장음표시 사용
501쪽
se hibere in ordine ad rectam hominum existimationem, ac si Meepisset ali ruid a venerante , quo velut instructus, honoratus vel honore affectus Oneatur.Itaque non possum ponere illum actum sub conditione, ex quo posito sequitur honore exhibitus, sed si adbibeatur talis conditio , prudenter censent homines non refundi honorem ex tali actu nisi adsit appellata conditio. de contra censent refundi si adsi quare reuera exhiberi poteu honor sub eon.
Idem dieo de aliis actibus moralibus,id est qui aliquid morale refundunt,
quales sunt donatio ,emptio, venditio,commutatio , quilibet contractus.
Quaeri potest,an pouit fieri hic actus, Dis quaestio duplicem sensum habere potest. Primus est an possit poni actus amotis secundum suam entitatem phylicam sub conditione. Secundus sensis est, an possit poni actus amoris sub conditione secundiim id quod in personam amatam relam
Resp. ad primum sensum fieri non posse hunc actum , de praesenti subeonditione, quia vel ponitur hic actus vel non ponitur, sicut non currere subco ditione.
Quod ut melius intelligatur obseruandum est, illud non posse fieti vel diei factum sub conditione, quod ab ipsa conditione pendere non potest, sed tantlim a causa operante, v. g. Si potentia motrix operatur vel potentia visiua ,
certe sub nulla conditione dici potest operati, quia posita illius operatione, nulla potest esse conditio quae faciat ut illa sit vel non sit operatio. Idem dico
de acta amoris, nam si reuera voluntas actum amoris ponit,nulla potest esse conditio vi cuius dicatur,vel positus ille actus,vel non positus. Ratio aptiori est, quia omnisentitas physica per se ipsam existit , ergo nulla conditio esse potest, per quam dicatur existere vel non existere At verb in Moralibus secus accidit, cum res morales non existant per se ipsas , sed tantum per quandain veluti resultantiam,quae non modo pendet ab actione physica, cuius appendix est naoralitas, verum etiam a recta prudentum existimatione, qua posita eodem modo se habet in denominando,
illa sorma moralis ac si es isti physica: unde potest pelidere ad aliqua conditione apposita,vel ab ipso operante, vel a recto prudentum iudicio. Sed exemplo res i ita melius patebit. Sit aliquis Dominus cuiuspiam rei, castelli v. g. Vocetur Titius , saciat istum actum, Dino Sempronia castellum meums est. Dono ad est,uOlo dominum esse mei castelli, volo meum dominium transferri in illum, non esse meum deinceps & illius esse , & c. sub haec tantum conditione & c. certe nullo alio actu posito,modb adsit conditio praescripta , Sempronius fit Dominus castelli,id est eodem modo se habet ac u accepisset qualitatem physicam, per quam diceretur Dominus castelli iuxta prudentum existimationem , se dum quam ex sola conditione posito primo acta res illat in illo dominium : unde conditio non facit vi primus actus sit vel non sit positus, sed vi illud quod ex illo actu resultare censeriit , resultet vel non resiliter. Itaque nulla conditio facere potest ut actus amoris sit vel non sit positus, sed tanxum ut illud cruod ex illo actu resultat,resbitet, vel non resultet. R sultat autem ex illo iucundiam prudentem hominum existimationem, primo habere Diqiliaco by Corale
502쪽
De veritate propositioniδ, c c. J I
habere personam amatam inter familiares amantis , inter amicos- Secundo bonum illi accersere. Tertio mala arcere, M. quae sunt moralia. Et haec est responsio ad secundum quaestionis sensem. Obseruabis obiter , consequens huius propositionis Sibous es , amo te, licet videatur esse de praesenti, importam ramen posse futurum amo id est, volo te amare in posterum, quae certe voluto non subiicitur huic conditioni Si bomis es eius obiectum.
