장음표시 사용
141쪽
noma Linacro Anglo interprete. j Vod pleri l onanes recentium l. medicorum faciunt qui dum tempus sophistarum cauilla
tantum attingunt,aut forsus omittunt: id ipse non faciam:
ei quod necessarium dux insi tens,qua labicam magis speculationem liabent, in aliud d c. V m pu differam. Statim e uini de morbosis symptomatis, de qui hoc libro disserere sta
mediam statuunt, neutranq; appellant. Ego aud ignarus siue quis in sanitatis tuende,siue etiam mededi arte eorum nominem fore ut aeque a cauillatoribu sit stilletu ' u
quoq; intellegeias etiam si quis tertia laeta
de neutris ea affectionibus inscribens, vel magis irrisios Humeliososq; futuros, preterea ussituros e nia usila' minis an quonam pere prscipiarin hocvolumine dehis
uia Artis quae valetudine tuetur, no leuis portio est ea quae praecipit. huius rursus non exigua pars est qu lassitudines pr cauet. Porro mostratu in superiori est simile ratione esse instantis lassitudinis cauendae lupi Occupauit sim mouendς. Ergo no alibi que admodum hanc lituram vites, alibi quem ad nodum amor ente corrig I act-nduin est. Atque hac quidem de caus in pro Α' in libro,qui totius operis tertius est de uisiudine i
142쪽
ercitationi sit peruenit, lis pittatum erat: simul habita mentione de similibus affectibus,quorum aliqui exercitationes maxime sequebantur. Nunc primum quidem de his prout citra exercitationem incidunt, agemus. Secundo loco de illis quae similitudinem quandam cum his habent. Acrius in C
modicas quidem exercitationes lassitudo excipitianorum symptoma est. luc vero sine his consistit, morbosum. Itaque ab Hippocrate dictum commodissime videtur. Laslsitudines sponte natae,morbos nunciant. Atque ulcerosus quid enisensus,sympto in lassitudinis est Causa vero unde ea n a s , scitur, affectus lassitudinis est. Porro huius rursum ipsius causa bifariam scinditur. Aut enim intra ipsum animalis con
tinetur corpus, vocantque Graece προηγουμίνην. aut Omnino non inest,vocantque ροθοκαουαρκumkt . NOS Illam internam,hanc externam, non incommode vocemus. Itaque tria
is uniuersum genera sunt de quibus habendus serna est: Ipsius lassitudinis symptoma affectus unde hoc oritur, affectus ipsius causa. Cuiusque vero sorum species quaedam disserctes sunt. Causarum ut modo diximus)externa interna Astemis ut in praecedente libro docuimus is qui ut 6 o ceris, inui tensionis, 'utililegmones sensum inuehit.bγmptomatis vero,ipsi tres sensus Liaeque pauciores vero a neque phires his disterentias, veras saltem nominare possis. igitur viceris sensum facit, incipiendum enim ab hoc est motis quidem grauem excitat sensum, ceu corpus ulceretur, idque vel circa cutim tantum utique cum est modera tior: vel circa subiectam illi carnem,cum est valentior vel circa tranque , cum adhuc est atrocior Atque ioc quidem est lassitudinis sumptonia Asseditio ucro ex qua id nascitur,
acrimonia est tentiis,& calidi humoris, qui corpus erodit, ostimulat ac pungit. Oritur hec aliquando ex immodico motu,ut in proximo libro ostendimus . aliquando ex vitioso succo,qui imprudentibus nobis in corpore silccreuit. Tales vero lassitudines potaneas Hippocrates appellat. Alterum vero lasTitudinis genus nemperii quo tenso senti cur)quoties sua ponte incidit plethoris superuenit. insippe tendia tur ex hac solidae animalis partes, praecipue in quibus succi continentur.Tertium lassitudinis genus quod phlegmones sensum assert,ex ambobus oritur,tum nimia boni succi abii dantia,tum praedicto vitios succo Non enim quaevis mali o
143쪽
