장음표시 사용
291쪽
tinrat, quod praefat veniri, imparat pietati. Et quidem quod cibaria aliquando ad sororall. Milpulchra relinquerent, vel concremarent,d βρ- . cet Tertullianus: At ego, inquiens maetis ridebo i viastus tunc qtioqtie eum ipsos defunctos at seu me combiarit, qAos posmodum
Affindens. Sed iam priori ab viii relaxato,de
Gaiad . reae.lutroque epulo meminit Gaudentius dicens: i. - i Jpar Matia miandi matam idololatriae extu6ι eaput erroris: nam Plae Auae e a a primum eo perunt homines prandia mortuis parare,
seia eis Derile a celebrare, quamuis nec ipsis mortali suis minus saerstent parenta- Aa,dum super sepulcra mensas tremulis manibus Dina fundentes, spiritum luctu iunt lIllud tamen hic epulu super sepulchra iustorum afferri praecipit Tobias , sicut explicatrina. Hugo , Lyranus , Carthusianus, Bellum i-D r et , nius , R Turrianus, quod non solum vi-IG.-I., .lu Is prodest , ut dictum est, sed etiam quod lin/ὼν .... a. iisdem prodesse posset defunctis, nimirum: omnis .ia lillud etiam pauperibus eleemosynam di- ρυοψ. P. istribuendo, quod etiam consueuisse lacer o . t. , in primi tua ecclesia fideles doetiit orige-l j . nes: Celebramus . inquiens , nimirum re tigioses eum faeerdotibias eotioeantes eos,
Ita ', . . liuoria pauperes eo eas λ eur presbyteros , Uta a. o s. r. a. spro eis verint orare obseras N alibi Sia si lc.ν. 6, et fratris defuncti Deis eomo moratione erroris eticuteris eon entiae, nis eo ni et ud -l. ng impleres, Ut pauperes eo rares. Sed pratiis subinde moribus succrescentibus,eo inteperantiae etiam fideles deuenere, ut pleriq; ad sepulchra, luxuriosissime, & ad ebrietate
AH. demoν.lepularentur,indicat Aug. dicens: tti demis, ct
, .su. . .. . t ponet calice, ipse inelriabittir, ct ad ij istiIIais ..... ν. alia de det. Ex quo euenit, ut in tali con- prian .dessuetudine abolenda, multum sancti Patres la/οι. M lborarint. Quare licet, ut obseruat Maldon 'ILM. -υ, tus, pluribus in locis etiam hodie talia superis Ieram. ea . mortuoru sepulturas epula insituantur , ad ιο . . quae propinqui,& multi pauperes vocari solent,quae Hispani ebaritatδ vocant, ut Olim
veteres certe, cessante ab usu, cum
laude: unde panem, & vinum super sepulturas iustorum ponit, qui eleemosynas pias erogado,apuiDeu bene de illis promeretur.3 Et noti ex eo madurare,ct habere eo pee-L x X. eauristis, seu,ri explicant LXX. ct ne rid tris p/ee ιογibus, infidelibus scilicet,N scadasu a Mem. liose uiuetibusina licet ut ipse in et senior To
bias docuerat,no se auerteda facies ab ullo paupere, quicunq; ille sit: tamen cum iuxta comunem doctor u sententia,opus in mortali peccato a priuata persona exercitu nulliustιntisinas. sit moralis valoris apud Deu ad satisfacien-Io --ρ- Θηγdu, iuxta illud B. Paulis iis utiero in ciboa , o
paupera omnes faetitiales meas, elaritate aiam s. stiis non hab/a,nthia mihi prodes: nam grati alaν s.set. q.a. Dei est, ut poenale opus nostru habeat moraia Q. I. O .le valore necessariu,ad soluendu debitu, qua r. cor. I 3. priuatur peccat o & eleemosynae istae supcris sepulchra desunctoru offerrentur, ut qui casreciperent, inde excirarentur ad orandu,vel si , ,etitandualia priuata,& pia operatione pro de iunctis est, ut probis satisfaciendu optime precipit filio Tobias , fiant paupe- ut peccatores,& infideles no valutes ex opere proprio satisfacere,ab harueleemosynaru participatione seiugat;vt enim Greg.docete
folieitὸ formidandia /A, ne qui piacare posse
ira Dei credit, hae ipse ex proprio reatu mereatuν; etincti enim liquido nouimias , quia eum is,qui di tiret, ad insereedendum mittisse, irati animus ad deteriora trouocatur. Illa tamen hic nobis cautio seruanda est, quam praebet Aug. omne scilicet homine alis. . ,1 nobis existimari debere iust v, de quo cotra- IOa. rium non collet: quare ait ille: danda es Aee
quia ea ae tuae necesseritis, Oe. non tan miVnusquis mructo das, nee aeeipis mercedem tu ii , eontra lautem etiam peceatori dandum, ed non tan-j hee non conquam pecorari: qua do enim in quo peccator I stat de coa- es, hoe tibi placet,vit des GDeiam Uendis , Celtrario .hiArioni, tilla hi trio, meretriet quia mersetriae,non ibi avendit naitiram operis Dei , sed naturam operis hiamani. hac Aug.
βtiod orisndiam minime sit pro damnalia Cr quod proximos destineyos maxι me iuuet mystica panis, i vini oblatis in sacrosancto misse surificis.
super sepultura iusti costituendii,hoc est pro iusto defuncto, in fide mortuo, satisfacienduesse, no pro peccatorib & d natis,quibus nihil prodesse vivoru suffragia possunt,qui cu obstinati semper in malo stat, semper etia aeterna sunt p*na cruciandi. eis enim citio inimum DitDetis, ait Clemens,haud dubia, quin Ipes a Clam. In a. defuncto: non eri enim ininsitia apti2 Dea. s. Quare in Concilio Bracharensi primo dccers e. aeraHanitur,ut pro i)s, qui se intersci ut, ii ulla oblatren. a . c. o. tio,nullum q. Ruragium fiat: & MCOΠcilio' . . . . Tracharensi, de illo, qui in actualireccato mortali finierit vitam , dicitur , ut nubus pro eo praefamat orare,aut eleemo nia dare .
