장음표시 사용
471쪽
non esse contingentem , sed necessariain cum chymera non possit esse alba. Seeundo aliam,tcilicet Alexoder hum est albus elle quoque necessariam, quia Alexander non existens non potest eise albus , sed propositiones verae quae constant terminis repugnantibus,non supponunt necessariis constantiam se jectI, haec porr. Homo non est Ebus nisi subjectum existat est in materia necessaria. Quod spectat ad tertium,sit haec, Homo est non e us terminis constans r
pugnantibus, non supponit constantiam sebjecti ,est enim huius aequi pollens Homo non est Wuus. Haec vero Homo es non iabus , si praedicatum sit contingens, haud dubie sepponit constantiam iubjecti ut constat ex dictis;secus vero , si haec propositio est necessaria,qualis reuera est si tabiectum non existat, quippe homo non existens nullomodo potest esse albus, igitur est necessario non albus :&in hoc casa est aequipollens huius Homo non est Denique quod spectite ad quartum sit haec,Aliquod animal est homo,certe est necessaria , quippe illud animal quod est homo,hoc est subjectum huius propositionis, est necessario homo,id est,si est, homo est. Dices, si praedicta propositio esset necessaria,igitur eius se ontraria non posset esse vera simul, per Scholah. 1 .sed est verat,scilicet , A odarinnianones homo , igitur illa est
Respondeo, illud Scholium intelligi tantdm de sub hitrariis quae contrariarum uniuersalium alteram veram rupPonunt. v. g. Onmis homo mimia, tuis homo est ammae in in hoc casu,nulla uniuersalis est vera, ut patet, non assirmatim Omne animal est homo,non negatim Nassum animu est homo.
Dices,igitur praedicta propositio est aeternae veritatis, igmae Hiquia ammae est, homo est. Respondeo ita esse reseluendam ; si omne animia ea aliquod animil, homo emsic enim resolui non potest propositio contingens, v. g. Si amne album esaeu uod album, homo s,quia fieri potest ut nullus homo sit albus: at vero non potest esse homo,nili sit animal Maliquod animal non potest esse,nisi sit homo. sis etiam recoluitur praedicta propssitio Aliqvid animal est immo, id est, aliqu/d animal est necessario homo , vel aliquod animal esse non potes infit
Hinc concludo hanc propositionem Aliquod animal est homo si absoluthsumatur & categorice , supponere constantiam subjecti: at vero si sumatur pro hac Aliquod animal esse non potesnpsit homo, certe si hoc modo sumatur est aeternae veritatis. Adde unum iam supra dictis,scilicet,in his contingentibus Aliqui homo es albiu,aeiquia homo non est actus, idem omnino subjectum esse potest ; nam homo albus potest non esse albus in sensu diuiso at vero in his aliquod Animal ost homo, aliquod animal non HEhomo, idem subjectum in utraque esse non potest, quippe ulud animal quod est homo , non potest non esse homo.
472쪽
a o modo valeat consequentia a collectivo , c. 2s
Quomodo Maleat consequentia a cosi uoad dimisurisum.
Vppono quod in Theorematis iam obseruatum est, esse aliquo
terminos capaces tantum sensus collectivi, alios tantom distributivi, alios utriusque,
Certum est primo,quaestionem institui non posse de duobus
primis,sed tantum de tertio terminorum genere.
