuntiabit: oc si reus non soluat, ex officio iusidicens id curabit,ut aestimatio in stricti iuris cotractibus reddat ,eius temaporis respectu quo res petita est, tunc enim mora incipit. in bonae uero fidei cotractis bus,iudex in aestimatione ut dixi condemnabit,utrum actor uoluerit, aut tempore quo expressim mora facta est,puta per interpellatione, seu tacite,ueluti cu dies qua lui actum fuisse praesumitur,interpellat: aut a tempore quo sententia est ferenda. NI'omp. ita accipiendum est responsum ' dum inquit ueditorem c5demnari utro tempore pluris uinum fuerit,uel quo uinum uenit, uel quo lis in codemnationem dedus citur,id est lis ipsa fit codemnatio,ec fertur sententia : non enim de litis contestatione 3 e caecqua accipitur,quippe uerba repugnarent: quid tuc ad rem saceret codemnastio ec suprascripta locum tibi uendicant circa aestimatione ipsius rei principalis: non aute in fructibus accessionibusue,quae indistincte ad mora incipi ut in tempus senten is ,ut i a enarrabimus.oc si in pressenti tractatu hoc modo distinxerimus, Accursit c Darioli ,caeterorum s comenta minimum nos ostendent: e quibus alter cum rem non falss perspectam haberet antiquom ingenia tenebris inuoluta fuisse tradidit. Dixerit fortasse aliquis,absurdum este,cii qui in mora ad usq; sentetiae tempus perseues rauerit, tam leuiter plecti,ut rei aestimatio n5 habeatur, nisi quatenus tunc ualet. cui ipse responderim,aestimationem quidem,uti diximus, ineundam: sed non idcirco misnus poterit reus in eo condemnari quod ex mora iure inducitur: non enim ideo essectus mirae sublati existimantur. Igitur Sabini resposum intelligi debet q: cum iam sententia sua iudex declarauit uinii reddi debere, ec hoc est quod in eo dicitur uinii per iudicem petitum suisse. in obligationibus enim dandi cstimatio no soluitur iure obligationis sed post latam sententiam ossicio iudicis. actor enim ubi reus condemnatus iuerit uinum reddere, in executionem iudicati ossicium iudicis implorabit ec si iii, num non reddetur,iudex in aestimatione 5c quatenus interest,reum compellat. quod ergo in responso dicitur per iudicem pere otiosum n5 est: licet si comunem eius legis interpretationem sequeremur nullius esset momenti, uel certer inauditam rem conitasmaret: in munio uidelicet no solii ira certi condictione agi sed officium quom iudicis implorari. Verum N in Pomponiit responso illud adnotandum est, ligatione dans di esse,quoniam uenditor in genere tenebatur : quod oc recentiores,quamuis Baretolo repugnante ',approbant .nam 5c locu sibi uedicare arbitror in rei iudicatae exeuq 3 cutione, m l. insula. f. de
s l. ubi aure. g. f. de verioret I si struus. de
194쪽
x3ε D. ANDREAE ALCIAT Icutione quo ossicia iudicis requrimus: cum enim uenditor eTet obligatus ad genus, cin principali causa solum quoitur, ut uenditor det,no autem de eo quod ob moram actoris interest Caeterum quoniam in hoc tractaria non mediocre scrupulum Vlpias i iiij fiatrii ι nus iniicit eius uerba obiter emaculanda sunt Is in lege MI .de triticaria condictione in Pandectis Florentinis ita scripsisse deprendit : In hac actione si quaera, turres,quae petita est, cuius teporis qstimatione recipiat uerius cst quod Seruius ait, condemnationis tempus spectandum. si uero desierit esse in rebus humanis, mortis tempus. sed etiam secundum Celsum erit spectandum: non enim debet les uissimum uitae tempus aestimari,ffccisignificat autem dictio illa - , quasi latius dicas,& inobseruatis iuris angustius me ita tempus mortis spectetur, ut ad leuissima aestimatione rem redigamus sed potius quod bonum aequum aestimemus.Inducenda igitur circunscribendam est uox illa antea,quae loco Graecae dictionis supponta fui ut uarie illae N inconstantes Aecursij expositiones explodantur: qui da illud adverbia tripliciter interpretat,ostendit plane se textum non intelligere.& haec qui. dem a nobis dicuntur,non Q nostra distinctio a uulgata lectione discrepet: sed quod non ab re ducimus huiusmodi castigationes ceu gemulas nostris scriptis inserere. Vt ergo unde digressi sumus reuertamur, illud cotra suprascriptam dictinctione sortissime intorqueri potest. nec enim in obligationibus lacti eam differentia admittendam cssie uideretur,ut in stricti iuris cotractibus, quati res ualeat in litis cotestate tempus inspiciamus tanquam hucusque rem promissam dare liceat: ciuinimo etiam post litis It g. . in lit..ti contestatione,si reum offerat id tradere quod petitur,absolui debere fere constat . sed
perpe.actio. illa animaduertendum est,quoniam nequaquam arbitror ueris id esse,tametsi Barto-ι Bar ii. si insis Ius h ubiq; hoc tradat alii s probet: plurimas enim haec haeresis leges uiolat N per ca'um i' l- φpp uillationes distandi cogit.& in primis,si insulam inquit lex, fieri stipulatus essem. N ηπ. phlι transierit tempus quo potuisti facere, quandiu litem contestatus non sim posse te fascientem liberari placet: quod si litem contestatus sim, nihil prodesse tibi si aedifices. ecce quemadmodum in nostram sentetiam uerba legis accedunt: ec tamen Bariolus Pintelligit quando lis no supcr iacti petitione, sed super id quod interest, est contestasta,cu de eo quod interest uerbum ibi sit nullum conseque m ex hac sua interpretartione fit auriscosultum illud silentio transmisisse, in quo sundamenta di cardo totius es ista Via.f. legis cosistebat.Sed N Paulus' in cotractu stricti iuris,si reus offerat usq; ad litis eo.