292쪽
Magis specialiter misse sacrificium' of
tyna tribu um, qua quitantum a s-
& s atim rekrtur haec Augii si iiii sententia: nemo te poti mortem tuam Meliter redimet, quia tu te redimere nomisi. Itaque nec Sancti, ut sanetiis Gregornis docet, in extremo iudicio pro peccatoribus sterno igni damnandis, preces vllas ad Deum fundent. Quod si pro anima Traiani ipsum Gregoriuorasse in nonnullis historiis legimus, quod non admodum receptum est, Deo peculiariter inspirante, factum fuisse dicere debemus , ipse enim iudiciis suis inscrutabilibus seruos suos ad ea facienda Spiritus sancti afflatu aliquando compellit, quae caeteris non modo ad exemplum trahenda non sunt, sed
Docet etiam pro defunctis operibus satisfactorijs satisfaciendum, quod maxime fit sacrosancto missae sacrificio, in quo subsipeciebus panis, di vini, vivificum corpus, de sanguis Domini nostri Iesu Christi immolatur, illud pro ipsis Oiserendo: neq; enim
solum sacerdotes, & clerici offerunt, qui iuxta diuersos gradus diuinis ossiciis occupantur ; sed etiam audientes, qui votis, precibusq. assistunt: nam quod proprie adimpletur ministerio sacerdotum, generaliter agitur fide, & deuotione cunctorum : unde Dominus ad amicos Iob: fumite vobis δε-ptem tauros , ct septem arietes, ct ite ad seruum meum Iob, G osteret holocausum pro vobis. Sic plebs sacrificium pro animabus in purgatorio degentibus octri per sacerdotem , etenim, ut Augustinus ait terra eaptiuitatis eonsitutae , nee ferre oblationem ad altare Dei possunt, nee inuenire sibi sacerdotem , per quem offerant Deo. Onuerunt sacerdotes Ecclesiae, de offert per ipsos in ipsis tota Ecclesia: nam , sicut humanum corpus seruanda est enim etiam in
hoc proportio ) operari dicitur, quod facit
manus ; sic cum fideles omnes corpus unum
mysticum efficiat;operari dici possunt, quod
operatur sacerdos I&quamuis in corpore
naturali actio unius membri, quae tribuitur toti, non propriὰ tribuatur alteri parti ; non enim dicitur pes videre, licet homo videat, quia singula membra singularum actionum non sunt capacia: tamen in corpore mystico potest magis haec denominatio extendi ad operandum , vel consecrandum , cum fideles omnes saltem , ut aiunt, habitualiter , & interpretatiue sint osterentes ; nam hoc ipso, quod aliquis est fidelis, censetur consentire omnibus sacrifici js, quae ire Ecclesia fiunt, & virtualiter vello, ut suo etiam nomine osserantur: magis tamen specialiter of re dicuntur, qui aliquo speciali concursu, non tantum interno, sed etiam externo procurant, & petunt sacrificium, dantque eleemosynam, seu stipendium sacerdoti: inseruiunt illi sacrificanti,vel denique assistunt consentiendo, de moraliter cooperando: sic magis, inquam,dicuntur Os EHeb. I.
serentes, non tanquam principia per se , di immediata actionis sacrificandi, quod est proprium sacerdotis verum enim sacris cium offerri non potest, nisi a vero sacerdo te, ut B. Paulus ait, & solus sacerdos rite ordinatus habet potestatem in vero corpore , 31 sanguine Christi) sed tanquam cooperantcs, ut loquuntur, extrinsece ipsi sace dotii nam in moralibus, qui aliquo ex praedictis modis cooperatur actioni, potest ab illa etiam denominari: sic enim dicitur ii micida, qui consilio iuuat, vel comitatur, homicidam, protegendo illum: sc etiam dicentur osserentes , qui aliquo modo comperantur exterius oblationi: unde fit, ut tanto persectius quis osserat, & offerendo pro se , proque aliis satisfaciat , quanto vel magis,vel pluribus modis sacerdoti cooperatur; cum tamen sacerdos immediatus si
minister Christi, & diapensator mogeγiorum Dei, ad ipsum i. spectet huius sacrificii e
sectum ex opere operato , ut dici solet, in- fallibilem applicare,cui magis sibi libuerit, vel licuerit, siue totum, sue partem eius, ut optimE notat Suarea i maxime curare debe- 'ρmus, ut sacerdotes pro animabus iustorum in purgatorio igne degentium , o fierant, Ssacrificent. Sic sancta Monica, vi Augustinus filius testatur, imminente die resolutionis suae, non cogitauit suu corpus sumptuose contegi, aut condi aromatibus, aut monumentum electum concupiuit, aut curauit sepulchrum patrium: Non. inquit Augustinus , Hyamandauit nolis ineu tantummodo memoriam itii ad ahar. Σὸi Arei d sideratiis, indestres dioensari ciesimam, qua aes stim es ehirographum, qtiod erat contraritim nobis . Sic & Ambrosus hoc sacrificium pro Valentino exquirebat, dicens: Date sacramenta caelestia, animam piam nostris oblationibus prosequamur; sciebat
enim,quant uni inde emolumenti eorum animae essent habitura . Quare non temerὰ, ait
Chrysostomus , hae sub Ap sotistantita
Derunt , Ct in tyemendis GDeus defunctorum Mattir commemoralis , tint enim inde tui, mutitim eontingere Aertim , muniam Utilitatem. Offertur enim in illis agnus sine macula , cuius comestione populus Israeliticus liberatur, S cuius sanguis paschalis superliminaribus positus, Anselum
vastatorem compescit: erigitur in illis serpens ille aeneus , cuius aspectu in sernalium morsus serpentum sanantur e paratur tandem in illis mensa , vi Dauid loquitur, ad uersus eos, qui tributini nos. Quare ab ipsis destinctis tanto affectu desiderantur, ut
nihil magis o se tanta solicitudine I defuncto patre suo illa exposci consueuisse Caniati pratanus resera, ut, si quando ipse pro illo celebrare , alias impeditus distulissetist tim illi appareret in somnis, & manibus ostensiis, plagis plurimis vulneratifullum uti-
293쪽
que , quare patrem filius non iuuaret, in-. Ohod Icti, cere amueret: quin & veridica narratione semita, oster-ldidicisse ait, quendam defunctum d poenis re . purgatorii, cuiusdam sanctissimi viri precibus, subito reuocatum ad vitam, qui se animam cuiusdam, bene sbi Olim noti, vidisse,& audisse in purgatorio referebat, quae, dum grauissime in igne torqueretur,exultabunda exclamabat; Eia miserisordes hDὰtis,nee in em oblitus es mei; a qua ani-1ina cum unus, qui in poena ei consors erat, unde nasceretur tanta exultatio , exquireret ; merito, respondite exu talianaa tri
pudis : quia mihi seire a Domino datum est, in hoe insanti natum puerum, qui longὸ possit futtirtis presbter , in eius missa, quam eHebrabit primam, ab his poenis ad reqvitem
Et sane si commouet nos pauperem egentem videre, di eo magis, quo magis eum egere conspicimus; cur nos defunctorum noi commouebit necessitas, quae tanta est,ut maior esse non possi defunctorum, inquam , in illa caliginosa nocte positorum , in qua nemo potest operari,in eoque statu,ut iam, amplius nequeant villicare, viatoribus co- similes, qui e longo itinere ad esuitatem, propriam noctu peruenientes , eius portas occlusas reperiunt, nec illam ingredi queut; sed tandiu foris sub dio coguntur manereia, donee,transacta nocte, aperiantur: sc , inquam, illi coguntur noctem purgatorij se re, non quidem rore, aut guttis noctium
aspers, vi sponsus in canticis, qui expectas Cant. 3. a.lde nocte,aiebat: Caput meum pDntim eri Hre, ct concinni mei . tittis noctium, sed caput aspersi ignibus,& cincinnos guttis fam-
meis vltricis manus Dei. Vnde merito ad nos,qui illos iuuare possumus,exclamant, ut
Mili, sacrificio, quo super omnia pro illis
satisfacimus, eos iuvemus e Panem itaque
Consilium semper a capiete require.
