장음표시 사용
171쪽
morbis prius affidius in icato , ipsi postea multi, an id In sanitate sua opera seruassent. indicas , ac sic ad sermaccessisse par erat. At nos ipsis rerum effecti, id Vendit 'tu qui prius as iduis premebatur morbies, de adeo duo isanitatis prςceptis paruissent, in omni integritate diu i
to uasimus. Alit de multitudine exercitationum demere ali
quid uisimus. Vt totum breuissimis complectar ah dualitatem tantum,aut ordinem, aut tempti, miti sim . 'rum mutare specie iniunximus. Aenue et . a
cipientes Vtique quod aut omnino his supersede tui: Ita ut saepius quam ante tendum, aut rarios utant cibi, tantum, aut etiam post cibum, aut ali oribu dii
in η' V 'ς ςQyporum differentia compertae o habuissem, neque debitam cuique falubrem Victu, To
defendere a morbi perpetuo poterunt. Ita cum a dii l. 2tibus tum alia quaedam tu ver o versus ille obi, tu
bus scatens alis id negociis imputant, ali ob teperatiam
se grotare fatentur sed horti: magi, impio et ud' defensio est,quam ipsum quod obitatu se
qu in vita incidunt,causam tribuunt, si quidem diaria
febri laborant ex stu,frigoribus lassitud: ne aliis Pue id enus occasionibus: hos inhicare a culpa decet sin alia mi ibet in urinae. Iippe nec ipsi omni o sine 2bri eleph i et febricitauimus. nullum a
tias morbum multis iam annis experti Quin etiam percus
usque contractis febricitarunt: ipsentinouam lit -- e
bubone v sensi ne febri labo au moti 'αὶ me seruandae sanitam arte tanta omni od zoti lioquin calubrem corporis statum abortitales: T4o vhuc vitam plane liberam sortitus, sed ii tum
172쪽
offlictis seruierim: tum amicis,cognatis,&ciuibus, in pluribu inseruierim: tum plurimam noctium partem, nonnunquam aegrotantium ipsorum causa, semper autem dulcedinis stu oram gratia peruigilauerim nec tamen ullo sen si me corporis morbo tentatum multis iam annis, excepta
ut dixi)diaria quandoque febri: quae tamen rarissime, nec nisii ex lassitudine incidit)quanuis in puerili aetate,atq;
etiam tum in ephebia, tum adolescentia, morbis nec paucis, neque his leuibus premere r. Sed post octauum vigesimum annum,cum persuasissem mihi esse conseruandae anitatis rationem quandam:preceptis eius per totam deinceps vitam parui, ita ut ne minimo morbo post laborarim, nisi forte quae tamen rarius incidit diaria febri cum alioqui liceat hanc quoque in totum effugere si quis liberam vita nisi nactus: vehati in superioribus iam ostendi: fietque,si quis animum aduertat etiam clarius iiiij que mox dicam. Illud
enim affirmare ausim, ne bubone quidem laboraturos eos
qui praeparati ad sanitatem ad unguem sint, si modo eorum
corpus ab utroque excrementorum genere vacet, eo rodin quantitate cosistit,in eo quod in qualitate Atque ad eos soquidem qui nunc sanitatis tuendae praecepta dicto scriptove
profitenturi vel haec fatis arbitror. Prioribus vero , quosque nec seipsos extra morbum perpetuo, nec eos qui apsis paruissent,seruasse aut aliorum relatu audiuimus, aut ipsos inscriptis suis tale quippiam iactare ausos: ne contradicendu quidem censeo. Mirandum certe potius arbitror si quis eorum uniuersam sanitatis tuendς artem uno libro complecti est pollicitus,praesertim no sicut Hippocrates)in primis summis capitibus methodum indicans,sed sicut nos,omnia rationibus firmans. Ac prolixitatis quidem sermonum no rostrorum causa iam dicta est. Quisquis autem honesti probi-
ue studiosus est, ac pro ij quae optima sunt diligens: hunc
ecet non tam artis huius longitudine graii. iri quan magnitudinem eorum quae promittit suspicere. Nam qui quaeso non magna illa mirandaq; artis opera sunt,si cui non ab ipso ortu inabecillu corpus fuit, hucin ad plurimam perduxisse senectute sensibus illaesis, ab omni prorsus morbo doloreque alienum atque integrum perpetuo seruasset Ego vero etiam nonnullos quibus salubre admodum firmumq; natura corpus erat, vidisse mihi videor permultis imorbis a Roflicto .