Certum est secundo, i collectivo ad distributivum valere consequentiam, cum praedicatum utriusque sensus capax est, ut dictum est Th. 8 . quae hic nou repeto,ostendo tantalin multa collective subiici non pol se simili praedicato. quod utrique sensui subesse possit, nisi etiam subiiciantur distributive. v. g. Possum ferre omne Pondui quod video , seu omne pondus , vel omnia pondera illa posunt a me ferri, iubjectum illud omne pondus, potest sumi collective , id est. pro omnibus coniunctim,ve distributive pro omnibus seorsim;& prςdicatum
illud fem utrique sensui subesse potest; cum hac dumtaxat differentia, quod si praedicatum illud inest subjecto collective sumpto , inest etiam distri- butive, id est, si possum ferre omnia simul pondera,certe possum serre hoc &hoc seorsim.Quid clarius Igitur est necessaria connexio inter omnia pondera coniunctim, quae ferri possunt,& aliqua seorsum,igitur valet conseque tia, collectivo ad distributivum, per Dennitionem primam, quotiescunque praedicatum utriusque sensus est capax. Attamen in hoc casu,id est,licet praedicatum utriusque sensus capax sI;non valet consequentia a distributivo ad collectivum, quando non est necelsaria connexio inter plura distributive sumpta, id est, seorsum,& plura coniunctim sumpta. desectu cuius connexionis non valet in hoc exemplo Possum ferreh.epoiam ct hoe ct boe sors m,id est,omnemn quod videoseorsim, igitur omnia pondera ista comunctim. Possunmiscere illos decem homines singulos ,scilicet seorsim ; igitur decem coniunctim. Possum carere illo cibo ct illo ct illo seorsim, gitur omni cibo coniunctim. Possum vitare hoe peccatum veniale, ct hoc etiam πιλ-gidaseorsim,igitur omnia coniunctim. Dem potest producere hane creaturam po ib sem,cthanc re omnes possibiles,omnes inqua distributive,id est, quamlibet seo sim , stitur omnes coniunmm. In his omnibus non valet consequentia , distributivo ad collectivum, licet contra valeat a collectivo ad distributivum. Praeterea certum est 1 persecta singulorum enumeratione coniunctim facta valere consequentiam ad omnes coniunctim,v. g. Possum ferre hoc pondria, oehoe etiam coniunctim eum alio, ct όoc Poque eum Δobin primis, igitur tria pon dera illa coniunctimpossumferre. Pro quo necessarium est,ut fiat persecta enumeratio singulorum, cuius desectu ab impersecta sngulorum enumeratione non e valet
473쪽
valet consequentia,V. g. Devi potes producere hanc creaturam pol bilem ct Mnesmui ct hanc etiam eoniunctum, igitur omnes coniunctim,ssion Valcr. 4ma non pos sunt omnes enumerari,quia infinitae suiu potentia. Similiter pos in vitare hoe peccatum veniale est hoc etiam coniunctim , T c. ergo omnia coniunt rim, noi valet
propter eandem rationem, quod scilicet non possint omnia enumerari, sunt enim semper non tot,quin plura vel certe si omnia enumerarentur,illa omnia coniunctim vitare non possem, id est , tantam dissicultatem moraliter non possent superare Idem argumentum fit etiam pro superandis omnibus tent tionibus. Hic vulgo distinguitur potentia physica a morali. Obseruabis autem ab enumeratione singulorum distributi ue,valere consequemiam ad omnes distributive, idque duplici modo et vel enim praedicatum est nece si arium,& essentiale,v. g. Hic homo est animal, s hichorsm,ct hic, ora. ergo omnis homo es animal. Possum carere illo cibo,ct illo,ct illoseorsim,igitur omni seorsim. Possum vitare hoc peccatum seorsim, cst hoc, c. igitur omne seorsim. Pinum superare hane tentationem ct hanc seorsim, ste. igitur omnem seorsim. Delia pates producere hanc creaturam possibilem, st hanc ore. igitur omnes di bitatis . Pro
Quo obserua non est e tune necessariam perseistam enumerationem distinetam,
sed tantum confusam;quippe quod uni singulorum necessatium est , singulis etiam necessarium esse debet: at vero si praedicatum sit contingens his homo es albus, ct hic,Urc. igitur omnis homo est albin, non valet nisi perfecta se
Sed pauid attentius totam rem istam examinemus , accidere potest ut sit aliquod praedicatum utriusque sensus capax, & quod non possit multis inesse seorsim,nisi etiam iisdem insit coniunctim. Primo occurrit propositio de s cundo ad cente,in quo ipsum esse, vel ipsa existentia praedicatur,v. g. m. b mo existis seorsim ct He,stc.igitur omnis homo exiIris conian lim: cum enim collectio non sit aliquid distinctum ab omnibus conjunctim , certe si non pota praedicati ira illud existere, inesse singulis seorsim ratione eiusdem temporis in
