장음표시 사용
181쪽
DE EO QUOD INTEREST, LIB. VNICVS. a 3
A publico nomina contractibus data sint. quare rursus respondet idem Doctor, idcirco in responso Celsi,co tractum eum.innominatum esse, quoniam pecunia uti certa spescies data siti quod quidem diuinatoria coniectura astirmat: nihil enim hac de ratione est in eius uerborum cotextu. Igitur iterum reserui generaliter quidem uenditorem non teneri dare,nisi idem ec dominus sit,ec tradendi facultatem habeat. uerum ec hoc perquam improbabile est , m in responso Celsi coniectetur, eum qui Stichum dare promiserat,non fuisse dominum: quod Praeterquam quord extra legis uerba induciatur,nequaquam ueri limile est,aliquem scilicet id promittere uoluisse, quod in se non haberet.nam ec Celsus competere ait repetitione pecuniae, si Stichus antequam des, moriatur: quod referre operaepretiu no erat: cum etiam si Stichus mortuus n5 esset, competeret tamen repetitio: quippe tibi dedi pecunia,ut Stichum dares: si ergo Suschi dominus non es, quomodo potes eum dare omnimodo igitur pecuniam codices . re possum: quoniam non dedisti, ut cJuenit, sed tradidisti.non recedunt itam recellos res a prima responsione,quam consutaui: oc cor magis, quoniam si is contractus ei ptio esse potuit Iet,absurda non erat,ii Celsus pronuntiasset,& condictionem ob caussam competere,tanquam ex contractu innominato ec etiam actione empti,tanquamis contractus emptionis ec uenditionis esset. limili enim ratione motum Ulpianu stas tuisse utranssi actionem competere posse aliquando legi . Secundum huius sentetiae Rargumentu est,quod Papinianus scripsit': Si ueditor nouata priori obligatione, uen Ibditori per stipulationem spondeat rem dare,nihilo minus non nisi ad tradendum obli ah εε es, gari: quia uerisimile non est id acta,ut obligatio augeatur: ut qui tradedi solum reus h lat i sti tierat,voluerit dandi quo* obligatione superaddere. loquitur autem Iurisconsultus in is scidere eo uenditore,qui dominus erat. Id eri eo probamus, quod si uenditor ancillam tradia i L se iust s. disset,luriscdsultus' in bonis emptoris sutura tradidit: nam si dominus is non suisset, de illo .f. de non dominium sed usucapiendi facultas solum esset translata: non enim res in bonis dicitur,nisi quae in dominio est Tertius, ec quidem sortissimus loeus est ab Celsi au k ι ossorum de toritate in tractatu de actionibus empti . Is tradidit: Si iactum retis emero, oc captos' pisces piscator nolit tradere, ad qstimatione rei agendumam si uenditor dare teneret, is non ad qstimationem,sed ad ipsam rem specialiter obligaretur : piscator enim piscium μεδ φρ
quos ea pit,dominium iure gentium nanciscitur.hunc obicem ita remouent recenti
res,quord ad factum obligatus principaliter uenditor esset,retia scilicet aquis immers 'gere,quamobre quavis pisces acquirat,datio tame uti accestaria facti principalis nas
locatio esset, non emetio'.quandoquidem si pretium des ego uicissisim iactum opera m t. R it. Itarum locatio est:sicut si rem, esset emptio. In proposito ergo casu diceretur piscator lo, dis se cot . casse operam: quod salsium est: cum Iurisiconsultus emptionsi esse uoluerit, si arguine. ς' t 1
tum ar titulo veru est. nam cum iactus hic propter pisces fiat, debuit cestri ac si piste, =ν ipsi absq; aliquo facto uenum darentur: quo casu piscium datio in obligatione uenis se uidetur factum autem quod dationis causa inducitur, dationis essectus operatur . t ' Praeterea existimo factum id non aliter considerari, quam in eo qui uenationem uena adat, cum indagines disponit: quod utique leuissimum est: utrunq; enim Iurisconsulti δε disdi is tui parant': atqui nullius facti esse indagines, di retia pedicassue collocare,nemo sea demon. re ignorat: sed oc factu ipsum non uenditur,uerum pistra ipsi qui capientur. cur ergo o lax emptos.sectum hic principaliter asseramus resipondent itaq; at i, idcirco aestimatione piscium D .f.dein. peti,quoniam illi faciter corruptibiles, litis finem integri n5 expectant: quod adhue t. p ti. sed exci
ius nondum uenditor erat dominus.quod equi Iem ratione caret: cum emptor spem 'cinerit,& in eum casum collatus sit contractus, quo uenditor dominus futurus esset. glande legenda triduo perimitur'. Aliter itam
ideo non teneri dare piscatore aiunt, quoniam a principio uenit in contractum id, s
182쪽
non dubito itam eo ex response probari uenditorem,quamuis dominum,non tamen C specialiter ut det,cogi: quae sentetia ex prima quoq; lege de actionibus empti probaaturalicet Fulgosius etiam id opinatus sit, uenditore non dominum, si tradendi iacula talein laabeat,tradere ad unguem iciteri. Adducuntur etiam in hunc sensum Vlpiant uerba : Qui uendidit neces Ie non habet sundii emptoris sacere, ut cogitur qui suns dum stipulare spopondit.nam eum loqui in uenditore qui dominus fit illud est armamento, quod non esse eum similem dicit promittenti fundum: quoniam is cogitur dare: si enim cogitur dare,necesse est esse dominii: quoniam impossibile est ut qui dominus non sit, let: cum traditio nil amplius transferat quam in se habeat. si igitur in sponsore qui dominus sit,uerba Iurisconsulti accipiuntur certe N in uenditore domi, no accipi debet,cum aliter claudicaret argumetum. Sed ec alibi Vlpianus Deditorem reum tradendi esse ait: dein subiungit,siue is uenditor dominus sit,sive non .responadent recentiores: cum uenditor est dominus, teneri quidem tradere: quae traditio sescum dationem habet: inquit mim: Oportet uenditore tradere: quod uobum