장음표시 사용
491쪽
S h*xη in astrolabio superficiei exa
ratione,et quς in ipso descripta sunt
causas conam oditatemq; , nec no in
quot, quales' in usus accommodetur quam maxime seri potuerit explicare mo/liemur quae olim post Hipparchum Ptole/mxus inde Amonius oc Proclus, ct Philoponus,5 Nicephorus prodiderui, quae omnia cum perspicuitate lumeni desiderent, hinc euidentius quae ad fabricam quael ad usum tendant dicere ordiemur. De in plano do riptione in quae posta dioptra, CI cua ιus unumquods est,quae in ipso descripta
Ptra, quam mediclinium quidam uocitarunt posite sunt bins recte lineae in medio se inuicem secan tes,earum que desupera circuIo descendit, quo instrumentum suspendi/mus proportionem ad quodlibet clima re fert meridiani altera, quae hanc bifariam diuidue in ad rectos secat angulos finientem, quem graeca nomenclatura horizontem appellamus proportione repraesentat. In hae igitur quae horizontem proportione refertheni cyclium constituitur diametrum, qua nostri dimetientem uocat hanc eandem ha
hens lineam. Quod coeli supra terra hemi/sphaerio proportione copar est, id sane he/micycliu. Altera linearu in binas dispescit Paries squales qus a circulo descendit,qua
meridiano proportione conserri diximus, at sectio est in superiore lineae termino,qui ad circulum uterm terminus, qui ad utraq; rotius orbis partem quartam in nonaginta dirimitur partes in quas dioptrae partium gnomon cadit, quibus Solis alius 'ue cuiusucunq; itellae ab horizote sublimitate indiγcamus ad quot partes singulis sit horis o
tu aut occasu ab horizonte sublimis nona/gesima certe pars ad uerticem in quovis coelo indicat, sicut prima qus in ipso sunt horizonte siue exortivo siue occiduo ueluti in strumenti usus procedentes edocebit,non
in cunctis prosecto Astrolabiis utrum duorum quadripartiti in nonaginta partes est distri sutum, sed alterum duntaxat quod alterutrum satis sit, quid dispicere c5tigerit,
per utrum p enim est cognoscere quatum ab exortitio aut occiduo Sol attollatur horizonte. Uerum quo utraque manu insti uumentum eleuantes facilem perspicuum in conspectum habeamus, eo utram quadri
Partita duximus et Iedescribenda. Dein Ompanis Iescriptione in exibus clistula descripta
conferatur, π quot partiamsit igniferi ii
structa est, ut tympanorum in quisbus climata descripta sunt ita habeant, in quovis igit plani tympano binae rursus rectae sunt lineae se pariter inui/cem secantes, quaru una a circulo deorsum. producta rursus meridiano proportione comparatur,altera horizoti, eaedem nam
sunt cum illis, quae in opposita parte ubi est collocata dioptra,& perinde has illis aequia
Paratas oportet accomoda resunt aute or
bes in superiore tympani parte descripti ad eleuatione in soli partius quide astrolabi snonaginta at in bipart ijs sexaginta, ueluti utim in tripart ijs triginta,sive prout descri bentibus uideat, ho tu unus quide extimus maximusq; horizoti proportione cosertur ac si possit orbis explicari recte accomodaretur lineae, que meridianii secat. Ueru quando id fieri no potest, iure reliquis quantum ipsius constarentis ad medium rects lineae procidit interuallu, tantsi ipsus utrinc pex tremit superat tollitur. Caeterum recta qui dem linea utpote in plano, quod supra ter
ram hemisphaerici dispescit ab eo quod subterra est,ut in sphaera, sed qui interni coprehendunt orbes horizoti sunt paralleli inuicem inter se distincti ab ipso horizonte sur sum uersus. Cu eo qui supra terram habedo proportione,in soli parti js quidem astrola bius parte una,at in bipartiis de triparti js blanis trinisu e, ut ab ipsis secetur in coronae estigie, quod supra terra hemisphaeri u qua. lem politione Othes habent paralleli in uniuersitatis positione molς facie habente, Scperinde semper qui intra horizontem su limiores minores sint necesse est, utpote minore supra terram hemisphaerinsecantes ambitum, in sphera iam dicti orbes descri/bun tur quibus qui instrumento proportione eos eruntur. Centro quidem in quolibet coelo ad uertice pecto, interuallo aute horizonte ab eo quod ad uertice ad extremum usq; uniuersi perueniete diametri qui conseqtiutur sunt ab hoc interuallo semper ause redo, aut parte una ut in soli partiis astrolibiis aut binas, aut ternas, uelut in bipamis,
aut tripartiis , n6 dubia sn cu quinquagin/ta partiti huius sit interuallu quadripartii si quide ambitu habet, id eatenus proferat ablatio quatenus tendit interuallu aut iii
492쪽
II parsum ad uerticem stat, aut duarum aut pluris, in mediis ergo orbibus puctum in quo pars nonagestina descripta est cuiuslibet coeli proportione refert, quod est aduerticem, ut id punctum eandem uim habeat, quam quod extremum supra positu est lineae, quae in altero collocata tympano,in quo dioptra porrigitur: Hos nimirum orabes meridianus peraque bifariam secat cui tympano lineam proportione conferri diaximus quae a circulo est per eosdem descendentem orbes ut sint sinistia quidem hinni clia in conspectu ad os nostrum colloc
to instrumento exortiua, quibus etiam oti/tas ascribitur , quae Sol attingit, aut quaevis stella ab exortu ad meridie inuecta modo haec, modo illa : at dextra occidua quibus porro occasus ascribitur, a quorum me mdie ad occasum usq; vergit Sol inuectus nodubium equidem est quin ob instrumenti
paruitatem non sint omnes persecti orbes, ita qui exteriores etiam maiores ut tympari perimetro incubantes semipersecti. inlisret autem etiam ipsorum numerus orbibus ab uno ad nonagesimum usin, tantundemnanam partiti est ut dixtiquod ab horizon/re ad uerticem usin est interuallum ne nos quidem illud lateat, quod enumerationis principia ab horizonte fit eisdem in utro. que hemicyclio inscriptis numeus exorti/uo pariteria; occiduo inexteriori b. imperfectis p nam in internis ac persectis ad meri diani lineam orbium numerus collocatur.