nisi insit omnibus coniunctim certe est necessaria connexio inter omnes dustributi ne illo instanti existentes de omnes collectiuE , igitur per Definitionem primam in hoc casu a distributivo valet ad collectivum. Nec est quod aliqui dicant, in antecedente sensum esse collectivum , nam reuera tam omnis homo existit, de praedicatum illud conuenit omnibus distributive, & seortim de singulis praedicari potest, quam omnis homo est animal. Obseruadis autem aliqua exempla apud nonnullos Authores, quibus pro bare contendunt a distributivo sequi collectivum,ex quibus nisi valde falloca collectivo sequitur collecti uus. Primo, Gerates potes ferre hanc libram ct ane insuper,stc.ergo omnes certe illa particula insuper clare indicat praedicatum cadere in sngulas coniunctim, na reuera haec libra cu ista S alia&αdicit omnium collectione. Secundδ aliqui dicunt enumeratione non differre a collectione,nis quatenus illa exprimit clar quod ista quasi supprimit & comtinet confuse: Sed prosecto in eo casu ex collectivo sequitur collectivus. Testi δ aliqui dieunt aliquando enumerationem esse causam collectionis, Be tune ex illa sequitur ista, sicut effectus ex causa, v. g. his es unus ct Ne umu, igitur sint duo: at non potest enumeratio esse causa collectionis, nisi quatenus continet illius paries, nisi ponantur,id est,mumerentur simul & c Miunctim
474쪽
βuomodo valeat consequentia a coste liuo, M. LU
certe collectionem non faciunt, igitur haec est consequentia a collectivo ascollecti uuin,ut patet in exemplo,nam hic est unus & ille unus primo additus. igitur sunt duo , Q ippe duae unitates coniunctim tantum binarium com
Quarib, aliqui in rebus quae pertinent ad quantitatem maximam dissicultatem faciunt,v.g. hic es Onus homo,ct ille est unus homo , &c. emo omnes summu homo , quasi vero unus homo sit praedicatum capax sensus collectivi. Exemplum quantitatis continuae esse potest,V.g. Hac pars habet ante se aliam, hac aliam, ergo omnes habent ante se aliam, ergo to a collectio halist allam ante se quae sit extra collectionem nec habet ante se aliam. Respondeo similiter hoc praedicatum non esse capax sensus collectiui,idem est enim ac non dari ultimam diuisibilem,sed de hoc alias seo loco, nec enim est Achilles illius sententiae quae partes infinitas negat, nam sicut in infinita multitudine nulla unitas est ultima, igitur nulla est quae non habeat ulteriorem; Iota tamen collectio non habet ulteriorem , quia extra collectionem nulla est, sicut in infinita generationum serie ab aeterno singulae seoisim habent aliam priorem, tota tamen collectio priorem non supponit, scut quilibet homo eli unum individuum, non tamen tota collectio est unum indiuiduum,quia praedicatum illud non est capax sensus collemui: sic partes s quarum esset infinita multitudo in singulae haent aliam ante se,id est, singulae pos sunt ulterius diuidi, id est,nulla est ultima indivisibilis,quod certe praedicatum non cadit in totam collectionem partium. Quintd aliqui volunt a sensu distributivo ad collectivum valere consequentiam,si praedicatum sit essentiale,sed prosecto in hac propositione Omnis homo distributiae essininat,praedicatum est essentiale,non tamen Valet ergo tota cotilactis hominum est arimal, vel Oinnis homo distributiae est essentialiter unus homo non valet, ergo collectio est unus homo. Sextδ,alij dicunt non valere in infinito, sed reuera in infinito actu si esset valeret, modb praedicatum esset capax sensiis collectivi. Sint enim infiniti homines actu existentes,certes omnis homo existit distributive omnes coniunctim existunt: attamen nunquam valet in infinito potentia quod syncatego-rematicum vocant, quod excludit necessario collectionem,caret enim ultimo& maximo seu toto, dicitque non tot quin plura; de quo alibi. Superest quaenam sint illa praedicata, quae non sunt modo utriusiue sensus capacia,verum etiam utrumque important, ita ut non possint multis conuenire seorsim,nisi conueniant coniunctim. Respondeo primo, rationem objectivam esse huiusmodi praedioatum : tam enim omnes coniunctim possunt cognosci,quam omnes seorsim, de quando video tres homines eodem tempore, tam singulos seorsim video, quam tres coniunctim. Secundδ rationem entis,si enim quilibet homo est ens seorsim, ipsa quoque collectio datorum hominum est ens. nid,rationem existentiae ut iam diximus, nec enim plures qui existunt existere possunt seorsm,nisi etiam existant coniunctim.