1 Constitim qtita, ct quam necessuritim in
-diis ad fine rei alicuius con-l tingentis obtinendum,necessariis: quare consilium requirere,est primo prudeliae munere media inquirere,& cirosistantias ad he- ne operandum necessarias:na eum hene opei rari finis prudentiae st,ad hune finem in singulis negotiis idonea quaerit illa media per
consultationem. Vnde Philosophus: pG-l Arist./.ειώ. lentis, inquit, maxime opus eri rem eo H- tarem Et Liuius eum laudans, qui nouit prumta denter alios consulere, ait: Saepe auditii oti primum esse virum, qui ipse confulas, qtisdin remst. nam, ut inquit Tacituso pura intrio . Minaimmma fortuna auspicys, ἐν cons*s, quam /tetis, ct mansitis geruntur: Vnde Sapiensi
υμι sapiens in notiissimis tuis: nam,ut ali-lao bi ait: Cogitationes eoninus roborantuν, OlProu. aQ. gubernaetidis tractanda Iunt senar Ex quo Sapienter Euripides.
Viri prudentia faeis, si bene hahitentur
Itim . familia: is ad bel a magnum eius
Coninium enim sapienter inutim, mul
Vimiri imperitia Ceia eum mustitudine deterius malum es. Sapienter quidem initum;eum non ab omni obuio consitum quaerendum sit, sed ut ha
A Sapiente, Graecus: ab Ommi prudente . S. - . Syrus: ab omni perito: nam eum satuis nulluest habendum costium. Vnde Ecclesiasticus: cum fatuis, inquit,eonsitum non haseas, nonJEeoas. o. enim posuertim dirigeri,nis quae eis piaeent. Et sapiens ille censendus est,non qui alta,&sublimia de rebus naturalibus speculatur, deq. rebus varijs mira nda loquitur, quales olim fuerunt Oratores, poetae , philosophi,& quales etiam nune multi Christiani, quibus multa cognoscere est animus, & pauca lopere praestare, sed qui prudens est, ac pertitis,qui nimirum media seligere novit,apta ad virtutis gradiendum viam. Nam, ut Iob apposite monet, Timor Mo- Iob dis a Lmini ipsis en sapientia, ct Hradere a malo,4Vera sapie intelligentia. Quae verba Greg. Narianae-ltianus declarans,ait. Vera sapientia es otia i i 'M proba,ct hones,ct apud Deum piaria mens, ou. NAE perquam pura puro coniunguntώγ, ct recti reeso forian P. Est enim intelligentiae fi di nis,ut docet Ambrosus,recta operatio: qua--,ahe stultus ille censendus est, qui rectam intel iam. s. ligentiam eum prauo coniungit opere;& ille sapiens, qui par pari copulat, rectam nimirum intelligentiam cum recto opere; de qua re fusus in documento secundo. Hinc
sacrae liter, iudicium,& iustitiam , idest re-lnes. ras.ctam agendorum intelligentiam,& ipsam ratai. tionem stequentissimὸ iungunt,ut est in plu-In io s. r. ribus Davidicis psalmis, in Prouerbijs, &sProu. I. s. Habacuc etiam conqueritur, quomodo iu-lct a. s. dicium perueniat usque ad finem hoc est adl Hahae. r. rectam usque operationem. .fimu
294쪽
aeuod cuique, licet sapientissimo, sapientes consulendi sint, sist maxime
erarem rit A est post primorum parentum I s En peccatum hominis ignoratia , l l Vt pauca admodum sint, quae 'l i certe , vel elare cognoscat eu Egesta Plurima Viria ea, quae, cum cer
tissima aliquando, & verissimas bi visa sine, deinde accuratius consderata, vel dubia , vel falsa , vel talia , ut etiam lpudeat in ea iantentia fuisse, fateatur. Hinc Gregorius: In peccati, inquit, poena, in mundi perererinatione , se Mitio tantis eaeitate pere si mias, in nobis ipsi ignesi simus : nam, Lee meritatis femel ab animis MLyra riptissa, nisu in ea praeteγ ignorantia tenebras remanet, qua causa es, ut fe-quenter in fossam peceati Ialatur. ct tamen laenorete quae si deinde , quantum a nostris animi pastionibus augeatur, consideremus, non erit, qui, remoto fidei lumine, in- 'igenue eum Gregorio non fateatur, plenosti nos esse tenebris: nam scut ardentissima siti laboranti nihil melius , dulciusue videtur aqua, quia iuxta dispositionem suam illam iudieat: sie qui cupiditate aliqua , vel perturbatione inordinata percutitur, longe ali ter iudieat semper de rebus, quam re vera se habeant. Cum itaque singulare huius tatae ignorantiae remedium sit, consilium a sapientibus exquirere, optime Tobias filio praecipit, ut nihil sne consilio aggrediatur, dicens: Constitim Vapiente, prudente nimirum , & perito, semper require . Quod faciedum ex eo etiam liquet, quia , eum non sicut Angelus solo intuitu , ac momento valeat homo naturaliter rerum c - lgnitionem absque ullo labore acquirere,sed necesse habeat rerum multitudinem, & infini tatem, ut ita dicam, opinionum pedetentim cogitatione percurrere, paulatimque progressiam de una ad aliam rem facere, sicq. consequentias rerum ex antecedentibus caulsis, longo examine,& circuitu colligere, non
dubiti saeilius a multis multa, quam ab uno cognosci: nam quemadmodum de scintillis lumen accenditur, sic copulatis multorum gentibus,qus antea diuisae erant, solidius inhumanarum rerum administratione prospiciunt, & qui antea singuli, ut dici solet, duos
tantum oculos,ac manus, pedesq. habebant duos; unde non omnia circumspicere, atque attingere poterant; nune quasi coactis in unum coetum multorum oculis, ac manibus, uniuersa lustrare commodius, di contrectare possunt.