Censeo equidd perspicuit esse in bipartiis tripartiis astrolabris mediii orbiu secari interuallum in praetermissos, ij nimirum orbes eandem uim h abe t,qua in plani quadripartio in quo posita dioptra partes uestri pue de quibus a principio disi eruimus,lympani igit hemicycliu in quo dicti orbes de scripti sunt hemisphaerio quod supra terra
proportione conferuntur,reliquum autem
ei quod sub terra, b in duodecim segmen
ta dispescitur iuxta horarum numerum,nuas in utroo hemisphaerio supra terra, ecsub terra permeans Sol complet, sed sit eisde etia lineis horarii numerus prima ho/ra ab occidua parte incipiente, qua de caues a d procedendo aperiemus. Praeterea tres
alii sunt orbes in iam dictoru parallelorii bibus descripti ipsos quide secantes, sed
inuicem ipsos prehendetes,quom interamis quide solstitio aestiuo proportione consertur circumacta igitur aranea, quod rete
quidam uocat spectabis prima Cancri par
tem, in qua aestiua facit Sol conuersioneni
hunc orbem describente, quamobrem eius supra terram maior est pars, ea sane est per
orbes delata parallelos, at minor sub terra per reliqui parte tympani in qua horiatae lisenex sunt imprests, d proportioe coserri diximus quod sub terra hemisphaerio. Secundus porro: & cotinue ipsum coprehendens orbis aequinoctiali proportio e cosertur unde bina aequinoctialia puncta Arietis prin cipium ec Librae, hunc permeant, suta luccius utrao equalia hemicyclia,quod per parallelos descriptu nepe supra terra,quod per horixas lineas, q)sub terra significat, nossi duoru orbiu sub terra sola sunt in quibusdam instrumentis impressa hemicyclia, at reliqua intelligutur u per parallelos subiis secari. Uerum tertius ambos quoq; comprehendes hiberni tropici portione reserta Hinc Capricornus unde hibernii sit solsti tium huc permeat,& ob hoc, quae supra terram huius orbis portio nempe per paralle los descripta minor est, at quae sub terra, quae per horisas lineas maior. Horsi sane itium orbium, aestivi inqtia tropici ocaquinoctialis 5 hiberni tropici, primus paralle Ius supra terra cuiuslibet semetum, ec ela sub terra, quandoquide ipsum horizontis
diximus reser re proportionem, est aute ab
hiberno solstitio ad ssiiuu usque interualla
partia quadraginta octo , ut est ex paralleatorum inscriptione cognoscere, distat nam ad septentrione ab aequinoctiali aestiua solstitiu partes et . sicut ad austru hibernu sol
stitium tantunde, principiti nam ly accomodando in quovis climate,et notado parallelum quem Capricorni ad meridie attingit principia, oc rursus secundu quem Arietis ec Librae attingui principia, ec tertiu quem Cancri attingit principiu, annumerandocuinteriectos parallelos inuenies a Capricornoad Arietem usque parallelosa . ab A riete autem 5 Libra & Cancrum usque a lios 4. ut sint a Capricorno ad Cancrum partes qs. quod interuallum signiferi eo tinet obliquitas. Descriptum etiam clima
est per quod cuilibet plano facta inscria
prio, quotque longissimus dies horarum aequinoctialia est in eo limate, quot in di stat partes propositu clima ab aequinocti
Ii,tat unde etia polus septetrionalis ab horizote sublimis est,nec no austrin' sub terra,
in quib. sane astrolabiis, praesertim di solia part setia planu ipsum in i posita est dio- ptra iuxta unu aliqd climatu est descripti . At quo
493쪽
At quotum est exterior orbita in trecentas sexaginta partes distributum est.
De eupae in ararita descriptasint. cap. viii.