puram necessitatem tradendi inducit unde aestimatio solui non posset.non id mihi placuerit, cum oportere plerunt aliquid fieri dicamus,quod nullius necessitatis est , sed coma moditatem tantii respi ila nam ec cum in datione duo insint ipsa traditio, sine qua dos minium non traffertur,ec etiam 4'minii ipsi abdicatio Aebuisset potius Vlpianus uerbo dandi uti: clim appellatione traditionis quae leuior est datio non c5prcndatur. Sunt ec pro hac sentcntia aliae rationes,quas cu alii reserant, ec nihil impraesentiarum quod illis addam, occurrat,reserre superi edeo.Superin ut argumetis, quibus contrasria sentientiu opinio sulcitur,respondeam.ea omnino relatu digna duo sunt. Primum est,quod Iabolenus scripsit': Nemo potest uideri eam rem ii endidi ite de cuius dominio id agitur ne ad emptorem transeat: sed hoc aut locatio est,aut aliud genus co tras 'us.Respondet Socinus ex Baldi sententia , pactum quod naturalia contractus ima pedit non ualere quod salsum est: substantialia quippe cotractuum pactionibus tolli nequeunt naturam respicientia quesit'. colligi itaq; inibi uidetur, dominium desubi Pstantia contractiis emptionis esse: sed tamen oc id non probo. si enim dominium sub stantiam eius contractus respiceret, res aliena uenundari non posset , di tame nemo dubitat ualere uenditionem. Igitur aliter dicedum putauerim: nam in emptio Oc uenditio inuentae sint, ut per eas acquiramus iure gentia dominia, uel usucapiendi conaditionem lex absurdum existimauit posse expresse coireniri, ne dominium transseras tur: expressa igitur nocet,non expressa non nocet'. Alterum argumetum est: quod si emptor possessionis,uacuam possessione tradi stipulatus sit ad ueditore, huiusmodi stipulatio causam bonorum continet,ut Vlpiani' responso cautu est: sed certe responsum illud in emptore intellisti non potest,sine expressa uerborsi cauillatione. quama obrem eam interpretatione latan se idcirco attestatur sequi, quoniam meliorem non reperit. Ipse cum Accursio aliter sentio: ut distinguamus,an aliquis simpliciter trades re promittat N sotu facta uidetur promisisse: quod si etiam uaeuam possessione spolponderit tunc talis stipulatio causam bonoru compleetitur. disserentiae ratio est: nam nisi ex hac posteriore dominia transferretur, tradi uacua possessio no diceretur: cum ilic penes quem dominium residet, merito animum possidendi habere praesiimatur :non igitur possessio esset uacua .nec hanc interpretatione argumenta Iasonis conuelalunt,qui Pomponii illud asterio emptorem qui possessione sibi tradi stipuletur, idem facere ac si uacuam possessione tradi stipuletur.nam rcspondeo, solere expressionem aliquando plus operari,quam ii tacite idem ageretur.nain ec in emptore illud proce, dii qui secundum contractus naturam stipulatus intelligitur . secus est in eo qui sos.la stipulatione possessionem sibi uacuam tradi stipuletur. 8c hoc modo sublata sint argumenta,quae c5munem sentctiam adiuuabjt: reliquum est,ut ratiunculas quasdam neotericoru elidam: ueluti dum dicitur, uenditore de euictione teneris, quod admotnet obligari eum dominium transsarcinam consequens id esse negauerim: alioqui si haec praesumptio reciperetur, is quoq; qui rei uenditae donasnus no esset dare cogerestur,cum culictio cum teneat.alia est ratio ex eo response,quo qui alienam rem uendi. derit, si medio tempore dominium acquirat, cogitur implere uenditionem. sed oc dici
potest,in eo casu rem nb fuisse traditam, prius qua dominiu acquireretur: ta hine satis impleri
183쪽
DB EO QUOD IN T ER EST, LIB. VNICV s.
ex hac igitur opinione, qua aduersus comunes traditiones tutatus sum constat argus mentum,quod Iacobus ab Arena cotra Accursium intorquebahucrum este: nec pernariola re ste respodcri. animaduertendu tamen est,si a seequetiori sentetia non reces
damus, miliami dandi 5c faciedi obligatione in ueditionc falcamur nihil impedire, quin idem in locatione defendamus,prorsus p ab Iacobo Accursu tueamur. Ille citi Usus,quo coductor frui loco dominii succedit, quod Socinus arbitratus est : quod oc ipse idcirco comprobauerim: luonia a nemine non traditum est,ubi coductor frus 'us collegeri tum demum illo dominium acquiri,no prius: quapropter damnum uel uenientis exercitus,uel alterius re fructibus collectis ad conditiore pertinet: si adhuc in agro sunt,locatoris periculo pereunt': nam damnum rei ad dominii seni per pertinet.& hanc Mes.sententiam defendi posse in ara similis p rei locatione credide rim: n5 in eo qui operas locat,puta nomenclatore,tibicine histrione: nb em hi quicq faciunt,quod ad datione trahi possit. qua de re scitum est apud Plutarcha Dionysii Tyranni dicterium: Is musici canorem admiratus,eo ardore animi prsmia ingens illi
promisit post aliquot dies musico promissa repeteti, Non ne,inquit,par pari relatum est iii me re inani sono uidelicet,alacrem fecisti: cotri ego te spe pollicitationis, quae aeque inanis est quaerenda hic esset,an seruitutes certae dicantur,uel incertae: Nuid retur id ab ea quaestione emanare,an in seruitutibus principaliter datio uersce, an f ctum. quam rem aliqtrado latius excussi in lege quae secuda est, de uerbortim obligastionibus. sed quod ad rem praesentem ait laet,id inquirenda non arbitror, ius ne an iactum contineant chim in hoc tractatu hoc modo certitudinem non accipi supra dixerim Igitur puto dile incertas,cum in his nequaci; sit certa quantitas,aut natura: in ars bitrio ergo ius dicentis fuerit, luatenus intersit in cis aestimare.
