De sanitate tuenda libri sex / Thoma Linacro Anglo interprete

발행: 1538년

분량: 248페이지

출처: archive.org

분류: 생리 & 의학

131쪽

LIBER III

sis c cotra,quasi simina corporis cucurbitae modo id quod ad neruos ferebatur alimentum ad se trahelitia,impartiat Ita nimirum ut priore intellectu ad eutrophian id est nutritionem refectionemque neruorum conducat excalfacta curis: quippe hanc arbitror eum per epiphani an id est sum-m csrporis, significare posteriore vero ad oligotrophiaM est parciorem nutritionem. Quantum itaque ex ipsis verbis licet accipere, mentem Theonis non comperias Hi svero quae tum alibi tum in sextodecimo Gymnasticon scri-r bit: miniis nutrimenti post absolutum illud exercitium dari cset. luanquam ne id quidem qua ratione inductus suadeat, squam docuit Datur enim minus quam ex consuetudine mitramentum, aut propterea quod pari opus no est

aut quod concoqui id non possit. Ac prius quidem in iis qui

plurimum se exercitarunt, verum non est: posterius aliubi verum, aliubi certe falsum est. Si cui enim imbecillior concoquendis vis est,uerum. Sin secus, falsum. In audienda vero concoquendi facultas est non ea modo quae in ventriculo aut venis aut iocinere agitur,sed etiam quae in sinnulis par-xo iculis: veluti iiijs de quibus sermo habetur, in misculis:in quibus utique vel maxime affectus is de quo disputo,continetur. Quippe largius inter exercitandum exhausti, t&im Decilliores a fraciliores reddu tur. Ergo si haec leuiter his

contingant, utique conficere cuius indigent nutrimentum poterui. Sin multua natura recesserint non poteriit. Qtiora

Theo nullii omnino neq; intellexit, neq; distinxit. Ani-n enim no ratio aliqua ,sed experietia sicut ipse fatetur post absolutum illud exercitium cal1diorem aquam utilem est obseruauit. Sic enim deinceps scribit: Illud vero si qui-3 dena rationem habet in promptu, fortuniid beneficio ferendum acceptum est. Sin minus,quod essecta testantur, id non admittendum:licet quis certam rationem simul se subasciente non habeat. Ergo si plane explorato affectu in quo caluiam laudat, causam fateretur ignorare, metito dignus Venia ellet vertim cum citra exceptionem , utilem esse absoluto exercitio estolusian pronunciat, ita enim hanc

appellat possunt autem ali quoque complures affectus id

Eentis exercitationis excipere: accusandus merito est quod

deinceps singulos non discreverit. Ipse nanque nouit etiam o qua phlegmones sensum exhibet,huic exercitationi superis

132쪽

GALE DE SANITA T V EM.

uenire Subrilia nimirum in maiorem quam pro natura molam attollutur fatigatae partes. Etiam alteram, quam nam scribit utique enerali symptomati attentus, quod incremeto non naturali est contrarium. allippe graciliores in reliquis duabus lassitudinibus redduntur, atque etiam in eo as senu de quo agitur. Caeterum non quem adnio dum triumaste tuum unum symptoma commune est,ita affectus nus est. Ac in eo quidem qui ex neruosarum partium tensione consistit: calidiore quam ex consuetudine lauari non oportet. Simili ratione nec in iis quos excrementa excitarui. In gracilitate vero quae c1tra haec consistit,expedit calidiox aqua quam quae mediocriter se habeat lauari. Contrahitur nanque hic affectus exhausto vehementius inter exerci .randum corpore: eo modo quo in diutina fame accidere solet Itaque etiam sic assectorum refecisio, in appositione, quod detractum est reponendo, consistit. Id quod certe accidere cute adhuc laxa nequit. Cogere ergo hanc densareque ac adstringere prius oportebit qua plenioris nutrimenti expedianda est utilitas. Sane cogit clauditque tum frigida tum feruens aqua. Verum a frigida laedi hominem 6 metus est utpote qui iam ex multa exercitatione claxior est redditus iactius. Ex feruenti ut noxa certe nulla, ita secura in cute densitas paritur: ipso qui in ea derelinquitur calore, nonnihil etiam conferente. Vnde nec immorari in frigida nimium debet qui ita est lauatus, sed veluti id saltere te a Theone obseruatum est, cauere in frigida moram,ut quae feruentis lauationis commoda frustretur Sanc ita errare Theonem, ut quod uni affectioni conueniebat,omnibus quadrare praeciperetnia causa erat corporum quae Xer