V imp pii quid es sibi uelit unu
quod in in ipsis descriptum hacitenus dictum, his igitur indubans aranea signiferum et quasdam listentium coelo stellarum continet fulgentiores , persectus igitur in ea orbis ac tertius exordium extrinsecus admittens est signia
Dr. at alii qui imperfecti haerentium coelo sellarum nonnullas continent stellas, de quibus suo loquemur loco, insignifero igitur ra.signa descripta sunt ab Ariete ad Pisces quodlibet autem signum in soli parti j instrumentis in partes 3o.dirimitur, in bipartias in is . & patiter in triparti s in io. ureti
am parallelotum habuit descriptio. Sane partium principium cuiuslibet signi est ad eam partem in qua signi primum scriptum
est elementum, ut no aliter ad eam partem
ad quam praecedens ipsum signum est ueluti Arietem praecedens est signum Pisces. de parte igitur quae ad Pisces principium Arietis,atque ita in omnibus, at lineis partessio misi cantibus, at is quidem per signiferi u niuersam latitudinem penetrantibus , alijs uero ad medium usin principium cuiusli/het signi ei licitur ab per uniuersum pene trante linea, quandoquidem tam est idem praecedentis signi linis, quam sequentis ini/riurii,totius igitur instrumenti haec est eo struct io, i eliquum nunc est ut de usu quoq;
eiusdem loquamur. t v. De Aunia Solis inlectione, π quo pactosolerter
Si igi; Vr interdiu Solis per instrumen
tum horam captare libuerit,circulo hoc pacto attollemus instrumenisi, ut pars eius quarta in nonaginta partes d stributa ad Sole vergat,dein dioptra pedeprestim circumagemus sursum deo sum in iuxta dictam unam ec eandem orbis partem quartam quoad radius a Sole ueni eris per dioptrae foramen ad Solem conuersum in alterum, quod nobis admota est in.ciderit, at ne imperite inscitem adhibendo instrumetum perplexam habeamus inspoctionem scire conuenit instrumentum eiusmodi positionem habere oportere, ut exterior ips ius orbita,ambitus inquam perime
reos appellata sub Sole collustretur,utro pplano quina maxime seri potuerit obum/brato, haec nem pe causa est, quod polo ho/rizontis, hoc est, aduertium puncto sora cui parallelo, que sol describit 'instrumeti ambitus seu perimeter, ita ergo collocanda est, ut in eodem plano sit quo parallelus, quem Sol describit, hoc ut impacto componatur, quo in ipsam instrumeius orbitam solares radii ad libella iaculeno
ut ipsi propemodii astro opposi ta sit. Hitam modo habente instrumeto,dioptra ut dixi, oportet pedetentim sursum de sumin circumagere ad unum , ct idem qia
dripartisi descripti hemicyclia, quod ad Solam vergit, quoad in rectam linea Soli acta dioptra radius per forame quod ad ipsui est dioptre systematii, id si libet uocem substructillum,penetrans ad alterum quo que soramen perueniat substructilli alieti
iis quod nos i pectat. Verum inter circui agendum ipsam uisui erit lumen magnit dine par figura in simile foramini, circa, uagum modo quidem hic, modo autem iblic irradians. utcu dioptra moueatur, ex pedit igitur sensim circvagere ultro citroq; dioptram quoad cernamus id plane immis sum lume conuerso ad nos substructillo soraminici; eius accomodari,cu secus obscu/rum quom ipsum 5c evanesces euadere coatingit, perinde ati per inane secedens, si soramini cora spectati manu obiicias, ipsam procide do lume spectet,at cotingat lumen omnifaria evanescere, c uitas per quam admittit pi imu alterius, aut minor fuerit, aut ad ungue aequalis, nam si maior inueniatur cotinget ut lumen altera excedat intra planum substructilli nobis oblecti. Cu igitur
hoc suerit, notare expedit aut atrament
aut id genus aliquo linea in qua excidit dioptrae moerognomonia,que cur nouare uti hum uereamur no uideo, part indice appellatemus, id nimirum regulae extremum est iii acutum desinens,meurici quota sit inferne ab horizonte incipiendo pars siquide lai
ta existit ab exortu, aut occasu Solis subli/mitas, notando igitur partem in qua Sol dispicitur uerbi causa tri esimam ex diasio, quam ephemeridem Graeci uocant oporatet assumere signum,ec ipsius in quo eo dem Sol est die partem cuius hora uelimus comperire, aut etia citra doctrina quam deinceps sumus exposituri, si uerbi causa in Aricie ad parte vigesima, expedit itaq; uigesima Arietis parte signiferiq; in aranea
notare atramcto ceraue,aut qua uis alia ma
teria,deinceps cosiderare in climate cor
stituti perspiciamus ympanuasque cape
494쪽
in quo propositum clima descriptum est,atque ita accommodare in omni instrum ei to ut extra uniuersum sit quaesitum clima, inde araneam super imponere, ac si ante moridiem quidem fuerit perspectito in tympano propositi climatis numero pare persperis parti capere oportet parallelum orbem indudum recipimus trigesimum enumerationis faciendo principium a parte in qua exortus descriptus est sin post meridiem sumamus principium ex opposito in quo occasus descriptus est, inde atramento exapedit annotare hinc orbem pluribus pun/ctis per omnem propemodum lineam.
Quod si singulis partius no sit astrolabus,
sed aut pipartius aut tripartius perspectus Partium numerus intra orbium cadit interuallum, expedit interiectum interuallum proportionaliter dirimere, necnon locum in quem quaesitus cadit numerus pluribus punctis desuper deorsum usque annotare, id cum factum fuerit aranea circumagenda
est, quoad signia δε quae in ipso pars, quam
Sol obtinet parallelum orbem contigeri
in quo Sol esse perspicitur, quem pluribus
quoin punctis notandum praescripsimus, perinde incertum erat quola ipsorum so-ret attactura Solis pars circu acta aranea.
Hic profecto sciendum est quam uniuersi tas positionem ad illam habet horam eun dem instrumentum quoque habens fabre/factum est peraeque uniuersitati post id ca/pienda est aduersa, quam per diametru uo eant, Solis pars,ut iam dudum vigesima Librae, notanda que atramento in quo tym
pani excidit pundio, cadit autem omnino in proportionali sub terra ipsius parte, de/inde ita enumerando horarum exprimen
tes lineas a prima quae occiduae partis facit initium, perfectas Solis horas ostedemus, uel etiam portiunculam, nisi in unam hori. rarum linearum per aduersum Solem pars exciderit, sed in medio ueniente interuallo idem etiam in perspectione inter meridi γem, in hoc enim duntaxat disserentia, quod in parat letorii orbium admissura in ad me/ridiem perspectionibus ab exortu enume rationis sumimus exordium, at in eis quς ad meridiem ab occasu horarum profecto admissuram a parte occidua semper exordi/mur,siue diurna siue nocturna sit peraspectio, cur ita causam ape-
Cur in proportionem agentes tem segmeto hori uno destiriptae sint, T cur is occasu enumerationis es ram faciamus principium quo pacto horae
Uoniam euidentiae oc facilitatis lurimum ubi a studium liabuit
'tolemaeus, cognouit si horarum descriptione in proportione com -- parato inserebat licinis phae.
