장음표시 사용
31쪽
et Axiomata, seu communes animi Notiones, adeortinae atque Peri Picuae sunt Enunciationes, ut iis omnes, qui ipsa Vocabula solummodo recto intellexerint, assensum negare nequaquam pollini. Verumenimvero, quamviS liaec ita Ιε habeant D ullas tamen, ii Mathematicas excipias, foro disciplinas ea Methodo conlcriptas reperies; sed alia toto paene caelo ab hac diversa, quunem po per Desinitiones, et Divisiones, inter Iocontinuo concateriatas, atque hinc inde quae itionibus atque explicationibuS intermixtas, totum absolvitur negotium. Iudicarunt enim fer moramnes ac etianinum iudicant multI, qui Icien- iis constituendis conscribendisque animum aliai corant. Methodum istam Mathematicis di 1 inis cisse peculiarem, reliquasque omnes 1llanx respuere atque aspernari. Unde factum. ut. uaecunque in medium ad dia crint, Imilis apod1-cticist rationibus demonstrent, icit tantum verili-
militudinibus, probabilibusque argumentis adstruere conentur, maguam ea ratione magnorum
librorum farraginem in lucem protruderates, in uuibus nihil stabilis involaras atque certi, Iectomnia contentionis atque dii idta plena, et, quonab uno vatiunculis quibulitaui levibus uic qus
confirmatum est, mox ab alio confutatum, ac iisdem armis dirutum atque disiectum: adeo ut immotae veritatiS avida mens, ubi tranquillumi , , di i sui stagnum, quod tuto et prospeIo cui Itat licere ac quo irajecto tandem Optato Cognitionis porta potiri pollet, iuvenire Putar.it, III OPI-zionum impetuoso se fluctuontem Videat mari, ac tempestatibus contentionum Undaque circum- cinctam, incertitudinumque nactibias indesinenter, fine ulla ex iiS unquam emergendi spe, iacta
'' Nordoiciolo tamen aliqui, qui ab hiS seorsim senserunt, atqua lianc miserrimam Philosophiae
32쪽
sortem miserati, ab ista communi et ab omnibus trita scientias tradendi via recesserunt. ac novam eamque sane arduam multisque difficultatibus scatentem ingressi sunt, ut reliquas, ultra Mathesin, Philosophiae partes Methodo atque Certitudine mathematica demonstratas posteritati relinquerent Quorum alii jam receptam, et in scholis doceri solitam, alii novam, Proprio inarte adinventam, istum in Ordinem redegerunt Philosophiam, atque orbi litterario propinarunt. Et, quamvis diu multis quo labor isto irrito successa ista optus fuerit, exortum tamen fuit tandein
splendidissilinum illud saeculi nostri jubar Renatus Des Carios, qui postquam in Math0si quicquid
veteribus inaccessuiti fuerat, quicquid insuper a Coaetaneis suis desiderari posset, Dova Methodo C tenebris in lucem protraxerat. Philosophiaofundamenta inconcussa eruit, quibus Plurima Sueritates ordine ac certitudine Mathematica superfrui posse, et ipso revera demonstravit, et ominnibus, qui illius scriptis nunquam satis laudandis animum sedulo applicuerunt, luce meridiana clarius apparet. Et quamvis Nobilissimi atqus In compara bilis hujus Viri scripta Philosophica Math2maticam demonstrandi rationem aC ordinem Contineant , non tamen ista communi, ac in Elementis Euclideis caeterit quo Geometris Usitata, quanem po praemissis Dcfinitionibus, Postulatis ac Axiomatibus Propositiones earuntque Dei nonstrationes subjungunetur, exarata sunt; sed alia multum ab hac diversa, quam ipso, et veram Optimamque ad docendum viam, et Analyticam vocat. Duplicem enim in fine Reyoons. au Iecun d. Objectiori. apodictice demonstrandi rationem agnoscit; unam per Analysin , quae Deran viam Oseudit, er quam res methodice, et ean tuam a priori iu-xenta es, etc. alteram per Synthesin, quae utitur longo
33쪽
longa definitionum, 'etitionum, axiomatum, theore Nantum , et problematum serie, uis qDiu ipsi ex con- se mentibus negetur, id in antecedentibus contineristitim estendat. scque a lectore quantumbis reAugnante ae Pertinaci a Gen istiem extorqueat. etc. Verumtamen, licet in utraque demon strandi ratione certitudo, quae extra omnem dubitationis aleam posita est, reperiatur, non omnibus ulrR-que aequo utilis atque commoda existit. Plurimi enim Mathematicarum scientiarum plane rudes,
adeoque Methodi, qua illae conscriptae Iunt. Syntheticae, et qua inventae sunt, Analytica EProrsus ignari, res, quae his in libris pertractantur, apoclictice demora stratas, nec sibimet iplis allequi, nec aliis exhibere queuul. Unde factum,
ut multi, qui aut caeco impetu abrepti, aut aliorum auctoritate ducti, Cartesio nomen dederunt, ejus sententiam atque dogmata tantummodo memoriae impresserunt, ac, ubi do iis sermo incidit, solum eisiati res, multaque do istis garrire, nihil autem demonstrare sciant, quemadmodi molim fuit et adhuc hodie Peripateticae PhiloΙophiae addictis solenne est. Quocirca, ut his aliquid Iubsidii adferretur, saepenumero optavi, aliqMUM tam Analytici, quam Synthetici ordinis peritum, ac in scriptis Cartesii apprime versatum, illiusque Philosophiae penitus gnarum, manum operi admovere, et, quae illes ordine Analytico consci ipserat, in Syntheticuiti redigere, ac more Getam tris familiari demonstrares velle. Imo ipse, quam. Vis meae tenuitatis abunde conscius, ac tanto operi longe impar tina, id ipsum tamen praestare saepe in animum meum induxi, quin etiam aggreIIus fui. Sed aliae, quibus saepillime distrahor, mihi illud peragendi viam obsepserunt occupationes.