succi specie; sed tantum ii qua roden acrimonia continetur 'ceros .im a si itudinem creat sed nec eiusmodi quid enisiccus dum in venis cum finguine miscetur Latet enim iii cui vis, utpote transfluentis a sanguinis bonitate superari. Verum cum ab his translatus, in carnibus, Mad cutem solus haeret, ulcerosuna sensum tunc ingerit. Qui vero ex abu- dantia nasci hanc las itudinem putant, sane falliriatur. Namiae que ex ea copia luam plet horam dicimus, haec enim ea quae de tensione quaeritur, gignit neq; ex ea cluae vires praegrauat. Non enim erosio, aut viceris phantasia, sed vel orauitas, ad motiones segnitia talis sunt abundantiae symptomata, utique dum ad animales collata vires. eas superans premit, vel pulsus quaedam vitia liquando vitalem ur
get: de quibus dictum abi inde est in iis quae de pulsu scripsi-
nxiis, aeque ut in libro quem de ab udantia scripsimus, etiam notas maturalium virium ciuia premi uatur, reliquarum ambarum tradidi natis. Non est igitur abundantia, eius lassitudinis quae viceris sensum praefert, causa, imo humorum qui in cute 'arne continentur acrimonia . Haec enim ut λ quieta sensum latet, sic agitata protinus sentitur. Motus huic lassitudini primus ac plurimus proprijs quibusdam rationibus accedit: quas mox dicemus. Alter ex incidenti, scilicet cum nobis partem aliouam aut etiam totum corpus mouere volentibus, cum hoc humores qui in ipso continentur simul movemus Verum hic minimus est, lassitudinis duntaxat sensum infert. Vehementior rigorem excitat. Appello nunc rigorem, nec illum vehementis frigoris sensum nec duritiem sed inaequalem totius corporis concussum
turbationem. Medius inter utrunque, horrorem. licada ut
3 nitu obstet etia si calida causa sit, quo minus ri rorem horroremque excitet in iis quae de sumpto matum causis scripsimus,ostensum est. Nunc fatis fuerit summas tantum eorum quae illic prodidimus , ad praesentem disputationem quasi basim subiicere. Qim in sensibili corpore succreuit
eae crementum mordax duplici id ratione ad motum inci- tur. Vna cum a sensibili ipso corpore impellit Π utpote quod repellendi alieni vim obtinet Altera, cum vehementiore momento agitur: id ouod tum ab exercitando conquirit, ut tam frictione, tum balneos. Ergo que sub calida dc mi-40 trida excrςmenta sunt: ubi vehementius mouentur, noli Or-
144쪽
rorem modo rigoremve qualem diximus asserui, sed etiam febrem accendunt. At quae frigida sim t.&ex partibus tenuibus constant, ea horrorem quidem rigor Smque creant,non tamen febrem excitant. Porro vim quandam utriusque congestam esse oportet si haec fecerint ela vero aut plane exigua in tensilibus corporibus excrementa mordacia, aut multa illa quidem, sed tamen non plane adhuc mordacia, sub- lia semini: haec ulcerosam lassitudinem faciunt. de quibustique hoc libro nobis est agendum: quando us febrem accendunt, ea ad medendi artem spectant Sanatio utriusque generis partim communia curationis ammorum consilia re CS cipit, partim utriusque propria. Dicetur vero prius quq communis fanatio est. Oportet igitur excrementum, siue calidum id sit siue frigidum,ipsum aut expellas, aut certe alte
res. Recipit vero non omne excrementum alterationem a
natura . Siquidem nec omnis cibus in cuiusuis animantis ventre concoquitur sed cognatio quaedam ei quod concoquit,cum eo quod concoquitur,esse debet. Quod igitur omnino alienum est, nulla fieri ratione potest ut id naturae suae ratiam recipiat, sed educere id quam primum est tentan coum aeque certe ut Quae in ventre corrupta prorsus sunt, ea vel vomitione vel deiectione expelli profecto est optimii. Non tamen perinde promptum est in carne, atque alijs corporibus imbibitum vitiosum succum educere: ut qui in ijs quorum seni bilis capacitas est, continetur. Interdum