Igitur ex dictis facit E potest intelligi quandonam propositio hypotheticaede praesenti sit vera, cum scilicet a voluntate libera vere assigitur tali conditioni per verum actum,obiectum quod ab eo attingitur, V.g. Si legitimus e re dono tali munere: reuera est actus quo vult donans elle alteriussub tali conditione est vera propostio , est enim conformis suo obiecto. Sedex dicendis maiorem lucem dicta accipientia
De veritate propos tionis hypothetica
Ecunda eonnexio est in qua utraque pars prolositionis hypo theticae est de futuro, v. g. Si erastina dieissserena,ibo in villam. Haec propositio ex duplici eapite potest esse salsa. Primum est si reuera in animo qui hoc dicit habear,se nosse ire ,& haec falsitas est tantum in propositione voeali. Secundum si deinde posita conditione,id est diei crastinae serenitate,non tamen in villam proflaiscatur. Pro quo supponendum est quod diximus in Contr. 3. deveritate propositionis de futuro, illam esse veram cuius obiectum futurum est,u.g.cum dico Craspiari, certὶ vel pluet eras et non pluet, alterutrum enim necessariun,
est , si eras pluet est vera,si non pluet est falsa. Itaque vel conditio est futura vel non futura , si non est futura,semper illa propositio est vera,si est sutura profectio sub tali conditione. Si verb conditio est sutura , vel illa prosectio est sutura, & sic est vera propositio, vel non futura,& sic est falsa. Quaeri potest, an si non ponatur praescripta conditio , id est si dies erastitana non sit serena , si tamen proficiaeatur, dubitari potest inquam, utrum in eo casu propositio sit vera.
Resp. si talis propositio sitit exclusiua , v g. si dies crastina sit Frena ibo
villam ,sin minus nonoo , in eo casti esset falsa,ii ponatur profectio, etiam si ponatur conditio; si veri non adhibeatut tacita illa exclusio esset adhuc vera , si prosectio sit sutura sub conditione serenitatis laxurae. Dices,illa propositio de futuro non est vera , cuius obiectum non est smturum. Resp. propositio absoluta, concedo, Lypothetica , nego; quia huius obiectum cst tantum suturum sub condition . Dice Diqilirco by Cooste
503쪽
ue I controuersia Vige aquarta,
Dices, sed qui facit propositionem potest mutare menteiri , v. g. licet hodie habeam in animo eras ire in villam si coelum serenum sit, pollium tamen cras non ire , unde non possum hodie scire, an sit illa profectio futura. Resp. licet nesciam certo esse faturam, est tamen vel sutura, vel non futura, Deus scit & qui res futuras norunt;vnde non assirmo hodie absolute este sua turam , sed quantum est in me, subaudita semper tacita conditione nisi mutem animum & voluntatem, quae conditio semper adhibetur vel adhiberi censetur in hoc casu. Dices, ergo mentior hodie si crastina prosectio non sit sutura, etiam p sita conditione.Resp. mentior quidem, sed non imputatur mendacium,si hodie habeam voluntatem eundi cras; neque est peccatum, nisi vel voluntas hodierna obliget, qualis est contractas, votum, promissio , vel ex alio capite sit obligatio ad talem profectionem. Quaeres, si crastina dies non sit serena 3c consequenter v ra non si propo-stio, licet non ponatur profectio, si tamen cras dicerem, Licet dura qua nomes serena , serenat esset, non tamen irem in villam. Resp. ex hoc reddi posse fato iam primam propositionem , si reuera etiam posita conditione ex hoc actu
impediretur futura profectio,quod Deus videt; nam ut dixi, nihil aliud ficit veram hanc propositionem , nisi prosectio sutura sub tali condition ergo si sub tali conditione non est futura , est falsa propositio. Ex his vides in eius potestate elle , qui facit propositionem , facere ut sit
Sed dissicultas gemina superest , primo quid dicendum sit de illa communi propositiqne. Si prima propositio quam feceris sit vera , dabo tibi librum, & statim alius dixerit Non dabis mihi librum. Haec propositio una est ex ijs, quae insolubiles appellantur; pro qua dico non posse eum qui facit propositionem eam sibi conditionem proponere , quae destruit propositionem ipsam, quippe omnis conditio est anic edens ex qua sequitur consequens, vel consequens sequi potest ex eo antecedente quod negat ipsum. Quis enim diceret ,si homo, es homo ; nec coniequens sequi potest ex sui negatione: Pari modo , Si verum dixeris dabo tibi librum , certe excipio illas omnes propositiones , quarum veritas destruit veritatem hujus;