Quartδ, esse productum vel creatum, si enim tria seorsim producta sinu igitur ternarius productus est . vel tria coniunctim , & ii omnia p - d 1 ducta
475쪽
ducta sunt , disti ibutive igiἰur omnia collectiuε. Sed de hoe argumento
Qui iud , esse in loco & tempore, cum utrumque praedicatum dicat tantum esse productum ; quidquid enim existit, alicubi di aliquando existit, de
Sextb,moueri & non moueri,si enim singuli milites mouentur , igitur totus exercitus monetur.obseruabis tamen esse aliquas species motus, quae toti collectioni non possunt tribui, v.g. volare, ambulare, canere: sunt enim praediis cata personalia,&c. Denique superest ut argumentum illud quo probatur existentia Dei bre- uiter examinemus : pro quo supponamus creaturas elle potuisse ab aeterno, quod tamen alibi negabimus, igitur sit tale argumentum Omnes creati aproductasin ab aeto distributive gimr tota collectio creaturarumproducta est at alio, ergo es aliquid extra collection/m illam quod non est ab alio, ct Dein s. vulgo negaturprima consequentia, quia est a sensu distributivo ad collecti u . , sed valet in noc casu, quia quotiescunque est trecessaria connexio inter sensum distributivum &collecti uu,dc praedicatu est capax utriusque sensus,valet consequentia , primo ad secundum ; quippe consequentia dicit tantum illam connexionem ut constat ex dictis: sed in hoc casu est huiusmodi connexio , nam ut se habent tres homines v .g. seoriim,ad tres coniunctim, sic mille ad mille, se omnes ad omnes : sed si tres seorsim existunt ab alio, tres etiam coniunctim existunt ab alio, ergo si mille seorsim, mille coniunctim,& si omnes seorsim Omnes coniunctim , tam enim sit collectio omnium ex omnibus seorsim si coniunctim accipiantur, quam collectio trium ex tribus seorsim si coniunctim accipiantur ; igitur scut non possunt existere tres seorsim nisi existant tres coniunctim, sic non possunt existere seorsim omnes seodem scilicet tempore, hoc est praedicatum illud singulis inesse & tribui independenter ab aliis nisi etiam omnes existant coniunctim, igitur non possunt omnes distributiu existere tali modo,id est ab alio, nisi omnes collisue ab alio existant, quoameo iudicio clarum redditur ex dictis.