ci tabat habitus. siquidem athletas exercuit,qui ex absoluto olito exercitio ad quartum erant affectum Opportuni, in tertium raro incidebant. Itaque quod saepe obseruauerat,ceu perpetuum prodidit . a d si aut vitiosi succi homines, aut mali habitus, aut laborum insuetos, aut imbecillos, aut minime iuuenes exercuisset: in eiusmodi quidem raro,in reliquos vero affectus saepissime incidere vidisset. An hoc quoque dicere fortasse est superuacuum: cum ipse quoque fateatur post praeparatorium exercitium feruenti ene balneo utendum. Id vero exercitationis genus solis athletis in usu

est. Atqui dicat aliquis illos sponte, quoda circuitu, alios o

133쪽

vero multos vel necessitate, vel vincendi studio, ve propter alia id genus, euismodi exercitationem fiscipere. Verum i it impo Huna Oditos labores necesse est vel unum vel plures lassitudinu affectus prius contrahant. Itaque iis duntaxat corporibus quae bona habitudine sunt,quartus affectus incidit cuius imodi sunt tum athletarum qui bene sunt curata tum propositi nunc in disputatione iuuenis. Et qui quis absolute pronunciabit, post vehementissimas exercitationes calidioris solii sum esse idoneum: is ut in uno ceridio natu verum asinirmabit ita in tribus plane falletur. Sunt ve-το per uniuersum uende valetudinis artem cilia non paucasus tum medicitum gymnastae falso prodiderunt. Hio-xum num Omnium caput est confusa indiscretaque ob r- qu in ipso Graece si, i soli appello: de qua clim de lassitudi-h, 'hiseivςxo, mox dicam. Simplices en inicarum differentiae tres sunt: de quibus iam egimus.post has ex binis copulatis alis sunt tres. Ab ijs vero septima est,ubi

Dratam affectibus accipiendum est. Ac uniuersas quide con- , long una sit. Sed quod ad claritatem

ceris sensus, vel tensionis lassitudo, una cum excrementos a nominem male habet apotherapia utendum, quae trunque respiciat, magis tamen id quod est maius. Non est au-3' in On nibus rebus unius rationis ipsius maioris natura, sed labi re viribus 5 quasi dignitate rei, alibi pro ipsuis propria essentia spectanda. Ac dignitate quidem

Viribus maior lassiitudo est qua phlegm es en in praeteri quam excrementosa utraque tamen ipsarum sic propriae ratione sentia magna paruaque esse potest ut si

naturali habitu recessiit: quc phlegmone sirinalis est, praecipuam curationis solicitudinem ad se conuertet, utpote di-

A lucvlceri s sensum repraesentat, a naturali habitu recessit: aestiman

134쪽

GALE DE SANI TVEN.

aestimandum num tantum superet magnitudine ulcerosa, quantum quae phlegmonae similis est viribus, an minus, anni agis atque ita quod pollet explorare. Quod si aequalites ollentes videris, pari studio est utique consulendum. Atq;aec ratio perpetua sit omnium coniugatorum affectuum. sicuti vero lanitudines ipsc numero tres,si inuicem coniungas , quatuor coniugationes efficiunt ita sane si quartum

his adfectum adiungas, multo plures existent. Quod dicimus ex descriptione licet clarius intellegas. In ea primum locum ulcerosus habeto. Secundum in quo tensio. est mole sosta. Tertium qui phlegmonae similis est. Quartum gracilitatis, id est in quo corpus emacuit. Ex his igitur aut primus

cum secundo coniungetur, aut cum tertio, aut cum quarto.

Aut rursus secundus cum tertio,vel quarto. Aut denique ter eius cum quarto: ita nimirum ut ex binis coniunctis affecti bus sex in uniuersunt complexiones oriantur. Rursus cum trei, una miscueris, quatuor aliae sunt. Nam aut primuna iuxeris cum secundo tertio, aut cum secundo 'uarto, aut cum tertio 'uarto: aut rursus secundum cia tertio 'uarto. Postrema omnium complexionum erit ubi quatuor si Comui coierint: ita ut undecim numero in totum fiant. Erant vero implices quatuor. efficiuntur itaque in uniuersum quindecim. Simplices affectus Vlcerosus. A. Tensionis. B.