rio, in quo ec parallelorum orbium descriaptionem intulerat, secofusione illaturum, ac difficultatem in instrumen to ob descri/ptionem utentibus ad discernendum, quaenam forent exprimetes horas lineae.&quae
parallelorii ob hoc in altero descripsit horas hemicyclio. Cum sit illud manifestum, quanta sit supra terram pars orbis, quam Sol per singulas permeat Partes , siue, iacnunc loquimur,gradus totam esse sub terra quam describit Sol aduersus partem, sicut quantam describit orbis partem supra ter ram vigesimus Arietis gradus, tantam subterra vigesimus Librs,ac in omnibus aduersis eodem modo,quodet quantum absit su pra terram Sol existens, ab exorciuo hori Tonte, tantadem distet aduersa ipsius pars sub terra ab occiduo horizonte,nihil ergo refert ad cognoscendum quantum sit interuallum quo Sol ab exortu abest, metiatur ne id ipsum quispiam, an ab occiduo hori
zonte sub terra in partem aduersam,aequaαle enim demonstra tum est,quemadmodum
diximus. Cum igitur ad euitandam descimptionum confusionem in proportionali sapra terram hemisphaerio horarum deseriaptiones indicare non potuerit, A eam ob rem secerit in aduerso, id propterea adue sum Solis gradu sumit, eu 3 exquirit quantum sub terra moueatur ab occiduo horiis zonte, ac tantum ostendit esse Solis supra terram motum ab exortivo horizote, haee
nimiru est causa accipiendi aduersam Solis partem ob qua ab occasu quom fit horara enumeratio ad sub terra hemisphaerium atque horae quoque portionem, quanta sit
exacte intueamur,cum non in eandem lio. rixam cadit lineam quae Solis pars aduersa. Uerum interibi expedit notare puncto loα cum in quem decidit, inde in eodem pucto ponendo calamum atramento insectum, i iumq; immobilem continendo in assumpta
araneae Parte, re circumagendo ipsumaa
495쪽
utramcp partem usq; horiaeam ex atramen to facta in tympano lineam totam metiaris
sparto acta ite, uel id genus quodvis, dein de queras quata sit totius huius lines pars, quae ad punctu usq; porrigitur in quod peruenit gradus ad uerius perspexeris, et pe/rinde portiuncula quoq; hors quota sit in/dicabitur. Aliter quom artisciosius est ho arae portionem inuenire, expedit nam in unu ex part indici b. araneae obseruare quot prs tereat parallelos totum ne,an parte in quo sumpta pars signi seri totum interiectum interutramq; hormarum linearum interual/lum penetret in quod decidit, inde porror superne conliderare quot transeat parallelos aut portiunculam eandem part indicem inquam rursus idem gradus praetereat porti unculam horae, de qua quaestio est ad interaiectiam viqi puninum in quod incidit, atque ita partis est ratio inuenienda ad totum ferme uniuersam horixam portiuncularem distantia, partandex quatuor uerbi causa prc-teriit parallelos redimidium,partem unam di dimidiam, ait quaesitum horae tertiam es.se parte hoc sane fieri potest in instrumen/tis in quibus soris orbita tympanorum, aut etiam ipsius uasis atq; conceptaculi diuidi/tur in ;σo. particularia segmenta ex caden te in ipsam aranes indiculum gnomonium Graeci uocant, enumerando namque quot
partes in omni de qua sit quaestio hora par/tindex sacellat, dein rursus quot idem tran seat partindex in parte eiusdem horae absoluta, quam quaerimus, quanta sit totius ex horum, ad se inuicem symmetria totius horae, di partis perspicimus quanta sit pars quaesita.
Quod quatuor centra compareant, quod horosiopst inauehitio quod coeli medium, erqitie haec ex aduerso stectant, quo in qui biisdam contingat instrumcntuin quovis to am perlice re. cap. XI.
mus quatuor quom centra horoscopum inuehesn mediu coeliae quae his e regione correspondent occi duum inquam.sub terra medium coeli obtinens spatium, nam signiferi parte in qua Soles it dudum propositum est vigesima Arietis positam parallelo in quo inuenia tur uerbi causa trigesimo ab exortu consi deradum est, quod nam sit exoriens signu, queram eius pars, aut etiam scrupulum ip/stu sangat horizontem, hancci; ostendere sacere horoscopum . similiter intuendum,
quod nam occidat signu dc qus ipsum pars
occiduum contingat horizontem, hocsst, extremum in occasu parallelum, eam*diiscere oportet occiduum centrum, non dubium quin aduersa atque e regione posita sit exortius occidua. Rursus quod signum sit ec quota eius pars quς contingit proportionalem meridiano lineam in proportionali supra terram hemisphsrio tympani par/te, eamq; esse medium coelum tenens cen/trum, lusq; ei aduersa e regione inquam posita in sub terra coelo medio qus in reliqua sub terra partem cadit meridiana Proporationali lineo, illud quom sciedum est quod
in quibus exterius ambitus quem quid limbum ali j orbitam uocant tympanorum in 3σo. partes diuisus est, indifferens est cui demum tympano dioptram accommodando perspicias in eas ipso cadente gnomonio, reliqua porro qus ad usum pertineant in climate de quo queritur aranea compo/nendo facere expedit, ueluti iam diximus. De nocturna haerentium coelo stellarum artificiabin lectione.Sciendum illam esse ii celandam testim pa
cum primam Sol occidit oritur nee aliam quampiam. cap. Ni I.