I v o D lex habet,id quod interest, Θ ciuideamus quid sit id, quod interest,
tum di quot upliciter intcrsit. Et Accursus dupliciter id definit: InteresIees peto a Latine scietibus insoletis uoculae ueniam singulare rei prctium. nam Venuleius Stipulationes,inquit, quati ea res est, promissionem ha-n bent.quae uerba id quod singulariter interest, respiciunt.definitione tamen hanc ueteres no probant: idem N Hariolo, Ibaldo 5c Salyceto uidetur.nam id solum finit, quod singulariter interest,ca innien es is quot speciebus intersit. sed hoc facile reiecerint, qui existimabunt de una hac tantum specie loqui constitutionem hac, quod inserius enarrabo.Igitur aliter impugnant, cum in eo quod interest ratio damni emergetis ducatur,sicut ec lucri cessantis: cum tamen de hac re in definitione sit nihil. stet res ιder uerbum rei generale esse,N augmeta diminutiones p sub eo copraendi : appeis
latione enim res auctarium quoq; eius cotinetur '.quapropter ex hac definitione ita accipiendii erit, ut interesse sit lingulare pretium rei non praestuae cum suo argumensio accessione ,hoc cli lucri,damni no habita ratione. alia item ratione urgetur licedefinitio mam id quod interest, pretium rei quadoip excedit : sed uti asserui res hie enerali significatione accipienda est,no ut id tantii quod a principio in contractum
educitur, copraendat: sed ut sequentiuna quo let accessionu ratio ineatur. quippe duabium n5 est, aestimatione rei simpliciter acceptam interesse n5 dici': sed eam aestimationem cu damni emergentis,ta lucri cessantis aestimatione iunctam, tum dcmu eius quod inurest uerbo contineri. Secunda Accursi definitio haec traditur: Intereste est damnum emergens, 5 lucrum cessans ex eo quod aliquid fieri cessatur.hanc probant Martinus,Iacob. Butr. Baldus,ta ex antiquis maior pars. reprobauere tamen aliqui, quod interesse damnum n5 est. sed hic accipienda est damnum pro eius aestimatione, inepto lenislatoris,qui Damnis hoc,inquit,reddatur id est dani aestimatio: superadaditur aliud,quonia pleriin lucri cessantis ratio non habetur 'respondet Salycetus: Licet omne lucrum non attedamus,id tamen deduci quod iure comuni delatum est. procedit itam definitio in lucro quod iuris est,ut computetur. nam id iacgare n5 posssumus,cessantis lucri rationem in eo quod interest haberi: id enim hae constitutione expressim cauetur. satis aute est si definitiones casus rcgulares comprendii non quirar N obiter proueniunt.qua ratione Alexander dotis, Nicolaus Tudiscus iudich, Aretinus testamcu uulgares definitiones tuentur.quam rem in Paradoxorum sexto
184쪽
sub incudem reuocaui.In ide Bariolus quoq; argumentat: quonia reperire est, quod a publice intersitIc aestimatione non capiat: uti libertas,fauor dotium,ec id genus e tera .cui rei respondendii est, omne quidem id generaliter N in uniuersum statui noposse: sed tamen lex quandoq; moderatur,ec ad aestimatione redigit. praeterea absur, dum non esset,si fateremur,de eo quod inaestimabiliter intersit, definitione no loqui. quid enim id ad praesentem tractatum lex quippe de eo sacta est, i a praetore taxari possit.Prosequitur Bartolus,aliter in impcllita duodda, inquit,interesse appellamus,, 41yti hi, cum non lucru cessat Ad dὸmnum,ta econuerso lucrum emergit Finge hoste mihi
damiui dare,certe mea interest cessare damnu idem in legato repudiato: interest enim mea lucru emergere.uerum argumentum id αγ-brupht,ut Graeci dicunt,ec conuerso rium est,tollitur. p ex inversioe capitum: nam si aduersus hostem ago,in causa est daamnum,quod emersit,emersurumq; est mihi: si haerede qui me legatu coegit repudia re,in ius uoco,id idcirco facio,quoniam eius causa cessauit lucrum. similis argumenti exemplum habemus apud Gellium,icetia Africanum,titulo ad legem Falcidiam . sunt ec qui alijs rationibus idem impugnet:quonia non id, quod interest, coprsndit, cum damnum ex eo insertur, quod id nat,quod fieri n5 debet. respodet Salicetus , tis co praendi: quonia appellatione faeli,non facere ut ipse ait continetur: hinc si sit, puler non fieri stipulatio facili eli ' Sed ec ipse in hanc definitioncm illud intorqueo, quod no compraendit id,quod nostra interest: quia cu promisisses dare,nb dedisti: in obligationem enim rem dari id quod interest deducitur, quavis no iure obligatiois, k i uiἡ ... si eis saltem iudicis Oilicio '.Cum igitur id no contineatur, cosequens est definitionem no uin y L esse plecta: nisi dixeris appellat me faciedi latissime' datione uenire, licet impropris. γ tii . s. dori praeter caeteros aliam quoq; finitione edidit Bart.ut distinguamus tu,quod in genere de suis lin interest,an quod etia uniuersaliter: Si enim sequeti hoc modo accipiamus, interesse, pip. deus r. inquit,est iusta alicuius utilitas.quod sane quam impropriP ad Bariolo dicit. nam ecgenus,ut ipse ait generalissimu in eo quod interest dici,sicut ec alibi professus est, inoisicio iudici nemo dialecticus unqua admiserit: itaq; non dubitauerim id quod ii
terest generaliter dici posse.quod uer5 aliud sit aestimabile,aliud quod petatur,aliud inaelitinabile aliud quod peti no polsit sintd hec eius species: ipse nequacii fatebor: Oam non iaciunt.ut si dixerim, hominucum potius accidemia int,m 'tquidam albi quida nigri sunt: qua ratione possiessio pro emptore,aut pro donato,aut pro derelicto Decies quidem possessionis non sunt,sed differentiae quaedam ex acci . pri.iri l l .iiij. denti Caeteriam etiam sinarioli hanc distinctionem admittamus, dubio tamen non rei deae uiri caret eiusmodi definitio,ctim tulia alicuius utilitas reperiatur,quae tamen proprie: ad pol id quod interest, non resertur: quale est rei pretium'. quod si probari dixeris aestimaab itiae verba tionem quidem rei ab eo quod lingulariter interest non coprendi: sed non tamen essequiti. O ucri consequens,quin id quod in latissimo genere intersit,aestimationem hac cotineat. res fg is spondeo ab eo genus remoueri,a quo omnes eius species abdicatur. hae aut e species
sunt, singulare,conuentum,commune, quibus speciebus clarum est rei aestimationem non contineri. In eundem etiam illud contorquetur,aliquid nostra interesse mon tana . - es e quam utilitatis no habitae pretiit, sed uti damni emergentis aestimationem : 5c de pro
cui, iusta Prii sermonis natura multu differetiae est,si dicamus damnum emergere, uel utilitatea, , uitidi non haberi: alioquin in Accursiri definitione superi lueret, lucra cessans, cu expressit,
y ' set id damnu emergens. merito itaq; Darioli detinitioes sectatore nullii in hoe tracta id D,, in cap. tu habuere: sed Accursio creditu est. Praecedente nostra ratione Dynig argumentum mora. confirmanis inter iuris regulas hoc syllogismo utitur: Haec uerba, luati ea res est, noad id quod interest ita ad rei aestimatione referuntur,ut Iuriscosulti tradui: negatiuae Ciaerenturi autem uerbo, potest,praecedete,omnis potentiae actus excluditur : quonia uniuersasub Miρ- liter negat.rei ergo sitimatio nullo modo id cotinet, ql interest, oc tame iusta est alia cuius utilitas ita ec quod idem dixit aliquid fieri nosti a interesse,quod quide aestimari possit peti no possit.nimis plane persunctoriu est. nam quatenus interest, in factocosistit,quod ad probatione referri superius dixi: si igit peti no potest nec in iudicia deduci ualet,& probationes erut incogruae, nec a iudicibus admittendae. non uideo itaq;,cu probari nequeat,quomodo nostra interesse dici possi tu iniri aestimatio illi Bartolu loqui intelligamus de eo,quod intersit quide uere,sed a bari nequeat: quod
185쪽
DE EO QUOD IN TE R E S T, LIB. VNICVs.