de recti. e. testationem diluere morae damnum,scribit,post lit. ntestatam mirumὰ: imo sentetia
omnino proferri debet. N id intelligere cum obligatio inessicax est quod Bariolus sen Virro f. de cit, perquim inconueniens N absurdum est loquitur autem Paulus ' in obligatione pro r. facti interpretat enim uerba illa neq; fecisse in pretoris de constituta pecunia edictoo d l.i teri . . prius ab eo descripta: ut meritor Accursius quandocpec Raynerius ' cxistimauerint, si υ μ ν φ post iudicia acceptum iodistincte moram amplius dilui non possie.Consequens nune est, ut obiecta redarguam.N dum adducitur iuris regula, si ante rem iudicata is cum p 4 si ly actum es satisfaciat actorem absoluendum csse ρ: respondeo satisfieri in casu noe P dio actori si post litem cotestatam super petitionem facti, reus non ipsum factum, sed 'U' quatenus interest actoris rependat inuito enim actore factum praestando non satissascit.nam cum lex obligationem facti post litis contest. in aestimatione eius quod interis est tragi undat,illud incipit deberi,non factum5 lage ita defenduntur abstu aliqua iuris scripti coturbatione: cu alioquin in hisce quaestionibus cernere sit Doctores ipsosq l f isde prae miros Autolycos Sophistas p. in oc pronos ira hac sententia illud facit, quod quo. to pip. ties stipulationi poena adiicitur ea loco eius quod interest succedit ' fit hoc casu nor ιi- f. ς p uatio,& post lit.contest. solum potest solui poena . cur non igitur idem est in eo quod.iet interest Illud non omiserim,ec in hoc multum se contoriisse Barti' cuius dicta quanas in id stipM latissime discussimus. Cum a nobis declaratum sit, quemadmodum ineunda siti t eius quod interest ratio in rei ipsius debitae aestimatione, reliquum est,ut ec id quaeras P nius qua rasione inibitur in fructuu accessionum p copulatione.ec Bariolus quem
'ς, uti signi seisi caeteri sere omnes sequutur,tribus pronutiatis re absoluit. si mihi suns LV ita. dum dare obligatus es a tempore quo lis est contemta,fructus considerabi intur. fudis de iurb. teneris tradere,a tepore more Ductus accedent ', non sicut fructus sed uti portio eius
quod mea interest te non sui me in mora. si dandi simul N iaciendi reus es, ueniunt
195쪽
DE EO QUOD INTEREST, LIB. VNICVS. ra
A in condemnationem in tempus morae, nis praecedentis contractus naturaealiter sua, dea': ueluti cum uenditor rem dar uacuam possessionem tradi promittit. N haec quidem Bariolus di caeteri dixeres: quorum sententia nobis nequaqua uidetur pros
babilis. E t aduersus seciandum pronuntiatum illud adducitur, quod Pomp. scribit γ υμ eu qui sibi possessione tradi stipulatur,nibit intelligi de Ductibus agere, M propter' si
neq; ab lit.contest. neq; ab mora eorum rationem duci. ec recentioru in eo respon, - '.