173쪽
fictos,ac postremo immedicabilibus malis in sene tute saltem oppressos: quos tamen fas erat quod ex naturali liabitu fuit tum sensibus omnibus illaesos tum reliquis corporis partibus sanos, ad ultimam usq; durasse senectutem. Oriona igitur pacto turpe non sit, qui optima natura sit praeditus hunc ob podagram ab alijs gestari,aut calculo a cruciatu colo, ulcere in vesica ex cibis mali sicci contracto do
loribus contabescere3Quomodo rursus no turpe sit propter articularem morbum,suis ipsius manibus uti non valetemro alienis egere quibus ori cibos admoueat Cuique sedes in-nxma est, eo qui in deiectione subministret 8 Satius enim sit si cui ultu omnino pectus est,sexccties male mori, quam tali vita viuere iis i ii quis tam impudens simul delicatus Que est ut turpitudinem suam negligat: at dolores quos noctes diesque ex vitiis suis sustinet, non aliter quam qui a carni hcibus torquentur: certe contemnendi non sunt tametsi certe haec omnia vel intemperantia vel ignorantia vel utrique imputent portet. Verum intemperantia corrissendae ni Iociis non est. Ignorationi eorum quae agenda sunt hoc
opere ut spero medebimur,scilicet pro ii dii corporund ur propria ianitatis tuendae ratione apposita. Initium vero mihi rursus ab optima natura iustum erat ad Sihῶcd Sationem omne consilium dirigitur,non eo ut corrigatur, sed in statu suo seruetur. Id quod ipsi hacten fecimus: sui de
ea per singulas aetates praeter inclinantem paracmasticen Graeci vocant egmatis. Cuius extrema pars senium pro pridelicitur,apsum quoque in suas partes diductum,ut post dicem ubi ea pars artis tradetur,que de senibus cura iis apit. erOcomicen Graeci vocant Ver in nunc salic praecipuis oti qu dicta sunt repetitis: ad vitiosas corpori naturas transi-oimus ac quemadmodu cuiusq; earum seruari valetudo pocrit, trademus. figo optimii corpus ad sui custodiam haec in qualitate,quantitate, facultate postulat. In exercitationidus qua moderatae mediocres' sunt, quaeq, singulis corpo
cessu: aut sicub in quoqua dictorum sit erratum,errore com recto. In edendorum vero bib edorumq; natura similiter n
Ao cococta distributaq; in corpus sint,id Sinq; bene nutrierint
174쪽
ac si opus sit gliscentibus adli ac,mediocre quippiam adiecerint: nihil relinquent quod vel superuacuum sit,uel deficies Ad eundem modum in somno,vagi iij balneis,animi actionibus, Malijs id genus,medium omnis excelsus seruari debebit. Qia odii in aliquo sit erratum corrigendus error est
Porro omnis corrigendi erroris communis esto scopus,con
trari excestus surpatio ita ut si plusculum pridie fatigatu
corpus est,demas aliquid de exercitationum modo. Sin minus iusto se exercitauit,ut exerciti modum augeas. Eodem pacto si concitatiore motu est usum, ut hunc modice remittas. Sin remissiore,ut intcdas. Simili modo si robustior in tus praecessit, ut pro hoc mitiorem iniungas .pro leuiore co-tra qui valentior sit, pro languido vehementem, pro vehementi contrarium: uno verbo, ut omnem excessum c5trario excessi corrigens,in sanitate hominem custodias. Vt autem corrigendo non erres, primum corporis affectus ad unguem scire oportet, deinde omnia eorum que priore die facta videris, meminisse. Nam affectus quidem quod delictum sit docebunt. Recordatio eorum quae pridie sunt actas quantum tibi a consuetis recedendum sit,insinuar. Atque in coaffectibus quidem eiusmodi excessus videas,quod aut gracilius, aut obesius, aut durius, aut mollius,aut siccius,aut humidius,aut rarius,aut densius corpus quam ante apparet,cueo etiam quod nec naturalem coloris gratiam ad unguem seruat. Memoria vero factorum, quod peccatum est ostendet: iroiit corrigetur,ex praesentium collatione docebit. Nam si racilius redditum corpus sit, aestimare oportebit, atque ad memoriam reuocare,plus ne quam par erat,exercitando fatigatus homo sit, aut concitatiore motu usus, aut
