장음표시 사용
161쪽
ac modice inambulare, tum denuo multa uti frictiones, balneo mollice calido. praeterea alimentis quae loni sint succi, minime glutinosa. Eorum materia supra iam dicta est, ubi piissana ad talia laudaui, ct pisces saxatiles in aues monticolas Apti cibi sunt qui attenuant, de quibus scripsimus uno libro, Nec est quod verearis ne calore vehementer accendas: quin imo medicame quod dia calaminthen vocant, audacter dabis. Est vero compositio eius huiusmodi: Accipe calaminthes, despulegij, petroselini, seseleosicu o usque uncias duas: seminis apti: cacuminum thymi,utriusq; uncias quatuor ad haec libystici uncias. xvj piperis vero
ocim quadraginta. Ac piper quidem grauis esto poderis:
quod εαρυργάθ,uat vocant. Seseli vero Masiliense petroselirium Macedonicum, huiusque praecipue Astreoticum. Calaininthi pulegium potissimum ex Creta. Sin minus, certe ex regionibus editis siccis.Simili rationes thymum.
Atque herbari quidem quicquid ignosiuri durumque est,
id bisciendum accipienda vero ad medicamentum folia, atque ex his maxime quae subtilissima virctissimaque sunt, δ' atque in summis herbis nata. Ad haec fores,in quae cum ijsiunt una mutissimas tenuissimasque festiacas haec omni tam ut tundenda cribranda , sunt tenui cribro. Quippe eius imodi medicam et in totum corporis habitum maxime digeruntur velut e diuerso crassiora in ventre haerent,ut quae angusta venarum ostula subire nequeat. Iamobrem etianaedicamentum quod diospoliticon vocant, cuius in hoc libro mentionem seci, crassius facere soleo quoties deijcere aluum per id studeo. Quidam vero id non intelligens,clari renuissimu minutissimumq; instar pollinis fecisset, ut aluo 3 deijciendi nihil contulit, sed urina plane multa mouit: me-cu rem comuni rauit,mirans ac sciscitans euentus ius vera
causan Ipse enim arbitrari se aiebat hominis intemperan-xi , na ita appellabat)eius quod inciderat,causa esse. ut ve-το propriani causam didicit esse compositionis rationem postmodum aliter coposuit, meliore successu Ac huius quidem praecepti in omnium medicamentorum compositione meminisse expedit. propositum vero in praesenti medicametum, omnia prorsus subtilia postulat quo facile in omnelii corporis parte digeratur, feranturque. Miscendum vero his
ita praeparatis cst mel optinati curiose despuma una Porro b iii usus eius
162쪽
usus eius erit post matutinam frictionem antόque exercitationem talia eum. Licet Une admisto melle siccu medicamentum reponere eoque salis vice ad obsonia praeparati uti. Liceti initissana veluti acetu inijcere,vel in elusi
modi aliquid pro pipere. Non modo autem siccii ipsum medicam ctum, salis ritu in vario est usu, sed etiam ii melli est admistu. Siquide id quoc pol cu aliquo cibo mistum sumi, ita ut iucundum utenti sit. Post cibu tamen nunqua nec hoc medicamentu nec aliud ullum quod ad distributionem vehementiore facit,sumendu est. Non enim distribui tum sed sococoqui quae sumpta sunt,est utilius Melius itaq; si ij qui externo aliquoir sidio ad cococtionε eget, hoc tepore exhiberi diatrionii pereo simplex: cui coposition ante exposui. inetia ipsit in piper potioni inmersum percomO du est ad ea de quibus agim'. quod siqua fortasse maior necessitas inciderit,etiam quod ex succo mali cydonii conficitur cuius omne compositione virEsq; dilige ter in se luctibus explicabimus. Verri ad ea quae nuc agimus omnium quae inibi cognita sunt optimi medicamelum est diaca la- mimbes. Na crassa lentao; attenuat 3c per halitu educit, οὐ urinas mouet, mulieribus menses. Est auidis a quoque iucundissimu , presertim cu libera luis mel accepit.quo tempore coqui largius postulat. Qui vero auersantur dulcia, mel fugiut. na eiusmodi quoq; naturas inuenias ij parum in copositione miscebis. Sane melius his quoq; fuerit si largius coquatur. Nam minus est eo pacto dulce rac minus Romachia corti