so interpretatio perquam insulsa est, qui non computari fructus tradunt uti fruetu h sed tanquain portionem eius quod interest.quapropter cu uir diligens, di cautus rus meus longe plures Ductus sit collemarus quam soleat patritu si copularentur ut stuctus.quicquid rusiticus collegisset, computandum foret: sed est aestimentur tanquani id quod interest,id soluin in pretio fuerit,quod uerisimiliter patritius collegisset. hee expositio cauillatione no caret. cu enim fructus id sint qd' intrinsecus interesit, si Bar, toto hic credimus,cu lex dicat structus non deberi, non te onendit, id quod intrinsescus interest no deberi quatenus in fructibus continetur Sed N Digida est eorum rastio,eu possit patritius eque multos seueius recipere, at*facturus erat uillicus, si peraeque diligente agricolam vineam coli faciatisunt enim hae subtiles quaedam argutiae non aliqua lege,non Iurisconsiuiti responso expressae,sed quas suo de uertice Bariolus
sormauit.Quin ta stuprascripta distinctio caret ratione: cum enim is qui tenetur dare, efficacius obligetur co qui tradendi reus tantu est mon ne absurdum est,eum fiuctus . i edebere non nisi 2 litis contestatae tempore,hunc uero ab ipsa mora itaq; communem sitae in , d sentcntiam non probo quam aliis etiam argumesis Syllimanus,Suetarius,oldradus,
Butricarius Fulgosius' damnant: tametsi nec ipsi reeic declarent.hlud igitur stiendii b in D. uidea. est eum qui sibi fundum tradi stipulatus est,in dubio non uideri id enisse ut causa bo minnorum huiusinodi stipulatione copr deretur'quapropter qui ita stipulatus est, seu c iniri tradis Ius suos non facita cum ex regula iuris ad dominis, non ad eii qui in possessione sit, O MAE, obic. fructus pertineant' : in ambiguis quoq; qui rem tradi stipulatur,de huiusimodi tradi, 4 L in Ando .f., tione uidetur intellexisse, qua fluctus non debeantur . Cum ergo quisquam fuit, se m νς' dum certo die tradi stipulatur,si promissor no tradiderit, in id codemnandus est,qua, 'tenus stipulator damnii passus est,ec luctu amisit. sed num in fructus ec opinor non debere: quonia si stipulator collegisset fiuctus, suos non saceret,sed restituere eos dos μὰψ ἡ 'canino teneretur L . unde sua non interest habere,quod illicite haberet .ec hoc modo est , is, accipiendit Vlpiani responsum: qui, si sundit,inquit,certa die praestari stipulor e per de uisue obli promis rem sieteri quo minus ea die praestetur, Gsequutura me quanti mea inters f LIin Gudo. st moram factam no esse.id enim est unde omnis caligo in praesenti articulo euagata g LUDAm. esit est autem accipiendii in eo qui in mala fide esset, di idcirco Ductus suos non facit. in dubio enim easu Ulpianus loquitur: N eum quilibet res suas scire praesumatur', si h icinae quis dominus fundi non est,haud quaqua uerisimile id eu ignorare: quin potius crea bito se Prob. ditur scire eu res siuas,& cosequenter fundu Quin n5 esse.ea igitur aliquis fundii sima pliciter tradi stipulatur ec scit studius ad dominii pertinere, n5 autem suos fieri, eius probabiliter n5 interest fructus sibi dari,quos restituere domino cogeretur. Iurisconsultus autem generaliter locutus est, a tepore more stipulatori quod siua intereii restitui. si enim est bonae fidei postessor,sua interest habcre fructus: si mais fidei,non intera est . Quaeret aliquis unde accidat ut in stipulatione quae rem tradi concipitur, bonae i LUa Lisso fidei possessori seudius ad tepore morae resarciatur,eu in stipulatione dandi n5 ita sit . 'cui ipse respoderim,eu qui dare teneatur esse uel debere esse domina cum qui domis si ὀιρμη nus no sit, dare nequeat: donec igitur dedit acit fiuctus suos. Caeterum iniquu id ulsum fuit,ut ex sua mora seuctus lucraretur: quare placuit media uiam eligi, ut postutem contestata in fructus collectos teneretur. at priore rasa Ductus ad dominii perils nent,uel eu qui loco domini sit, puta quia bonae fidei possessbr. qua ratione si uersus dominu, uel bo.fid. posse stare in mora sis fructus tradere statim teneris: si uero creditor tuus dominus fundi non sit,no teneris. Igitur in hoc articulo sic distinguendii potius fuit: ut cli is qui stipulatus est tradi,nec dominus,nec loco domini est, nullo tem i. c. pore seudius rei accedant , nisi uacua possessionem tradi stipulatus sit': nam haec mu in datissam bonora cotinet, ut in principio operis demonstraui. si uero est dominus a tempO ribu .
196쪽
g.1. de uerbo. obligat.1 Ipretia reia.