supponamus enim me scire quod dicturus es , Non dabis mihi librum , si haec pollet esse conditio, certe possem facere istam propositionem, Verum est me daturum tibi librum, si verum est me non daturum tibi librum ; igitur possum facere istam propositionem, dari tibi librum si verum dixeris, potes statim dicere non dabis mihi librum licet verum dicam; sed profecto non potest esse illa conditio apposita, unde pol sum statim reponere , imo dabo se verum dieas, in re, quae possit esse ita vera ut non destruat veritatem meae propositionis, v. g. si diceres, homo es animal, lapis est corpus; profecto si deinde non darem, posita illa conditione, mea propoctio falsa fuillet. Secunda dissicultas est pro illis primositionibus, quarum verbum non est modi indicatiui quae, vel cint de praesenti vel de futuro, vel de praeterito tomnes uno capite complectamur de praesenti, v. g. s dies esset, ambularem, si si mori Parisiis viderem Regem. De futuro V. g. si ervi plueret, remanerem
domi. De praeterito dis Perrui Hrisset, accepisset a me tiae beneficium. Veritas
504쪽
De meritate propositionis, c. Iν
Veritas primae in eo posita est , quod reuera cum tali conditione libet voluntas , aetiim ambulandi, qui in eius est potestate ita componat & coniungat, ut reuera quantum est ex se posita tali conditione, talis actus sequeretur, nec alio actu imperante opus esset.. Veritas secundae simili modo in eo posita est, quod voluntas talem acumhattingat, ut quantum est ex se,faciat futurum sub tali conditione, nam si reuera talis est voluntas, illa propositio est vera. Veritas tertiae in eo est quod voluntas ita fuerit disposita circa tale obiectum,ut reuera si talis conditio fuisset posita,Petrus beneficium statim consequutus esset. Hi porrδ actus sat absoluti ex parte subiecti, id est volentis seu volumatis ; & conditionales ex parte obiecti I id est ex parte voluntatis totum id ponitur quod poni potest , ad ponendum objectum excepta sola
conditione, quae certe si pendeat a voluntate actus ille est etiam conditionalis ex parte subjecti. V. g. si quis diceret , P ervi conueniann Principem rem tuam agam; vel enim iam statuit apud se conuenire vel nondum statuit; si primum actus ille est conditionalis ex parte subjecti, quia qui ponit talem actum, non ponit totum id quod est necessarium ad ponendum objectum, id est illam conditionem,quae est in eius potestate, de quam non vult ponere.Si verb secu um , etiam est conditionalis, quia si statim interrogetur qui hanc facit propositionem , an conuenturus sit Principem, respondebit se nondum statuisse; se posse tamen conuenire si velit, vel non conuenire. Ex his distinguendum duplex hujusinodi propositionum genus. Primum est earum , quae simul, cum actu intellectus, supponunt actum voluntati S,Vsi. se Petrus adesset ι illum honore asserem ; id est habeo reuera illum actum voluntatis, ex quo posita tali conditione, statim honor exhiberetur; ac proinde actus internus, quo dico volo exhibere honorem Petro si adesset: qui actus duplex esse potest , vel absolutus & essicax ex parte subjecti , ita ut posita conditione, statim honor exhiberetur sine alio actu imperante , vel est inefficax ex se , estque quasi quaedam complacentia, ut sic loquar, seu velleitas , qua posita requiritur adhuc praeter conditionem ad ponendum objectum. actus nouus imperans. In utroque casu si objectum sit illicitum , & non excludatur malitia objectiva per conditionem appositam, de quo postea, actus ille malus est; si verδ objectum sit bonum, actus efficax ex parte subjecti est bonus, dicit enim voluntas tunc, potius volo quam vellem. Secundum genus est eorum,qui nullum sepponunt actum voluntatis,v. g.si caelum esset serenum, exirem domo, id est credo quod mea voluntas sese ad id determinuet infui emtentvius in tali circunsantiasuccubigiem tentationi , id est cognosco me in talii statu fuisse,in quo tentationi non restitis Iem,id est,est valde mihi probabile quod in tali circunstantia hoc sacerem , vel hoc fecissem, quam tamen circunstantiam nullo modo desidero, in quo casu non est malus actus, quia nullus actus est voluntatis. Dubitari potest, an ille actus sit malus, quo quis diceret ,si furtum nouesset Elielium, furarer. Malum esse negant viri doctissimi, quia licet si actus voluntatis absolutus & efficax ex parte subjecti;non tamen versatur circa malitiam objecti, quam excludit per conditionem.