Gratissimum itaquo mihi accidit ex Authore nostro intelligero, se discipulo cuidam suo, dum
34쪽
Qrim Cartesii Philosophiam doceret, secundam
Priocipiorum partem integram, ac partem Tertiae, mox illo Geometrico demonstratas, nec non
Praecipuas dissicilioresque, quae in Meta phy sicis
vctolitantur, quaestio I es, ac a Cartesio noti dum enodatas, dictasse: atque haec uua, a se correcta. nissiae aucta ut lucem aspicerent, amicis id summopere expetentibus atquo extorquentibus, Con-
cellisse. Unde etiam ego idem id probavi, limulinque operam meam, si ea in edendo egeret, ex animo obtuli; ac suasi praeterea, imo rogavi. 1it Primam quoque Principiorum partem similetu religeret in ordinem, ac his Praemitteret, quo ab ovo res hoc modo disposita , et melius intelligi. et magis placere Posset. Quod . cum summa ia-tiotio Diti videret, ct amici precibus, et lectoris Utilitati denegare noluit; mCilque ira super curis totum tam impressionis, cum Procol ab urbe rari degat, adcoque illi a desse non possit, quam editionis rasegotium commiIit. Haec igitur sunt, quae tibi, candide Lectoridamus hoc in libollo: nempe I enati Des Cartes primam et secundam Principiorum Philosophiae . parteS, una cum fragmento tertiae, quibus nostri Authoris Cogitata Metaphysica, nomine Appen dicis, subjunximus. At vero primam Principio-Tum Partem cum hic et nos dicimus, et libelli Titulus promittat, id IiOii ita intellectum voluismus, ac si omnia, quae in ea a Cartesio dicta sunt, hic Geometrico Ordine demonstrata exhiberentur; sed tantum denominationem a potiori fuisse desumptam, adeoque praecipua, qu8B ad Metaphylicam spectant, et in M ditationibus suis tractavit CarloIius caeteri S Omnibus, qua Blant Logicae considerationis, et tantum historice narrantur ac recensentur, praeterita illis inde esse decerpta. Quae etiam quo facilius absolveret Au - , thor, huc verbo tenus fere omnia illa, quae sub sinem
35쪽
finem Refm ad fecund Objece. Geometrico ordin disposita habet Cartes ius, transtulit; omnΘS quidsm illius Desiniti Onθs praemittendo, ac I'ropo-stion os suis in I rendo, at Axiomata nori Coratinuo Definitionibus sub noctendo. sed Post qua tam demum Propositionem interponendo, Eoriamque Ordinem, quo facilius demori lirari pollent, immutando, ac quaedam, quibuS non egenat, omittundo. Et quamvis haec Axiomata Liat ei latuli abet ipse Cartesias postulat. 7o in Isar Theorematum demonstrari, ac etiam Concinnius Domi iactPropositionalia venire polle. Authorem nostruin Non fugiat, nosque etiam, ut id effectum claret, Pelierimus; majora tamen, quibus est implicitias, negotia ei tantum duarum, quibus hoc opus absolvere coactus fuit, septimanarum ΟCium cou-Ceilerunt, adeoque i a causa friere, quo minus et suo et nostro citi siderio satisfacere potuerit, ted brevem cluntaxat Iubnectens explicationem, quae demonstrationis vicem subire potost, majorum BC omnibus numeris absolutam in aliud tempus Tejecerit. Si forte post hane distractam imprehionem nova adornaretur, ad quam augendam Conabimur etiam ab ipso impetrare. Di totam tortiam Partem de mundo aspectabili cujus tantiam adjunximus fragmentum, cum Autlior hic In Ilitutioni finem imposuerit, et nos eo, qriantialiam Cunque sit, lectorem privare noluerimus absol-
Vat. Atque hoc ut d εbito modo perficiatur, hinc inde in secunda Pario qua odam de Fluidorum Natura et proprietatibus Propolitiones intexi pargendae erunt, quod ut Autlior tum ex Iequatur, , Pro virili adnitar. Nec tantum in Axiomatibus proponendi 3. explicaudisque, ted etiam in ipsis Propositi om-bras, caeterisque Conclusionibus domonstrandis a Cartesio saepissime recedit, ac Apocleixi, longe ab illius diversa. utitur noster Author. Quod laue
36쪽
o nemo ita interpretetur, ac si clarissimuin illoria virum in iis corrigere volt et: sed eum insita Em tantum factum putet, ut suum iam re
Ce Ptiam ordinem mClius retinere posset . nec Axi matiam numerum nimium augeret. Qua eadem