Quare sapientia in prouerbiis βρο,inquit,
in eon IVs habito, ε, e Mitis intersum evitationistis, hoc est, ubi sana,rectaq. con- si11a manent, & quaeruntur, ibi sum praesens,& quae recta sunt, suggero,cositationibusq. eruditis, quibus prudenter aliquid gerenducogitatur, intersum, ita ut ostendam lumine meo, quid faciendum sit. Ob id prudentissimis, ut etiam sanctissimis viris semper curaefuit, omnia in consito sacere. Sic Artaxerses persarum , & Medorum Rex, quem sacraeliterae Assuerum vocant, licet uxori suae Vasthi, mandatum suum contemnenti, ehementer iratus esset; haud tamen sine consilio sapientum, a Regno eam excludendam cessiit: sed interis eati iesupientes,ait sacra Scriptu-i. ra , qui ex more reaeio semper tui aderant,l
propria causa errore aliquo deciperetur.
Salomon ex mortalibus sapientissimus, post acceptam sapientiam, prudentiamque multam nimis, & latitudinem cordis, quasi a s renam maris innumerabilem, ita ut Deil testimonio, nullus ei similis retroactis tem-liporibus surrexerit, neque post eum surrecturus sit; illud magnificum Domini templum extruere cupiens, alienigenae regis auxilium poposcit, qui, misso ad se Hiranfilio mulieris viduae, quicquid , diuina sapientia suggerente, proe clarum in templo Domini, vel in sacris vasis moliebatur, ministerio eius, ac dispositione perfecit: idque etiam Dominus faciendum nobis docuit exemplo suo, non modo cum superioribus,& aequalibus, sed etiam cum innias, di subditis, quos dono consilii saepissi e donatoseognoscimus: sic enim ille, cum turbam i multam , quae cum eo erat, insigni miracu-Fqlo reficere constituisset, rudes discipulosi consuluit, licet ipse humano auxilio , atque consilio minime indigeret e & alibi: Con l reον, dicebat, tibi pater , quod affrendi-
reuelasi ea paruulis, docens, & consilium rudium aliquando prodese posser quibus non inepte addideris vulgatum illudi Et quandoque olitor Dis opportuna
Hi ne & Augustinus r Ego, dicebat, fenexi d iuuene, ct Episcopus tot annorum a eoAl lega, ne dum anniculo , paratas sum δε-l eeri. Sanctus etiam Arsenius, vir non modo sanctitate , sed etiam eruditione conspi-lveuus, qui in seculo Imperatorum Honorii, c& Arcadij magister suit, eremum adiens,uti lMetaphrastes ait, non modo monachos san- ctitate , & doctrina praestantes consulebat; Esed indoctos etiam, ac rudes, ut salutaria ad progressum in virtute faciendum consilia ab illis acciperet. Sanctus Raymundus , ut refert Leander, vir doctrina cele-liberrimus, post acceptam a summo Pon t tifice facultatem abdicandi se ab Episcopa tu, sancti Dominici religionem complexus,
296쪽
Homines ab hominibus decendi. Prou. I. I.
nocentia, dicebat, quod non docebat. Quare cum aliquando a quopiam admoneretur Diacono , vix adduci potuit, ut crederet, se errare potuisse cum Ange lorum a sisti: ntia; unde in oblatione salutari eosdem interrogans,num vera Diaconus nuntias et responderunt i Atistitia et , num vera siqvssur ;quos cum iterum requishset senex, cur ipsi illum de re tam grandi non docuissent,dixerunt : Deus i a dis βιι, ιι homines ab hominibus eorrigantur. Quibus omnibus exemplis , di rationibus satis apparet, nolle Deum, illos nec per se , nec per Angelos informari , qui homines magistros habere pollunt. Caueamus itaque, ne consilium sumer
aliquando praetermittamus , sed asu est mus etiam in leuioribus , S ijs etiam , quae nullo negotio videntur posse comprehendi ut multos sanctos se eis te legimus, semper consilium exquirere : quod si sapiens tibi satis esse videris, audiens tamen, ut ait Salomon , Sapiens sapientior erit, O intoui mgubernaetiti po sedebiι: nam ficut pyropus auro inclusus , haud pretium perdit, licet auro pretiosor; sed potius valorem augeti ;ita nec ideo tu desines usse sapiens, si auro alieni consilij sapientiam tuam exornes, sed fies pretiosior, di sapietatior .
stioni propositae, etiam naturali, docte respondisse legimus, ita ut nescientes illi,vn- Σ, de beato viro tanta scientia contigisset, ob - -h ,δ stupescentes dicerent, quod olim de Christo laudiit Muomodo hie titeras fit, eum non Ioan. 7. Is didie rit I Quare ut eorum ipse admiratio-lni occurreret, respondete mihi, ait, quid prius, sensus, an litera λ illis autem asse irentibus . quod sensus esset auctor, atque inuentor literarum; igitur, sibintulit, cui sapiens quis
auὸd sapientes illi simi consulendi, qui
non humanas scientias ,sed mirmistes practicὸ iudicerunt. DOCUMENTUM II.