qui a melle abhorret, subuertit. Atq; omnia quide huiusmodi, vel ante nostram admonitionem sibi ipsi quis excogitabit,vitum scilicet ubique dest mans, nempe ut quoad fieri licet, iucudissimu sat medicamentu, sed tamen ivirili eius utilitate seruata. Non enim hanc, dum dulcedinimidetur, solui iubeo. Vbi igitur circiter duos vel reis primos dies ita praeparat homo est no in comodsi fuerit etiacosuetis esi exercitationibus admouere: animaduersis priustum coloris bonitate tum aliis notis quae in nr cedentibus sunt comprehensae. Nam si omnia commode se habere videntur, plene exercita diis est. Sin in ',etia ante mediocritate desistet: ac in prius dictis tum victu, tu medicamentis. eo die habedus postridie rursus exercitationi dandus,super ijsde tu notis,tu scopisivi cu omnia ex sente tia,comodaque vo/pparean I
163쪽
appareant ad eandem victus rationem reuoces cui ante insueuit quam lassitudinis synaptomate urgebatur. Quoniam
vero 'copo,quod ex abiete fit, ut expedit iis qui in cataneo tota corporis mole siccos congesserunt qui aut concoqui desyderent, aut per balitum digeri non ab re fuerit eius quo que compositionem apponere. Est igitur abietis pulatierrimum semen circa Arcturi emersum, quo tempore Roma september mensis est, apud vos vero Pergami Hyperberetaeus Athenis mysteria. Id semen coniicere oportetro in oleu quolibet anni tepore. Nullii enim in ea re discrime est.Melius tamen fuerit si id contudas priusquam iniicias: quando ita citius oleum sua qualitate vique inficiet. Erit id spatium dieru minime quadraginta. Nos vero saepe areis,
quatuor, etiam multo plures menses macerari permisimus. sic deinde semen abiecimus. humidum vero linteo percolauimus. Esto vero elut generis oleum,cui relaxandi vis
an sit cuiusmodi in Italia Sabinum est. Conijcies autem in q;unqii: viginti heminas eius seminis modium Italicti. Esto autem hemina ipsa Italica: quam utique clibram
x nominant. Vbi vero maceratum in eo semen fuerit multo
plane minus redditur. Ei igitur quod reliquum est, idoneus
cera modus erit si quatuor libras ina miseris: resilas vero abietinae librae unius partem tertiam. Id aequat drachmas triginta luas. Iniicies vero lineae resina tantundem. Quod si harum copii non sit earum loco terebinthina tendum. Coque vero commodius haec in vase duplici,aut certe igni lento,qualis prunarum est: quae tamen nec insae multa esse debent. Medicamen hoc aptissimum est ad omnem lassitudine,sen pote orta seu alia quavis ratione contracta. Vtile
3 sane medicametu estvi quod ex populi forib'fit. Id tale est: Ex floribus populi adhuc contuentibus modius Italicus in quindecim aut viginti libras Sabini olei immittitur. Si id praesto non est,simile aliquod praeparandum oleum est.Dictum vero in praecedentibus est simile esse quodcunq; tenue est,nec ullam adstringendi vim habet. Magis vero ad rem pertinebit si modice contritum ipsum florem in olei co- ijdies. Qui 'si quotidie medicamentum dimouebis, idq; potissimum cum sol fervebit: ac in domo calida repones cele- rius ita magisque tum qualitas populi,tum vis in oleum mi o grabit.Itaq; post binos ternosve menses potes flore expres
164쪽
so,atque abiecto, habere oleum quod sine ulla morsione per halitum digerat, idque nihilo minus quam abietinu. Quinetiam cerae resinae tantundem inijcere licet quantum paulo ante in id quod ex abiete confici diximus. Siquando ero humidum id quod exprimitur, crassius videbitur,sat fuerit vel quintam partem cerae ad ijci,nedum quartam. Ego veetiam sexta me addidisse scio, ubi & oleum crassim erat essectum, 'ui usurus erat, liquidiore medicamento delectabatur. Nonnulli diu macerari tum flores tum semina noferentes, partim ea percoquere in oleo coguntur,partim a s qua iiiijcere: utique qui cautiores sunt quo videlicet nec torreantur us sunt iniecta nec oleum ustionem odore referat.