fricando lauandove modum excessit. Ab his mox cons yde rorare, nimiane cogitatione sit usus, aut nimium vigilauerit, aut per aluum longe plura iusto deiecerit. Expendi etiam debebit,num domus in qua versatus sit,calidior fuerit, aut parcius comederit vel biberit, aut veneri liberi indulserit. Sin obesius visum corpus sit,num frictio molliorci,aut exercitium parcius aut tardius, aut somnus logior,aut venter adstrictus,aut ciborum copia optime concoctorum praeces.serit. Si vero duriusquam ante corpus apparet: primum frictionum meminisse oportet, mox robustarum exercitationum antis robustae,&cum concertatore duro densanteque sopraeterint:
175쪽
preterint: ad haec an in puluere,ec que duro ac frigido, an
citra apotherapiam. Dein balnei,an videlicet hoc plane frigidu fuerit, an nimium calens. Prieterea domus in qua dor-otiens 'igilansve versatus est, num frigida. Itemq; ciborum liccitatis, potionis penuriae. Sin mollius quam prius,postridie corpus videatur: primum quidem frictionum meminisse conueniet, an molles, cum pinguitudine,& balneia
b I pidis sint adhibitae. Ab his reuocari ad memoriam
debebit an exercitationes tardae exiguae cum concertato ι re immodice molli praecesserint. Dein an potio uberior fuerit Mox an cibos plures, aut natura humidiores acceperit. Postremo an multum dormierit Proximus molli corporis affectui est humidus: hoc differens quod mollis ipsoru corporum propria qualitas est, humidus qui in eo continenturnum ortam. Discernuntur hi tactu. Nam humidus assectus cum adore cutis est,mollis sine hoc: quanquam est profecto Ioile corpus humidum suis ipsius partibus. Caeterum pro doctrinae claritate, hoc molle vocetur, alterum humidum. Ac siccus quidem immodice corporis assectus habitum a in cim durum reddit. Non tamen cum mollitie neces rio coniunctus est humidus affectus potest nanque durata caro esse, tamen ador sudorve e corpore emitti . Atque in humecto quidem corporis habitu, vel ex intempestiuo vene ris Q,vel alia quapiam ex causa de virium imbecillitate stispicio est, vel corporis raritate ex immodice molli frictioe vel nimio balnei usu vel aere domus ubi versatus est, quam par erat calidiore Habenda praeterea est Mile potione consyderatio, an ea uberior fuit.&de somno, an is maior qua pro naturae ratione. Et de aere ambiente, num se non senio lim, sed simul totu in humidia calidumq; mutauit. Et de cibis pari modo. In teneritudine vero siue mollitudine viroque enim modo consuetudo appellat)cum utique sine humiristate fuerit concoctum probe nutrimentum esse,& corpus nutritum sed exercitatum diminutius este, putandu est Co-tra in duritie aut duriter perfrictum esse, aut nimium exercitatum, idque cum duro concertatore cin puluere, iudicarium Siccitas vero habitus, penuriam potionis cibive. aut vigilias, aut vitae solicitudinem, aut multam frictionem, aut exercitationem immodicam indicat. Haec itaq, cons yderas
o corrigere errorem quotidie poteris priusqua inauctus errori tu curatu
176쪽
curatu disticilior etiadat. Semper autem memineris exces sum omnem contrario excessu esse emendandum,quippe omnitun quae praeter naturam incidunt,omne huc consilium