PV V VR N m quodammodo damnum diei potest s. In hane Lini. tame definitionem aliquis idcirco dixerit,quoniam id quod nostra sola assiectione si hi in
uatersit intactis cosistere ,definitiones au- pHae iuris su it,soleant terminare, non arbitror in hoc inquiredum t Mid utilitatos: definitiones uero in iure periculosae sunt: quamobre &Iu ,ris consiuiti ueteres descriptionibus potissimum utuntur . N i.1.dere. cat. i v AERo, id quod interest, quot modis accipiatur. Et plures species adaducuntur quae tandem in treis reuoluuntur: interest enim singulariter,c5- muniter,di ex couentione.Interesse singulariter dicimus, quod in persona δε petentis consideratur: communiter,quod communi aestimatione. finge,i didi tibi sundum reditus aureoru siex in annos,dcin accepta pecunia n5 trado, quinsimo annum integrum retineo, tu tandem mecum agis: iudex id quod interest, limabit. fi singulariter aestimaturus est,accidere possiet tua uel uiginti intersuille, quodd sta tim non tradiderim : uel ex probabili aliaua assiectione uel ducta alicuius damni ra, Est ne quod ubi euenit,quia fundu non tradidi. st comuniter aestimatio ineatur fortas Π vii. se tua non reseri et XI I .puta quia in homine eiusde qualitatis comuniter ex mora ma 'ius in simili re detrimentu no accidit.sed finge rursius in eo contractu affuisse pactio,
'M ς' vio sui dur non tria e dena tibi rependerem: dicetur ex conuens
tione inmisisse decem '.Superest uideamus, ut uera sit haec distinctio . Eil in primis . - . innus Mai a quidam existimauerut unico tantum modo nostra interesse cuius rei '
Vmco tantum modo nostra interessie: cuius rei constitutione me sunt,dum sanxit Iustinianus hoc quod fi . minime excedere,id est,duplum communis sitimationis. 'aiunt ipsi igitur,communis aestimatio no est species eius,quod intersit,cii quod excedit minime idem sit cum eo, quod excediturina &qus res disponit,ta quae res disposnitur, iusdem no sunt generis ': quamobrem si id quod comi miter uel ex couentios ne interest,aestimatione rei praetergreditur,disponitur,ec restringitur,ne duplu excesdat,aestimationem ' coarctat. Igitur absurdum est opinari eiusde generis species eine consequens alioqui foret,aestimationem comunem no respicere id quod interest. sed respond uidum est huic rationi,verum esse, communem aestimatione ab eo quod insinest differremo enim ipsius rei comunis estimatio,& interessie comuniter idem est,
'x uunt ora yng ωpponii sed intra rei comunem aestiniationem dant emergea
lucri cessantis comuni usu ducta ratio id estis quod interesse commune appetalant. N Barioli, et erorum p uerba ita accipi debet: in mese Deiant recentiores dam qui,ut Bariolum arguere uideant,eius uerba fals3 reserat. N pessime dedaiat ' i' πρ ιν Illud tamen profitebor si ex mora damnum aliquod no accidisset,nec propterea a Iu es t Plu c laus T a si si tione aestimatione rei in eo quod interest cotineri. Adducit ec in sententia sua alia argumenta Dynus,quae si reseram, operaeprestium facturus non sum: quoniam id satis esse debet egi e apud Salycetum e taposse.uerior iram ea est c5munis opinio qua supra retuli, tribus scilicet modis id ut 'interest diuisione capere: a qua tandem necDrnus ipse recessit. Videamus quemada modum singuli modi probabiles sint:& quod comunis aestimatio fit pars eius,quod . interest, deducitur ex eo quod qui iudicio alique sistere promittit, ad comunem aesti
186쪽
s Lil. . .l qui mationem condemnatur :& tame lex quadom assirmat, danari in id quod interest . cfati Leon nam ec in litem iuramus,quatenus nostra inter est 5c tame in tali iurameto uenire reii I f. s. si aestimationem costae: quinetiam lex Aquilia quadocplinitur aestimationem damni in liri me. ulcisci quandoq; pleritere,quatenus interesiad veru est,posse id intelligi, quatenusu ιp ut is in interest singular iter,no comuni aestimatione: allegant in hac rem eg quaeda alia DP lim nus Salycetus F,qus tute uidere poteris.at illud quod ex couentione debetur,inters l. ii conuetum dici Baldus' quibusda rationibus prodidit: na pretiu id ex debitoris, 1 tariis et non triaciatis mora petitur: go ratione eius quod interest, praestatur. siquide ex poe , ico uis nitentia pretium no datur,quado in nominatis contraictibus poenitere non liceat: coa.a ... 14uii seques igitur est ex mora praeliari ',quod no aliud est,quam quod interest. sed hoc ara vaciniae. rel. gumentii essi X non est: cu non ex mora principaliter id pretiu debeatur,sed ex co, b Leuri te. de tractu,quia ita coueni mon fieret, tantum dari. quare cu legi contractus paritu non pacinter . si euenit conditio: debetur ital illa poena n5 propter moram,sed .ppter conditionis euentu. alia Baldi ratio ex eo deducitur, Q si rem aestimatam uxor marito in dote dea derit cum no hoc est a filum,ut uendita sit) soluto matrimonio, diminuta re uel per-ς testim . f. empta,aestimatio petitur': idem in pecoresstimato in societatis cotractu μ.Certe haec μυ m. aestimatio dicetur conuenta, cu ita aestimari couenerit.quod argumentu friuolum est: t cum aestimatio conueta ab eo quod interest,in coiretione differat. addit idem scriptor
r probari id in Venulei j respos quo dicitur id quod interest in couetione expressare titarii, quantitate deducendu esse: quonia alioquin dissicilis sit huiusmodi probatio. Et hoc