ut qua sequuntur ex necessario contingenii,
Rima dissiduitas esse potest,quia primδ ex contingenta potesti qui necessarium,igitur ex necessario contingens. Sed facile negatur consequentia, di ratio est,quia ex contingenti potest sequi, verum, lices antecedens falsum sit, ut reuera falsum esse poris;, nam ex falso potest sequi salsum,at ex necessario non potest sequi contingens,inoqiici ex vero posset sequi falsum.. Adde quod ut sation .eriori
476쪽
priori etiam afferamus,si antecedens sit necessarium, certe est necessario ve Tum , ut autem sequatur aliquod consequens si affirmativum est , debet prae dicatum antecedentis habere conuersionem cum praedicato consequentis,igit ut si illud inest subjecto hoc etiam inesse necesse est , igitur si antecedens est necessarium, consequens est necessarium. Si vero consequens est negativum. debet praedicatum antecedentis esse repugnans, igitur consequens est necessario verum. Si demum accipiatur consequentia ratione subiecti cum eodem praedicato , si est consequens affirmativum , sequitur ex antecedente affirmativo, cujus subjectum nabet necessariam connexionem cum subjecto consequentis : idem dico si sit negativum utrumque. Quando verδ ex con-εingenti sequitur necessarium possunt duo termini habere necessariam connexiotiem cum vno tertio, quam non habent inter se, v.g homo de equar cum
Dices, quae sent connexa cum eodem tertio sunt connexa inter se. Respondeo cum eodem tertio distributo , concedo non distributo nego. Secundo videtur in quibusdam sequi contingens ex necessario, primo omnis homo est animae, igitur aliquod animal est homo, consequens est contingetis& antecedens est necessarium. Secundb omne album es coloratum, omne album es corpus , igitur Hiquod eorpus est coloratum. Tertio omne curronymouum omne currens est corpus,ergo aliquod corpus mouetur-Vtrumque exemplum habes apud Casilium , in quo praemissae sunt necetiariae dc conclusio
Ad primum respondeo ex dictis suprὶ, istam propositionem allaodan mia est homo esse necessariam, cum enim ideo sequatur aliquod animal elle hominem , quia omnis homo est animal, eertὲ animal sumitur tantum in subiecto consequentis , pro eo pro quo accipitur in praedkato antecedentis , hoe est pro animali rationali ut valeat consequentia, & pro eo cum quo subjectum illud uniuersale habet necessariam connexionem , quod idem est,Vnde obiter obserua hanc consequentiam valere & ravione praedicati antecedentis , & ratione subiecti quod etiam valet in aliis con- .
Ad secundum , nullo modo respondere videtur P. Casilius, nis fallor, dicit enim propositiones de tertio adiacente supponere existentiam subjecti, Vnde illa propositio omne currens mouetur, aequi pollet huic est currens es , moueιur, quod certὶ minime probari potest , quia tam haec propofitio , omnrsurrens mouetur, est necessaria , quam haec omnis homo es ammat,seu omnis cum si es motus εἰ igitur si in his non requiritur existentia, nee etiana in ida, si requiritur certe si ultimae propositiones sunt necessariae , erit etiam
Respondeo igitur utramque praemissam in primo argumento esse necessariam, &conclusionem esse quoque necessariam , quia corpus in conclusonoe habet eandem suppositionem quum in illa praemiit. Omne corpus est album ,, in qua sumitur pro eo cum quo albedo habet necessariam connexi
477쪽
dictoriae essent verae, talicet aliquod corpria est necessaro album , 8e nullum eον-pis, s nisesarsi album. Respoi deo l anc propositionem nulluna eorpus os e Misisia album cssie veram absolute, sed ex supposivione quod sit aliquod al bum ; certe clim non possit esse album, nisi sit corpus, aliquod corpii, est necessarid album , consequenter duntaxat & ex suppositione ; unde in conclusione subintellige , igitur aliquod corpus album es ,si quia album ess.
Ad tertium eodem modo respondeo, eorpur quod ponitur in conelusio ne , non mutare suppositionem quam habet in minore,unde tacitam intelli ge conditionem aliquod corpus necessario mouetur si aliquod currens existis, vel si corpiu illud currens exictis , necessario mouetur, alioquin si aliud arei pias mutas suppositionem, atque ita erunt quatuor termini, nec valebit consequentia : quemadmodum enim propositiones illae aeternae veritatis sunt i cite conditionales, v. g. homo es anis Ll, conuenit cum ista, si homo es, imia ',sie aliae quae absolute sumptae sunt in materia contingenti .g. aliquod ann mil est homo, aliquod corpus cst album , si adhibeatur conditio, hunt necessariae , v. si homo es, aliquod animai es homo; si album est , aliquod eorpus album est : si corpui currens es, aliquod corpuή mouetur. Vid. I. 9. Theor. si . in Sch. Hinc obserua omnes esse conuersas , v. g. ometis homo ea animal, ergo aliquod animal es komo et Omne album es corpus , igitur aliquod eorpus eis album I omne currem es corpus , ergo aliquod corpus es cum
Seeunda difficultas est , quid posse sequi ex impossibili vulgo dicitur sequi . primo impossibile , ut homo est equus , igitur' ea
hinnibilis. Secundo , contingens ut homo non ea animal , ergo non ambωlat. Tertio , Decet sarturn ut homo es equus , litur ret an
Pro quo certum est propositionem in materia impossibili esse ne- .cessario falsam , unde fit hanc quaestionem ab illa quam supra discus. simus , omnino pendere , Iscilicet , quomodo ex falso sequatur u rum , praesertim cum supra dixerimus ex propositione falsi in materia impossibili, nihil omnino sequi, propter subjectum non supponens , quae
Hic sorth aliquis desideraret discussionem alterius quaestionis, quomodo, scilicet, a suppostione impossibili liceat argumentari, sed nos illam infra
478쪽
An modus non legit mus, edici 3ICONTROVERSI A X.
Mn modus non legitimus sit verum
Reuiter controuersiam hanc expedio & dico: modum Enthymematis non legi iiDum , enthymema non esse : cain enim enthymema ut connexio duarum propositionum quarum una infertur ex alia,certe nisi una inseratur ex alia igitur non est verum Enthymema. Quod autem una propositio non inferatur ex alia euidens est luia nulla est con-s uentia, quae reuera si esset modus legitimus censeri debere . U.g.Sit IA secundae figurae, Aliquis homo est albus , igitkr amnis homo es albus, certe nulla est consequentia, ut demonstratum est inpra : Igitur nulla propositio quae inseratur ex alia. Dices , infertur eo ipso quδd asserirer comunctim cum particula erao.. Resip. inferri idem esse ac legitimEi mi, unde, potest diei inferri inqui, sed falso dici, de licet rigo fit particina quae definit consequentiam cum praefigitur , potest tamen vere vel falsδ praefigi. 'Dices, ciun negatuc consequentia debet esse , sed, in hoc casse negari
Resp. negandam esse consequentiatd cdm nulla est consequentia , quam certe qui negat, proinde se habet ac si diceret , nego illam propositionem quae est consequentis loco , sequi ex illa quae ponitur loco antecedentis. ADices , licet negaturus sis consequentiam dixi tamen te sic responis.' dere ad propositum enthymema , imh concedes vltro antecedens , igiarur si antecedens est , est consequens et si consequelas , est cons quentia. Resp. Intelligendum esse enthymema siue si verum, siue spurium , spu- rium autem est seu falsum quod habet tantum aliquam enthymematis simi- Iitudinem, reuera tamen enthymema non est: sicut falsus nummus, nummus . non est nisi nomine tenus, dc licet dieatur concedi antecedens , nor, ita intelligendum est quasi si vertim antecedens , ex quo aliud consequa tur , cum tantum eo nomine praemissa quaecumque propositio intelli
Dices falsa propositio est propositio , igitur falsa consequentia est co sequentia. Resp. distinguo antecedens, falsa falsitate obiecti, quae vulo dicitunformalis, cum scilicet praedicatum non inest subjecto cui dicitur ineste, coi cedo in eo casu esse adhuc proposstionem nemo enim negat quin de tur aliquae propositiones falis. Falsi vero filsitate entis , seu
tu rii sic enim vulgo vocatur , ὶ ne esse prosositionem Falis est Diqitis by Corali
479쪽
est illa de qua septiis nune mentior , quo posito i dio illam primam eon se quentiain,qilia consequentia potest talitum eise falsa falsitate emis, id est,pci test tantum celse consequentia falsa per similitudinem, licet leucia nulla si . Iicut homo pictus est falsus homo. In hoe sensu dici potest salsum enthymema, id est , quod sit tantum per similitudinem, sic modus sputius, id est,qui non sit verus modus, & licet di catur modus enthymematis, additur tamen spurius,non legitimus, salsus , in proinde est modus verus connexionis seu coniugationis & falsus enthyme
CONTROVERSI A XI. Viram Enthymelma constans falsis propositionibus,
otest vel altera propositio esse falsa , vel utraque ; si altera vel secunda, vel prima. Si utraque vel una sequitur ex alia, vel non sequitur. His positis. Si pruna est falsa, & secunda vera, V. g. Homo est 'um , igitur est anserae; dico non elle vetuin enthymema , quod certe nullum est cum una propositio non insertur, id est, non sequitar ex alia. Sed in hoc casu non sequitur, id est , consequens illud quod inserti videtur, quatenus sequ,tur seu quatenus insertur, non est verum, vi dumtaxat consequentiae, quod supra fuse explicuimus. Si verδ secunda est falsa & prima vera, non est etiam verum enthymema, quia nulla est consequentia'; falsum enim non sequitur ex vero per Th. 3 3. libri I. Si utraque est falsa,vel est in materia impossibili, vel contingenti: si primum , V. g. Homo est equus, igitur es animal non rationale ; nullum est etiamenthymema , quia a subjecto non siipponente non valet consequentia, ut saepius supra dictum est. Si demum sit in materia contingenti, V. g. Petrus currit ergo mouetur,dum Petrus sat velfedet, utraque est falsa, & tunc reuera secunda sequitur ex prim quod etiam ibidem iube explicatum est agitur est verum enthymema, licet constet ex falsis per D. i. libri 1. est enim complexio duarum propositionum, siue sint verae siue falsae, quarum una sequitur ex alia.
Quod iam diximus de Enthymemate, de syllogismo dictum esto.
480쪽
33Vtrum Entlymema sit mentu operatio.
. . Vtrum Enthymema sit meruis
Ecole quae diximus de propositione D. 3. libri l. quae ad rem praesentem faciunt, &ex quibus facile concludes duplex esse enthymematis genus, scilicet Logici & Physici. Physicum est operatio mentis. id est , duarum propositionum Physicarum complexio,
quarum una insertur ex alia , id est , per actum mentis vel assensum quo v.g. assentior huic veritati objectivae Petrus es animal, assentior huic Petrus es quo assensu nunquam est haec operatio mentis,quam Voco Emismema phsicum; quia operatio mentis est actio Physica agentis scilicet,naturalis. 2At vero antequam sit assensus quem praebeo, v.g. huic propositioni Peirus est homo, reuera est veritas obiectiva huius propolitionis, id est, reuera homo inest Petro, licet non dicat vel asserat quispiam inesse, quae vocatur Propositis obiectiva, id est, lectum propositionis quae si est in certa materia,v.g. Physica,qualis est haec quam exempli loco posuimus, est propositio obiectiva Physica. Si vero sit in materia Mathematica,v. g. Omnes anguli recti sunt aquales, est Geometrica, &c. Si verδ non consideretur conjuncta cum ulla materia certa, sed abstracta quatenus,scilicet,consideratur complexio subjecti& praedicati, seu duorum terminorum, quorum unus alteri inest, vocatur Logica. Idem dico de secunda propositione, quae sequitur ex prima , quae tantum consideratur quatenus eius pr. edicatum inest subiecto vi connexionis quae est cum aliquo termino antecedentis. Quod ut melius intelligatur , certum est praedicatum secundae propositionis, vel essc idem cum praedicato prina ae , vel diuersum: si est idem vel est idem omnino subjectit in , & tunc nulla est cons quentia, quia idem non sequitur ex eodem si non est idem subjectum, sed di . uersum saltem ratione signi, certe si inest necessario subjectum secundae subjecto primae, ita ut non possit hoc esse nisi sit illud v. g. Omnu homo es animal, ergo Raetrm est animal,est consequentia,igitur est eiuhymema.Si verδ non inest
At si diuertim est praedicatum cum eodem sufecto , vel pr aedicatum se eundae est superius praedicato primae, tunc est consequentia,si utraque propositio est affirmativa ; si negatiua nulla est; & contra si prae dicatum secundae est inferius si utraque est amrmativa nulla est consequentia , qu. e tamen est si utraque est negativa. Denique si praedicatum secundae sit repugnans praedic ei primae, sitque secunda negativa & prima affirmativa,est consequentia secus vero si prima sit negatiua , & secunda affirmativa, quae omnia certissime caninstant.His positis:sit complexio duarum propositionum, v. g. Petrur est homσ.