nec ipsa laborantis natura medicamentum quod malum succum mature vacuet, admittit: sicuti interdum latius qui piam affectus obstat qui talem educendi rationem respuat. De quibus mox dicam, si prim quod reliquum erat in superius posita diuisione , adiecero. Quippe quae communiter o spectant qui excrementorum viiij medentur, ea iam diximus vacuationem alterationemque esse Propria vero triusque generis nunc ad ijciamus. Neque enim una tantlim ratione educendum alterandumve est: sed explorata quae ei quod affligit, maxime sit accommodata, ei est insistendum. Ea vero ut in summa complectar, ratio est, quae ex contrario opem molitur: priuatim vero, quae ex cuiusque contrario. Et summae quidem totius rei hae sunt quae latius tamen nobis nunc explicanda sunt una cii sua cuiusq; euidenti demonstra ione: idq; st ulceroso affectu sis. Quonia igitur seiusmodi
145쪽
eiusmodi lassitudo vitio acrium excrementorum orituri an te omnia con syderandum est in solidisne tantum corporibus, an intra venarum sinus malus succus contineatur Deris vero que intra venas simi nullum plane nec manifestiunnec euidens signum habemus praeter solam urinam conij-cere laicien ex his licet. Primum aestimabimus quonam qui affligitii usus sit victu:secundo, solitusne sit malum succum naturae sponte congerere. Ad haec, an naturalis aliqua desco sueta excretio iam desierit. Quarto an exercitatione, pur ' O gatione per vomitum aluumve aut vi aquarum sponte nascentium soliti superuacua expellere,id intermiserint. Atq;
in victu quidem videndum an cruditas descrebior maior quam ex consuetudine praecesserit an mali succi cibis copios se impleuerint, an vinum pro antiquo mustum, protenui crassum, an aqua marina mistum biberint, an etiam prorsus a vino se ad que potionem transtulerint: nec semel bisve in quolibet horum peccauerint,sed assidue, bonoque
tempore. Secundo sicut diximus aestimandum num ex eorum numero qui facile malum succum congerunt, lassatus 7 apse sit. Deprehendas id percontatus an scabie aut lepra aut vitiligine aut pruritu crebro sit affect is. Item an erysipelas, .ut herpes, aut elephantia sis, aut ophiasis, aut a pectasis,
aut pustula crebrς, aut epinyctides, aut denique ullum sym
p Q 't vitioso succo matum aut una est, illum
na ale habuerit. Ab his cons yderanda diximus, consuetano vita excretio retenta sit per vomitum, vel haemorrhoidas, vel stulam aliquam, vel dysenteriam: vel si mulieresst, per menstruum profluuium. Deinde num ipse medicamento se purdare semper solitus id intermiserit. Nonnulli enim sunt 3 qui deiectoris medicamentis ali vomitorijs, aut urinam
iudoremve cientibus, aut usu sponte nascentiu in aquarum, utique quibus aut sulfuris aut bituminis aut nitri vis inest, Vere vel autumno quotannis soliti excrementa vacuare, aliquando id negligunt. Multi ut dictum est exercitationum consuetudinen dimiserunt. Ali rursus omnis frictionis, aut balnei, aut a vino dulci post balneum vomitionis morem praetermiserunt. Sane constat non illorum modo nos qui Optim sunt corporis temperamento fecissu mentione,
sed quo nihil in mali succi caustrum catalogo sit praetermissum, etiam eos qui vitiosum succum natura prompte conv
146쪽