sopho , in unoquoque genere dicatur ille, qui bene ce tinc, Si de iis, quae ducunt ad fine, diiudicat, ut in genere me dicinae , qui de sanitate , & in genere negotiationis,qui de lucro; simplici ter tamen ille sapiens dicitur, qui, ut ait S. Thomas , bene de ultimo hominis fine , S de perducentibus ad eum , dijudicat mana Via. Z g. pientia, inquit Augustinus , nihia aliudes, nisi humanarum, diuinarumque, quae ad beatam sitam pertinent, non scientia
sibium'; sed er diligens istii tro . Quare
eum simpliciter, Sc absolute sapientem consulendum cste Tobias hic doceat non quo Dcunque sapientes st nobis confiuendos esse liquet, sed eos , qui de Deo, & de his, quae ducunt ad Deum, bene nouerint iudicare , cuiusmodi esse pios viros, & eos, qui virtutes exercent, in literae expositione diximus, cium vera sapientia, non literis acquiratur
sensus incolumis est, hic literum non requirit: quippe beatus vir ex lumine intelligentiae supernatii ratis contempldibatur creaturam mundi, tanquam magnificum, S stupendum opus Creatoris Dei, atque in hae contemplatione quarum lis et rerum naturam, & proprietates ad lauda iam summam Dei sapientiam eonsiderabat.
Multi enim in Academiis, At publicis scholis ingenuarum, & liberalium artium disertissmi. Sapiensas tantiam fiant, ut Ieremias ait, adfatienaum mutam; qui sanῆ, licet didicerint de Deo disputare, deii. altissimis re rum causs . alijsq. sapienter consulere I tamen cu insipientes erga se ipses sint, prau ἡ-que viventes, eorum scientia uoltitia potius appellanda est, quam sapientia. Etenim, teste L. Paulo , Sapi/uria huitis intindi Itiltitia os apud Deum: nam, & quae maior stultitia esse potest,quam Deum scire, virtutum definitiones, diuisones , & proprietates, nec Deum , ut decer, venerari,inec de
virtute vel ad minimum inquirere Quid stultius, quam nosse, quid faciendum sit, illudq. phalerata verborum tractare eloquentia , aliosq. docere, A nunquam sibi, quod est rectum, persuadere, aut executioni mundare tii de Cirtutibtis, inquit Richardus,
tuatis odoram mi fu .um in mηγiltis di- sed diuinitus a Domino per Spiritum sanctu accipiatur e unde sanctum Antonium ali-sseγnendis ntilium stiluin imponis. de inti quando u philosophis tentatum omni quis irati instrumento inunιι γ g Fiatu ; nar o
297쪽
enim habent , ct non odo sunt: seu, qtim modo δε oporteat in bono opera exerereri nec tam/n Utile friactum boni operis per experientiam capere: se manus babet, ct non .
I t. Haec ille . Et quidem aliis sapien-mm , . tamen stultissimus suit Balaam ,
T , qui cum in montem ascendisset, unde om-l ' 'ostia intueri posset, magnumq. inde hominuexercitum conspexisset, sensi , N annuntiauit illis , quae ventura erant, & pericula,quae post mille annos erant subituri, R ignorans, se post paucos dies interficiendum ; sitima , nesciuit praecauere periculum. Architophel etiam, qui adeo in rebus bellicis exe citatus , & consilio praestans suerat, ut d α. Res . 1g.leo dicant sacrae litcrae: Constitim A=ehito
eon Ieret Deum: se erat omne eonsi iuni
c γ cum esset eum Ab sin, cum tantae prudentiae, S sapientiae vir esset ersa caeteros, erga se tamen adeo demens fuit , ut desperatione compulsus , laqueo se ipsum suspenderit: nam , ut ait sacra historia , UL
& docet Moyses , dum altiscitis, εώod do-l euerim Coa praeotis,atq; iustitas ut mans distili mihi Dominus Deus metis r se Deietis ea in terra, quam possesseri oriis, o ob- suspenderit: nam , ut ait sacra historia , Una .RM. vla dens, quod non fuisset festim eon sitim
suspendio interke. Sic Pharisaei Herodis tempore , ex sacris ii teris Christum natum Maiagis regibus indicarunt,quem deinde nec miracula iacientem sibi ipsis nouerunt e sed Matii. xlmMiser . dicebant, votamus a terisnum 38. videre, omnes illis similes , qui arcam licet lGdeonstruxerint, in qua Noe diluuia influentis undas superauit; ipsi tamen ab aquis sunt diluuii praefiscati . Quod si talium sapientiam stultam noli1- peccatorumimus dicere, salsam tamen peccatorum , ut 2 Di dicamus , nectae est, quod intellectum licet illustret, a passionibus tamen impedita, quomodo lumen solis impoditura corpore
opaco,affectum haud mouere valetiobseura--m enim es, ait Beatus Paulus , insepiens Rom. . adca eorum, ct etianuerunt in regitationi
Non hac itaq; sapientia intellectiva tanis. tum, tua, quae etiam assectiva obseruan 'ς ltiam habet mandatorum Dei,nobis est consilenda; quam veram sapientiam, vereq. s. pientes ese, qui eam habent, supra diximus, seruabitis, imptilitas vermi hoe est enim ' pluta Gesra sapiamia, ct intelleiam coram ρο- de sui pisis , Ut audiemes initiers praecepta haec, tesset
Docet etiam David, dicensa Institim δε- famaipientiis timos Domini . non quidem se-onimiicundum eius essentiam, ut ait sanctus Tli secendas.T .a.a q. mas , sed secundum essectum: quia primus0opora sapientim evictus est timor .Domini: QuodHesset,
& ipsi docuerunt Ethnici; unde Tullius Uisi
ceptum consulere debemus sapientiam sine peccato, undE Ambrosius: Aduerten-1 ιν ti a
dum, inquit, quod in aeqviisendis conssifflin A.εa. purimiam Catit Citae probitas , Cistinum , praerogatiua, henetioIentia Uias , Destituosis gratia: quis enim in eoeno fontem requirat i quis ae turbida aqtia potiam petat 3 itaque Mi taxinis en , ibi intemperantia; bi Citio=tim eo tiso, quis inde sibi aliquid lati=tendtim exsimet y quis utilem iudieet eaus alienae, quem videt inutilem Uisa Dis y quomodo enim potero iudicare lConsci Iti, eum constio seperiorem , quem vide o mo-lsbi prius cmribus inferiorim psepra me d/bes esse , eviillulare debet
me committere paro . An ne ram iri
neum putabo , qui mihi δει remitium , qui non diati j se mihi eum meare eredam, qtii ibi non maest y euius animtim volve tes seeupant,libido ritiineit, anarisia subiti get , eviditius p/γttirhary sicut enim stultorum est a meduo conssium in negotiatione quarere , S il negotiatore de medicinaiuum de istis medicus, & de illis negotiator sit L consulendus, iuxta illud et Nati ita δε m/ntis, de bobus na rat
ita cum finis humanae vitae Deus st,ad quem nos, & nostra dirigere oportet, de eo, de lique eius via quaerere ab illis, qui eum non
sapiunt, & a quibus ipse longe abest , stultiiumum est, notum est enim prouerbium adne βιον IIra eripidam 'r ab Apelle in quendam sutorem , qui ultra crepidam de spicturis ausus suerat sententiam serre r υιὸnim , ait Plinius , de pictore, sculptore , Alpiis..-ω Aore, nis artiseera i teare non decet, italao.M.a.
