장음표시 사용
51쪽
Quo vero sensu immortalis. 235. Illius immortalitas demonstrator. Ibid. Deum non contra , sed supra naturam agere; et quid hoc - si seeundum authorem. ibid. et I 36. Cur aliqui putent. voluntatem non esse liberam. ibid. Quid sit voluntas. ibid. Dari voluntatem. ibid. Eamque esse liberam. Nec confundendam cum appetitu. lbid. Nec aliquid esse praeter ipsam Mentem. II g. cur Philosophi mentem cum Tebus corporeis consud
52쪽
Antequam ad ipsas Propositiones, earumque sy IDemonstrationes accedamus, visum fuit in antecessum succincte ob oculos ponere, cur Cartesitis de omnibus dubitaverit, qua via solida scietitiarum fundamenta eruerit, ac tandem quibus mediis se ab omnibus dubiis liberaverit: quae omnia quidem in ordinem Mathematicum redogissemus, nisi prolixita tem, quae ad id praestandum requireretur, impedire judicavissemus, quo minus haec Omnia, quae uno obtutu, tanquam in pictura, videri debent, debito intelligerentur. Cartμlius itaque, ut quam cautissime procederet an rariam investigatione, conatus fuiti'. omnia preiudicia deponere,av. Fundamenta 'invonire, quibus omnia superi struenda essent, 50. Causam erroris detegere. 4'. omnia clare et distincio intelligere.
53쪽
2 PRIN IPIA PHILOSOPHIAE cARTES. Ut vero primum, secundum, ac tertinm assequῆ posset, omnia in dubium revocare aggreditur, nomquidem ut Scepticus, qui sibi nullum alium praefigie linent, quam dubitare, sed ut animum ab omnibus pia ejudiciis liberaret . quo tandem firma, atquei concussa scientiarunt fundamenta, quae hoc modo ipsum, si quae essent, effugere non possent, inveniret. Vera enim scientiarum principia adeo clara, s*J ac certa esse debent, ut nulla inὸigeant proba tionc . extra omnem dubitationis at eam Iint posita. et smo ipsis nihil demonstrari possit. Atque haec, post longam dubitationem reperit. Postquam autem haec principia invenisset, non ipsi disicile fuit, vexum a falso dignoscere , ac causam erroris detegere; atque adeo sibi cavere, ne aliquid falsum et dubium
Ut autem quartum et ultimum sibi compararet, hoc est, omnia clare, et distincte intelligeret, praecipua ejus regula fuit, omnes simplices ideasέ ex quibus reliquae Omnes componuntur, enumerare, ac quamlibet sigillatim examinare. Ubi enim simplices ideas clare, et distincte percipere posset, sine dubio etiam omnes reliquas, ex sinaplicibus illis constatas, eaden claritate et distinctione intelligeret. His ita praelibatis, bro, iter explicabimus, quomodo omnia in dubium Te Ocaverit, vera Scientiarum principia invenerit, ac se ex dubitationum difficultatibus extricaverit. Dubitatio do omnibus. Primo itaque sibi ob ocuIosponit omnia illa, quae a sensibus acceperat, nempe Coelum, terram, et similia, . atque etiam suum coris PuS: quae omnia coiisque in rerum natura esse putaverat. Ac do hornm certitudine dubitat, quia sensus ipsum interdum sesellisse deprehenderat, et insomnis sibi saepe persuaserat, multa extra se vere existere, in quibus postea, se delusum esse, compexerat; ac denique quia alios etiam vigilantes asserere
54쪽
: hi audierat, se in membris, quibus dudum caruerant, isto dolorem sentire. Quare non sine ratione etiam de sui gyt corporis existentia dubitare potnit. Atque eae his Om- Τρ) nibus vere concludere potuit, sensu non esse firmisit it mum fundamentum, cui omnis scientia superstruenda sit; postitit anim in dubium revocari l) seclo' certitudinem ab aliis principiis nobis certioribus , dependere. Ut autem porro talia investiget, secundo sibi ob oculos ponit omnia universalia, qualia
sunt Natura Corporea in cominimi. ejusque extensio. item figura, quantitas et . ut aiam omnes mathcma-I ticae veritates. Et quamvis haec ipsi coctiora s)J
riderentur, quam omnia, quae a sensibus hauserat, xationem tamen de iis dubitandi invenit; quoniam alii etiam circa ea errarant, et praecipue, quoniam infixa quaedam erat eius menti vetus opinio, Deum esse, qui potest omnia, et a quo talis, qualis exi. stit, ci catus est, quique adeo Disan fecerat, ut
etiam circa illa, quae ipfi clarillima videbantur, deciperetur. Atque hic eli modus, quo omnia in
Inventio fundamenti omnIs sesentias. Ut autem vera