Qui verbii is magis sunt curiosi, in duplicibus i vasis coquunt. hoc fit cum in lebete in quo sit aqua ferues, inseritur ςxiguum vasculiun in quod fundi oleum debet. Id quod sane nos facimus, non tamen ad semina floresve coquendos:
quippe hac coctione minime egemus, propterea quod ea diu maceramus sed tum cum in consciendo medicamento cera resinas liquare in lebete paramus. Qui vero celerius ea pr parare cogitur: hunc necesse est predictu est pri 6 a coquere, ne torreantur, aquam vinumve iniicere. Atq; ad ea quidem de quibus nunc agitur,utilior aqua est:vinu vero ad podagricos affectus, sivno verbo articulares. Porro suo scit tantulum aquae admisceri, quantum coquendo Otu a nescet. Is modus erit, si quadruplum eius aut quintuplum oleum sit. Ergo, haec medicamenta succos quicunque non crassi nec lenti in carne cutisq; resident, evaporent:& adinscquod ex chame melo fit oleum, tum ipsum Ohun, tum Verocera resinaque adiectis. orum modus hic quoq; satis erit idoneus, si cera pars quarta, resinae duodecima sit immista γ' Si cui vero nullius horum quae memorauimus oleorum copia sit, huic anethinum praeparasse est facillimum. Potest vero id medicamentum per halitum digerere,siue solo eo, siue cum cera resinaque utare. Danda vero opera est ut in vase duplici cinethinum coquatur utiliusque fuerit si a nethum viride sit. Quod utique si quo tempore requiris,cOm- petes, imaturum id esto. Iam se in psychinum oleum, byeme regione frigida, ac tempestate simili,idoneum medicanaentum est. Habeto vero ceram ac resinam id quoq; , si pr
sertim manere id super uncto corpore diutius studes. Si mi Soli ration φ
165쪽
lit ratione rosmaris iarrba oleo incoquenda. od si nec ea Dit ad manum: beta albae radix, ctioirbitae agrestis, Maltheae, vitis albae, efficaciter evaporent ubi suam ipsae qua litatem viresque in oleo aliquo similis facultatis dimiseriat. au'dcunque vero sic praeparatum oleum est, in id si vel ceram solam, vel cum ea resinam iniicere voles,non solum pulcherrimum,sed etiam quod in loco bene hqrebit ungue
tum facie;. Abunde autem omnino erit,si cerae quartam partem, resinae duodecimam inieceris. Si vero etiam duas resi-ι nas Haiicies nempe abietinam, ac pineam,quam strobylinei Von aut tertiam super has terebinthinam,aut etiam hae si desint, humidam pini resinam: sic quoque medicamentum feceris quod evaporandi vim habet. iam hae si desint, aut ea quae in fictilib'habetur resina miscenda ,aut qua phrycten Graeci dicunt, id est frixam. Nec ignoro tame has
supradictas imbecilliores,caeterum non omnino contemne
Cum vero reliquus lassitudinis affectus sit, in quo supra
ulcerosum sensum copia crudorum in toto corpore conge
ita est: de hoc quoque dicendum est. Nec est inuentu difficia te quemadmodum emendetur, siquis ea quae dicta sunt, sequatur. Si enim ubi in primis venis crudi succi copia est. lis
secandum nobis eum esse, conquoquendii inq; diximus, cauet tibias semper ne in habitum corporis traducatur ubi vero an extremis venis corporis habitu resedit, concoquen-rium paritero per halitu resoluendum imirum quibus am- D inciderunt, in iis ambae rationes sunt miscende: at id si quide pari noxa urgere videbutur,aequali utriusq; respectu. Sin alterii pregrauati utiq; toti 'curationis studio in id propenso: nec tamen altero quod minus est neglecto Miscebis 3 aut utriusq; curationem, ad hunc modium. Non enim ab re
tuerit ex eplo aliquid de hoc egiis e Suasimus ij quibus imprimis maxime venis crudi succi congesta copia est: simplicidiatrion pipereon medicamento uti. Ergo si non modo an nis,sed etiam in omnibus venis sit, superq; in ipsa carne an principio curationis ipso diatrionii per nitedum sed