curationis dirigitur. are si huic pr cepto,etiarn corporaeuibus praeficeris dignoscendorum peritiam adieceris, singulorum remediorum facultates adiunxeris: uniuerst iaartis quae corpori hominis tuendo dicata est, peritus fueris: cuius ope non sanis modo suam valetudinem tueberis , sedetiis is qui aegrotent, pristinum statum restitues. Atquzoptimum quidem corp' citiusmodi sit,dictum ia est. Quia ab huius persectione defecit: scire licet trib'id de causis defecisse, aut quod statim in utero vitioso statu fuit,aut quod qualibet de causa in non naturalem affectum post cocessit,
aut etatis ratione. Omnia vero corrigenda per contrarium
excessum sunt. Senium cnim,ut de hoc primum agam,frigidum siccumque est: vehit in libro de temperamentis est ostensum Corrigitur id per ea quae calfaciunt lumectant. Talia sunt balneu dulcis calidae aquae,& vini potio,praeterea ex cibis quicunque humectare sicalfacere natura possunt. De exercitatioe vero frictione Momni motu . ab his oenim coepisse est satius nam redie illiid dictum arbitror, Labor cibum praecedat haec scire licet poetam ex parte verum dixisse Vestauit:sumpsitque cibum, let membra sopori. Na-quei c iusta seni. non tamen in hoc totum esse po1itum. Postulat enim senum non secus quam iuuenum corpus, lim ueri: cum insitus alioqui calor extingui in his periclitetur. Nam corporum quae in florente aetate sunt, non desunt quς quietem postulant: de quibus Hippocrates prodidit. Senum
Vero nemo quietem ex toto postulat,sed nec exercitium vehemens. Cea enim ventulo quodam excitari accendique ca olor eorum des yderat: vehementiore autem motu deijcitur.
Ac magna quidem flammae,eius quod ita accedat, minime egent: cum satis ipsisibii ad tutelam sint, Mut materis dolarinetur. Ergo nec a somno mane fricari de*derant omnes
qui aegrotant,sicuti senes,cum eiusmodi frictionis que cum pinguitudine adhibetur,duplex scopus sit mempe ut vel las. situdinis affectum sanet priusquam inauctus febrem accendat, vel imbecillam distributionis vim excitet. Nam multos quorum corpori longo tempore nihil ex alimento accessit, ὰetrao: tim a Iaeci vocant eiusnodi frictione adhibita fa
177쪽
cilc paucis diebiis carne implevimus Vertim quod alijs examuctu certo in tempore incidit id senibus adest perpetuo: quippe quo rima omne corpus frigidum est, nec potens alimentuin ad se traiiere, atque id probe conficere, ex eoq; nutriri. Sed frictio cum Sc vitale robur excitet, S modice calfaciat: efficit ut de distributio nutrimenti sit facilior, S,nutritio promptior. Hac victus rationein iuuenes non pauca qui ex eo quod alimentum his distributum in corpus non
est,esaraciati sunt: carnis incrementum receperunt. Et senes
Q plane omnes fructum no paruum senserunt. Atque hec quidem una senibus veluti exercitatio sit mane administrata, nempe fricatio cum oleo: post hanc inambulatio gestatioque, quae tamen sint intra lassitudinem dc ex senis viribus coniectatae quarum causa de cibis potioneque non pauca prius diximus . nunc de exercitationibus quoque exempli causa quaedam ponemus: de quibus haec in superioribus didicimus: an d acuta exercitatio sic enim vocant cuius celere motus sunt corpus tenuat. contraria crassiim reddit. multa corpus siccat. mediocris obesum praestat. Dictum est
dc de caeteris omnibus exercitationum atque etiam frictionum disserentijs Verum exercitationis formae cuiae seiribus utiles alienaeve sint, tum ex corporis totius affectu, d consuetudine, tum vitiis piis que infestant intellegentur. Ex toxius corporis affectu ad hunc modum Nam optimi status Orporis, de quo hactenus sermonem fecimus,sicut in iuue-x Me ad vehementissima os quosque labores idoneum maxime est , ita in senecta se habet ad omnes mediocres. Quod