ni apiens non potes perspisere sapientem , Et Aristoteles,rim qiisque, ait, iuἁieaι ea, qua cognoscit, Θ ipsorum bonus es iudex ,' A M.
ita ergo in unaquaque re bene iudicat, quiliiseris. ain illa est eruditus , & experientia doctus, quam nullo pacto habent male disteti sa-
pientes . Quod si contingat aliquando, nos bonum aceipere a peccatore consilium, non tamen
illud sequendum, nisi a probo etiam viro stlMapprobatum . Vnde Lacedaemonius , ut ex Plutarcho Gelliux refert, dum aliquandolGHI. L. IR
de summa Reipublicae, quid nam videlicet . jesset utile, di honestum , deliberaret, cumi homo quidam turpitudine pristinae vitae dii inoptauum, famatissimus, lingua tamen , di facundia quomodo se nimium quantum prasiabilis, sententiae di- inuendum cenda surrexisset, consiliumq. suum,quodq. loportebat fieri suaderet,& acceptu omnibusjesset, de consequenter ex eius sententia fiatu-l
298쪽
rum esset populi decretum, unus ex illo primcipum ordine , quos I.acedmnonii, aetatis, dignitatisque maiestate, tanquam arbitrosi& magistros disciplinae publicae verebantur, Ephorus nomine , commotus, irat Oq. animo, exiiij t, nulloq. pacto sequenda esse, quae ille bene docuerat, docuit, nis primum eadem alius, bonis ornatus moribus, repeteret, ne praui hominis sequuti consilium vi derentur . Simile est, quod Tullius de Phormione Peripatetico reseri, qui cum aliquot horas de officio imperatoris, & re militarie ram Annibale Poeno imperatore praestantissimo disputasset, interrogatus imperatori quid de Phormionis oratione sentiret, libe-rh dixit, se multos deliros senes vidisse; sed qui masis, quam Phormio , deliraret, vidi
se neminem , quod ea, quae ipse non esset expertus , vellet caeteros edocere : quare vera
sapientia illa est, i qua, veluti e fonte Par disi, quatuor emanant sumina, quae paradisum irrigantia foecundant. Sic Bernardus r ex Cna, inquit,sapientiae vena urritis quadripartita processit. Et Ambrosus e Ganima , inquit, quae erasta eL , non ex ea, quae
inetitia, fons ise procodit, ει irri et paradis,m, hoe eLi quaedam diuersarum fratera sirititiam, quarti tint quatuor intria, inquis pientia isa diti idit tir: Et subdit qtilastini qmtuor initia cistutum , nis Untim priadentiae , alitid temperantiae, tersitim δεγιιttidinis, quartum itisitiae, quae etiam δε-pi mei htiiusmodi ex nUris assumpta , in suoru cripta Iibrorum transtitiγtin λ sic ille veram habet sapientiam , qui prudens media ad finem necessaria considerat, qui iussus debita Deo, proximo, & shi ipsi praestat, nec aliquem laedit: qui sortis nulli ce dit diis euitati; sed & in veritate persistit, &in bono sortiter; qui temperans nunquam modum ti ratione prascriptum excedit: prudens , inquam , de maturus in deliberatione nam canis celerius pariens, caecos edit catulos . Hinc Octauius crebro illud dicere so
Taiatim eonstitim longe praefantitis espraeceps Mutem semper habet comitem poeni-
Iustus in consultatione, ita ut non proprium commodum, sed eius, cui dat consilium, respieiat: neque enim seri potest , ut qui in dando consilio, se ipsos respiciunt, sequantur iustitiam : nam imposmiti es, ait soannes seres barien . quemqtiam iti itiam se pe- etiniam i*tii; adit enim enitiis forum quilibet a arebis, aiat aher,m eontemnet, aut torqueλων Atera, metioris /xpers. sc enim aliorum causam suam facit, Λ nemo in sua causa recte iudicare, aut sentire videtur: vnde apud quosdam lex est, ut qui habent a gros vicinos, ii non admittantur ad cons-llium aduersus vicinum , belli suscipiendi , i uasi ob priuatam suam causam recie cons-llium dare non valeat. Hinc Gregorius,n L inlus , ait, Metisγ Mi ad eonsiritim h=ὸ pota I ret A. tes, quam i non sua , sed te dirigit. quod quam verum si, apparet in infelici exitu regis Angliae Henrici Octaui, qui, dum moriens,lumine diuino illustratus, ad Romana Ecclesam, a qua misere deste erat, cogita rei redire; omnes suos consiliarios , praeterv num Episcopum Stephanum Gordinerium, Ecclesiae metuentes amittere bona, qua male acceperant, super hoc requisitos,contradictores habuit: unde misere extra Ecclesiam Romanam postea interiit. Fortis in dicenda veritate: nam, ut Crestorius ait : Vtiti non es constitim , etis ro-htir fortistidinis deest; neque edim respicere iaciem hominis, cuius sit gradus, Z: conditionem, debet ; etenim nihil peius consulenti accidere potest,quam consiliarium adolatorem reperire , qui taceat veritatem , scutit neq; csroto peius, quum medici , qui et bladiatur in applicandis, & corr endis necessariis remedijs. Temperans in seruando modo, non quidem illud praebendo consilium, quod ira, aut particulare aliquod Odium, sed quod recta ratio, de lex diuina docet, atq; praescribit. Haec vera sapientia , quam solam qui habet , iuxta Tobiae praeceptum, consul cre debemns, utpote vere sapientes. Constitim itaque a sapientepergus N.