tunc in Barioli, communemi sententiam vado, quod fructus ab liti contest tempore co d. Lindro m. computandi sine. sed cum dari ec fieri spodemus, fructus a tempore morae collectos p ii si lupum praestabimus'. Idem iuris est si rem restitui petierim'. quod ec in actionibus bonae
fidei,uel earum naturam habentibus plerique existimant . E R. T I A quaestio est, quemadmodum id quod extrinsecus interesse aiunt, in condemnationem deducatur. quem tractatum cum Bariolus pluribus distinctionibus ex plicuerit, nos qui eius uest ia imitamur , quinet axios -- matibus sumus enarraturi. Id igitur primum sit: accessio extrinsecus proaueniens, quae rem quacun* prosequitur, in eius quod interest aestimationem ita casdit, ut eius ratio semper habeatur : ueluti si ancillam uendidero,& euictus sit partus, in condemnationem deducetur quatenus tua interest partum non euinci. idem si serauum emero, cui fit delata haereditas: finge enim a te occisum, certe mihi in omnem quoque haereditatem teneberis. Sed hic aduertendum est: quia communi aestimatiosne quamuis seruo relicta sit haereditas, non tamen is carioris pretii aestimatur, ut Paulus seripsit': cuius responsum ubi castigate legitur, recentiores corrumpunt: at
quod re uera cornuptum est,silentio transigunt. is autor, pretia,inquit, rerum non ext NOLi' ι assectu nec utilitate singulorum,sed comuniter funguntur.inuertunt quidam, di finaflim,qης h -iut' malat legere.uerum fictione haec est, an potius aestimatioc nihil sane haec cGah mune flabent. Ipse uulgatam lectionem probo : accipiendum enim est iunguntur, id est functionem recipiunt ,hoc est aestimatione quae iungitur uice rei.est autem in pacsiua significatione positu, quod di ueteres in simili uerbo utor, fecisse Gellius obseruuauitac alii prodidere.maculosus autem circunfertur uersiculus,finem uersus,quem nos ex antiquis codicibus ita restituimus: sed nec haeredem post morte testatoris in, stitutum seruis,tanto pluris esse,quanto plus euenire potest, pedius scribit: est enim absurdum, me ipsum haeredem institutum non cilc locupletiorem antequam adeam; si autem seruus haeres institutus sit, statim locupletiorem effectum: cu multis causis accidere possit, ne iussu nostro adeat: ac9uirit et enim nobis certe cu adiret. esse aute praeposterit,ante nos locupletes dici quam acquii ierimus. ec hoc modo legenda sunt eius responsi verba. Sed di dum dicitur,eadem causa est eius serui, qui noxam nocuit, nec enim delinquendo quisquam pretiosior fit: significat noxam nocere,delictum faucere, quod per noxae deditionem expurgetur. T.Liuius libro IX. quandoquidem
hice homines iniussu Po.Roma.Quiritium s foedus ictum iri spoponderunt:atq; ob
eam rem noxam nocuerunt,quo Pop.Roma. scelere impio sit solutus hosce homines uobis dedo. Hoc autem dictu est propter aestimationem, quae augetur in lege Aquialia. Sed his omissis,ad rem ex diuerticulo redeamus.cum constet idcirco, quod alicui delata sit per seruum haereditas,non censeri eum ditiorem' : certe consequens est,huaius accessionis in eo quod interest rationem non duci. Sed tamen ut huic argumento
respondeatur, debemus scire,si h editas mihi delata sit,cum in bonis meis ius adeunx v iis ιροβ compraendatui recte nuncupari me locupletiorem : sedcu seruus meus haeres inistitutus est,non idem est ut possim ipse locupletior dici: non enim proprie tunc mihi ς β delata dici iur haereditas, quippe delata est, quam quis adeundo consequi Potcsd: at Cti hoc casu adire ego nequeo. quid enim si seruus nec precibus, nec minis nectatur, ta' ueis piisi e aditurum se neget' c ipse enim locupletior non sum,ec multo minus seruus, cui nihilae t proro, potest acquiri. Igitur ut omnes obices remoueamus, n5 obstat primu argumentum,nu.c de hae, quod uenditorem ancillae euicto partu,teneti Iulianus scribat', quod ex in uendito red. ii titu. re serui probatur haereditate euicta. nam utro in casu N partus, di haereditas empto a d l. venditor. ri semel acquisita suerant. unde ius habuit in re,non autem tantum spem,ex qua pressisse i t. tia rerum non augentur.quod uero Neratius' scripsit, si seruum occideris cui haereab i. nis N siitas delata fuerit teneri te lege Aquilia in omne haereditatem: ea ratione inductumii ' f g, est quia deliquisti. at in delictis quanti quanti etiam extrinsecus interest,fit condenas q3μ' , . tio : quod infra disputabimus. sed ec quod ait lex, si haereditas amissa sit, quia seruus non exhibeatur, id damnii haereditatis aestimari debere': in actione ad exhibendum, sibi locu uendicat,quae arbitraria est,ec in qua iusiuranda in litem desertur : unde no' e εώ ratio solum eius quod extra rem damni incidit, in ea initur sed affectio quoq; proba in latur. bilis est.ec hoc modo pos Iuni csitraria argumenta evitari.Caeterum ec specialis ratio
197쪽