. . ' argumento clarissime explicatur,quid sit,quod Doctores interesse conuetum appellant: non enim esse ipsam rei aestimationem,ut praecedenti ratione deduxerat: sed poenam quae additur,si principalis conuetio no observetur: ueluti,uendo tibi Seianum fundum centum aureis, di promitto tradere: 5c si n5 tradidero intra annum, spondeo
X.quodnam hic erit interesse conuentu certe ipsa uiginti,non autem centum, quae
s In s. l. veri sunt ipsa rei aestimatio.Idem p Dynias probat quandoq; Bariolus : licet idem cum umis αι Hii Accursio eua uariauerit di ipsa centis,interesse conuentu existimauerit: siquis tame P p in proposito exemplo centu ec uiginti interesse conuentum appellauerit,uiginti quidem in ea summa proprie dixerit,cetum improprie5 h sc sunt de aliorum traditiosnibus,quae .psequi placuit. Caeterum quae nobis magis adlubescat talia sunt m inter caetera uerba,interesse substativo modo prolatum, in iure ipso ciuili no reperiri, quoniam Latine sic dici no potest, nisi ex adiecto insoles dictio teperet: quale illud Aus sonii: Hoe quod amare voca aut misce, aut solue Cupido. Solent itaq; Iurisconsulti appellare id quod interesstsed ec diuisiones hae,quas supra ex recetiore disciplina tras
didi,a ueteribus non reseraturineq; em singulariter,uel cd muniter,uel ex c5uetione
interesse,apud antiquos legere est: sed uoces hae a neotericis interpretibus facts sunt, . . . . . ut facilius quod mete coceperat,declararet: quod etia Fulgosium n5 praeteriit L lai, fel l tur quicquid ad me pertinet, qualitercum da non iniuste pertineat,mea interesse dicis β tur: nostra refert,ne quiccb iuria nostrosv aliquis perditu uel minutu eat: in sum ma quicquid ad nostra utillitate spectat rostra interest: sermatur aute ab eo quod est in re e ste,qua de re si .rmisisti dare cent di n5 des,nostra interest te centii dare: si spopondisti tradere Stichum homineβ non tradas, ad nostra re pertinet, ut tradas,uel id soluas, quod comuni aestimatioe Stichus ualet ita ide in similibus. Potest itaq; pro certo assirmari in eo quod intersit etia rei pretiis uersarium enim re non das,utiq; mea insterest te aestimatione sal te dare.si ergo hoc quod interesse uocat, generaliter accipiat,
'. t praetη H, omnes species coprςndet quide proprie: species em suo generi proprie inest risi de suis et len quis existimet homine proprie n5 esse animal equa no me bestia,uel pauone proprie n5 esse uem. Illud tamen aliquado accidit,ut uerba angustiore significatioe acci ς plane,* .pprietas uocis serari aliquado latiore ec uberiore, uti uel rei de qua agit ra. Wh hρ μ' iio,vel loquedi cosuetudo tuc requirat .quapropter quod legis, haec uerba quanti ea si μηρ rex est nonuid quod interest,sed ad aestimatione restitatur. iacirco dicta est,n5 ψ nostra no ntersit, aestimatione haberesed Q aestimatione deberi alia ratione iam clarum est.unde cu dicitur io ad id quod interest,eccintellige generaliter,uel ratione comu. nis interesse, uela sectiois,uel alio modo: sed ad estimatione,id est,rei pretiit, ut quod interest, illa estimatione no excedat. Illud no dissiteor,in tractatu nostro iteresse illudi intel
187쪽
DE EO QUOD INTEREST, LIB. VNICVS.
rius.1dq; hac fatione quonia uirussi incatss,ec probari debet: quare di aestimatio comunis, que nodu certa est,hoc uerbo pleru* accipitisi ueror certa si arissime sie n cupari reperies: quonia aliud habet nome,oc quide elegatius, uidelicet aestimatio uel
e .ppter hanc differetiam speciei uarietas uidetur inducenda : Quocirca modinterest intra rem,uel extra,vel effectionis causa,in specie differre non opinor I T lex dupli quantitate minime excedere: quaesitu es dupluid quemada modum colligcndu sitaec Accursius treis sentetias rescit:& prima Placen. tini est,id quod ex couentione interesi,duplari. hanc ipse Accursius Bartolus,caeteri a damnat: quippe plurimos esse casus in quibus nihil quod inatersit,in conuentionem deducitur,nec coarctandam lege: qtiamobrem Bulgarus Eclacobus But. id quod comuniter interest, luptari crediderunt. Accursius Bariolus Lubi interesse comuniter potest,in aestimationem , id cadit,hoc duplari malunt si ligro comunis haec aestimatio iniri non possit, tunc quod ex couentione interest, ad duaplum usi es pro tedii poteri Lita tamen,ut si eade in re accidat 5c communiter interessere ex eo uetione, id quod comuniter interest,dupletur: si maior ea summa sutura est' ea quae de aestimatione conuenta fuerit. alioquin dupletur c5uenta 5 hoc in odiacius qui in mora est: quonia is in maiori quantitate semper condemnandus est . Viaceamus queadmodum interesse ex conuetione hic accipiamus: N si poma ipsam ni inobseruantia contractus principalis punit,intelligamus,dubio procul existimo Barioli 5c sequioru sententiam a ueritate abesse si enim cotrahentes expressim cauerut non uidetur ab eoin prouisione recedendum ' : cii regulam iuris habeamus quae exa' npresse agiitur ea quibus tacite lex prouiderit,tollere. 8c hanc sententia Salycetus proha qui tragile Barioli argumenta ostenditsatis enim est,si qui contractui non paret, id quod interest ad duplis pendat,durissime Q secum ageretur,si maioris summae duaB plum repraesentare cogeretur sed quid ii Barioli sententia accipiamus in aestimatione conuenta,hoc est,m rei ipsius pretio necetia arbitror rectius sentire Placentinum Nin primis sciendum est,atisru sententia unico Vlpiani'responso pauxillum adiuuari. , , is tradidit: Si res laedita no tradat,in id, luod emptoris interest asti libeauid Inte da st xl