Hoc breuiter soluo, ne dum ago Dialecticum. Moralem Philosophum
505쪽
18 controuersia gessimaquarta,
agere videar , pro quo suppono aliqua esse mala, quia sunt prohibita aliqua prohibita quia sunt mala ; v. g. edere carnes die Veneris malum est, quia prohibitum; mentiri verit vel surari, prohibitum est quia malum : hoc po
Certum est posse aliquem dicere sine vello peccato , si non esset plo-hibitum, hodie comederem carnes, quia non vult tale objectum, nisi quatenus sua malitia exutum, qua reipsa carere potest, potest enim cessare prohibitio , sic possum dicere, volo agrum alterius, modo ille suo iure cedat, in quo non est dissicultas. At verd dissicultas est quando objectum spoliari non potest sua msitia. quando scilicet est intrinsece malum. Pro quo obserita conditionem esse polle de impossibili duobus modis. Primo quando assicit subjectum proposurionis, quod dicitur destruere v. g. si quis diceret, se essem remporis fere momento e terra in eoelum migrarem, quae conditio destruit subjecium dicti seu consequentis propositionis hypotheticae. Secundo quando assicit praedicatum quod destruit, v. furtam non esset malum, furarer 3 quae conditio destruit praedicatum, nec enim formale furtum esse potest , nisi sit peccatum. Dixi sormale furtum 3 ita ut censear sciens de volens , & libere omnino agere furando. Hoc posito. Nulla propositio hypothetica de conditione impossibili , quae destruievel subiectum vel praedicatum consequentis fieri potest, nisi voce tenus, ab eo , qui nouit subjectum vel praedicatum ab ea destrui. Probatur quia omnis propositio hypothetica importat consequentiam,sed nulla est consequentia , subjecto non supponente vel praedicato, de quo fuse egimus Contr. 6. nec enim quis sciens potest dicere,furarer si non ellet satium , sed si non esset peccatum non ellet surtum, equidem quia potest esse eadem materialis amo fine sormalitate seu moralitate peccati pollet quidem aliquis dicere,si possem
illud accipere non accipiendo rem alienam acciperem,cum reuera possit esse non aliena quociamque tandem modo id fiat. Posset etiam aliquis dicere , qui nesciret surtum esse intrinsece malum, si urtum non effet prohibitum futaret, neque peccatum esset id velle, modo ignorantia excusaret.
Igitur primo statuendum est propositiones conditionales vel ex snppositione impossibili quae destruunt proprium subjectum vel praedicarum esse falsas , quod iam alibi probauimus, quia nullam important consequentiam, unde propositio illa, quae ab aliquo etiam talis coenditionis ignaro, si Angelus effem , volarem, vel si paries non esset coloratus vel illuminatus, adhuc videretur, utraque inquam esset falsa Secundo statuendum est propositionem illam hypotheticam , cuius conditio destruit subiectum vel praedicatum, non posse heri ab eo, qui nouit eta falsam t ille autem nouit esse salsam , qui nouit a conditione destrui subj ctum. v. g. 7 Angeias essem , incorporeus siem, vel praedicatum, Uurtihm non esset furarer, nec erim, furarier si furtum non esset. Tertio statuendum est posse fieri propofitionem hypotheticam circa ali quam actionem materialem in genere, prout potest esse re ipsa sine tali velisnaa,v. g. Occiderem hominem si Deus imperaret, vel circa aliquod
506쪽
De meris ate hypotheticae, o c. I '
Myctum quod tantum malum est quia prohibitum. Quarto statuendum est licet 1 sciente de volente posset fieri haec propositio:usurrum non esset malum , sesarer; non fieret tamen licite, quia adhue
ex parte objecti includitur malitia, quae non potest praescindi 1 furto formali; unde si quis faceret istam pri sitionem : si furtum non esset , lege probibitum , ego surarer, si sciret esse malum intrinsece , haud dubie e carer, quia tantum 1 furto praescinderet rationem poeitae & legis, non malitiae intrias eae: quod satis clarum est.Hinc reijce illam hypotheticam quo salsδ D. Augustino tribuitunsi Augustinus esset Deus & Deus Augustinus,vellem esse Α gustinus, ut Augustinus esset Deus,quae nullo modo fieri potesta viro sensato.
De veritate hypothetica depraeterito ου alijs.