Vero aut crassis cruribus est, aut lato pectore, aut cruribusvitra quam par est gracilib': aut quod exiguo est thorace, auta admodum angusto, aut valgium est varumve, aut alio quouis pacto a mediocritate recedens id ad plerasque exercitationum inepta est. Quippe vitiosae figurae thorax, in j quς
per vocem administr4tur,ostenditur Crura ver per Ulam bulationem laeduntur. Ad eundem modum de manibus, colio, humero, lumbis, coxis, S tota spina, mihi dictum intellige. Quicquid enim ex his parum rite ab initio conditu cstridiane exercitando imbecillum potius quam firmum redditur: nisi si cui moderatos motus,imbecillis membris, O dicas exercitationes nominare placet. verum ita de nomine
magis qu40 de re lis fuerit Senibus vero qua praecipii licitis sani
178쪽
sanitatem exercitia sint, haec per valentiores corporis partes sunt ob inda: quippe cum quibus reliquae simul mouentur exercenturque. au in et iis in consuetudo maximam vendicat partem ad exercitationis speciem deligendam. Nam in te consueta sunt,ut minime lassantia quos exercet, etiani dele tant: sicuti ediuerso que insueta sunt, tum displicent, tu vero lassint. Porro quibus operibus arte opus est: ea ne attingere quidem senes debebunt: non tibia, non tuba sonare, non illi ara, non magis qua quae in palestra erutur,qui lucte sunt ignari. Senes igitur omnes cometis laborib'sunt exercendi, sed tamen venementia eorum remissa Tertium ouo dirigit qui exercitationis formam praescribit, ab affectione sumitur, omnis quidem elatis commune, non tamen parem ubique vim obtinens clim nec parem ubique noxam negle num inferat. au's enim ex leui causa vertigines, scotomata Grsci vocat)comitiales morbi grauis opta thalmia, vel aurium dolores male habent: his inclinato capite dorso
ve, aut humi volutatis exercitari non expedit: imo tum ambulatione ' pe, tum cursu mediocri, tum gestatione in vehi 'culis, citra fatigationem uti. Simili modo nec quibus tonsi co quas pari sthmia Graeci vocant aut vitia quas antiades appellant, aut angina facile incidunt. Nec quibus prompte in columellam, gingiuas, dentes, denique partem aliquam ex iis quae circa collum aut totum caput habentur, fluxiO-nes procumbunt, Quippe nonnulli dimidio capite infestatur. Gr c ἡμίκρανα vocant. Alijs tendones quos Grici tenotas vocat ex leui qualibet causa dolet. Qtrorti nemo exercitationem sustinet quae caput impleat: sed sunt his omnibus, quae per crura geruntur, utilia: sicut ediuerso qui imbecillis sunt cruribus, hi superioribus partibus exercitari est fati', chironomi; s, acrochirismis, disci iactu halterum usu: praeterea his omnibus quς in palestra humi exercent. At quorunaedia crurum brachiorumq; partes opportuniostensionibus sunt: ij quodvis exercitationum genus idoneum fuerit modo ne reliquarum cons yderationum ulla prohibeat. Quae tamen circa thoracem partes sunt, magis inferi Omin
exercitatione iuuantur. quae circa vesicam S renes, sirperio , a lienis,ventriculus, iecur, intestina, colon, sicuti in medio superiorum inferiorumq; sunt: ita se ad exercitationes
habent. Frictiones tam e partibus infirmis quo tepore labo So
179쪽
rant, admouere non conuenit,ubi canae sunt conuenit vel
mag/s quam alis S potissimum siccaJ: quas, per linteum solis manibus liberaliter adhiberi expedit O uinet mqui certa periodo redeunt quibusdam partibv. scis .et ne fiant, non parua ex eiusmodi fricti ne cautio est si dio tempore praecipueque si duas vel treis horas ante ac cessionem adhib1ta sit firmantur enim eae partes, consu