C de meridiana inspectione hac'Onus denocturna hinc dicere aggrediemur quod descripti sint in ars - .nea splendescentium ac haerentiis una coelo stet jatum non nulls in quibus Ἀdam quidem decem 5c septem , in alijs plures earum Omnino aliquas nodi perpetem , Sin quavis hora apparere si i/Pra terram necelle est sicut uerbi causa j, risum sydus δε arcturus, de relique qciasia
aranea discriptas inuenies,adlis rei uero sium quodlibet descripis stelis incerogno
monium que non verebimur nominare partindicem expedit igitur horam noctu capere uolentibus inspicere unam polita in stellarum in aranea ut Aquila aut cor Leo/nis supra terram apparentem quo hoc mo do perspicietur in sublime attollimus imstrumentum ipsum supra nostrum ponen do oculum distributumo in o o. instrumemti latus declinamus ad perspectam stellam, utpote ipsum in eodem quo pIanum stella quam maxime fieri potuerit ponatur, deii de ocula dioptrs inferne subi ci edo ipso sensim circumagimus ultro citroin quoad oculi radius per inferioris meatus substruactillum immitsus meatui superioris substructilli per utrumque pariter stellam petat i/ciat, ubi multa sane opus est diligentia ne oculum
496쪽
perspicimus maximum. Id ut norimus ca Pere Oportet lignum partem in qua Soleo die est ueluti dudum Arietis iligesima, notando lin aranea atramento hanc paratem ipsam circumagendo, quoad meridi nam attingat lineam, inde quaerendo quo to accommodetur parallelo, idq; dicendo maximam a terra Solis sublimitatem quod
a in vigesima sit parte Arietis, quod cum Dyde quaerendo clima in quo costituti perspe cium sit si perspecius Sol in eadem inueniaxerimus aequalem ec numero parem in ipso tur, aio maxime esse sublimitatis no dubie arallelum perspectae oarti notamus rura locum esse meridianum, sin pauciarum perniuere oculum oportet, altero dataxat spectare, ne inde quispia quem diximus, error exoriatur, perspiciendo igitur stellam parαtem consideramus inquam dioptrae pertine decidit, quota sit ab liorizonte, sicut in eis quae de Sole factum, hacq; notamus in
parallelum persiectae parti notamus rurius atramento,u igitur perspectastella in antemeridiano extiterit quadripartio ab Ortu enumeratio facienda est parallelo,ra, ita pomeridiano tepore ob occasu pro
pemodum sicut de Sole factum est, deindem ficiamus: stellam, aut spicam aut aliam quapiam, quo pacto circumagimus araneam sicut hac ipsam stellam pertina attigerit paralleli orbis in si esse uella per spicitur, qua etiam notauerimus deinceps ex diario Solis partem capi edi in qua cum Sol fuerit,aut etiam ex doctrina mox a no bis promenda hinc ipsam esse inueniemus in tympani hemicyclio in quoli orae descriptae sunt, notando igitur atramento re an numer ido horas ab occasu reliqubque fa ciedo Propemodum ut in Sole perspectas tum nocturnas horas re scrupulum si ita quaerere contigerit inueniemus, itidem re quaterna centra hinc in suis posita locis su spiciemus. Quo pacto sit nosse utrum ore meridiem stellatur proro ita sis aut in se, aut post ipsum, Cr quo pa docuiusuis insignistro partis macumin
Si igitur ante meridie plurimu dista/
hit, aut post meridie pinspectastes,la aut Sol,sensu perfacile erit cognoscere quibus parat let si utamur se. Bonibus , eis ne qus ante meridiem an qus postmeridiem,nem enim si multum ad ex ortus declinauit ab horizonte aut multum
ad occasum error erit utrum sit ante meri
diem, an po si meridiem perspectus Sol aut stella,quod si admodum uicinus silmeridiario incertum fueriti tune ante meridiem, an postmeridie. Verum id quoq; hoc pacto discernemus si Sole perspexerimus, quae rendum est quantum attollatur eo die quospiciamus partium ante meridiem aut postmeridiem esse, quo id plane intueamur alia quantulum suspens mox inspiciamus ac si plurium partium numera ei te inueniamus, Delut si ante meridiem sit cum primum peraspicitur, sin minorem post meridiem, S aliter si perspiciendo Sole inueniamus ipsum uerbi causa ab horizote Liblimem distare partes ro. tum sensu discerni no poterit sitne ante meridiem an post meridiem. Expedit similiter commorari pauxiliuin modo, dein I spicere, ac si adi jcias,fiat in uerbi cau sari. no dubium quin ante meridiem prius Sol iuerit perspectus, quod si auserantur, si nil uerbi causa non dubiu quin prius quado perspeetus est aut in ipso fuerit me/ridie aut post meridiem, ut ergo id liqui deprehendamus expedit ab occasu parallelos annumerare qui primo ab horizonte perspecti, ut paulo amὸ positum O. inde in aranea signi pars csicinnada in qua tum Solesi per parallelum perspectu uelut du/dum ab occasu septuagesima, di si in ipso perspectin sit meridiano non dubium quin sit Solis pars casura in linea meridiano projortionalem quae etia parallelos secat, sin post meridiem eam permutabit ut in occa hum,atq; haec quide de Sole: at in stellis eis γdem porro utemur modis quaerendo quanatum perspecta stella inquo perspicitur est male ad iummu attollitur, id plane cognoscemus eius partindice sportionali recta lineam meridiano concinnando & consi. derando quoto parallelo ad ipsam me idcini lineam concinnavit, di tantam ipsus diaxeris in eo climate maxima sublimitatem reliqua saciedo, ut de Sole fieri ostedimus, etiam secundo modo hic utendum pauxil/lum modo relinquendo, deinde perspiciendo, ac reliqua eodem modo faciendo, rurasas post paulum redeundii ad spectandam stellam nore partibus inuenimus nume