Ertia connexio est quando utrumque est de praeterito : quae duplex est,prima cuius verbum est indicatim modi v. --hisemulatus es;mercedem viceri Gai aes veritas consistit in eo quod si extiterit antecedens , extiterit consequens, si enim neutrum extitit est vera, modo contineatur in illa uniuersali vera, quicumque famulati salit,intercedem acceperunci Secunda est cuius verbum non est indicatiui modi v. g. si venisses nisturius ego te donassempraemio , cuius veritas in eo posita est , quod reuera talis donatio fuerit sutura sub tali conditione, ut iam praedictum est. Quarta connexio est, quando conditio est de praeterito , & dictum de praesenti, idque dupliciter. Primδ per indicatiuum modum, v. g. 7hoefecisti, te hoe munere dono. Secundo per alium modum : si hoc ferises ,re donarem , M. Primae veritas consistit in eo quod consequens vere conuert tur cum apposita conditione, ita ut nullo alio actu donationis sit opus, posita duntaxat conditione ut suum effectum consequatur. Secundae in eo quod
actus donationis sub tali conditione vere suerit futurus. Quinta connexio est , quando conditio est de praeseiui , & dictum de . praeterito, in hypotheticis primi generis, multa sunt exempla. V. g. si victores, pugnasti ,si diser es taborasti. In hypotheticis liberis , eum debeat quasi praesupponi conditio , actus ille quo quis diceret v.g.s es doctus, te constitia heredem; supponit alium praeuium quo reuera sub tali conditione de futuro constitutus sit haeres. Itaque veritas huius posita est in eo, quod prior actus sit vere positus , qui effectum situm sub tali conditione sortiatur. Sexta connexio est quando conditio est de praeterito & dictum de suturo, v. gstic fecisti , seriam , vessiae Degses prius, in posterum facerem. Veritas illius in eo consistit, quod obiectum coidequentis fit futurum reuera , si objectum antecedentis sit praeteritum; huius verb quod esset futurum, si illuasset praeteritum. h i Septima
507쪽
co controuersia Uigesimaquinta,
Septima eonnexio est , quando conditio est de futuro & dictum de praeterito, v. g. Te constitui haeredemsi erit doctus , supponit actum praeteritum vi
Octava ii conditio est depraesenti ,& dictum de .g si laboras mo-dὸ te donabo premio. Veritas huius posita est in eo , quod praemium illud sit reuera futurum , sub tali conditione. Potest etiam fieri in alio modo v. g. si laborares modo , te postea d--em pre ἰο , quae vera est , si praemium esset futurum sub tali conditione. Nona denique , si conditio sit de futuro, &dictum de praesenti v. g. Feris do im te constituo baredem , vera est si talis actus sub tali conditione posita , sortiatur suum effectum. Quaeres, quanam si differentia inter hune actum vellem&-ὶ Respondeo primo sumi pro omni actu von efficaci, sic dicimus saepe: vellem id praestare tui gratia, sed non opossum praestare : vellem esse doctus; & se potest dici, volo, sed non possum. Secundo sumi potest pro actu hypothetico: vetilem id facere si commodius esset, id est nolo facere cum tanto incommodo, quod profecto si non esset, vellem ; & tunc non possum dicere proprie,volo, licet sit actus voluntatis, sed omnino inefficax, tum ex parte subjecti , tum ex parte objecti: primus verb efficax est ex parte subject LVnica difficultas sit pcrest pro eo actu , qui vulgo dicitur detestatis , quo aliquo modo prosequimur actum malum praeteritum, quem aliqui sic exprimunt : si fieri polliet me non peccasse, vellem non peccasse, quem actum dicunt esse essicacem & absolutum ex parte subjecti, sed conditionalem , &inefficacem ex parte obiecti, si enim in potestate voluntatis esset non peccasse, non poneret alium actum , hoc est non opus esset alio actu ut priorem actum malum ex facto non factum redderet. His positis.