I. Titius. Cr L seq. de astris.
ra quali cst emptio ec locatio,id quod interest dupli qualitate minime excedere: costatq; his in cotractibus uersari pretiit' iden esie Quod aesti timationem conuentam appellamus.Cu igitur lin dicat n6 cxcedi duplu, ratione si pii dictu id nemo negauerit,cum in duplo simplum insit ' oc se ipsa estimatio. at aesti qmatio rei alia no est praeter conuentam,cum conuenta comunem tollat,quonia quod expressum est,tacitu tollit.nam 5e inueditione litod conuentu est,s per alieditur rcaetera nenliguntur . quare di Harioli ratio explodeda est, qui in cotumacis iniuria maiorem summa attedi probauit. Nam potius quod minus est,obseruandu fuerit: cithaec costitutio no ad extendenda eius quod interest aestimatione, sed ad coarctadam
sit. Sed di nostri hic opinio Pauli Africani p responsis luce clarius .pba
tur hi, Si haeres seruum, cui fideicomis laria libertas debeatur,uedat,&emptor in eo . erudiendo multas pecunias effuderit, deinde ex costitutione seruus in libertate emptori repetitioiae pretii, tradiderunt di id omne quod emptoris interest,quia in eo erudiendo profudit,ira tamen ut pretii duplum non excedatur. Q go quemadmodu ipsa a limatio conuenta dupletur.Sed quia subsequitur aliud r sponsum uideamus an supradictis aduersetur: si enim aream aliquis alienam uendiderit,di emptor in ea aedificauerit,deinde per dominu euincat, dubitat Iurisc5sultus, an emptor in omne id quod intercst uenditorem conuenire possit.& cu erga dominum exceptione ut sibi restituat,quod . edificado impedit tutus fuerit n5 potia a laeditore id repeis statuit: in omnibus tame his casibus si taeditor alienu sciue it,omnimodo teneri debetirespondent quida, uerbu id,omnimodo, ita coarctandum, ut duplum non excedat
188쪽
ocedat: sicut uerbum omne in priore res se positum per iurisconsultum ad dupla crestringitur.quod ego, in cauillatione non careat,non admitto. Bariolus priore leagem per hanc sequente corrigi tradidit,quod aeque absurdu est. Fulgosius non corriagi,sed declarari arbitratus est: ut distinguamus, an ueditor ignorauer it rem esse alionam,oc duplum non excedetur: an sciverit,ec tac omnimodo teneri: quod oc Bariolo fere placuit.Sed N id ipse nequaqua sequar : cum uerisimile non sit, Iurisconsultu,qui priore resposo ignorantia in haerede nullam tradiderat,iam cito de sententia decessissse. Itaq; arbitror ueterii di hac in re perspicacitatem longe desecisse: uerticulus enim ille ultimus,non ad computationem referendus est,quq in aestimatione eius quod insterest,prius facta suerat,sed ad obligationis ipsius substantia. quod ostenditur ex illis uerbis,teneri debet,&c. traditur enim an teneatur,uel id minus, n5 autem quomodo uel quatenus teneat. Igitur quia superius explicauerat, cum aream alienam quisquauenu dedisset,si ubi emptor edificia struxerit euincat, an uenditor in id quod interest emptoris, sit cMenandus:& si emptor in poll)ssione fuerit,no teneri tradiderat, in domina exceptioe doli mali expensas reficere emptor compellere potuerit: si uero in possessione non fuisitum agere contra uenditore emptorem posse.quod declarando lurisconsultus prosequitur: ut cii uenditor rem aliena sciuit,omnimodo teneatur: nopossideat emptor, siue possideat ec doli exceptione non opposuerit .nec aliter ex prismit,quatenus ratione eius quod interest,sit codemnandus ueditor. quod oc ex supes riori respons b,5 ex hac constitutione deciditur,duplii no egredi. Igitur distin suo insciente tradita in secundo illo casu procedit no autem ad haeredem serui uenditorem, quod in priore responso scribit: traheda est.haeres enim suprascripto casu dubio pro cui onus manumissionis sibi a testatore impositum norati quamobrem N Seia legatuaccipere noluit,utpote serer inutile. nec uerisimile est,haeredem testametum quo instist Lehi tutus fuerit,ignorasse ν: uox ita* ill omnimodo,ad proximiorem casum reserenda re e r ' est. quς interpretatio etia regula iuris adiuuae, relati s uidelicet ad proxima quaeq;η ΟΘ' trahi '.Caeterum ec sententia haec nostra ex ipsius legis ratione coismatur. in cotra-μ p cstibus enim certis dupiti idcirco excedi nequit, in incertis uero quantucun* interest deducitur: quonia in illis,cum certa quantitate uel natura habeat, facilius quod sim, 'plum est dignoscitur: quamobre contrahetes non uident uoluisse illud maxima summa excedere: at in incertis non ita est,cu haud facile simpla reperias. Si igitur haec rastio uera est temo quippe est,qui ea non probet in que alium fine certitudo ista coli derari potest q: propter pretiu quonia uidelicet hi cdtradius certu pretiu uel habet, uel habere haud dissiculter possunt. quod enim comuniter interest,quibuscu* in casibus deprendi potest. puta,uicissim promisimus,ego Roma ire,tu Venetia id non ne in coinunem aestimatione redigi potest c cosequens igitur est,aut legis huius distinctione ratione carere,aut ipsius rei citimatione conuenta duplari. qua sententia serὰ comune dixerim cu non latum Placentino,sed ec Salyceto placuerit: tum Petro recex Nφι ηιε' in litoribus p quibusda Aufellensibus': hi ita existimauerunt,in casibus certis pretiu. . statutum est,illud duplari. quod si nihil certi costitutum sit, quod comuniter interest
't g attendendu non habita affectus rationes : finge igitur me tibi centu sestertiis domum