DE EO QUOD IN TEREST, LIB. VNICVS. ras
A Pauli responso assignari posset , quapropter Barioli supra seriptu axioma generalis e LI. pretia ster accipiendum uideretur. quod enim ait Paulus , si haereditas seruo meo delata sit, ad LAI. interim no esse me locupletiorem,nec huius lucri in eo quod interest rationem comu f In d I. prciti. niter duci: procedere arbitror in comuni rerum ae limatione,quς propter deductiosnem ex lege Falcidia debetur aduersus legatarios, qui ad lucrum admittuntur. quare si seruo naeo delata fit haereditas,cum cuilibet adire, uel id minus liberum sit, pos Ium ego iussum seruo non praestare ,ne uidelicet adeat.nec id mihi damno uersus legat ais g i , qηι α vim
rios este debet: csi id in fraude fieri nemo dixerit, si lucro abstineo. Igitur donec adiit fg 'st serutis,nihil amplius aestimabitur: ta id erga legatarios qui lucrii sipellant. at in iuria
hus, quae aduersari supra demonstraui,dominus cui reserciendum est daninsi, de euistando detrimento agebat: N uerisimile suit,dominum ut seruiis adiret iussurum sui se se,cum hoc domini utilitatem respiceret.at priore casu iustis in c5modum legatarioarum vergebat,non domini.quapropter credibile fuit, dominum prius non fuisse tuosurum,quarm cili legatariis transegisset.ec hoc uerius esse opinor,quain quod ibi Bariolus comentus est. Secundum Bar.axioma est: In re quae aestimationem intrinsecus augeri non patitur, id quod extra rem accidit, damnum repraesentatut . quod clam h I. ii .de inaestimatio intrinsecus augeri potest,cotra': Θc id, cum interest,quiano fecisti. exenas Iititur. Vii. s. Pli causa,quod Vlpianus ait,centum apud te depositi: quae in repeterem, non tradis f de si os disti: aestimatio hla augeri nequit.centum enim aurei omni tempore centa ualenti ha ccrto iQmisibebitur igitur solu ratis eius quod extra ipsam rem mea interest . quid enim si pecus p l
niam sub poma debui,5 quoniarn mihi depolitum tradere renuisti coactus sum poes . Inam soluere o dictum id narioli communiter approbatur: uideamus quam uerum fit. N in primis rationem nullam habere id uidetur. Cur enim cum aestimatio non aus ggetur,uenit id quod extra rem interest non e utrunq; simul considerari potest, ut Naestimatio augeatur, di quantum interest etiam extra rem simul conueniat diam Galalus Aelius scribit,si uestimenta aut scyphus petita sint, di ea non praestes , n5 solum k ladde M.
te condemnari in eoru aestimationem,quae quidem augeri potest: sed etiam in id pres uer. pra terra. η tium quod mercedis nomine capi potuisset, si ea locassem: hoc enim extrinsecus ins f. de usuri terest.sed ec ualida ratione idem couincitur: cum enim in his rebus, quae pretium instrinsecus accipiunt,rationem cessantis lucri habeamus , quanto magis aestimandum l Ll. vide m s.fuerit id quod extrinsecus interest,quatenus damnum respicit multo etenim aequius ' est, nobis ne detrimentum aliquod patiamur succurri, qualin ne lucrum perdamus . 'Vertini ec illud aduertendum est,Vlpiani cxempla', quod silpra adduxi haudqua
quam sententiam communem adiuuare . cum enim centum penes te a nobis deposis 'ta abnegas, condemnaberis quidem in eo quod mea extrinsecus interest, in alio non condemnaberis: quoniam pecunia certam habet aestimationem.Igitur in utroque das innareris,nisi alterum,uidelicet nummorum aestimatio, locum hoc casu non haberet.
quamobrem nostr e sententiae assertor quo* Fulgosius suit: qui duplici ratione communia insectatur, ilicet utraq: non satis firma. aiebat enim, in oleo similibus p rebus accessionis extime caulam facilius quam in pecunia admitte: ut Deile ec quod intra o Loleo.c.lacirem,ta quod extra damnum emergit,simul computetur.aiebat rursus,id lege constas recit res uendita no tradatur,quanti interest emptoris agi', quod interda rei pretium p i siegreditur: ca enim uerba,quanti interest necestarior extrinsecus aecipi. no enim intel M' fAligi possunt in eo quod nostra habere ex asseetii interest: nisi quod uerius est,& ego e 3 Probo responderis,de eo accipi,quod singulariter ob utilitate interest. id enim ec in
condemnationem deducitur, ta rei pretium plerunque egreditur'. Caeterum nostrae huic sententiae unicum Pauli Iurisconsulti responsum' aduersetur: qui, cu per uendis torem,inquit, steterit quo minus re tradat, omnis utilitas emptoris in aetiimationem 'e' ueni quae no extra rem consiliit. neque enim si potuit ex uino puta negotiari N Ii
crum sacere, id aes liniadum est n5 magis quam si triticii emerit, Sc ob eam rem quod
non sit traditu, familia eius fame laborauerit: nam nec pretium tritici, nec seruorum fame necatorum consequitur. Huic respondet Fulgosius,non omne quod extra rem damnum uenit,emptori rependi: sed illud tantum quod no omnino est impertinens. cur enim non prauidit emptor ioc accidere potuisse, ut uenditor triticii non trades rei sibi igi:ur aliude intcrim parare debuerat: nec cauto patrifamilias couenit dicere,