Certum est primo posse fieri hos actus : Vellem nonfecisse quadfeci , Sc vel ι faris p od non feci. Certum est secundo hos etiam actus fieri posse: Volo fecisse quia sci se nonfecisse quod non feci. Et Nolo fecisse quod feci,vel seu non fecisse quod non feci Certum est tertio voluntatem ferri non posse in id quod est omnino impossibile. Impossibile omnino appello, quod pro nulla temporis differentia possibile fuit, hinc non fuisse actum praeteritum, non est omnino impossi-Dile, quia antequam fieret, possibile erat non fieri. Certum est quared aliquos actus voluntatis non posse proprie exprimi per Verbum, Volo & Nolo, v.g. gaudere, sperare, tristari, timere e sunt enim ainlS, voluntatis, qui per praedicta verba exprimi non possunt. Certum est quinto scut aliqui actus versantur circa objectum considerarum ut praesens,V.g. gaudium tristitia,& circa obiectum consideratum ut suturum , & absens , ut desiderium, fiaga, timor, &e. Ita alii versantur circa objectum consideratum ut praeteritum. Vel enim bonum est vel malum , si bonum, primo est actus qui versatur circa bonum praeteritum acquisitum, .s-Lucrum praeteritum,victoriam reportatam. Secundδ est actus qui versatur circa boni jacturam, occasionem lucri deperditam Terti detria malum euitatum,periculum caute praeteritum, morbum curatum. Quarth circa aliquos actus ex quibus remanet aliqua sorma moralis quae vel placet vel displicet, vigia qui
508쪽
v. g. qui honestam aliquam actionem cum laude γ siit, assicitur haud dubie cum de illa cogitat, vel qui aliquod scelus admisit, illud ipsum deinde dete statur, vellet non fecisse, qui est poenitendi actus. Alios anoniinos hactenu, suo loco appellabimus. His positis.
Dico primo actum illum , Vellem non peccasse, non esse conditiona lem sed absolutum,sicut enim hic actus Vellem non esse aegrotus de praesenti vel in posterum est absolutus,sic & iste,vellem non fuisse aegrotus . tam enim absolute dico , vellem non habuisse , quam vellem non habere, & tam actus. potest attingere obiectum sub ratione praeteriti, quam praesentis & futuri. Dico secundo hune actum,quem sic ex primo, non peccasse, sic exprimi tantum per analogiam quandam, nec enim quidquam proprie volo , sed detestor peccatum patratum, qui actus detestationis exprimitur analogice per hoc dictum, Hellesn non nece se,seu per istud Volo non peccasse,seu nolo pee--e, id est improbo,retracto,detestor peccatum a me parratum. Dico tertid nunc actum hypotheticum fieri non polle, Siser v et me non peccasse,noli peccassesed inta,nollempeccare,id est si non peccallem,non peccarem, seu potius Si es in eo inu. -nondum teccaram, certe nonfere
rem. Primus autem fieri non potest,quia conditio destruit obiectum, si enim ex suppostione non peceassem,non possem dicere, nolo seu nollem peccalle, sed nolo peccare: quod clarum est. Dico quatth illum actum hypotheticum secundum non esse proprie detestationem , quia possem velle non fecisse aliquid , quod tamen non dotestor. Itaque actus detestationis proprie consistit in eo voluntatis motu, quo praeia teritum peccatum auersatur, sicque exprimit, Nollem peccasse , utinam nou evagem, quod ramen exprimit certum quendam quasi doloris vel odij sen sum,seu motum. Dixi quasi dolorem , nam proprie dolor non est.
Dices, non posse etiam dictinassem pecede. id est vellem peccatum factum non esse factum. Reip. in sensu composito concedo,nam id quod est non esse factum destruit id quod est esse iactum icut non possum velle hominem non esse hominem. At vero in sensu diuiso,nego,in quo nolo quidem peccatum quod factum supponitur,non esse fact um, quod certe fieri non potest;at vellem id quod est factum non else factum. Sed ut dicam quod res est, haec
Controuersia desiderat perfectam cognitionem tum moralis tum naturalis
philosophiae: voluntas enim & intellectus mirabdem habent actuum superulactilem , quam suo loco explicabimus, cum praesentis instituti non sit
509쪽
De veritate propositionis disiunctiva.