uddidit te,nee postea tradidisse quam propter mora tu treceta amittis: si aduersus me agas, di tanta te damni pastum probes,iudex me inducetis solum condenabit . dupla enim non excedet. Q si te amisiisse quinquaginta tantu pbaueris,in ea quinquaginta danabor: excedere itaw duplu non potest,in minore summa cogere potest.in incertis est racitibus id iuris non est: quia quicquid interest,id omne redditur.5 differetiae rastionem dixi quonia cum certis est pretium,seu couenta aestimatio, qui maius damnuduplo patitur,suam culpam agnoscere debet,qui no quibuscun* remed is usus sit,ut sibi conuenta seruarentur: sed cum a principio incerta est aestimatio quicquam actori putandum non est,cum incertus fuerit,quantum potuerit sua interdine. A E c legis uerba ut quod re uera inducit damnis,hoc reddat, declaranda dissusius sunt di id uestigandum est quemadmodum ipsius quod interest aestimatio ineunda sit: hoc enim est damnii reddere.discutiamus itam quid sit, usingulariter interest tum de eo quod intra rem uertitur, dcin quado
extrinsecus intersit,tandemq; quid in maleficus iuris si quod primo: quaerendu pr
189쪽
DE EO QUOD INTEREST, LIB. VNICVS.
i grA posui ita explicat Bariolus.Cu de eo quod singulariter assectionis causa interest di' bitamus,c5demnationem idcirco non augendam,quoniam ex cdmuni usu pretia rearum constituuntur ': ec si seruum alique meu quis occiderit, ex Aquilia lege in eius pretium condemnatur : nec idcirco Poena augetur,qν eum ualde amauerim,quodsue paterna ex haereditate ad me peruenerit. In actioibus tame bonae fidei huius assectio, nis rationem habenda Papinianus scripsit 8,inde. actionem dari quod in stricti iuris iudiciis est contra 'nisi fauor minoru tum quom dari suadeat '.oc supraseripta Bald. Salycetus, terit omnes probant.Mihi quaedam notare placuit, dum generaliter traditur propter assectum,codemnatione nunqua augeri,in bonae fidei iudiciis actionem tamen dari,quq alioqui no competisse ratione huiusce rei nullam eta dixerim: si enim assectus hic ita fiet efficax, ut actione inde dari fateamur,quato magis poterit in causa esse ut aestimatio augeatur c maioris quidem operae est rem noua concedere, quam cocessam paulisper augere. sed oc diminutione aestimationis suadente assectio ne Celsus fieri , inrposita specie salpsitisi areae aliens inaedificauerim,re euicta a domino restituenda mihi est quod fuerit impensum, nisi is dominus sit, qui si omne re stitueret laribus fundis p auitis carendii habciet. si igitur diminutio aestimationis ob assectus quando fit,ita si ide aflictus ius it, augmentu faciendum uidetur . Cae tertim N quod passim aiunt,in actioibus bonae fidei ob assectu agi posse, cu alioquin in stricti iuris cotractu aliud sit, probare ipse nequeo: cum in confesta sit, actione, qua testamenta rescindimus,stricti ei se iuris M,sicut ex alia quamlibet rescistariam: di tameliae c5petere ob assectione Iabolenus autor est .Pone liber tu meu, qui soluendo non erat e testamento praetatuisse,an cotra tabulas hon possess. petere possim oc cum mea non intersitaton posse uideretur.Q si in eius haereditate sundus est, qui parentumcole quadoq; fuerit,uel sciuus qui singulari aliquo ossicio me demeruerit, cur mea non interest competet itaq; persecutio.bedoc alibi traditu est , patri qui sundu pro filia dotis nomine tradiderit,si is standus constante matrimonio euincatur,actione ex stipulatu duplae ob aikctione competere. q; dixerit quisquam stipulationem hac, B quonia ueditioni accesserit,bonae fidei esse : nam stipulatio eius cotractus naturam, cui accedit, ita imitatur, ut firmiore ualidiorem p cduentione faciat: no ut qui n5 tesneret idcirco teneaturita qui agere non poterat,idcirco possit . Nam ec si tradidero tibi seruum di mihi tecu conuenerit,ut eum manumittas: uel si ancilla tradidero, pascius ne prostituatur,ec tu cduenta non serues, agam in id quod mea assectionis ergo interest': atq; id impromiscue seu cotractus bonae fidei suciit,seu non: idem p Accursio uisum est.comunem igitur sententia merito non sequor. nee me mouerint quae resserunt Doctores argumeta quale illud ex Papiα res so ' : cum seruus se ab extero emi mandat si emptor n5 manumittat, domino copetere in id actione: quonia in boanae fidei iudiciis attactus ratio haberi solet: int oest aute ueditoris ut manumittat essectu. Nam remosium illud non ira simpliciter accipi debet: sed hoc potissimum modo, cum seruus se emi ab extraneo mandat,mandarei a principio no ualet,sed eius robur ex domini uoluntate destendit, ratam ne habere ueditionem uelit, hoc est pretiu accipere,an mancipiti consequi: si igitur approbat contractii quicquid in eo est deductu, censetur approbasse no solum in ut seruus sit uenditus,sed ut manumittatur, quoni a illud est c5sequens,ec idcirco seruus madauit se emi. In cotractibus autem bonae fidei id esse actum uid licet ut seruus manumittatur, praesumitur, eius assectionis ratione, qua homo homini debet, praesertim O libertatis accedit fauor. at in cotractibus stris est iuris no praesumitur actu,nisi quod expresse costat' quod perquam necessari3 consequens est. no itam in proposito cassi actio simpliciter datur,quia .ppter assectiosnem intersit: sed quonia tacite ita conuentu uidet, ut fieret seruus ille liber alioqui dominus no fuisset uenditurus. No ergo id .ppter natura actionis omnimodo est induactum: sed quia est dominus principale contractu approbauciit, uidetur etiam consesquetia approbasse,N id egitia, ut seruus manumittat. in contractibus enim bonae fisdes id deducitur omne quod actu est, in stipulationibus ureo id quod est ex pressum. Aliud adducit argumetu ex Neratii Pristi resposci': is tradidit,si in indi in se collasta minor adiectione supui se passius sit,in integrii restitui cu sua intoest: puta ua lanedus ille paternus laeticiquod O specialiter in minore inductu fuerit,comuniter asse n ctionem
delega. iis . b B .intabares. f. de eo quod certo lo
latia. de usurim Alexa. in l. l.