In quo phlegmones sensus est, C. Gracilitatis. D. Copositi AB AC AD BC. BD CD ABC ABD. CD BCD. ABCD Qv d si praeterea occlusae cutis, stegno sin Graeco

voco,disserentia tum secum tum vero cum his quindecim complicueris, alias rursus complexiones effeceris plurina as. Si vero eos quoque corporis status qui aut a cruditate, aut Venere, aut deustione, aut vigilia, aut dolore incidunt, ad γ iunxeris ne numero quidem uniuersas facile complectare. Praetereo nunc quae vel ple thoras id est succorum aequabiliter se habentium redundatiam, vel acochymias,id est vi-xiosi succi copiam, vel adstricti vel lubrici ventris, vel vomitus, Vel grauati capitis, vel partis cuiusquam alterius,vel in sum in quicunq: in sympto male aliquo affectus consistiat. dicetur enim post de eiusmodi omnibus. Nunc vero idcircoporum maxime memini ut complexionum multitudinem,

quanta esset indicarem . Mirari enim licet eos qui de syndrome, id est concursu horum, vel curationem, vel euentorum o praedi

135쪽

praedictionem obseruasse se praedicant. Vnica nanque ration praesagiri commode mederi fas est utique sicut Hippocrates docuit ubi simplicis cuiusque negociis cie tam

vim esse censebat: velut ipse nuc in quatitor affectibus premostraui unusquis' enim si per se consistat simplex remedium exiget. sin alteri sit coniunctus. pro ea in etsi odo quani paulo supra de omnibus coniunctis affectibus praescribsim natis,tsi corrigetur. Ergo cum haec ita se habeant redeundum miris ad simplices Temis est quorum ii in ficti,io proximi erant quos stegnosis excitabat. Voco ita meatuum cutis vitium quo transmittere superuacua prohibetur Inci-cli is assectus aut obstructis meatibus, aut densitis Sane defationem elusimodi μυο, Graeci, id est conuiuentiam appellant. Ac obstructio quidem ex lentis crassisque excrementis oritur cum confertim ad utina ruunt.Densitas tum ab

is quae adstringunt, tum quae refrigerant. Verum obstrui propositi nobis corporis cutis, si ac prescriptam rationem rite a a tu non potest: densari certi aliquando potest tum

io est post balneiin sudor Sinue atque aliam alioqui ob

causam laxata prius cute, aura flatus incidens obstructionem quampiam densation Sm l est iciat. Ac deprehenditur quidem iam dictus affectus protinus ubi se exuerint ex colore albo , d cutis tum duritie tum densitate. In ipsa vero exercitatione ex eoquc d gre incalescant quando nec ut prius aeque sudant, nec bonum colorem in summa cute osteriunt:imo si quis eos valentiore exercitatione iniundia su-rioris quippiam emittere cogat, minor sic quam ex consuetudine,&frigidior exit, minusque halitui similis. Remetraria est Valentiore ergo exercitatione, ac balneo calidior viedum. Magis quoque ad rem pertinebit si in prima dorno pinguiter in oleo volutetur. Esto vero Oleu ex eo genere quod relaxet: cuiusmodi est in Italia Sabinum. Quod uti a ad eiusmodi affectus etiam est utilius stimum trimum velit. Id nanque tum tenuitis, tum calidius fuerit. Moravero in

frigillo solio diuturna ne sit sed nec aqua ipsa fripida Induendi vero ungantur aliquo quod mediocriter talfaciat oletis quidem, ex j quae in Aegypto habentur, cicino, S ra6 phanino: in reliquo vero orbe dilui, tenui, ac modicὰ nti

136쪽

GALE DE SANITA. VEN.

ouo unguentis vero susino,gleucino,irino,amaracino,&comacino. Atque ex his leucinum quidem prorsus copulis est ac relaxans itaque etiam is quos vehemens lassitudo infestat est utile. paulo hoc calidius,magisque relaxans su-

sinum est. Irinum vero, Mamaracinum, coma cinum,etiam susino calefacere potentiora,ijs affectibus qui proprie

frigiditates dicuntur,sunt idonea. Cutis tamen densitati nandae etiam anetlii; iam est satis: maxime si ex viridi ne . tho fiat.1 aci autem ad tales affectus,sictit etiam ad ve-