Eritas propositionis disiunctivae propriae, consistis in eo quod alterum eius membrum excludat aliud, pro quo non est dissicul-
Veritas impropriae in eo posita est, quod altera saltem eius pars sit vera , v. g. tam duo vel 3. adfuerint, incipio docere ,sive 3. iasint, e duo iami-: propositio est vera : unde ad falsitatem eius requiritur falsitas utriusque partis. Vt sit vera saltem alterutrius. Vides quIm diuersa sit a propria, quippe propria falsa est si utraque pars sit vera. Impr
ptia verδ si utraque falsa. Conueniunt in hoc, quod utraque cum altera vera , sit vera. Hinc ex tota disiunctiva impropria, & altera eius parte, non sequitur seu veritas seu falsitas alterius, ex negatione tamen unius sequitur positio al
obseruabis propositiones illas improprias, vel esse in terminis necessarijs,v.g. Vel homo est Mimat, vel Mimilcorpis: vel in terminis impossibilibus. v.g. Vel homo non est lapis , vel non es equiM. In hoc casu vix potest intelligi. quomodo possint fieri, quippe nulla est omnino, ne tacita quidem connexio. Vnde ego existimarim esse copulativas , v. g. Homo simul anmas est, ct animal eoum. Homo toti non est, nee Nirau. De quibus infra. Vestiunt in terminis contingentinus, v. g. Vel Petrus dormit, vel Paulussudet,& tune ut fiat haec propositio, supponit Paulum saltem decreuisse studere, si Petrus non dormiat, & Petrum statuisse dormire,s Paulus non studeat, vel conuenissie inter eos, Nunquam Petrum non dormire Paulo non studente , &nunquam Paulum non studere, Petro non dormiente. Obseruabis praeterea, propositiones huiusmodi posse fieri de stituro, v.g. Erunt duo vel tres. Item de praeterito, Fuerunt 2. vel 3. Utraque non supponit distinctam cognitionem duorum vel trium, sed confusam , ita ut tamen certum sit esse 2. vel 3. Obseruabis ita explicandum esse sensem disiunctivum propositionum particularium, v.g. cum dicitur Aliquis homo os albis, & resoluitur in hane Vel ille est albas, vel ille, vel ille. Illa propositio est vera, siue unus tantum sit albus, siue plures, siue omnes. Hinc vides in disiunctivis improprijs , plures partes eme posse quam duas. In hoc sensu frequenter utimur his propositionibus, v. g. Vel bosisIugiet , vel castra expug sit, vel Ga muniet, vel insidias struet, &c. In Dilemnate utimur propria, v. g. Vel Casar vincet , vel non vincet 3 solaeet, dcc.
Obseruabis deinde , aliquando fieri has propositiones eum promissione, Diuitigod by COOste
510쪽
De veritate propositionis copulati . cs
Velibo Romam, vel Patmisias. D. o tibi libram, vel nummum. Aliquando fiunt per optionem quae datur,v.g. Esto Legatus,vel Dux exem
Aliquando fiunt dubitando Q.vel est Peim,vel Pan . Vel Pater ost, ves
Aliquando exeludendo, Acripe iamkm vel illud velillud, alteruirum sil
Aliquando imperando, v.g. Faebo vel illud, alterutrum. Ex his reliqua facilὶ intelligentur , praesertim ubi copulativae veritatem explicuerimus.
. De veritate propositionis copulativa
Eritas propria non dissicile intelligitur, ex his quae diximus Def.1. & Th. .l.8. Quippe in eo consistit,quod una pars non possit esse vera cum ρia falsa, v.g. Petrus es h mo simul cr animal. Vnde non dico quod utraque sit vera, quia utraque pars pote stesse vera, licet tota sit falsa , v.DPetrus es homo taui ct albur, per Th. 4 . l. 8. Sed quod prima non ponit esse vera , nisi secunda sit vera,quia cuirip ima sit antecedens, per Th. 47. ex antecedeure vero sequitur tantum
Obseruabis autem propostionem copulativam distinguendam esse, ab ea quae est in sensu collectivo , quippe haec propositio Petru/ or Paulursint duo, non est copulatiua , sed ut ita di eam collectiva. Vel in sensu col lectivo,nee enim praedicatum singulis seorsim inest,hinc fallacia cum ii sensu collectivo, concluditur distributivus. Maior est dissicultas , an eadem pro filio copulativa, scilicet impropria possit esse vera simul de salsa, si enim Paulo studente & Petro non suidenta dicatur Petrus ct Paula, dent, certe illa propiatio videtur esse vera rati ne illius partis, Paulus studet, & falsa ratione alterius, Petriu studetr erinpartim vera partim salsa , ouia consormis est obiecto ratione unius partis di non ratione alterius, similiter cum duplici praedicato & uno subiecto,u.g Petrus sudet luis Petro studente &non legente. Vel demum cum duplici praedicato oc subiecto,v.g. Petrata ludis ct Paulαι det. Certum est primd si sint duo actus alterum esse verum , alterum Alsum. Certum est secundd si assimatio cadat in simultatem utriusque praedicati vel subiecti vel utriusque, itavi non tam dicantur Petrus & Paulus studete quam fmul studere ,& eadat praesertim assensus in illum nexum , quem mmultatem praeruati vel subiecti appello. haud dubiὸ nisi uterque studeat, in salsaint vero si eadat in xuumque nexum seorsim in ut dicatur Petrus studere