198쪽
non putaram responsionem hanc Fulgosii ipse non approbo: quandoquidem uulgo cdicitur exempla regulam no arelare.cum enim Iuriscosultus semes dixerit utilitatem quae extra rem c5iuiit, non aestimari: sequentia exempla restringere didium non de hent.nam di quod ratio cessantis lucri habeatur,nequaqua impertinens est, ec tamen negat lex pestimari. Igitur alio modo censendum arbitror, oc illud assirmandum, hoc in tradiatu ex cotractu emptionis N uenditionis, ad caeteras promissiones argumenatis non inserri. hoc enim in contractu etiam uersus negotiatorem lucri cessantis ratio non habetur : cum tamen in reliquis casibus habeatur . Ita* puto generaliter conacludendum,non solum eius quod intra rem, sed etiam simul eius quod extra rem nos stra interest, rationem habendam: aliud tamen esse specialiter induetum in emptios nis N uenditionis contractu. nam cum emptor ec uenditor simili iure censeantur, ec, quod passim aiunt,sint correlatiua,nd debuit alter plus altero grauari'. cum igitur id statutum esse ut emptor, si pecuniam non traderet, in usuris solum legitimis condeamnaretur,aequum fuit ut ueditoris quoq3 mora nihilo durius puniretur. unde si rem uenditam non traditsolum in eo quod intrinsecus interesi damnatur : Q enim quod extra rem uersatur egitimum usurarum modum excedit'. Tertium Barioli axioma est huiusmodi.Cum quis non negligenti a,sed ex malefaelo reus est, puta quia tradi dit rem non suam : si scienter, quicquid etiam quantumcunq; extrinsecus interest': a ignorans usq; in duplum tenetur: si uero ignorans uitiosam rem tradiderit, tenetur quanti minoris : praeterquam is qui uas uitiosum praesticit' . probatur haec sententia
ex Pauli Africanim responsis,alijs p item legibus. Uerum supra admonui,ea responsa male fuisse a caeteris intellecta: quoniam ex eorum uerbis ostendi etiam inscienterem alienam illud procedere ut ad duplum solum coueniatur : nam 5 n5 compr. aeris di eum casum sub hoc axiomate existimauun5 enim qui rem alienam uendit,ueruinest male facere': imo rei alienae ueditio ualet: ec satisfacit emptori is qui de euicilios ne se obligat. Igitur in diuersam sententiam eo : at in opinor, quoties ob rem alienam traditam agatur siue imprudens uenditor,sive sciens fuerit,quatenus emptoris intersest omnimodo condemnandum,ita ne duplum egrediamur'. quod si ob id agimus, quia male factum, ueluti cum uenditor sciens tignum uitiosum uel ouem morbosam se tradi quide quicquid detrimenti emptor cosequitur , puta lapsa domo uel corrupto grege,omne resarciendum est. quod in ignorante uenditore non ita est: solum enim agitur quanti minoris. Verum dubitauerit aliquis et cur cum uenditor rem alienam ignorans tradit, no tenetur quanti minoris actione' c respondeo: si emptor sciuisset alienam,uerisimile est nullo pretio ab eo empturum : at quando res n5 aliena est, sed uitiosa est,uiliori pretio salte uendibilis est: expedit ita* tunc quanti minoris agere: quod maxime probo cum uitium rei assixum est. Dixerit aliquis :ca uenditor sciens rem uitiosam tradit, Iulianus ait quanti Quanti emptoris interest damnari: nonne id praesenti costitutioni aduersatur,qua traditu est,in c5 tractu emptionis ec uenditionis
duplum no excedi Bartolud respondet,omne illud quanti quanti emptoris interest simplam quantitatem esse quatenus comuniter interes i. id ego no probo : quoniam supra demonstraui hanc cbstitutionem ita intestigendam: ut codemnatio in id quod interest non fiat ultra duplum uel pretii conuenti, uel ubi nihil conuentum sit, pretii singularis : at in casu Iuliani exceditur. tignus enim tibi fortasse uenditus est decem, de domus diruta ducentis ualet: igitur ex hac costitutione duplicada fuerant sola deicem itam Fulgonus , aut inquit, id quod interest in locum rei principaliter in oblis gationem deduc iae succedit, ec nunquam excedit duplum eius pro quo subrogatur: aut principaliter ex seipso perpenditur,ta excedit: ut in casu suprascripto Iuliani: cacnim agitur ex maleficio, simplum certum non est: unde tunc secundam constitutios nis partem attendimusaed aduersus Fulg. deduci uidetur,quod constitutio duplum ex pretii conuenti quantitate desse stit.quod cum in Iuliani questione certum fit non possumus dicere incertoru casuum regulas obseruari: quid cessebimus Accursit senitentiam licet Bariolus confirmauerit, nequaquam supra admisi: quoniam nimis conssii tutio coarcstaretur, si eam disponere tantii dicamus circa duplum pretii singularis: nam 5c in Iuliani casu praedicio, quod communiter interest,tantum esse non credides
rim: quoniam,ut etia Albericus notaui id accidere potest,ut domus cui tignum uisciosum
199쪽
DE EO QUOD INTEREST, LIB. v NI CV s. 4ya