497쪽
ex eis quae dicta sunt siquet quo pacto pos/ tima nempe trigesima ascedere deinde a sibile sit cuiusuis partis signi maximam ca. commodetur primo ex oriente Paralmo, pere sublimitate in quolibet climate, opor. inde rursus qusredus predictus partirideatet nanaq; araneam tympano quaesiti clima in qua parte eiusdem orbis couenit, ea notis imponendo inde illam partem cuius ca tanda, post id metiri oportet omnes a manere uesimus sublimitate cir agere quo/ cipio notato ad postremuillet, re quot in ad meridiani lineam attingat, atq; ibi de lim uenerimus 36o .hqraru prater ille partim ueniemus indice partiu sublimitatis inscri/ ce in omni Scorpq ascesione in tot dicerapi uin, di perinde cuiuslibet partis sublimi ipsum aequinoctialibus horis 'cedine L etate explorata habere poterimus nepe me in quolibet alio .Hoc pacto igit cognoice ridianam ipsotu quouis climate positione. mus unum quodin signurn in quolibet icti
ALiu subinde iii strumeti usum subii quoq; partem in quam extra araneam par
ciamus, indagemus nimi in eodem tindex excidit,mox porro circvagendo triquot horis aequinoctialib. in quoli gesimam eius partem esidem occiduum Pohet climate unum quod F signa ex nendo horizontem, hoc est, extremum horizonte exortivo supra terram ascedat, rallelum, rursus et araneae Partindicem conet quot rursus occidat, sciendum autem pri siderando ubi incidit, enumerando in suotmo in parte instrumenti in quam tympana prsterqt squinoctiales horas in omni signi immittatur oc aranea super incubat quam descensu, pronunciam totidem horis si
tympanora coceptaculum nominare con gnum sub terra permeare. suevimus quendam constitutum ambitum
limbum esse ut supra docuimus, disiuibunato instrumento continuus quodam mo/ Adem disciplina quamlibet quo do estici P insidens limbus ille in plano tym s a diem temporalem possis inuenire, pana undi circucurrens ac uallans, ut pia η ' quot nam horarum sit aequinocua num uno modo aliquod euadat,nam insin Ita lium Rhoram quamlibet. Quo augulipart ijs in utrumentis in quibus no est se tem id norimus capieda nimium pars est in re conceptaculum, sed quodlibet Wmpana qua est Sol et ea accommodanda primo in per sese diuisum est ob magnitudinem nem oriente parallelo, dein pars notata in qua alteri incubans non circumsunditi pror/ in aranea pari index cadit, postea cucum sus iam a nobis saepe dictus ambitus, sane geda aranea quoad Solis pars in ultimo ad in quolibet tympani extremo,hoc est, ipso occiduam partem sueut parallelo eundem in perimetro iam memorat s squinoctiales dicendo quoad supra terram totum hemi horae descriptae sunt in quas part index ca. sphaerium Sol fuerit reuolutus, quod cum ditaraneae. Proposit si sit itam nobis quae/ facta laetit pars rursus notada est inquam rere sit aequinoctialib. horis Scorpius uer/ araneae partindex exciderit, ec enumeram hi causa in tertio climate ascendat,oportet dae partes deinceps primo notauerimus adigitur in hoc climate aranea obiectare, de- extremam usq; toti in horarum
Quo pactoo invenire quot equinoctialibus horis quodlibet fignum ascendat Er quot occidat.
male quot aequinoctialibus horis ascedat, eodem modo inueniemus etiam quot aequinoctialib. horis quodlibet occidat, primi similiter quaesiti signi partem accomodata. do extremo ad occasum parallelo, nota tum in 3 6o. Partes que squinoctialis sectionibus sunt proportionales quas uocat horas aequinoctiales,uniuerso autem concia
498쪽
lium dicedo esse propositum diem,eas Potio partiendo in duodecim dicedo quo
que qualibet horam temporalem quot ho rarum sit aequinoctialium uel etiam partia, hae ista disciplina datam nobis teporalem ictein ec temporalium horarii ipsius ina situdinem inueniemus Solis partem ad castina ad occiduum ponendo horizon tem nempe in extremo parallelo, notam do etiam qua in parte extra limbum instrumenti conseratur araneae partita lex, exin vicircumagedo aranea, quoad Solis pars proportionalis sub terra tympani partem iransiens exortivum contigerit horizon rem. Hoc est extremum ad occasum parallelum, ido iaciendo notabimus rursus Partem quam contingit araneae part index, ex inde omnes enumeramus a notato princi
pio, ec totidem esse dicimus aequinoctialia horarum propositam temporalem hor . . Has in igitur in duodecim partiendo inue namus quoque nocturnam hora quot nam sit horarum aequinoctialium. Hinc igitur trabes tempotalium horarum in aequino ctiales distributionem. ...
tes meridiano exquiramus quid ipsorum eiusmodi attollit parallelos in meridiano consimitum quot inueniatur eo die Sol in sublime eleuatus. Caeterii multii abns ab iuerat, ita si proxime accesserit,altera por opus suerit dijudicare,quam discamus.