hemcntcs altitudine . acopum quod ex abietis semine , componitur. id quemadmodum praeparandum sit, post 1-cetur. Nunc enim vel haec mihi supra iustum apposuisse 1-deor.siquidem qui optimo est corporis statu,& liberam delegit vitam, nec in ea quicquam delinquit, cui peritissamus tuenda sanitatis artifex praescitur in hunc verisimile est morbosos affectus non admodum incidere. Redeamus itaque ad pensum denuo: relictisque stione, effrigeratione, cruditate,ventris profluitio ,reliquis id genus, fatius enim est in unum ea volumen coniicere, quod de morbosis symptomatis inscribemus in praesenti de iis que post vens rorem adhibentur exercitiis disieramus: quippe cum de his p . rum conueniat: alijs ita exercitandum ab hac putantibusviiii exercitatione quae apotherapia dicituri alijs ut in praeparatoria. Esto vero praeparatoria exercitatio nec in quanti late laborum intra modum, sin qualitate ipsa incitatior ac celerior Aescui apotherapeutica quidem tendum censent,ii sicuti in Latigatis,tum vires diminutas, tum corporis siccitatem suspectas habent. quorum trunque I concubitu, Mab immodica exercitatione sentimus. Qui vero prae- p. iratoriam adhibendam volunt, ij raritatem atque adiu rididore proptitudinem praecavent,quae apotherapeutica intcdi,ediuerso praeparatoria emendari putant. Ipse laudatis Vtriique propterea quod veritatem ex parte viderunt, sententias eorum in idem conferam. Nam Minstaurandas e se,& laxitatem cogendam,nec siccitatem adaugendam fatentur utrique Una discretio des yderatur in trisque,velutii in compositis omnibus asseetibus supra a nobis est dictum, nunc nihilominus dicetur. Cum enim in idem vari affectus coierunt hi si unam medendi rationem indicet, utique intendi magis rationem eam conueniet,quam si sin So

137쪽

guli seorsim consisterent. Sin contrari; sint i qiu in cit affectus prius est corrigendus: ita tamen, ne reliquum omnino negligas. Ac qui vel propter aetatem,vel etiam alia ratione imbecilles concubuere,in js virium infirmitas necesse est superet. Qui vero firmiore dc iuuenes, veluti qui nunc est propositus liorum habitus corporis in raritate magis quam vires in imbecillitatem mutatur. Itaque elaam cor riguntur hi, non per ea quae corpus relaxant,qualis est exercitatio que apotherapia dicitur sed per ea quo cogunt ac cor trahunt,qualis est prae para coria:proir Nic lue hac utendum quandoquidem ea non solii in illotus ti in eleritate tum robore calorem excitat sed etiam habitum cogit ac constrin git. Illud quoniae fatentur gymnasta omnes, ipsa profecto experientia edocti, hanc unam exercitationem mederi r ritati posse. Itaque nulla plane ad propositum affectum titio est. Si vero anni tempus non dissuadeat, nec a fri , idobalneo abstinendum esse censeo. Cibus in modo quidem dabitur minor, in qua itate vero humidior , ut tum robe

2 rigatur. Debet vero nec frigi lo impetra n ali Te, sed vel medio, vel calidiore. Nam Quoniam corpΣ . venere dc laxius frigidius imbecipius, occluzest Tretum debent plane qua densentri calfaciant, tires reparent, adhiberi, atque ad hec studium omne impendi. C terum quodesticere haec venus possit: id docere, ad praesentem disputa tionem non pertinet, in mia propositum est,quemadmodum optimum corpus quam commodissime post ven-ri Vsum exercitetur,ostendere. Qu9d sane commode fieri nopotuit nisi prius tradito cuiusmodi assectus sit qui succede 3 re in corpore a venere solet. Verum nunc id concedi nobis postulamus. In sequentibus cum euidenti demonstratione

dicetur: tum qua veneris faculta sit tum prorsus tenda sit necne tum quaenam ex ea commoda incommoda ae pro

corporum statu, temporis anni ratione, loco, alijs id j j tW yxiquo determinare praeterea Oportebit euen: ut. Post venerem ergo species exercitationis ea esto quam re paratoriam vocant. Post vigilias aute,vel tristitiam, vel ambas que apotherapi dicitur exercitatio idonea est si tamecruditas absit nam siqua cruditas subest omnino xercitan o dum non est laute post eris tiam visitatas i. dicta

138쪽

GALE DE SANI TVEN.