Henrici viii. Angliae restis infilixeritus
Omni tempore benedic Deum , &pete ab eo, ut vias tuas dirigat, momnia consilia tua in ipso perma.
neant . I Deus omni tempore qtiomodo benedia
a Exponitur Ioetis Lucae, i s. i. oportet se
cte. Benedicitur Deus, plando, & precando, ut gloria, &maiestas eius in omnes orbis partes diffundatur, de ab uni uerso mortalium genere celebretur ; nam, ut ait Ambrosius: itine metis benedicitur , etim Ludibus agnis extolii-ttir et Et Richardus: Benedi sanus, ait. Deum,
299쪽
eiam gratias ini re imas pro honeseiri eoI- l Quia, ut addit Graecus ; non enim es vilia , ' - . latis, quod non semel, aut bis, sed semperi gens, qua consitium habeas, sed ipse Domi- iest faeiendum. Omni tempore, Nimirum tempore congruo , statuto , sedulo vacans diuinis laudi-ntis omnia hora dat, O qviaeetinque totaerit , humiliat, prout viais.YEt Syrus e sytis.
niam omni popialo non HI evita io, feci ipshus i nam qn modo sacra scriptura impos-l 'Dominus dat omnia Mna, O ilitim, qtiems bile dicit, aut numquam fieri, quod exe-lJEMet, humitiat. Hebra us: suoniam non Hebratis. qui est disicillimum,aut raro illud fieri pos- eLI in hominis manu eonstitim aliquod, sed se contingit, omni tempore, dicit Tobias, in manibus Dei, qui oti henediEtas, qtira fieri oportere , quod frequenter iaciendum omnia, qua voti faetet, latamq. htimitia- est; maxime quia communi etiam,et ustatoli his, O iuum Maisabit, Sane , ut B. Paulus loquendi modo,omni tepore id seri dicitur,t attinusserentes non fumus cogitare atiquid 2.Cor. 3. 3. in quod tanto affectu incumbitur, ut idem l lex nobis ined fine ensia nosra ex Deo es: fiat qnandocunque, & quotiescunque steri aliquid, nimirum, quod excelsum iit, & n potest; sic de homine studioso dicitur: omni turae ordinem superet, qualia sunt Omnia , tempore studet i S de puero intemperante,nquae spectant, X ordinantur ad fidem,gratia,
.lomni tempore comedit. Ad quem etiam, meritum, di salutem sternam i nam sicut modum communiter Sancti patres expo- corpus graue , N in centrum terrae propen-
.lnunt verba illa Christi: πωtes tempeμ ora- sum,aliqua leuitate sibi non debita, S alis,l e t& in Actis Cornelius Centurio dicitur pernicibus ad volandum egeret; ita homo, vir religiosus, di deprecans Deum se imper, non dico ad opera, sed etiam ad cogitatio- qui tamen cibum,potumq. eapiebat, alijsq. nes illas exculsas, & supra omnem naturam negotiis vacabat , utpote multorum dux suam , auxiliis non debitis,ac gratuito conmil itum . cinis , debet admoueri: se Tobias docet 13 Et peto ab eo, Ct vias itia, dirigat, hoc consilia ipsius , hoc est discursus, di rati i- est,uι ipse opera tua gubernet,& resat Deus: nationes ipsius non esse debent, quomodona , ut alibi diximus, frequentissmum estna se ipso, vel ab alijs ereaturis adiudicari .lin Acro eloquio viam, & vias pro opere , &l possi ad caelestia capessenda; sed omnia in
peculiaribus operationibus poni: nam eum Deo solo collocanda sunt, qui solus illum via, secundum communem intelligendi mo-lide talibus edocere potest, simulq. auxilium dum, spatium illud terrae sit, per qnod am- ad illa praestare : vide docuin. 3.bulatur,& transitur ab uno termino ad altu, a termino nimirum, quem vocant a quo, ad
terminum ad quem, in moralibus teste Gre-steti odia omnitus, in omni temporegorio, viarum nomine, actiones humanae 3 I r.
designantur: unde in illis verbi, iob is,is benedicendus sis Deus, maxime ne consederasi stas measὸ quid viarum no-il pro beneficio Redemptionis.
mine, nisi actiones denuntiaturλ Hinc enim
per Ieremiam dicitur: bonas Deite vitas C/- l DOCUMENTUM 1
sras, et sudia vestra, quia seut gressibus l
corporeis ab uno termino ad alium perue NI A tempus habent, inquienitur, ita gressibus actionum nostrarum e , pccles astes, opportunitas scihac vita peruenitur ad aliam r quare, ut ilia II 1 licet omni rei, vel negotio : lli rectae sint, scut docet Tobias, a Dominos tempus nascendi, O temptis assiduis precibus est sagitandum , elim non morrendi, temptis plantandi, itam Iabore nostro, quim Dei clementia illae ct temptis eueti hytiodplam rectae fiant . Nam, vi sanctissime docet eon utarum eH; temptis oceidendi, et temptis δε- .leilium Tridentinum,in hominis licet sit po nandi; temptis defruendi, et temptis aedi testate, vias suas cureas, & malas facere ; eandi; temptis sendi . re temptis ridenai; rectas tamen, ct bonas haud potest saceret ita ut fatuus omnino ii Ie censendus si, qui sine diuina gratia i unde efficaciam gratia: Daliquid extra tempus suum operatur et nam, vias nostras dirigentis, comparari potesti ut est in prouerbijs , otium , operam per- Angelo, qui Loth de ciuitate Sodomorum,ndit: & scut poeta ille dicebat:
M NIA Ompus habent, inquit Eses 3. I. 4 Eccles asses, opportunitas scilicet omni rei, vel negotio rtemptis nascendi, O tempus morIendi, temptis plantandi, O temptis eueuial,qtiodplan- liberauit. Dirigit ergo Deus gratia sua , nobis cooperantibus , semper vias nostras, quandocunque , remotis impedimentis , S: eomplanatis Obliquis, asperis , S tortuosis tramitibus , in praeceptorum diuinae legis obseruantia expeditius incedimus: quod ,
ut fieri possit, consilia nostra in Deo fixa permanere debent; unde subdit idem Tobias: Et omnia eonfia tua in ipso permaneat.