cui admissu pretroselini tantu sit, quantu nisi,& thymi gingiberis habebat post primu vero die, magisq etia, stsecudum miscendu eidem est aliquid diacalaminthes Mox vero parte aeque miscende,procedete,deinde tepore, ipsius o diacalaiuimbes plus addendum. Ad extremum vero etiam solum
166쪽
sollim exhibebitur Ad eundem modum cin reliqua omni
victus ratione,quoties pares asse eius sunt, miscenaae eorum inaede iacti rationes sunt,sed ita tamen ,ut inter initia potiores medendi partes ij praestentur quae in primis continentur venis. In fine vero,is quae in carne. Medio inter hec tempore ambae rationes aequabiliter miscebuntur. Haec igitur&praedic a a me sunt, satere iam arbitror qua ratione corrigere oportet quod peccatum in succis est, priusquana hominem morbus occupet Ex ijs enim quae in ulceroso aD sed ii retulinius clim adiunctus vitioso succo est ratiocinari licet He alio quovis cum solus constiterit. Ac de primo bquidem lassitudinum genere in quo punctionis quidem se 'sus nati eis animalis partes infestat, ac caeteris vitiosi succi redundant iis,quae corpori vel solae, vel cum lassitudine accedunt, ferme diximus uniuersa. De ea vero lassitudine quae a nobis tensionis est appellata, deinceps agamus. Atq; hanc quidem cum citra exercitationem constiterit, ab udantiam indicare aliquam, quae solidas animalis distendat, tum alijs quibusdam probatis visum est medicis tum non ita postreminis Erasistrato. Vbi vero sanguinis redundantia grauat,di socium puto supra est optimum esse vel venam incidere, vel iii alleolum scarificare. Resumendus vero idem iunc sermo est vel Erasistrati causa, qui nec in alio quovis, neque Vero in hoc aflectu sanguinis detractione est usus clauod in saluberrima quidem natura de qua sermo habetur , licet alia quoque ratione eiusmodi redundantiam emittere,dicta supra est. In vitiosis nanque in quibus videlicet vel in cerebro, vel in spiritus instrumentis excrementu substitit, qua iasum discrimen aditur si sanguinis detractione omissa, alia
vacuandi ratione utare: dicetur aliubi in sequentibus libris, o ubi de vitiosis corporum statibus agemus. Sed dictum ii est in libro quem de sanguinis missione scripsimus contra Erasistratum quominus hoc loco longior de his habendus sermo est, sed ad reliquum tertium lassitudinis genus, si
sponte oritur, transeundum,quod in superioribus phlegmones similitudinem repraesentare diximus, propter dolOris magnitudinem, quod cum euidenti calore etiam musculos in maiorem molem attollat. Haec lassitudo ne paucis quidem horis, nedum duobus tribtisve diebus eodem tenore consistit, prout Erasistx it place sed statim febrem soaccendit
167쪽
accendit vehementissimam,nisi sanguinis detractione malo prius sit occursum. Quinetiam calidissimus est in eiusmodi lassitudine sanguis: eiusque plurimum detrahi postulant
qui ea premuntur fer omnes. Non pauci vero eorum febricitant etiam si sanguinem detraxeris. Itaque nec cunctari nec parum detrahere conuenit, sed Z mature educere, iis quid aliud vetat, ad animi defectum usque. Optinaum vero fuerit, bis eodem die, si fieri potest, letrahere. Ac prima quidem ita mittere expedit,ut animi desectum homo non adeat. Secundo vero ne defectus quidem ipse est formidandus. Quippe qui priore detractione resolutus est,secundam sustinere haud poterit. In hacvero si quid tale homini incidit, facile reuocabitur. Qui vero sic affecti sanguinem non miserint his euaserint,viique fortunae beneficio id acceptum ferent. sed nec euadent,nisi alia quapiam ratione leuentur,aut sanguinis e naribus profluuio, aut largo sudore effuso. Porro aestimare diligenter oportet qui sanguinem stant missuri,in thoracene, torso, lumbis tensio pulsans a dolor figatur, an in capite potius tollo. His enim affecti et humeralem venam diuides in axime si repletum caput calidum sentiunt illis vero internam. Si vero omnino aequabiliter lassitudo corpus occupat,ambarum mediam. Ac si ab ancisa quidem vena febrire coeperint, alterius est artis his prospicere. Sin autem tum non febricitent: primo die post incisam enam aut ptisanae cremorem,aut sorbitionem ex alica solum dabis. Secundo vero etiam auare licet cum copioso oleo. nutrire vero,tametsi laueris,plane moderatissi