ni. si sortius ea lege. f de scri
190쪽
ctionem non cosiderari in his iudiciis ostedit: restitutio enim in integrii stricti iurIs e
est Sed di hic finimaduertendu est, cum minore re exerimus, satis fuisse quod praestor in integru restitutione cocessit Mec squa suit ut accumulato nouo fauore specia liter in eo assectione cosideranda duceret quare hoc scire nos aequa est, id responsum ita intelligi debere,cu minor rem emit, quam affectionis causa habere sua interest, ecdein ex licitatione superatus ea perdit,restitui eu in integrum poste: agit enim de ea re rursus in sua patrimonium redigenda: fauorabilior b causa recuperandi est,cb acaquirendi .at semel sundu minoris tuisse illud ostendi siquod adiectione superatu diciri uenditio ea lege facta, pura est, sed quae ex conditionis euentu resoluatur'. ti bi a i Quapropter suprascriptis rationibus aliter distinguendu opinor: cit enim agimus ut ' ὸξ t i, i ii. ius nostru cosci uetur,nec quicqua depereat, affectionis ratio habeda est ludem p tua
λ ris,cu res nos ira perdita est. sed nos id agimus,ut recuperetur in his qui facultate res ι d.i.ia *ndo. cuperadi habent N haec rei illius ratione quam a nobis teneri nostra interest.m si deu D. ct in emp. ipsarum rerii aestimatione tractemus, ea tam in bonae fidei 5 stricti iuris c5 tractibu er da libera ex affectu no auget .ca uero an ex huiusmodi assecllione actio detur quaerimus: N situs qui. expresse conuenit, dari nemo dubitauerit: id p siue bonae fidei actio,siue fit stricti iu ' U tentiae negotia facit quod legitur: si libertus fundi, uediderit,'in fraude sua ueditu in patronus idcirco asserat et in eo maxima haberet assection ex uicinitate,opportuniὸ di edita, tale,zzlo: cluod ue illic hicrit enutritus,uel parentes sui sepulti ion tamen Flauianoa 4 iudicio experietem audiri : nanillil id patronii mouere debuit: in in rebus suis amisb M. pater. de rari quoquo modo uelit,libertus queat. potest y libere accepto pretio alienare, dum iniit'. minor celenario no fiat: n5 enim nos admiserimus , quotiesciim de reuocado asitur, e bl 1 f si id quod ob assectione interest,in aestimatione deduci: sed tu deduci, cu is qui agit, ius in frav.fb eo reuocadi habet. Igitur ex suprascriptis huius rodi quaestionis ueritas elucescit: cum Ddia fro. peti pater Titio in uxore filia tradidisset di curator Titia uiaticu se ei prestituru rmisisset, ut Romae studio 1 r causa ali posset: destincto curatore dubitatu fuit,an aliqua actio patri copeteret, ut curatoris haeredes Titio uiati praestare cogerentur. 5 Baldus No . vellus respondit c5petere At interest enim soceri generum fieri cruditiorem quod eo' procedit,quoniac tractas dotis respectu Ibceri bonae fidei est .Sedec alia quaestioi, disi es dii, dςducitur: lege municipali cauta est,ut agnatus rem, quae paterna fuerit,ueditam res si dimere inua anna ec diem possit: an si minor, i sacultas haec copetisset. lapsu tema. Nos fit, D Poris exclusus est,possit in integru restitutione petere: N recentiores posse arbitransis, a. aa. tur ,5c hoc cx Neratii Prisci response,quod supra ostendimus,no multum sententi af ini. duta. c. hanc adiuuare,quandoquide eo in casu ius in re minor habuerat quod per negligens de coma, tiam amisium est: at in .pposita quaestione debilius est ius uidelicet ad rem, quod noptio. t to te ita evidenter minore laedit. utcunq; sit,eorum sententiam non damno. Illud etiam nonni .liis .col is est praetereundum, Accursitam existimasse,in contractu stricti iuris assectionem cosis πῖ derari φ: qua opinione reprobari supradicta ostendunt. Caeteriam quoniam Bartolus g Gi sit in es ob assectione interest,singulariter interesse dixistaecentiores quidam argu 'pΠ tias in eum intendunt. na eius quod singulariter interest, in emptionis cotractu ratio
se habetur Sc tame assectionis non habetur.Ite id quod interest indistincte peti lex ait,h li ti act m. N tame e assectu non petitur.quae argumenta nullius pretii sunt: quoniam no idem pii hae i. Plane esse id quod singulariter interest,ec quod ex assectione Bariolus scribit: sed alaterii alterius parte esse,& uti specie in genere copraendi. in his enim casibus, quibus assectus ratio duci nostra singulariter interesse dicimus.Discutiedum nunc est aliud Barioli pronuntiatum: id huiusmodi est aliquando nostra ob assectione peculiariter interesse, inde erea in litem iuratur,id considerati generaliter N ut actio detur, ec ut aestimatio augeatur,quae quidem usin ad duplum protendi potesti sequunturin idem Alexader, Iason caeteri.Ego etia duplum excedi posse crediderim, quod ex Vipsani responsis probo is iurari in infinita posse,iradidit.Idem dubitat, an iudex qui iusiui ' randii defert, possit quantitatem taxare intra qua iuretur: si enim suprascripta opinios uera est inquis dubitauisset posse,uel saltem cuduplumus taxatur quae enim lege