num modo, sed ' 4 aliam quamlibet aetatem alunt om-ro a sunt communia. Non exercitari Verrimi, bd bus, solis senibus suadeo. Ex caeteri quanto quis,h
tior a senio fuerit tanto illi magis exercitada pars in
est Quod utique inuo clariora quae dicimus sint talo prosequi no grauabor. Finge corpi: aliquod iij, u
huc augescunt, gracilibus esse cruribus. huic picis cri a codiuret, modice fricari,& cursu uti potius quam oua uis exercitatione porro praefici ei quempia oporte Cu modum in motu praescribat quo neque intra qua exped
mnibus dissicile intellectu sit nos certe facile esse ostendimus in is saltem quae ad salubrem victus rationem pertnent. Neque enim in his praeceps occasio est stetit nbi imo ubi a tutissima in singulis mensura heehes mul quod ex ea secutum est imaueris licet et ad lapaliquid quotidie vel detrahas ac quod ni uni est o
veluti statim de is quibus gracilia sunt crura Ipse nanaue cum aliquando traditum tibi tredecim annorum pueril : b diluuζΠζn concinnum, legitimique modi Nain
currere, nec celeriter, nec multum. Secudo die frictiones ue
celerius. Ab ipso vero cursite a nar apotherapi debetu
euasseat quam pro crurum bene alendor iratione. Quippe id gra-
180쪽
pe id graue est, quod tempore tum fluxiones humora ad sciscit tum valeo facit, haudquaqua boniim habitum crurum. Ergo non huic mod a notae tescit attentum conuenit:
sed allud obseruare, nu calidiora iusto reddita crura sint: num lassitudinis quippiam sentiant. Nam si nihil hori apparuerit: augeri tum ambulationis modii tum cursus oportebit atque etiam alternis diebus picari. Sin aliquid eorum cernitur: tu crura non pro consuetudine deorsum ac pro' na,sed contrario sim,id est sursum habita in lecto collocare conueniet &copiam omnium quae dixi nam uere mus inambulare minus currere iubere,frictione inferne surtum uti Haec faciens, ubi naturalem plane hab1tum crura receperunt: rursus ad eum quem coepisti remediorum usum re dibis aut exiguis eorum incrementis usus, aut etiam eundem perpetuo modum seruans adhibebis 'uas rotundas frictiones vocant, hae mediae sunt durarum ac mollium alias a superior1bus,alias ab inferioribus partibus incipies, Rliquando vero sipuluere prius inspersis criaribus , oleum infundes,mox fricabis. Esto vero puluis qui appellatur pin uis Sane ita appellant in quo nec aiperum quippiam , nec acre subest . Quippe extenuat portus quam arnem anget, Mitisquis aut pumicosam asperitate , aut nitrosam alsamve acrimoniam in se habet. S cui veris crassiora quidem crura sunt, brachia vero cubitique gracilia: imi omnia quae permanus fiunt exercitia,sunt petenda: fugienda vero qus cruribus obeuntur frictiones tamen licationes lupili mo' do fiant, aliaque quae de exercitijs crurum iam diximus. Neque enim parua in ipsi differentia est:alijs omnino ad motum inualidis etiam si septuagesimum aetatis annum nondum attigerint: alijs multo his robustio ibiis,qui etiana supra octo simum sunt nati. Ergo ui imbeciliores sunt, hos gestatione potius quam inambulatione dimouebis.Validiores utroque genere exercitabis ag sque ad secundam frictionem virosque: non tamen similiter, sed semper ambecilliorem citius. Nam id quoque ex maxime communi ta praeceptis esto Vbi imbecillet vires sunt,crebra exigua que frictione utendum.vbi validae, rara muli que. Sed haec tque alia ut dixisse quidem est facillimum ita praeesse se nis sanitati tuendae, sane est difficillimum aeque ut eorunt Qui ex morbiconualescunt. Porro hanc artis partem appel