Α tiosum intuli ex singulari aliqua ratione inihi charior esset: nec tamen ex lege nostrac5siderabitur domus,uti singulariter mea interfuit,n5 dirutam us p ad duplum sed tigni aestimatio duplabitur .Cynus,dissicilis haec,inquit,est oppositio di cornuta. Mar Hi titis, tinus N Bulgariis nostram costitutionem editam esse,ut solurn quod intra rem inters 'esset coarctaretur,existimarui: Iuliana uero loqui cum extra rem interest.quod sum, me displicet: lex enim haec nostra generaliter introducta est,ut omnes ueterii difficula rates tollerenturi quamobrein Iacobi Rauen.Petri F sententiam probo, quam Nicos laus,Mat. Alberi. Q.Rosates sequutur: nec aliter credidisse uidetur Fulgosius,ut comunem hanc putem.ab his traditum est, in uindicione tigni duplicem obligationem uersari rem tradi,ta uitiosam no tradi: uenditor itaq; tradere tenetur, di quod bona fide tradet.cu ex eo capite agitur,quia tignum non sit traditum obligatio est certa, ecduplum inimasio morae no egreditur: cu ex alio agitur, quia in dolo malo es,ec uis uosum tradidisti ratione doli obligatio est incerta. hoc enim uitiose tignu non trades re,certam aestimationem natura, uel qualitate rei non habet: ec ideo condemnatio fit quantiquanti interest idem iuris est in pecude morbosa : nec aliter Martinu, Bulga rum p sensisse opinor licet mutile,& nimis Laconice scripserint. Caeterum eti a dum Bartolus,quando quis rem uitiosam ignorans uendit,actione quanti minoris conu
niri affirmat,non satis penes me hoc costat: cum alibi legatur , si tibi agra locem in ' Gquo mala herba nascitur,di propterea pecuascere no possis, te ad pensione no teneri: l' ' φ 'no selum quanti minoris n5 agitur, sed nihil penitus petitur: nisi dixeris ex eo uitio fundum penitus inutilem reddi,quod no satis probo: magis etenim illud arriserit,si
intelligamus idcirco omnem pensionem a colono retineri,quia ex morte pecorii tanatum detrimenti fuerat passus alioquin si malam herbam resecauerit,euulserit ν nihil obesse uidetur,quo minus solum quanti minoris conueniar. Quod autem prosequia 'tur Bartolus,in vase uitioso uendito idem iuris esse, siue sinuerit, seu ignorauerit: Nuenditorem no quanti minoris,sed in omne prorsus quod intersit conueniri: uidetur carere ratio .cur enim id in uase specialiter inductu est meritor ita ii Accursit sementiani Fulgosius probat: is nihil in uase specialiter fieri scripsit: sed solium obseruari ut si res quam uitium probabiliter ignorari possit, uenundentur,ueditor ignorans quasti minoris iudicio solum teneatur: quod si non facile fuit,ut ignoraret, in omne quod intersit condemnari . Uerum nec hoc ipse probauerim:cum facilitas haec dignoscemi timetur.s scildi uitium,uel id minus sit lacti: quae augere eius quod interest codemnationem non si M' Ddebet,nisi ciuatenus probatur'. sed ec quid si pecus sit morbosum, uel tigillus eario, Q. mp sus ut iacile dignosti possit: si tamen uenditor ignoret,non ne Gueniri quanti mino, ris lex ait' quae generaliter hoc sanxit. nam 5c cotrarium potius distinguendum sue rat cum in rei uitiosae uenditione minus emptori succurratur, eum uitium facile po, ' H rtest agnosci quam si n5 sine industria depraendatur'. quapropter Vlp. si intelligatur, inquit uitium morbus ue mancipist,ut plerunq; signis quibusdam demonstrari solent uitia potest dici edictum cessare.& ratio in promptu est: sibi enim suam negligetiam emptor imputet qui uiuum minime latens statim no deprae erit. Igitur a maiorum traditionibus discedo,interim p hoc magis probo,ut distinguamus, an res laedita seu Iocata,ob uitium penitus fit inutilis: θe hoc casu uenditor, tametsi ignarus, in omne aquod interest damnabitur.nam uas si uitiosum sit, puta quia uinum effluat, nullius
commodi est: vasorum enim ea est natura, ut idcirco emantur, conducantur ue,quia
uino impleri possint: hoc igitur uenditor tenetur scire, alioquin est in culpa. aut res uendita ex huiusmodi ustio n5 est penitus inutilis,sed soli im depretiatur m isse quanti minoris ex periundu est.nam pecus infirmum penitus nullius comodi non est,sicut nec tignus uitiosus: si enim onera grauia nequibit serre, sustinebit saltem leuia. Et distinctio haec probatur ex natura actionis: nam quanti minoris actio rem nihil pentatus ualere no arguit,sed minoris usere. de cum res ratione eius operae ob qua emitur, sit omnino inutilis, non ea actio competit: sed per actionem ex contractu quam ' ritum est quod emptoris intersit,resarcitur: quoniam dominus scire debuit rem sua, an satis idonea esset operae cui principaliter conueniret. Accursius hoc in articulo pluri i iam anceps sertur: ius dissensiones reserre ope pretium non arbitror: quandos
quidem di nostra sententia eo infirmatur, quod lex' in uase non integro, ec quod dea di d
200쪽