Istanti in quoque Solis est cape η re absque ratiocinio calculo F eNi η instrumenti usu hoc pacto. Ca
piei uni esto aximum diei illius a terra Solis fastigium, capiemus uti in hoc modo ipsum per Dici edo circa meridiem, non dubium quin saepius te oporteat in/Quὸhirici in figniferosub eodem sunt parallela, eia sublimitas attoilitaris quo est sol in ire post tropica poeta vi quo gniferi sint quadri
. Ars igitur nulla earum qu, in eo dem sunt quadripartio eadem subalimitate alibi attollit in toto signifero post tropica puncta per duas sotas eande iubi inutate eleuatas comperies, sunt etiam exda quae sub eode costitutae parallt osub eo de nimii ii sunt parallelo quae e distatia a tropicis absumi uctis utro
fige 'qua stiuore hiberno, quae propries in tropica ab iis nam in in septEtrione,&iij usti es conuertitur a Capricorno, si
qui em incipit ad septe trionem attolli ad Cactum usque, a quo rursus redire incipit, ergere ad austrum, ad Capricornu ultaque, enim uero aequinoctialia signa tropiis c quidam aiunt, oc perinde etiam pleri pςonuersiones qua quatuor esse autumnant ob horarum mutationes. Dina igitur dun taxat pacta proprie sunt tropica prima ina am ancri pars, re prima Capricorni, at nun c de his non est mihi accuratus sermo, quae nequidem caeteris sunt coclementalia,
nulla siquidem pars signiferi ipsa sublimitate his attollitur, elu, liquidem obliquita iis sunt extrema unde ne quide sub eodem spicere quoad non amplius immineat alis sunt parallelo, neque inuicem, irin alij cvis tudo feci ad maxima sublatus altitudinem pia in signifero parti,at qus aequali absunt iursus diminui incipiat ev ad terra proxime distam sa horum aliqua utralibet sub uno accedere,manifestum enim est ubi incepe.rit diminui sublimitas in ipsius maxima es se altitiadine,id itaque capiendo deinde cita cum spectando quod nam quadripartium i permeet, utrum a uerno equinocti O,an autumnali, aut ab aestiuo ne permeet tropi
demet sunt parallelo, eadet imp sublimoras a terra attollitur sicut abest a principio Cacri aequali distantia principi u Leonis Geminorii principiis. Triginta namq; partes utrinq; abius M. Hs igit binae partes nis inquam principiis,& Geminorum
una princo, an ab hiberno, quod i arae cumis erit per cipium sub eodem sunt parallelo re periri spicuum,tempora siquidem aequinoctialia de eadem attolluntur maxima a terra sublita solstitialia sunt omnibus perspicua. Ca rnitate,ut uero quod diximus Harescat ex piemus nimirum id in signifero quadripar/ pedit ad bina exuenia ipsus supra terra hacium existente in aranea. inde ponendo ipη misphaeria accom molare duo aequinoctia/sarii aranea ii quo constituti perl peximus lia signa ad exortum quidem principissi Li/elimate,necn6 quam: bet quia x arni par brae, ad occasum uel b principium Arietis tem, quantum Sol Permeat accommodati m c utique tipe, tabant unum 5c eudem ha -
499쪽
bentia parallelum. Primum quo difinitur sit quadripartio peridon attolliad utrilia
supra terram hae sphaerio, tympani pars proportionalis, et qui sub terra. His ita politis spe stabit primam quoque Cancri par
tem meridiane lineae accommodata. DOin aequinoctia aequedistabui aestivi inquam prima pars, di perinde sub eodem sunt, ut dixi parallelo, & eadem a terra sublimitate
attollutur. Deinde similiter reliquas utrin que peraequet diliantes uideas partes a pisma Cacii. Rursus cernent eundem contingentes parallelum re idem maximu subi ta interuallum. Has istas uero speciabunt etiam ex duabus aequino stialibus pundiis peraeque distates, nam quae ab alterutro tropicorum aeque distat eadem etiam ab utri 'ue aequinoctijς xque distat, sed unius qui/dem partes in praecedentia,alterius uero in consequentia ueluti quantum distat principium Geminorum a principio Cancri, tamquentia principium Geminorum a princi/pio Atietis, tam etiam principium Leonis ad praecedetia a principio Librae distat, sed
no quod ab equino stris distet, ob hoc etiasub eodem sunt parallelo,sed quod a tropicis. A principio igitur Arietis aeque distat principium Pisciu, nec non Tauri. Uerumnem sub quoto sunt parallelo eandem ma/ximam sublimitatem attollutur ambo,nam Pisces sunt magis australes, ut Taurus macis septentrionalis. Caeterum quantum di
stat ad praecedetia principii Arietis Pisini
Principium, tanto rursus principium Viraginis distat ad precedentia principii Librς,
uerum no sunt sub eodem parallelo, quandoquidem septentrionalis quidem est Mirago, australes uero Pisces. Quoniam igitur
sque diuado tropicum, ut, principio Caracri,uerbi causa, partes nonaginta. Vtrin autem ad decem,hoc est,decima Caneri,Muigesima Geminoru sublatis, ut in proposito partes octuaginta septem. Si circa gesimam Geminorum existente Sole, aut Cancti circa decimam quaeremus Solis etistantiam, inde capiendo partium sublimitatem existente, ut proposuimus oetilagintas te qua parte alicuius in aranea quadri parti j tantum attollitur, maxime inde invenerimus, quod etiam Cancri sit decima, ec Geminorii vigesima eadem faciet maxima sublimitatem, neque poterimus sensu inte gre discernere utrum ante aestiuum soliti
ita sit Sol in vigesima Geminoru, an post aestiua solstitia in decima Cacri. Idem etiam in hoc contingit, quod contigerat circiter ipsum meridiem perspicientibus nobis Solem. Id sane, uerbi causa, si insolitudinibus
diu uersemur, neutiqua cognouerimus in tegrum mensem, aut apud nationes quaslibet sine discrimine, recessendo menses norarim nostro, aut neutiquam recensendo.Postea singulos binos se dies relinquendo, ac perspiciendo. Similiter si appolitum subis mirati inuenerimus Sole ante uidelicet a uua solstitia prius erat, sin minuendo post aestiua, ita si a pe aestiua fuerit, aut hiberna solstitia. Quod si multu absit tempus aesti
uorum, aut hibernorum solstitiorum hic. non ima erit postea haesitatio, cuius quadriis stitia quaestio frit ab Ariete ad triginta Geminorum par tes idem dicas prima Cancri quaerere oportet,quae horum pars tantum ab horizoiae in utrumque troqicum aeque distantes sub maximii attollitur, quantum sublatus,nani
eodem sunt qarallelo, ambo aequinoctia a Sol perspicit,sin post aestit cis xque distant, ob hoc uti inmaduo
quinoctiis aeque distantia,alterum ab altero. Uno quidem praecedetis. Altero autem ad consequentia, in eodem sunt parati telo,nec refert si principium Arietis ad eraortivum ponas horizontem. Principia autem Librae ad occiduum, medium utim e lum yrincipio obtinente Capricorni. Haec certe spectabat accidentia. Binis igitur existentibus pundiis Solis ab utroin tropico, quae eodem attollantur interuallo. Si Sole cura tropica existente eius quaeramus diis
stanti cognina ardua erit inuentio,in quoua solstitia 1 principio Cancri ad trigesimam usque pari
idem sit, di Librae primam. Simili re si ante hiberna solstitia a principioLibrae ad trigesima usque Sagittarii, idem est dicere prin cipium Capricorni, in post hiberna solli
tia a Principio Capricorni ad trigesimus quae piscium, quod est ut si uelis quoque cicere Arietis principium.