scientiarum principia inveniret, inquisivit pollea, num omnia, quae sub ejus cogitationem cadere possent, in dubium revocarit, ut sic exploraret. an non forte quid reliquum esset, de quo nondum dubitaverat. Quod si vero quid sic dabitando, inveniret, quod nulla ex Praecedentibus, neo etiam ulla at i a ratione, in dubium revocari posset: id sibi, tanquam fundamentum, cui omnem suam cognItionem superstruat, statuendum esse, merita judicavit. Et quamquam iam, ut videbatur, de omnibus dubitarat; nam aeque de iis, quae per sensus hauserat, quam de iis, quae solo intellectu Perceperat, dubitaverat: aliquid tamen, quod exp&randum esset, reliquum fuit, ille nimirum ipse, qui sio dubitabat, non quatenus capite, manibus, reliquisque corporis membris constabat. quoniam
55쪽
de his dubitaverat; Sed tantum quatenias dubitabat,
coaetatiar, etc. Atque, hoc ac Curate examinaris,
comperit, se nullis praedictis rationibus de eo dubitare pos Io. Nana, quamvis sOumians, aut vi ilatas cogitet, cogitat tamen atque est: et quamvis alii. arit etiam ille ipse circa alia erravissent, nihil minus, qNoniam errabant, erant: Nec ullum sua oriaturae autorem adeo callidum fingere potest, qui eum circa hoc decipiat; concedendum enim erit ipsum existere . quamdiu supponitur decipi. Nec denique quaecumque alia excogitetur dubitandi causa, ulla talis adferri poterit, quae ipsum stinui de ejus existentia non certissimum reddat. Imo. quo plures adferuntur dubitandi rationes, eo plura simul adseruntur argumenta, quae illum de sua existentia convincunt. Adeo ut, quocumque in f J ad dubitandum vertat, cogatur nihilominus inlias voces erumpere, dubito, cogito, ergo Ium. Hac igitur detecta veritate, simul etiam invenit
omnium sciρntiarum fundamentum: ac etiam omnium aliartim veritatum, mensuram, ac virgulam;
scilicet, Quicquid tam clare ac distincte Perc*itur, quam isiad υeriam est. Nullum voro aliud, quam hoc scientiarum fundamentum esse polle, satis superque liquet exprRecedentib S: quoniam, reliqua omnia facillimon effori 3 a nobis an dubium revocari possunt, hoc
autem nyquaquam. VerUmenim vero circa hoc funis damentum hic apprime notandum, hanc Orationem,
dubito. cogito. ergo sum, non esse syllogisnmmi in quo maior pro positio est omissa. Nam si syllo.
gil mis esset, praε mill Me clariores Et Notiores debe rent esto, quam ipta Conclusio, ergo sia me adeoque ego sum riora esset primum omnis cognitionis funis damulatum; Praeterquam quod DOn csser certa concluso : nam eius veritas dependeret ab universalibras praemissis, quas duduin in dubium Autor revoca-
56쪽
t: ideoque Cogito. ergo sum, unica est propo, quac huic, ego stim cogitaris, aequivalet. SCiata dum porro, iit confusion eui in sequenti-Vitemus, clare enim, ac distincte res perci-ida est quid simus 8 Nam hoc clare, et dili inctollecto. Do fixam essentiam cum aliis non condemus. Ut igitur id ex praecedentibus deducat, pergit Doster A utor. Omnes, quas olim de se habuit cogitationes memoxiam revocat, ut, animam suam esse exiguum d instar venti, vel ignis, vel aetheris, crastioris scit corp3ris partibus infusum, et, corpus sibiti iis esse, quam animam. illudque a se clarius distinctius percipi. Atque haec omnia claregnare cum iis deprehendit, quae hucus arae in .lexerat. Nam de suo corpore dubitare poterat,m alitem de sua essentia quatenus cogitabat. Adde, od haec neque clare neque distincte percipiebat, consequenter, eae suae methodi praescripto. taniam falsa rejicere debebat. Unde, cum talia ad quatenus hucusque sibi cognitus erat, pertiner
iteΙΙigere non posset, Pergit ulterius inquis re 'Iuid ad suam essentiam proprie portineat; quod in
ubium revocare non potuerat, et ob quod sua in cistentiam concludere cogebatur. Talia autem sunt, uod sbi cavere voluerit, ne deciseeretur; multati inerte intelligere; de omnibus, qMae intellicereion Poterat, dubitἁrit; uviam tantum huc que stirincirit; omnia reliquia Negiarit, et tanqtiam fala re, erit; multaque etiam invitus imaginatus fuerit; ac denique multa. tanquam a sens bias υenientia, animadverterit. Cumque ex singulis his aeque evidenter suam existentiam colligere, Deo ullum horum inter ea. quue in dubium revocaverni. recensere potuerit, ac denique omnia haec sub eodem attributo concipi possint: sequitur omnia haec vera esse, et ad ejus naturam' pertinere. Aiqiae Adeo ubi dixerat, cogito, omnes hi cogitandi modi intelliis