Et data non apto tempore vina noeent.& Boetius ait:
Nee quas ipse eod euit, Misceri palitur vices. Verum ad benedicendum Deum, seu ad diuinas laudes persoluendas, aut gratias
300쪽
DNm. 23. 7. 8. Redentionis heneficiu peculiares gra fias exigit.
Redemptionis beneficiuomnium maximum.
agendas, tempus omne congruum vesperti-lnum , matutinum, meridianum,nocturnum, diurnum, propstrum,aduersum & quodcunque aliud reperiture omni tempore, ait Το-
blas, lenodiee metim: Et quidem scut omni tempore ab eo gratias accipimus I ita omni tempore pro eis, quas licet nobis,gratias illi reddere debemus,& praecipue pro maximo omnium redemptionis beneficio rnam, ut Augustinus ait: eaetera Dei beneficia , quae multa, cla magna sunt, lute vini eouara, splendorem, O dignitatim suam quodammodo amittere Uidentur. Quar ieremias r Ace , ait, dies υenitin , disti Domantis,'non dicent soror Vivit Dominus, qui eduxis stim I an de terra AEgypti; sed Citiit momintis , qui e xit o addisit semen domus Israel,de terra Aquilonis , ct de e tinctis treris, ad quos eieceram eos: ubi loquitur propheta non de liberatione a captiuitate Babylonica, Aegyptiacael liberationi nullo modo comparanda; sed uti explicant Hieronymus , Rabanus, Hugo, &l S. Thomas, de liberatione a captiuitate i daemonis, docetq. proinde Ieremias,in comparatione huius liberationis, non esse deinde dicendum: vivit Iehiaua,qui eduxit Israel de Aegypto; sed qui eduxit de terra Aquilonis, de captiuitate drmonis. Hine Zacha rias apud Lucam: Benedistis, ait, Dominias Dem I MI, quia si tanti, o ferit redemptionem pisbisse , quas dicati mihi quidem benedicendus semper est Deus , qui fecit,&creauit nos, qui nos eripuit de sexuitute Pharaonis , A terarum gentium et at praecipue benedicendus, in Cistutiit, ct feeitrerimptionem, Sc. Visitauit quidem , non sicut antea per prophetas , & Angelos, aut per aliam creaturam, sed per se ipsum e visitauit vineam suam a peccato, & singularistro superbiae depastam , S consumptam asperseeit q. eam super filium hominis , quem sibi ad hoe confirmauerat: qtiem suus δε- Iiti, hominis, ait A vis intis, nis quemaeon masHi tibi , magnum stiniamentum ,
inerepatione Unistis tui, ait Domino David, peνibtini: Videamus , intelii eam tis, ait Augustinus , quasent ignisuccensa, o Anfra. avid inerepatiis Chrsus p peeeasa ab
increpatisne viaistis eius perierunt; sed quare peccata igne disti uritieeensa, ό Uufa Omnia necata duae res faetam in homine eupiditas, ct timori: cupiditas boni, de timor mali: amor quippe succendit, timor vero humiliati ideo peccata mali amoris igne . succensa sunt, peccata mali timoris effossa sunt: succensa itaque igne,& sussessa, omnia scilicet peccata, ab increpatione vultus Dei perierunt; unde vinea Domini a singulari fero emi herata: visitauit Deus medicus ho. minem aegrum, ut illum sanitati resilueret: beia Mit, Augustinus ait, Minoitas Ce-lstra,wominum esse medietim Mutis nostris, atatis aeterna, qui, mira res, medicinam sumpst, nosq. suo liuore sanauit:& quis aliquando talem non dico reperit, sed excogitauit medicuin, qui, ut aegrum curaret, seipsum infirmum redderet quis talem chirurgum , qui saucio cuipiam, proprio vulnere ; N sanguine mederetur visitauit sane, ut redimeret: sis auit, ct feeit redempti nem plebis suae: dura nos quidem tenebamur peccati eaptiuitate: ipsa redemptio, ait Augustinus , ctimae euptisitatem nosram, Umde enim redempti,s non estiui pNos itaq; captiuos peccato redemit Dominus noster,no sicut olim Israelitas a seruitute Aegypti, nullo soluto pretio, sed cornu saltit1s in ligno crucis erecto : neque enim , dicit Augustinus, potentia Dei di
holus , sed i litia superandus fuerat: gratis
68niandati estis, ait Isaias inne amento ν dim/mini , sine argento, non sine pretio, di quidem magno I empti enim sis ρretio magno , ait B. Paulus, sanguine nimirum Christi; sientes, ait B. Petrus, quod non eoru-ptιhitibias aviro, via amento redempti enis,
lsed pretio sanguine, tuasi agni immaeulati
Ch, si i pretium adeo magnum , ut naturae humanet Omnem superet captum . Quar
Isaias: αtiis eredidit auditui visis, ct ι - ehitim Domini etii multitiam o 3 idest, quis intelligit Deum mortuum propter hominem , di credet y est enim hoc grande mysterium , sola fide credibile: praedicamus , inquit B. Paulus, Chrisum cetiei iam, Iti isqviidem sandatam, gentibus utilem Isuhitiam; sed cur scandalum ρ cur stultitiam , λqnia, ait S. Gregorius,fitim2m hominutis,st
auctor Oitae moreretur O inde eontra eum i
sandalum sumpsi, inde ei amotius debi-
ογμγi Abiait: & Hieronymus 'candalum, inquit, en Itidae s avidise,Christim mori potuisse, quem iiD tanqtiam immortalem exspectant: Gentibus istitem Ititia, quia δε etinium humanam sapientiam, eis sui iamoid/ιών eradere Chrisum eruet iam . Et vere si amici Iob , cum eum in sterquilinio sedentein ,&testa saniem vadentem , vidissent , quem antea opulentissimum, &multis opibus circumsuentem , cognouerant; tanto stupore completi sunt, ut se-lptem diebus, ct septem noctibus cum eo hu- mi sedentes, silentium tenuerint, neque eo
rum quisquam ipsum alloqui ausus sit; quan
t tus erit stilpor non hominem sic affectum , sed hominem simul, & Deum intueri si Α-i chior videndo caput Holophernis principis militiae Assyriorum, abscissum , aestuasse animo dicitur, & prae stuporis , pauorisq. magnitudine , in terram corruisse; quid mirum, cadere prae stupore totam humanam naturam , dum auctorem vita morte damnatum audit λ dum cruci affixum Deum ab homine sentit Et quis sine supernaturali fide eredat, Deum