etiam de causa quam plurima, quae Cartosius sino olla demonstratione Proposuit, demon sitrare, ut Uriae plane praetermisit, addere coactus fuit. Animauverbi tamen vel imprimis velim in his Omnibus, netnpo tam in 1 et 2 Princip. parti-titas, ac fragmento tertiae, quam in Cogitatis suis leta physicis Autliorem nostium meras Carteiii sententias, illarumque de1noustrationes, prout iuillius scriptis reperiuntur, aut quales eX fundamentis ab illo jactis per legitimam consequentiain deduci debebant, proposuille. Cum enim discipulum satim Carteiii Philosoplitam docere pro-1mlislsi, religio ipsi fuit, ab ejus sentetitia latum unguem dii codere, aut quid, quod ejus dogmati-hus aut Non responderet, aut contrarium Cisset, dictare. Vaam abrein judicet nemo, illum hic, aut sua. aut tantum eZ, quae probat, docere. Quamvis enim quaedam Vera judicet, quaedam de suis addita fateatur; multa tamen Oco Triantiquae tanquam falsa reiicit, et a quihias long diversam fovet sententiam. Cujcis notae tutdir alia, ut ex multis uniani tantuni in medium asiaram, sunt, quae de Voluntato habentur 6 hoc Pro . is.
mavis satis magno molimine atqtio apparatuata videsantur. Neque enim eam distiti tam ab Intellectu, multo minus tali prauditam cise libertato exi timat. Etunim in his asseretid s. tit ex Di Fertest. de method. pari. 4. et a Iedierat. 2. aliisque locis liquot, tantum supponit, Non Pi Ombat Cartesius, mentem humanam esio substantiam absoluto cogitantem. Cum contra Author noster admittat quidem, in nexum natura esse substanistian
37쪽
tiam cogitantem: avamen neget, illam constitueres essentiatu Metitis hiamatiae; l ed statuat, eodem modo, quo Extensio nullis limitibus desierminata est, Cogitationem etiam nullis limititicis d
torminari; adeoque, quemadmodum Corpus humanum non est ablolute, sed lautum cer o modo secundum leges naturae extentae Per ri Dium et quietem deterii, inata extentio; sic etiam Mentem sive Animalia humanam non elle abioliato, ted tantum secundum leges naturae cogita ut is Perideas certo modo determinatam couitationem: quae necessario dari concluditur. ubi corpus illumanum existere incipit. Ex qua definitione. Dondissicito demonstratu esse putat, Voliaritatem ab Intellectu non distingui, multo mira US ea, quam
illi Cartesius adscribit, pollere libertate; quinimo ipsam assirmandi et negandi facultatem pro sus fictitiam; ro autem assirmare et negare nihil Praeter ideas esse; caeteras vero facultateS, ut Intellectum, Cupiditatem, etC in numerum figmentorum, aut salieni illarum notionum reponi debere, quas homin S. ex eo quod res abstracte concipiunt, formaverunt, qualeS lunt, humanitas, lapideitas, et id genus aliae. Praetereundum etiam hic nequaquam est. in eundem centum venire debere, hoc est, ex
Cartesii mente tantum dici, quod aliquibus in locis reperitur, nempe hoc aut illud caytiam humarium suxerare. Neque enim hoc ita accipiendum. ae si ex propria sententia talia proferret noster Aoi hoc Iudicat enim ista omnia, ac etiam plura alia magi et sublimia atqrie subtilia non tantum claro ac distinctu a nobis concidi, sed etiam com-1nodistano explicari posse: si usodo humanus Inia
tellectus alia via, quam quae a Cartesio aperta atques strata est, in Veritatis investigationetia r xumque cognitionem deducatur: atque adeo scientiarum sundamenta a Carictio eruta, et quaesiis
38쪽
iis ab ipso soporaedificata sunt, non lassicors ad omnes ac dissicillimas, quae in Metaphysicis o Charrunt, q ,aestiones enodandas atque solvendas: LEcl alia requiri, si ad illud cognitionis fastigium
intellectum nostrum cupimus EVehere, Denique ut praefandi finem faciam) Lectores Mori ignorare volumus, Omnes hos tractatus, nub iam alium in finem, quam veritatis indagandarintque propagandae, hominesque ad verae ac sin- C rae Philosophiae studium incitandi gratia, evulgari; adeoque omnes, antequam so lectioni a Cingant, ut eX ea uberem, quem cuique ex animo OP tamus, fructum capere queant, sedulo moribtos, ut omissa quaedam suis locis inserant, et menda Typographica, quae irrepserurat, accurate corruere velint: talia enim quaedam interea sunt, quae obicem Ponere Pollent, quo minus Demonstrationis vis, et Authoris mens recte Perciperetur ut quilibet ex eorum inspectione facile cloprehendet.