nua emper loquitur,quod ostendit ex eo uitio reddi nullius comoditatis.Quartum e Barioli axioma in hanc formam est: in contraelibus qui utriusΦ contrahentis gratia fiunt qualis est uenditio. ii seruus uendatur,emptor non aget contra uenditore nisis ιιμι ad i. qui tacuerit quod in rebus inanimatis est secus.Videda primo est ration dissere tuae: N priore casu idcirco succurri ueditori crediderim: quia facile potuit a serr i ς p tuo . uitia enim in homine facili me latent.& propterea reprensionis di maledit' si, centiae deu Momum traditur ex fabula, tribus in rebus Iouem arguisse: quod capris cornua inutiliter sectilet,utpote reflexa, nec quibus se tueri possent. quo d tauris eadenon in armis posui isset: sic enim futuru ut ualentius impeterent. quod homini in pese re senes iras non aperuisset,ut inde eius mens cognosceretur, ne deciperet: plerunsque enim accidere,ut quos exterius pulcherrimos censeas,animo snt foedissimo.Sed
ad rem: si Rarioli uerba simpliciter acciperemus, aperte repr di posset: quoniam ex traditione serui ut obliger in eo quod extrinsecus interes suffriat etiam si ignoraue, M st ρ ῶ. rim: quia ob malam electionem sum reus culpae': quod procedit generaliter cum ser uum a me coduxisti uel emisit. Itam Bariolum intellexisse crediderim, cum simplicister mecum egisti ut locarem Stichum: nam si is tibi furtum secerit,nil teneor, nisi scisuerim eum ei se furem . sed Ec dum idem distinguit, an probabiliter ignorari uitium a
me potuerit, supra confutaui.Quintum axioma sic explicatur: in contra stibus qui alterius co trahentium causa selium fiunt, puta dantis,ut depositum: is qui dat, tenetur in omne qualitercun* intersit, sciat seu ignoret . at si causa recipietis fiantsciens tami tin rebiu . . tum tenetur: ignoras uerὼ seruii pro noxa dando liberatur'. casus hi clarissimi sunt: i 'ξι quia ita ex prelle a Iurisconsultis proditum est qui diliinclitonis quoque rationes asses ς' ι p runt. nculus ergo in scirpo quaerendus non est: solum aliquid dubitationis est in mandato. m alibi lex generaliter dicat: si seruus quem ut emeres mandavi, damnii tibi' intuli me teneri: alibi uero distinguat, ut liberer eum pro noxa dando. sed quia id re vis. Accursius, ec caeteri extricant, ulterius non existimo agendum. Caeterum quos x lin is eausau. niam in pleris in superius a Bariolo recessimus: ex nostra sentetia breuiter sie suerit di . si seruia. f. cendum: in contraictibus no reciprocis promissor pecuniae post mora, ec quod intrinman L secus,ec quod extrinsecus interest,repraesentare debet': cum generaliter uerδ quaeris Vs Linum . mus,in omnibus contraictibus,accessionem rei quaqua tendat comitem considerari et et Li. uendisor. in contra 'iu aute uenditionis, quod extrinsecus interest, quia non Dictum quod fieri debuerat, non rependitur': in caeteris contraictibus rependitur. quod si uenditor esta L .cap reus quia male fecit: si sciens omnimodo condemnatur ': si ignorans, aut res uendis 4 tς ς' ra emptorem nihil propter uitium iuuat, idem iuris est': aut aliquid iuuat, N agitur
ρ : h. quanti minoris, quod si uenditor iniuste tradidit, quia rem alienam in id quod extrin
ὸπ secus interest emptoris,condemnaturq: dum tamen duplum non egrediamur.in aliis' distinguo ut ex Africani responso constat, titulo de furtis'. v PBREs Tut quartam quaestione explicemus: num uidelicet haec eons stitutio in maleficiis,seu delii iis,locum sibi uendicet. Accursius, Bart. N cssteri communiter uendicare sibi locum assirmant. Sed in hane sententiam iis lud torquetur, quod ex communi interpretatione ins responso Iuliani superius retuli si enim ut te decipiam tignum tibi uitiosum uendidero ec domus corrues ri omne tibi detrimentum resarcire compellor: quod non solum duplum, sed decies decuplum potest excedere. Illud item adducitur: finge sub poena ducentorum aureos rum promisisse me tibi librum commodaturum: Titius suratus est librum, quaproapter coadius sum ducenta soluere, cum liber decem non excederet: num Titius resar . - . . cire mihi hanc poenam debet certe constat debere . ecce igitur quemadmodum exas cedatur duplum rei. finge leui autelam aliquid mihi damni intulisse, ita debes dasi, tu it . A mnari, ut eodem statu constituar,quo sorem,si nec ui, nec clam aliquid fecisses : pos
. ih iso terit certe id duplum aestimationis damni egredi .ec ita censuit Petrus: nee nostra haeeao f quod ui constitutio aduersatur: quia oc ex uerbis i plaus, ta ex exemplis apparet in contractis .ia Hari. bus solum procedere. quod N inter Baldi responsa Signorellus Homodeus retulit .i consi. lxxi. in Is, si, inquit,in fluuio communi molendinum aedificem: quod tu prohibeas, quia tua primo. intersit ne id faciat ueluti quod tuum n5 ita frequentabitur, nihilo minus iniuste te id facere: quoniam ratio cessantis lucri in contra stibus habetur ex praesenti constitustione: