Horae subsecivae Marburgenses anni MDCCXXIX, MDCCXXX et MDCCXXXI quibus philosophia ad publicam privatamque utilitatem aptatur

21쪽

quod domestica experientia sussuli clarissime contuentur. - . f. a. Ad vitam bene trudet ρ-- agendam philosophia utilis,dum a mnum liberarum directioni inseruit: utibi: quem usum cum agnoscereto meam nunc magistram, O nunc ducem vi tat hyappellavit, vitam sine philosophia nullam esse persuasissimus 'εμβηδε s. s. Ad Remp. bene Aprudenter , gendam philosophia utilis, dum Reip. utilis constituendae, constitutae conservandae, collapsae autem instauranda opem a fert, ut, quae circa eam moliuntur rerum gerendarum peritiainstructi sim gula in salute ac tranquillitate illius terminentur quod cum olim fato perspiceret,eam demum Remp. beatam fore pronunciavit, ubi vel philolaphi imperant, vel Reges philosophantur,sion invito Sinarum priscorum exemplo, quemadmodum alibi me ostendi

se memini. e . - . -

ravet hist

O Quaest. Tuscul ib.a. b Quaest. Xystul. lib.si e in Oratione de sinarum psilosophia pracitea

22쪽

privisita, se atitisatem veri s

vimus, distincte tradidimus, et1imnau lus eam dudum viderint alii, mox ta- ι- en, quae notionum confusarum sors est, philosophicam cum historica, mathematica contutidentes quod vel ex eo natet, quod non modo disce . Diatum fuerit, utrum disciplinae maruinematicae in numerum philosophicaαrum sint referendae, hec ne Verum etiam se philosophari hodienum exi . niment, qui Vel virorum doctorum sententia de rebus quibusvis memoriae mandant, Vel promiscue colligun quae hon satis aut observatio suggeriti Cognitionem phil6λphicam ab histoc rica ita nos dininguimus, ut, dum haec in nuda facti notitia subsistit, illa ulterius progressa rationem facti 'apricum nroducit, ut intelligatur, cur usmodi quid fieri possit, atque adeo accurate innotescat, mandonam ideiri

23쪽

quod antea factum meminimus, denuo fieri debeat mathematicam C. . . ro nonnisi ei concedimus, qui quare litatem rerum determinare in dato Ca su valet.

εω - f. s. Etsi autem de his, quemadmodiserim v dum arbitramur, alibile diximus,qM: 2 ' abunde satisfaciant cum tamen nor cujusvis sit alibi dicta evolvere Metaqua in systemate opus est, attentiori perpendere , non incontuitum duci, mus totum illud discrimen, quod tacti in praesenti negotio ornenti eri , exemplo aliquo obvio, sed manisen ijllustrare. Iridem subinde iis coelo pluvio comparere colore quintuplicyariegatam esse virusi in S, qui Terente ita occasione oculos in coeli 3 attollentes eam non obiter conita indignati sunt Philosophus in causi ' phaenomen inquirens accuratius cli terminat, quando iris comparere cibi beat, rationem reddit, cur his, ricaliis coloribus superbiat Matherediticus denique metitur altitudinem cusa locum centri ejus, nec non titudinem solis supra horigontem

H loci modo citatis.

24쪽

privatamquae utilitatim apta.

illius genesin requisitam mirantitate anguli, sub quo radii guttulas plu- .via ingrediuntur, ut refractione in colores mutentiri, determinat. Ecquis vero non videt cognitionem vulgi hic dissitae a cognitione Physici,&cogni' tionem utriusque a cognitione Μathematici Quamvis autem exemplum ex physica fuerit desumtum aut ex numero phaenomenorum naturalium, qua parum nos tangere videntur,p titum nihil tamen nominaveris, in cujus cognitione idem discrimen notare n0n licuerit, utut non ubique in nostra positum potestate deprehendamus omnem objecti deam triplicina cognitione exhaurire neque enimiam quaerimus, quaenam in nostra potessite sit cognitio, sed quam quodcunque cognoscibile involvatin intel-kctui potenti offerat. f. s. Si determinationes lubie sti no- Risi bis fuerint perspecta, sub quibus Drae f

cratum eidem tribuitur, ex IIS tamen quando

directe idem deducere minime valea istin mus, rationem confuse percipimus, θροῦ Ob quam praedicatum convenit suo

subjecto. Ostendi enim in philoso-

25쪽

selidae fundamenta prima Wgemma ponuntur f), in istis determmati inibus contineri rationem , ob quam Praedicatum subjecto suo convenit. Quodsi Vero ex determinationibus subjecti demonstrare valeamus , quod praedicaritum aliquod eidem tribui debe t. --tionem distincte cognoscimus,cur Praemdicatum subjecto sit tribuendum.

- - g. . Equidem clarissimum est distriac

ctam rationis cosnitionem intercedit θ dum modo principia nostra logica miolosica habueris persi,ecta, qua notiqnes terminorum iRgrediuntur; tamen quicquam obscuritatis olin. quatur ceteris , quibus minime vacatissa sibi reddere familiaria, exemplis nonnullis idem illustrare placet. Si quis novit in triangulo angulos ideo esse aequales, quia aequaliasint latera, qtsi ex assumta laterum aequa late diqrectae, sequentiae filo angulorurn aequalitatem deducere nequeat is ratippem nonnisi cunfuse cosnoscit, cur, in

26쪽

privatamque utilitatem a M.

in triangulo aequilatero aequalessint a guli. animvero si ex assumta laterum aequalitate angulorum aequalitatem dixe ne demonstret, quemadmodum in Geometriae Elementis fieri solet tum demum distincte cognoscit rationem, cur in triangulo aequilatero aequales sint anguli. Falluntur enim, qui sibi

versuadent, a Geometris non genuinas adduci eorum, quae assii mant, rationes, unde claritas nascatur in deis.

Sed de his forsan alias ex instituto dicemus. Addamus nunc exempla alia, quae magis sunt ad plurimorum palatum. Qui experientia magistra didicit, si lapis aut corpus aliud quodcunque grave ex alto demittatur, motum ejus continuo accelerari is rationem motus accelerati nonnisi confuse cognoscit si vero ex eo, quod

Iapis aut corpus quodcunque grave ex alto decidat, directe demonstret motum ejus continuo accelerari debere , tum demum rationem distincte cognoscit atque clare perspicit, cur motus continuo accelerari debeat. Similiter qui experientiae fide novit, si hominem, cujus miseriam intuemur. am

27쪽

'ia habitu Hildsρbia ad ab eam amamus, ad misericordiam nos per moveri is rationem confuse agnoscit, cur misericordia ejus tangamur, cujus miseriam contuemur, Qui vero demonstrat, quomodo fiat, ut alteriu miseria moveamur, dum eam intue mur, miserum vero amamurici derimum rationem distincte cognoscit,cur

fieri possit, ut ad misericordiam perriducamur

g si Videmus adeo , quaenam sat si ρει cognitio philosophica, a quibus imi

s z. - ad se iam astendat Agedum

sotiis Vero contemplemur eam adhuc tam vi , tisper, dum luculenter 3ppareat, quoi eam habitu indutam esse oporteat, ut ad vitam atque ad Remp. bene Pruridenterque agendam utilitatem asserat

Cum in opere Logico gyussim Logicae

in praxi vitae traderemus evidentissume evictum dedimus hi), onmis mitionis acquisiis usum in negotiis v, tae ad applicationem definitionum pronostionum redire Quae igitur ibidem in genere enunciantur eaqu que ad cognitionem philosophieam applicari debent. Rusdem quoque

28쪽

privatamque utili tem apta snon alium concipere licet usum in negotiis vitae, nisi qui in applicatione deinfinitionum ac propositionum cons stit. Omnes mentis operationes ad tres reducuntur classes , notionem, judicium atque discursum. Ideo min philosephia non occurrunt nisi definitiones tropositiones una cum probationibus, quarum illae notionibus respondent, quas solas primae mentis perationi reservamus, istae judicia exhibent, hae tandem propositionum Veritatem palam faciunt. Probationum igitur non alius usiis est, quam ut assensus judiciis discursvis praebendus eliciatur, atque adeo earum in applicatione propos. tionum nullus est Nil ergo restat in

nes ac propositiones. Unde colligitur, in philosophia tradendas esse definitiones ac propositiones, quales ad casus obvios applicare licet

S. . Videamus Vero porro aliquan t . to propius, quomodo ista applicatio ita

fiat, ut inde dilucidius appareat, qua

les in philosophia tradendae sint defi 'As

29쪽

et e ties ac propositiones. Quandod

hus obviis judicamus, vel iisdem huimus, quae in iis aut de iis observimus, vel quae iis quidem insune a inesse possunt, observari tamen a nc bis ne meum. Ista Dicta intuiti haec distur a appellare soleo, propitrea quod in his praedicatum rubie a tribuendum ratiocinando colligitis Ad intuit a judicia non opus est ni attentione atque acumine ad pervdendum ac discernendum ea, quae iarebus nobis, iciuntur: ad posteriora rite formanda nunc definitionibus opus est , nunc propositionibus, quae tanquam praemissae ingrediuntur syllogismos , quibus ratiocihi constant. Ad ses nimirum obvias attenti has vel istas notas iisdem inesse judicamus, hoc est, hanc velistaniis competere definitionem affirmamus unde beneficio definitionis coligimus, hoc vel istud eidem eonve are definitum, hoc est, rem nobis praesenti obviam ad hoc vel istud mus, hanc vel istam speciem repertinere, cui hoc vel istud nomen i

poni solet. Quodsi jam constiteri

30쪽

privatamque utilitatem apsta ma

qui nam generi Vel speciei datae conveniantattributa sive absolute, sive subdata quadam comtitione eidem tribuenda, porro inde colligimus rei λαγ- hoc ipsinniradieatum actu convenire u i se data conditione conminoire posse. Quodsi ergo rem eandema,ttentione perlustrare pergas atque Conditionem praesentem esse intellisas; 11inc porro insere datur, rei obviae istud quoque praedicatum actu com enire, quod sub data conditione Gneri vel speciei competere constat. Νon absimili modo pervenitur ad judicia discursu negativa, in quibus de re Via negatur, quod ad hoc vel istud

Serius, aut ad hanc vel istam speciem referatur, quodque eidem hoc vel istud attributum absolutum aut negativum Conveniat. Hisce continetur omnis cognitionis philosophicae ad casus obvios applicatio, quatenus certa haberi potest et De probabilibus enim conjecturis, quibus haud raro opus est in negotiis vitae humanae, in praesente nobis sermo non est. Trademus autem alias , quae in

hoc is esse possunt, tum