TI St etiam reliquarum uagauum instru mento capere absentias, iram cum ad libellam
500쪽
libella in Ipsa fuerint signoru eclypticas ctu, ac crassiore modo ii ad alterutram doclinarint parte hoc modo. Expedit primo
unam aliquam collocatarum in aranea ea
rum, quae coelo haeret perspicere iuxta iam tradita disciplinam, dein perdiscedo, quantum sublimitatis nacta sit uniuersi positione, quod est pari indicem perspect ς haeren,
iis coelo accommodare parallelo, in quo etiam esse perspicitur. Deinde porro quaesitam de uagatib. perspicere ac notare, quot deinceps parallelos ex occiduo,aut exortitio horizonte exierit qusrendo numero parem in proposito climate parallelsi, eius sectione ad occasum exortumvse in quo uagans deprehensa est, in hac indagando se/ctionem paralleli, cui signiferi conseratur
parti,illamin dicendo, tum cotinere perspectam uagantem stellam,at non iniuria eclypticam bole semper metiente integre accladit absentia eius perspiciedo capere, quan doquide per ipsam semper fert, in qua etiastellaru absentias iudicamus, at reliquam cum in eade perpetuo no ferant, sed obli, quum lape in ipsa faciat motum, ut modo sint magis septentrionales modo magis australes, cu ultro citroue declinarint,persipi
ciemus si in ipsas porrecta ab oculo rectam sei UU-i
linea ad signi seru eduxerimus in ipsam n5 mus comprehedi ab aequinoctiali. Noh dii cadere eclyptica necesse est, sed extra, aut bium rursus quin ad septentrionem ipsius in magis septentrionale, aut magis austra. aequinoctialis quaesita signiferi pars deest λlem, & perinde ne quidem absentiam inte/ net. manifestum id quom etiam ex ipsa ina
hernu medius interuenit circulus aequino
ctialis. Inde bis singulis annis in eo Solem esse contingit. Ab aestiuis quidem solstiti j, ad hiberna pergetem in Libra ab hibernis ad aestiua in Ariere,& perinde contingitin
haemicyclijs, aliquando quidem in septe trione, aliquando aute in austro Solem sub aequinoctiali eisse. Si igitur uelimus singi las signiseri partes in utrolibet inuenire hamicyclio, quantum ab aequinoctiali circu.lo distent in septentrionem,aut in austrum hoc pacto comperiemus: xquinoctialium puctorum appello principium Arietis,aut principium Librs,quae oportet supra terra
accomodare meridiano, notaret in quem
cadat parallelum. Inde rursus quaesitam siγgniferi partem eidem accommodare mei diano,et notare in quem cadat parallelum ea re persecta quotcumq; inuenerimus Pa arallelos circulos ab aequinoctiali ad ea uoque partem totidem partes ipsam ab aequi/noctiali distare fatebimur. Utrum autem in septentrionem, an in austrum hinc uidedoqus stionem diluemus,nam si extra squinoctialem pars quaesita cadit, ut ad hibernum tr0picu, quemadmodu in tympano descibptum est, nempe ad aequinoctialis austra.
Erc ca pi,quia,ut diximus, ex sola eclyptica absentiatum elicitur iudicium. Qtio pacto est inue is quamlibet flauseripui te, si
tam is aequinoctiali declinet in septentrio lam, avit in atarum. Similiter Solem π Lunam, iriutis Ma cistellas. Cup. Ni π.
S i strumeti usu inueniemus quo
que singulas signiferi partes, quantum per latitudinem ab squinoctia Ii distet in septentrione austrum ue, hoc nempe modo dictum est a nobis paulo ante inter hybernum tropicum,& aestiuum interuallum totam signiferi acceptam obliquitate partiuesse quadraginta octo, nam an aestiuo tropico ad aequinoctialem usque partes sunt uiginti quatuor, ab aequinoctiati ad hibernum aliae partes uiginti quatuor, non dubium quin ab hibernis solstit ijs, ad aestiua usque totum hemicyclium Sol per/means in Septentrionem attollatur,e diuerso ab aestiuis ad hiberna usin in austru de/pi Mur,at inter aestiuum tropicum, di hola signorum positione, nam si post Arietis principium ad uiginti nouem usque Virginis qusramus manifestu ad septentrionem meridianum declinare. Quod si post principi si Librs ad uiginti nouem uso Piscium in austrum meridiani eiusdem declinatio/nem habebunt. Cuius perspicuum est, ut hine habemus, Sol & Luna, aequaelibet gantium stellarum in singulis signi serieri stetes partibus, quanta distantia ad septentrionem, aut ad astrum ab aequinoctiali de. clinenti Partem namin qua Sol obtinet,aut Luna quaesitarumue si ellaru qusuis capiendo,& predicta cucta iaciendo, quod quaerimus inueniem us. Quali enim signis eri parte declinabit ab aequinoctiali ad septentrionem, aut astruaali etiam in ipsa declinatio/nem faciet stella eiusmodi prosem instructi disciplina singulas in aranea Gelo haearentium intuebimur utrum magis austraules, an magis septetrionales aequinoctiali,