gerunt, sermone comprehendisse de quibus fusius inter vitiosos corporum status proximis voluminibus agemus. Atque ex his qui dem de mali succi modo coniectura facere oportebit, ac remedium ad mensurae eius quantitatem proportione inuenire mediocritis,si omnino sit exiguus, dc ad cutem tantum collectus. valetius si multus, in profundo. Prius vero eius qui exiguus, Miuxta cutem est curatio dicetur deinde eius qui in carne residet: tertio ab his loco,eius cui totus sanguis impurus excrementos isque est. Sed si quis iam institutum mihi ab initio repetens, boni succi iuuenem dederit qui pri salubri omnino victus ratione sit usus nuciae cessitate quapiam urgente longi temporis iter confecerit,in quo nec exercitatus nec lauatus pro consuetudine fuerit, cibis potioneque mali succi vis sit, tum a prandio vel coena vel etiam toto die vehiculo sit vectus, nec bene plerunque dormierit: illud tamen addatur, nihil huic in modo assumptorum erratum esse , proindeque nec in cruditatem ullam incidisse: talis multum mali succi cogessis se profecto nequiverit. Itaque etiam nec remedium operosum requirit, imo exercitationem tantum quae apothera pia dicitur coquam in proximo ante hunc libro docuimus ubi pariter de accommodata ci rei victus ratione praecepimus: quo minus est hic multis morandum Tantum eius meminisse conueniet, huc omne consilium dirigere qui corpora sic assecta ciurat, ut excrementa quae circa cutem sunt, educat propterea uod affectus in hac una consistit. Itanue rursus detur eunem iuuenem praeter alia quae eadem lint, etiam in cruditates saepe incidiise. Detur liceris sensum habere, non cuic tenus modo, verum etiam altius in corpore, sic ut totum id malis succis refertum suspicere. huic nec exercitatione nec ullum omnino motum iniungemus,sed quiescere ac dormire iussum in abstinetia totum diem exigere cogemus Dei Iavesperi pinguiter iacto, temperato balneo mediocriter lauato, pro cibo dabimus sorbitionem aliquam boni sticci, sed plane quam minimam nec tamen a vino eum abstinebimus concoquit enim id semicrudos humores , quantum aliud quid iis tu sudorem urinam i promouer, ac somnum
conciliat. In ijs aut qui ita se habent, id agendum nobis est, ut quod mali succi iam plane corruptum est, nec concoquieti potest, id sudore urinaq; expellatur. quod semicoctum
147쪽
adhuc est,concoquatiir, atque utile reddattir. Id autem optime uete somnoque confiet. Si ergo his peractis, malum constiterat: ad consuetudinem rursus reducendus homo est
Sin in posterum etiam diem duret, de valentiore iam remedio est cogitadum maxime sit per noctem vel lassitudo magis quam ante vel fastidium infestet,vel peruigilet vel somnos turbatos imaginationibus inquietos habeat his enim si vires non dissuadent,duonim alterum authia i iis mittendus est, aut purgatio exhibenda, sed discernentibus nobis utrum magis expediat, ut mox dicetur. Sin vires im- .n---ngui mittendus haudquaquam eii, sed deiectio mediocris adhibenda . Cuiusmodi a tem deiectio mediocris sit in sequetibus docebimus, sed si priusquJ priora sunt definiuerimus. Nam virium robore constare si lassitudo adhuc infestat: aestimandum est, cum sanguinisne copia,an cum crudis humoribus, an per se solus con iis a vitiosus humor qui lassitudine creat. Nam si cum sanguinis copia: aut vena incidenda, aut aliquid quod tantumdem valet, agendum. Sane tantumdem possunt haec Oui sunt retentae, si has emiseris. Si initari ih hQ ςβ RVix, hJnc prouoces. Si quibus horum nihil est, si malleolo scalpello incidas. Post haec aluus tum malo succo sit. Qia id si vitiosi tantum succi, hique citra Languinis copiam subsint,purgatio petenda est quae intestanti excremento sit accommoda. Infestat veryalias bilios inai alias atre bilis, alias pituitosum,sed quod vel falsum vel acidum sit: atque horum quodlibet aut cyassius aut sero
propius, aut media quapiam cosistentia. De quorum discer-3 nendorum notis nunc agamus. Si cum pustulisiquae Graeci exanthemata vocant lassitudinis affectus consistat, ex his tacitis inuentu erit excremeti species. Sin absque his .m bona quidem succi corporibus tum ex ij qui praecesi erunt ci-Dis,tum reliquis quae ipsis corporibus inciderunt. In iis vero qui malos succos natura colligunt tunc quoque nonnihil capiendum. Sed de eiusmodi tempera metis uberius post agetur. Nuc de reliquis agamus,ex quibus licet de mali succi specie coniecturam accipere. Qui in octo legunt ii pituitosum aceruare siccum solent. Qus multu stabor exer-4 cet,i biliosum,vel melancholicum illum aestate, hunc au
148쪽
tumno gignunt. di in etiam an diuturni labores fuerunt inspicienda est. Qu anto enim fuerint longiores,tanto sunt ad atram generandam bilem magis procliues. Praeterea quicum multo sudore obeuntur,i crassius excrem iam facitit. Qua sine sudore peraguntur, magis tenue veluti qui hyemed frigido aeris statu suscipiuntur. Consyderandum ad haec est non sothim de urinae multitudine, ζωqualitate a sed etiade sudoris qualitate. hic nanque partim acidus, partim salsus est, partim velut lutum,aut virus plane olet. licet autem hoc ex strigili deprehendere cum lauatur Saepe nanq; amarus plane apparet: qualis utique morbo regio laborantibus emittitur. Eius vero dignotio,etiam citra gustum facilis est
ex solo colore. Quippe pallidus pro eiusmodi bilis ratione
apparet. Saepe tamen post validissimos labores,in vehementem aestum plane flavus conspicitur Aliquando medius, atque ambobus mistus cernitur: veluti quodammodo ex pallido favus. ἄχρι aba,i Grae edicunt. Ad eundem modum ipse bilis humor se habet: quando hunc quoque in vo mitu deiectioneque aut pallidum aut flauum, aut ex Vtroq; compositum licet intueri. Quallicunque vero is in corpore sita habetur,tale necesse est eius appareat serum . Ac sudor quidem,succorum qui in uniuerso corpore abundant, nota est.
Urina, eorum tantum qui vastis continentur. Omnino ergoiaihil omitte luna sed sudor quoque ipse,ut modo diximus. iiii piciendus. Aliquando vero ipsum qui amicitur, gustaret idorem scium,quo certius internoscatur, iubemus ad quod aliquando sua sponte accidere sistet, dum ex fronte metus partibus in os saepe delabitur. Aestimare praeterea rinae tu consistentiam , tum colorem oportebit. Sed nec quae in ea pendent,aut sidunt,praetermixtere coveniet,sed omnii per popendere. Cuiusmodi enim sanguis sit qui in vasis cotinetur, ea plane ostendunt: quando si is biliosus sit, serii quoq; eius biliostri esse necesse est. Idque pro utriusvis bilis ratione. Simili modo pituitosum, si is sit pituitosus. Ergo ubi crudus plane is est, utique tenuis aquosaq; urina cernitur, nihil nec Quod sidat, nec quod pendeat,in se habens. At ubi is concoctus est, haec in urina apparent: atque etiam nubecula quaedam desuper tenues superstant, veluti quod in summo lacte colligitur. Graeci , es 4 dicitur & quod in strinia refrigerat iusculi concreuit. iod si turbida sit,qualis veterinorum 8 Visitur
149쪽
rifitiir,crudis refertas venas indicat, non tamen cessare naturam, sed eos valenter concoquere. Si vero celeris separari crassi a liquido in ea cernitur: sitque quod subsidit, albii leues aequale iam iam superaturam eos omnes naturam in
iam crudi succi concoctionem aggredi naturam docet. At si interposito tempore turbetur: non protinus, sed post aggressiuram insinuat. Verum omnium quae turbantu urinf-
una generalis nota est ipsius crassi a liquidiore separatioso aut propere aut tar id facta, aut omnino nulla. Er o si pro tinus fiat, quod subsidit sit album: leuet aequale superiorem longe natura in succis quos concoquit ostendit Sinio num sit quod subsidit, sed quod post logius interpositum te
pus colligatur: etiam naturam temporis spatio superatura succos nunciat. Si vero vel omnino nulla separatio , vel id quod subsidit malum sit imbecillitas natura significatur egetque ope aliqua ad succos percoquendos Sicuti vero urina, siccorum qui in vasis sunt qualitatem prodit ita sudor aliaque qua per uniuersum animalis habitum apparent
eos qui illic sunt affectus demonstrant. Quippe superan bus in eo calidis succis, insolito caloris sedit rhetur fetaris vero casn frigidi dominantur. Iam albi re ituita
perante, pallidiores bili abundante,cernuntur. Quod si meracior bilis sit,etiam plane flauiores. Siquidem Vor a surco prouenit non ex solidis animalis partibus, utique cunis succi in altum non receperunt. Accidit vero id illis propter frigora rigores, vel animi affectus,velut timorem vel angentem tristitiam,vel incipientem ἔrecundiam Quor
3 P nullum si adsit,nunquam se in altum recipient succidi m
nec in cutem violentius irruentes, hanc adurent unquam ni animus aliquo modo affectus sit,aut aestu ininiodico Ini
Inspicere colorem non oportet. At si nec ambientis violen
victus est subsit certissima succi animalis cognitio ex colore datiir. Tanquam igitur corpus sicubi albi rest ρε ctum,pituitosum abundare succum indiearia bal tau aut flauius , biliosum cita sicubi ad rubicundi, ho o natura est mutatum sanguinis abundantiam sub j si scat icubi
150쪽
cat. sicubi ad nigrius,nigram stiperesse bilem ostendit. Vi cleas praeterea ceu plumbi colorem aliquando non ullos habere. rursus aliquando ceu misturam esse albi liuidique: aliquando liuorem solum sine albo consistere. Ergo euismodi colores, crudos dominari succos indicant qui sim de genere sunt pituitae, minus tamen humiditatis habent quam ea quae publice vocatur pituita plerianque vero hinc nec len tor inest. Nam is si adsit, Praxagoras eiusmodi succum vitreum appellat: egregie quidem frigidum crassum tame eo quem crudum per eminentiam vocant, certe minus Generaliter igitur eiusmodi succi omnes albi crudique sunt. Nomenclaturam vero alius aliam sortitur. Nec attinet ad prς- sentem disputationem ea omnia distinguere quippe ad qua illud tantum commune omnium acci aetas pertinet, quod hi succi percocti a natura non sunt, sed crudi adhuc manet. Siquidem sanguis in medio est biliosorum atque horum. Quorum utiq; genus uno vocabulo appellare licet, vel crudum sucoim,vel pituitam. Illi nanque ex sanguine si ut ubi supra iustum modum est percoctus hi vero ex eo nondum perfecto. Sunt autem utriusque generis innumerae particulares differentiae caeteri in quae ab ij qui in talibus sunt periti, in numeratas species sunt iam descriptae quarum tameipsarum adeo hic omnium meminisse necesse no est: ut etiasatis sit eas ad unum caput redigere, quod tibi veluti scopuagedorum proponas. Nam quoniam alii priusquam ad ex 'adium sanguinem nutrimentum peruenit, veluti semicocti sunt, alij prorsus incocti crudiq; alij paulo absunt a fanguinis forma,rursus ali sanguinis faciendi, siue ut ita dicam)sanguificationis veluti ultima pars,qui utique excessi caloris proueniunt: quorum ali paululum, alij liis, alii plurimum a sanguine recesserunt ubi paululum vel citra sanguinem restitum , vel ultra processum est audacter mittendus sanguis est. ubi plus, conssederatius agendum. ubi plurinati, in his nullus omnino mittendus est. Inspicere vero 'uantitatem conueniet: ut verbi gratia si bonus sanguis exiguus sit,relicitius vero succus plurimus: utique in his abstine iunia detra tione sanguinis est. Sin is quidem exiguus, sanguis vero copiosus audacter incidenda vena est. Dein deijcere
ut dictum est aluum oportet: ratione habita de abundatis succi copia pariter specie. Qu9d si quis vel propter state, vel timidi