57쪽
6 PRINcIPIA PULLOSOPHIAE CARTES.
telligebantur, nempe dubitare, intelligere, inmmare, negare, Velle, nolle, imaginari et sentire. Apprime autem hic notandum venit, quod magnum usunt in sequentibus, ubi de dili ineti
ne mentis a corpore agetur, habebit; nempe I9'
Hos cogitandi modos clare ac distincte sina reliquis, de quibus adhuc dubitatur, intelligi. Eorum clarum. et distinctum, quem habemus Conceptum, obscurum, atque confusum reddi, si iis aliqua, de quibus adhuc dubitamus, adscribero
vellemus. Liberatis ab omnibus dubiis. J Ut deniq de iis , qua oin dubium revocaverat, CertuS redderetur, omnequm
dubium tolleret, pergit inquirere in naturam Etitis persectissimi, et an tale existat. Nam, ubi Ens perfectissimum existere deprehcndet, cujus vi Omnia producuntur, et sonservantur, cujusque naturae repugnat, ut sit deceptor: tuin illa ratio dubitandi tolletur, quam eX eo, quod suam causam ignorabat, habuit. Sciet enim facultatem veri a salso dignoscendi a Deo su nunc bono et veraci ipsi non fuiste datam, ut deciperetur. Adeoque Μathematicae veritates, seu omnia, quae ipsi evidentissima osso videntur, minime suspecta osse poterunt. Progreditur deinde, ut caeteras causas dubitandi tollat, inquiritque, 04 undenam stat, quod aIiquando erremu Sy quod, tibi invenit ex eo oriri, quod libera nostra voluntate utamur ad assentiendum etiam iis, quae tantum confuse percepimus: statim concludere potuit, se in posterum ab errore cavere posse, modo non nisi clare et distincte perceptis assensum praebeat: quod unusquisque a se facile impetrare potest, quoniam potestatem habet cohibendae voluntatis, ac proinde esidiendi, ut intra limites intellectus contineatur. Verum, quia in prima aetate multa hau simus praeis
judicia, a quibus non facile liberamur, Pergit porro, ut ab iis liberemur, et nihil, nisi quod claro et duitacto porcipimus, amplectamur, siuiplices Omnes
58쪽
nes et ideas , eX quibus omnes nostrae cogita-S C mPonuntur, enumerare, easque singula- examinare; ut quicquid in unaquaque clarum, Obscurtina est. animadvertere possit; sic enim di clarum ab obscuro dastinguere poterit, Clae ac distinctas cogitationes etarmare; adeoque, realem distinctionens inter animam et corpusi ire: et quid in iis, quae a sensibus hausinuis m, qoid obscurum sit; et denique in quo Gmi a vigiliis disierat. Quo facto neque do suis iis dubitare, Deque a sensibus salii amplius po- ac sic se ab omnibus dubitationibus supra, sitis liberavit. Verum, antequam hic finem faciam; iis satis-ndum vide ur, qui sic argumentantur. Cum ti exis tere nobis per se non innotescat, de nulla domux possu unquam esse certi: nec Deumare unquain nobis innotescere poterit. Nam
certis praemissis omnia enim incerta esse dixi, quamdiu nostram originem ignoramus) nihiI concludi potest.