me debebis, lactucae si placet aliquid offerens,vel si sit cucurbitae itissanae Est talica non inutilis, siue hanc aceto titissanam condias, siue etiam sine aceto. Si cucurbitae copia non sit: malua betaque & lapatho dc attriplice est ut udum. used si carnem quoque gustare velit saxatiles pisces Veliniscos in albo iure bene elixos dabis.Voco ius album, cum sine garo, magisque etiam sine superuacua conditura
cuiusmodi καθίκοια Graeci vocat, praeparatur, anetho sale lcum oleo torri exiguo in aquam coniectis. Vino autem utiliter etiam ipso secundo die parcet Tertio vero si nidua lus potionem facile toleret,iunc quoque vino abstinebit.
1 non ferat,potissimum quidem pomeli dabis quippe le-4 uiter refrigerat ea quoque potio quo utique indistent quae phlegmo-
168쪽
pblegmones sensum habent lassitudines. Hoc si non sit,brimi tentie vinum offeres, aliaque pro ratione exhibebis quae ut boni sint succi, ita minimc calfaciant . Cauendum vero praeter caetera est ne prope rein multum non sensim paulatim renutrias. Qi jppe qui post huiusmodi exinanitionem ad pristinam die tam protinus redeunti. ijs corporis habitus crudis succis impletur: quos nimirum antequam concocti commode in ventre venisq; sunt,corporis moles ad se rapit. Et haec quidem lassitudo commodis si me ad hunc modum curatur. Quam autem ob rem iiiij qui hac prena untur, iterari sanguinis detractionem iubea nec hos multum ac simul reficere: satis profecto fuerit,es Empiricorum causam reddere nempe quodvi magis iuuantur quibus sic est emissus,& bona valetudine diutius fruuntur qui sicut comprehensum est sunt tractati Caeterum quae ex natura rei ducitur rationem apposuisse non sit alienum. Qusniam igitur in hac quae velut phlegmone fatigat lassitudine, vis calidi sanguinis congesta in corporis mole est,uenae autem sectio succos e vasis emittit, utile est post prioremdctractione tantisper intermitteres, dum aliquid eorum qui in corpore 6 sunt humores, remigret ad venas. Quod tamen quoniam comittendu non est ut in his maneat, utpote ex dimidio corruptum, sed potius plurimum eius expellatur: idcirco detractionem sanguinis etiam secundo die iteramus aliquando vero in tertio,vbi videlicet reuellere, Mex alijs in aliatra erre visum est conducere. Dictum vero de omni eiusmodi ratione exactius est in iis,quae de sanguinis detractione scripsimus. quae nunc ideo recensendi locus non est, quod ad medendi artem magis pertinet &in hoc ipso fortassis opere plenius de sanguinis missione sumus acturi. Reliqui poergo est ubi docuerimus non esse a sanguinis missione se C Ustinanter reficiendum, hic librum hunc liniamus. Praesumetur autem ad huius sermonis fidem, quiddam quod in opere de naturalibus potentijs est demonstratum . Ibi enim ostendimus,omnibus ij quae propria natura reguntur, vim quandam esse insitam qua similes quibus alatur succos posunt attrahere. Deraonstratum praeterea est, ubi proprio commodo nutrimento destituuntur urgeri vel non commodum rapere. Tale porro est quod nondum in ventre venisque concoctum est. Ergo necellum est cum homo largi '
169쪽