exercitatio ad rem pertineat,etiam usus ipse ostendit: cunt lab Alia Oualibet non solum edi cernuntur sed etiam imperantes, ii forte dolor adlluc angit,parum aequo animo ferre Idem ratio ipsa confirmat non nuntis quam usus. Nam citroni in a vigiliis 3 tristitia magis graciles, magisque ari-ui ac ininta dicto odientes plane cernuntur: siccius existimandum est os redditum esse corpus Luismodi vero affectus partim molli frictione cum multo oleo, partim temperato balneo sanantur, partim agitatione , sed quae tarda sit,& citra valentiorem nixum, a quae subinde quietem interponat. Is vero apotherapeutici exerciti modus erat. Ad eundem modum eae quae ab ira vel potionis penuria siccitates fiunt,corrigendae sunt. Contraria prorsus a iam dictis ratione humiditates emendare conueniet siue hae nimiae potionis siue alia quavis occasione inciderint. Quippe studium in his ad siccationem dirigitur Verum ea communis omnium ratio est. membratim enim unicuique differentiae sua est. Igitur si ex longiore desidia dc humectantis alimenti immodico intempestiuoq; usu, contracta humiditas est: longiore remedio est opus. sin ex liberaliore potione quae pridie sit hausta,citra ullum capitis aut oris ventris affectit constiterit: eam vel unico die persane licet,si sicca frictione largius, Mexercitatione veloci, parcior potione, sicciore cibo utare. Q uppe quae immodicae ex vini potione humiditates consistunt: si ex ea re noxa capiti aut ori verris communicata est,de his agi hoc loco opus non est dicetur enim de ipsis cum de morbosis symptomatis tractabitur. Quae vero humiditas ex diutina admodum desidia nascitur, haec in propositum corporis statum omnino non cadat aeque ut nec ea quae ex humectantis natura cibi οὐ opia gignitur: auales fructuum plurimi sunt, item aue Olerti, quae utique acria non sunt. Siquando tamen acciderint: semel confertim corrigi non possunt. Nam si eatenus se fatigabit homo dum habitum abunde siccet: in las itudinem incidet, ac febricitabit omnino diaria febri. quod si vitios praeterea humiditates fuerint,etiam febri quae in plures extendatur dies. Tempore vero sanari possunt ut post dicemus ibi vitiosas item peries vertere in melius docebimus.

quippe similis prouidentia acquisititis affectus est, maturalis intemperamenti. quare nunc de ipsis dissere non opor o

139쪽

LIBER III. tet. Reli quum igitur est ut de matutina vespertinaque fri- respondiis dicunt quum percolati gymnast iam Vncti vim haberet,respondit, vestis summScende. d etibus nunc usus sum verbis, tum gymnasten oh e si altum respondiit e ferunt. Simile si unti apophythesim

tutina tractione lisserere Dianque aut ex somno alio uid

de quo queri polletu, non sentit: atitassiitidi h at liquὴ, ut alia quapiam stactione offenditur '

Rxpi vc habitum utar neu etiam hod ait his continetur quicquam educere quc rum π

m quae duras tum frictione tu pertractatione Draetere

vehementi exercitatione, multo puluere ori cs mollias inio cum copioso Mulci oleo medetur. au: vero con

frictionem, veneris sum consecuta est paucissa fri S potioni

140쪽

GALE DE SANI TVEN.

potioni uccessit: sicca frictio, tum linteo administrata,

Vel cum manica, quam . Isti o Grece vocat, interdum etiam

solis manibus,idque vel citra omne pingue,vel cum eo plane exiguo corrigit. Sit autem 'uo per halitum euocet oleum ipsum dulce,omnisq; adstringentis facultatis expers. Atque ita quidem e habet matutina frictio. Vespertina vero ijs utilis est quos vel lassitudo valida premit,vel dicitas male habet, vel atrophia macerat ita vocant Graeci timcorpii ex alimento fruetum non sentit. Verum trophias sympto ma nunc presertim seponatur una cum reliquis mor sobolis symptomatis: quae post tractabuntur. In proposita vero natura cum vel valida lassitudo, vel immodica siccitas corpus afficit, prandium minus esto tum ab eo ad coenam longius interponatur tempus. Plurimum quiescat: exiguum tamen quippiam inambulet quo cibus per erectam agitationem concussus,subsidat tilius etiam sit si Maluum exonerare possit. his etenim probe peractis,securus olei dulci

frices.ventrem tamen omnino non continges cum alioqui

periculum sit nes cibusti deter1us concoquat, succus quispiam ex eo semicrudus in corpus digeratur, caput urbe tur, stomachus subuertatur. Optimum igitur fuerit omnino ventrem non attingere. Quod si in musculisei 'icinis vel lassitudinis sensus aliquis, vel siccitas appareat maior ungi debebunt mediocriter,

blande suspensa manu. Ac si causas quispiam eorum qu diximus ,reddi sibi cupit: proximum librum legat:in quo de morbosis syptomatis agemus . Nam hunc mihi videor satis hactenus extendissh. o GALE-

SEARCH

MENU NAVIGATION