Hanc difficultatem ut amoveat Cartesius, redet lioc pacto. Ex eo, quod nondum sciamus, orte originis nostrae autor nos tales creaverit, illamur, etiam in iis, quae nobis vel eviden- ia apparent, dubitare naquaquam possumus de quae clare et distincte per se, vel per ratiocinama, quamdiu nempe ad illam attendimus, in-rimus: sed tantum de iis, quae ante hac dein stravimus vera esse, quorum memoria potest splrrere , Cum non amplius attendimus ad ratio- ex quibus ea deduximus, quarumque adeo us obliti. Quapropter quamvis, Deum existere, aer se, sed tantum per aliud innotescere possit. rimus tamen ad cartam Dei existentiae cognisto-PerVenire, dummodo ad omnes, eX quibus a concludimus, Praemissas accuratissime atte
59쪽
3 PRINcIPIA PHILOSOPHIAE CARTES. damus. Vide Pi incip. pari. I. artic. I S. et Reso ad secund. Objeci. mini. S. et in fin. meditat. 5. Verum . quotatam haec responsio quibusdam non satisfacit, aliam dabo. Vidimus in praecedentibus, tibi de nostrae existentiae certitudine atque evidontia loquobamur, nos illam eN eo conclusisse, quod, quocunque mentis aciem convertebamus, nullam dubitandi rationem offendebamuS, quae eo ipso nos de Doliri exilientia non convinceret, sive ubi ad nos ram propriani naturam attendebamuS. sve ubi nostrae naturao autorem callidum decepto rem fingebamus, sive denique aliam quamcunque, extra nos. dubitandi rationem ac ersebamus, quod circa nullam aliam rem hi usque contingere deprehendimus. Nam, quamVis ad naturam EX. gr. Triis anguli altendentes, cogimur Concludere ejus tres an gratos elle aequales duobus rectis, non tamen idem possvnnas concludere eX Eo, quod forte a naturae nostrae autore decipiamur: quemadmodum ex hoc ipso nostram exilientiam certillime colligebamus.
Uuapropter non , ,quocunque meritis BCiem Conve
timus, cogimur concludere, Trianguli tres angulos ε=sse aequales duobua rectis ; sed contra caulam dubitandi invenimus, quia nempe nullam talem Dciideam habemus, quae nos ita assciat, ut nobis impossibile sit cogitare, Deum esse deceptorem. Nam aeque facile est ei, qui veram Dei ideam non habet. quam nos non habere jam supponianus, cogitare suum autorem esse deceptorem, quam non elle deinceptorem: quemadmodum illi, qui nullam habet Trianguli ideam. aeque facile est cogitare, ejus tres angulos aequales esse, quam non esse aequales duobus rectis. quare Concedimus, nos de ulla re, ' J praeter nostram existensam, quamvis ad illius d monstrationem probe attendamus, posse esse absolute certos, quηmdiu milium Dei clarum et distinctum conceptum habemus, qui nos allirmare faciat. Deum esse summe veracem, sicuti idea, quam Tri
60쪽
H v habemus, nos cogit concludere, eius tres et 1 os esse aequales duobus rectis; sed negamus, Lacto iri nullius rei cognitionem pervenire posse. . , , Mi em omnibus jamjam dictis patet, cardotios vel in hoc solo versatur, nempe ut talem Deii cev om efformare possimus, qui nos ita disponat,t moti s mori aeque facile sit cogitare, eum esse, riam mori esse deceptorem; sed qui nos cogat affr- AET Q. Erim esse summe veracem. Ubi enim talem clerim Q rmaverimus, illa de Mathematicis veri- axitios clubitandi ratio tolletur. Nam, quocunque iam mentis aciem convertemus, ut de istarum ahiqon dubitemus, nihil offendemus, ex quo ipso.qoemadmodum circa nostram exissentiam contigit, Mori Concludere debeamus, ill esse certissimam. Rκ. grat. si post Dei ideam inventam, ad naturam Lxiariguli attendamus, hujus idea nos coget assi
mare, ejus tres angulos esse aequales duobus rectis istri ad ideam Dei, haec etiam nos assirmare coget, eum summe veracem, nostraeque naturae esse autota Y- , et continuum conseo torem, utque adeo nos circa istam veritatem non decipere. Nec minus
impossibila nobis ex se cogitare, ubi ad Del ideam, quam nos invenisse jam supponimus attendimus, eum esse deceptorem, quam, ubi ad ideam Trianguli
attendimus, cogitare, tres ejus anguIos non esse aequales duobus rectis. Et, uti possumus ta. Iem Trianguli ideam formare, quamvis nesciamus, an autor nostrae naturae nos decipiat; se etiam possumus ideam Dei nobis claram reddere, atque ob oculos ponere, quamVis etiam dubitemus, an nostrae naturae alitor nos in omnibus decipiat. Et modo illam habeamus, quomodocunque eam acquisiverimus, sussciet, ut jamjam ostensum est. ad omne dubium tollendum. His itaque praemissis ad difficultatem motam respondeo; nos de nulId re posse esse certos, non quidem, quamdiu Dei existen