39쪽
Propositionum, Lemmatum. et Corollariorum,
quae in a. a. et S. Principiorum Philosophias
4 Cro 3. De nulla re pnfriamus absoluto esse certi, quamdici nescimus Dos existere 'γ. i I. a. Ego sum debet esse per se notum. II. 3. Ego. quatenus res constans corpore, sum, non est primum , ni c Per se corrotum ibid.4. Ego jmn non potest esse Primum cognitum, nisi quat Dus cogitamus ibid. Cor. Mens notior est Corpore. IS. 5. Dei existentia ex sola ejus naturae consideratione cogno. scitur. 18.6. Dei existentia ex eo solo, quod ejus idea sit in nobis, aposteriori de mori stratur. 19. 7. Dei existentia d monstratnr etiam ex eo, quod nos ipsi habentes ejus ideam existamus 2 . Lem. i. Quo res sua antur a Persectior est. eo im jorem existentiam, et magis necessariam involvit; et Coratra. quo magis Decessariam existentiam res sua natura involvit. eo Persectior est. 24 CoroIl. Quicquid nec .ssariam existentiam involvit, est Deus. 25.
Lema Paginae in his Iudi thus auo alae sunt editionis Veteri , quas mos inde margo nothiae accutaate servavit in inclusas. A d.
40쪽
INDEX PRINCIPIOR. PHILOSOPHIAE.
XIII Tem. n. Qui potentiam habet se conservandi, ejus natura necessariam invol it existentiam. ibid.
Corol. Dens potest emcere id omne. quod clare percipumus. prout id ipsi ina percipimus. Ω6. B. Metis et corpus realiter distinguuntur. I. D. Deras est sumine intelligetis. ibi dxo Quicquid perscctioriis in D O reperitur, a Deo est. 28. Ex Noti dantur plures Dii. m. xa. Omnia. qnae eκ istunt, a sola vi Dei conservantur. ibid. Cor. i. Deus est Omnium rerum C eator. So. Cor. a. Res nullam ex se habent essentia Ia, qtaae sit causa cognitionis Dei: sed contra, Deus est causa rerum. etiam quoad earum essentiarn. ibid. Cor. S.' Deus non sentit . nec propr e percipit. 33. Cor. θ. Deus est causalitate prior rerum essentia et exi.' stentia. ibid. 15 Deus est summe verax. ibid.14. Quidquid elare. et distincte percipimus, Verum est. lbid. 25. Error Doti est quid positivum. 32. 16 Deus est in corpGrex ε. 36 . . 17. Deus est eris simplicissi inum. 37. cor. Dei intelligentia. voluntas, seu Decretum et Poten. tia, non distinguuntur, nisi ratione, ab ejus estentia
18. Deus est immutabilis. 38. 19. Deus est aeternus ibid. 20. Deus omnia ab aeterno praeord Inauli Ibid. Cor. Deus est summe constans in suis operibus. 59.
revera existit: Nosque uni ejus parti uniti sumus. ibid. PARS. II.
Lem. 1. Ubi datur extetisio sive Spatium. Ibi datur necessario Substantia. 45. Lem. I. Raresa clici et Condensatio clare et distincte a nobis concipiuntur; quamvis non concedamus. corpora in rarefactione majus spatium occuPare, quam in coia densatione- 46.