se cibi, impleuerit, eo casu crudi succi plurimum in corpiis animalis rapi: id it: e multis de caussis: Scriti Od deterius in Verre venisque concoquitur quod copiosius est: quod multum in corporis molem ideo subit quia multum superest quod citius etiam quam par est, propterea quod venter venis venae reliquis omnibus animalis partibus rapi quod nondum confectum est,pcrmittunt. Qina adeo non facerent, si id exiguum esset quod ipsae haberent. Demonstratum cst enim partes ipsas ex alimento primit in sua portior ne frui, mox caeteris transmittere. Ergo ultima praecipuaq; noxae causa est iis qui sic sunt affecti; quod quae in corporea animalis mole habentur partes, ubi multum semicoduimq;
attraxerunt nutrimentum' non paruam excrementorum
Vim ex ea re con herunt: cum neque perinde ac si bonum e se
set, concoquere id omne valent, neque etiam ut cum corpore coalescat assimiletur efficere: imo parum prospere singulas functiones obire post vitiosum multumque nutri meutum par est. Similiter enim his euenire necesse est ut ventricii abundantia male praeparati cibi est refertus Male prae-2 parata voco,que elixari torrerive debentia, iustum in his fine non sunt consecuta: Ergo siue panis non satis est coctus, siue caro legumenve intra modum elixum: fieri nequit ut haec venter probe concoquat. Eadem vero ratione se habet quae in ventre male sunt confecta, ad secundam conco ctionem quae agitur in venis qua male praeparati cibi, ad concoctionem quae est in ventre . An etiam quae in venis male sunt concocta, sic se habent ad concoctionem quae agitur in carne, quemadmodum se habebant cibi ad eam qu. ecst in cire: 5 quae ex hoc subeuntia, ad ea uae est in venas.
3 Ergo nec venter externa quae sumpsit, exacte c6 coquit, nec venae haec quae a ventre excipiunt. Sed nec carnes quae civenis, ubi probe ante non sunt confecta. Atque interim excrementi copiam in corpore prouenire est inecesse. Ac rein
quidem omnem, ut breuiissime licuit, iam diximus. ψd si quis dictorum cuiusque certam ex demonstratione scientiam cepissi velit is librum de naturalibus virtutibus legat: in quo primum illud liquido demonstratum est , ventrem
sua ipsius causa nutrimentum suscipere, ut eo tum fruatur
tum quod sibi defit suppleat. Eoque amplecti id undiques ac retinere totum, quoad se satiauerit. Secundo illud e fidem ubi ali
170쪽
ubi ali praeterea non desyderat,imam sui partem moλωρι' Graeci vocant,id est portam)recludere ac quod ciborum superfuit, exprimere, peisumque ceu alienum onus trudere. Deinde quod in ipso transitu per intestina, ac potissimum tenuia, ens quς huc pertinent,alimen tu ad se rapiut,quod ex mora quam in ventre habuit, alteratu, Manimali magis idoneum est effectum: mox in ipsis venis quoque ab alia in aliam traditur, ad eundem modum quo ex ventre in venas hinc vero iam plane confectum in singulas pertrahitur animalis partes ubi tertiam concoctionem nactum,
ipsi alendo corpori assimilatur. Haec si quis ex eo libro colligat nihil est quod causam ampli requirat cur muli habitu corporis exinanito nisi sensim renutriantur, plurimum excrementorum in toto eo congerant, atque ex his non leviter aegrotent.
Thoma Linacro Anglo interprete. Vinium de sanitate tuenda Ii
brum ingrediens , si qui forte ei ut qui prolixitate operisi
stri grauabuntur hos primum solari volo. Non enim nostra id culpa euenit sed propositae rei natura. Si enim heri potest ut qui breuibus longam contemplationem abs uit, nihil
necessarium omittat: fateor errorem meum,ceu nulla nece
sitate ambages secutus sim.Sin clarius simul breuiusque disseri de ijsdem non potest, nemo nos merito accuset, sed ipsos potius qui corum quae necetaria sint, non pauca praetereunt. Est vero illud simul ex ma-xma necessiarijs simul velut elementum totius artis quae valetudinem tuetur,quod numerosili ominum sunt natur e prout in cofesso est omnibus tum medicis tum gymnastis. iniorum tamen plurimi ita de valetudine tuenda scribunt,