Opuscula

101쪽

DE TEMPORE

I.st multus vel paucus, vicissim ratem dicimus esse motum, quale est tempus. Et iure optimo mutuas sibi pr stant me suras,quia haec tria magnitudo ,motu de tepus sunt continua ex simili natura conflata ut enim moturum, lepus sunt quantitates continuae e diuiduae,atque inuicem semetiuntur ita motus quo , remagnitudo,vicissam se metiuntur,quonia dicimus magnitudinem esse longa, aut breuem, quia motus est longus aut breuis,am hoc reciprocatur. Itadpropter cognata naturam,tepus est in mo, tu, at 3 eius fleetio, siue passio nuncupatur,siquide sit numeros,& mensura motus. Et quia motus ubi est:qua doquide omnia corpora,aut moueatur,aut

quie at proptereari lepus, bid erit.

Quod aut omnia corpora fruantur aut

motu,aut quiete, illud argumento est,tomnia sunt in loco Locus quide de ruoa

102쪽

tus simul sunt,etconueniunt, si locus cst potestate vel actu pariter corpus est, remouetur in loco potestate, vel actu.Tempus igitur est in motu ,hoc est, est

numerus motus per se, e quatenus mouetus est,non quatenus est incremen tu vel alterati vel lati vel alia mutatio Potest enim fieri, ut idem corpus patiatur multas e diuersas mutationes, loco moueatur,d alteretur,nihilominus nuat 3 idem erit tempus. Quid namque vetat quin plurium rerum de sinu, merus,d mensura ne longius abieris, denarius numerus est una atque eadem mensura decem equorum,d decem ho/minum in Nestes eadem mensura est aquae, e vini, de aliorum liquorum simili quod rationis modo multorum motuum potest esse idem tempus,numeruS, at limensuri: ecquanuis motus sint inis equales, unus velocior, alter tardior:

103쪽

DE TEMPORE et

ut si equus uno die idem spatium cones ficiat velocius,quati ovis,tanaeia,Nouis, de equi idem est tempta inimirum dies. Qirod autem tempus sit una, at rea dem mensura multorum motuum,id aragum,nto nobis est , quod multi motus distineti sunt,minime per differentiam temporis, quod quidem est Or, oegis ictu ur hoc est praedicatum . Nam tra, ditur ea regula a dialecticis perpetua:

ut 'quando vae abi a pix, hoc est sui

biecta sunt distincta inter se,& non diuestinguuntur per differentiam sui prae

dicati, tunc praedicatum commune est unum atque idem divi figura, quanuis dicatur de trigono incirculo, non est tamen ipsa praedicatum unum , atque idem squoniam trigonum de circulus distinguuntur per disserentiam praedita cati . Disserentia enim figurae est:quia vel labbe or vel reseret te rex MMat, i 11 I

104쪽

EC PHRASIS

est. At circulus est mei et ea Pe uruma Dpura , trigonum est 'ebbest mn ve ro scalenta mi pleurum , habent tribsonum praedicatum commune, Vnum atque idem: qui kalenum mihis pleurum,non distinguuntur per disseis rentiam trigoni Tempus igitur est mensura motus, ta multorum motuit 'nasti eade mensura. Sed hic non inepte rogauerit quispiam, sit ne men, sura omnis motus,&ideo conuersionis coeli, quae motus est Ut roganti cla/ra, de aperta sit responsio, tres hypo,' theses initio ponenda de constituendo sunt. Prima quidem est,mensura, de id quod subit mensura debere esse eius dem generis Unam dece equos, deincem homines, aut lignum tricubitum

metimur, aut uno equo, aut uno homi ne aut uno cubiton Altera vero est,

nempe mensuram tribus esse insignita

105쪽

DE TEMPORE

notis, ut sit breuissma , ut si notissisma , ut si aequabilis . Tertia est, omisnem motu esse aut aequabilem, aut inclaequabire. Porro inaequabilis est o tus earu rerum quae sunt insta globisit lunae aequabilis est conuersio orbita coe

belltu,& haec rursus aut est velocior, aut tardior fiat velocissima,ec breuissima omnium conuersioni , est supremi oresbia conuersio quia uno die ab eodem puncto, ad decelerrime ab occidente in orient indes ad occidente conuertitur. Aliae ver absoluuntur tardius, aut mense , aut ann aut pluribus annis. His ita piositis de constitutis,arbitror satis constare apud quemviru, vel meridiocriter versaturin physiologia Ari, stotelicata tepus esse mensura coelestia quod conuersonis, queadmodum persecundam e tertia hypothesim conuinci potest quandoquide dies si mens

106쪽

ra, ireuissima, de notissima metienis di conuersionem primi orbis . Nec solum tepore metimur motum,sed etiam

ipsum tempus, id quod per prima hypothesim fit planissimum . Uno enim die metimur hebdomas ta menses, annos vicissim quod motus, non modo tempus metitur squia quod numerat, eidem accidit& numerari, sed etiam ipsum motum ut prima conuerso ne metimur aliorum orbium conuerissiones Proinde quidam ex priscis philosophis, quia tempus est mensura conuersionis celli, in eam mentem impulsi sunt, ut crediderint ipsum esse conuersionem coelestem. Et quia conuersio est quidam circulus, morbi , propterea res humanas in orbe agi opinati sunt. Qie quidem opinio animis nostris alis te de pertinaciter insedit. Nam diceis re consuevimus, sanitate morbos, sor

107쪽

tunam, infelicitatem bellum, pacem, inreliqua genera rerum humanarum, tempore suo reuerti, tempusque illud nuncupamus circulum , siue orbem

Idede Aegyptii tempus hoc symbolo

notabant canguem enim pingebant circunductum in exactissimum orbem, qui caudam extremam, in alteram auerem defigeret, ut in hoc genere antis malis tamquam in speculo intueremur circulum rerum humanarum . At ve/ta qui cognoscit tempus elle in motu per se, hoc est esse numerum sue mensuram motus, idem potest cognoscere, ipsum ei e mensuram quietis: nam co/

gnitio est comprehensio, non solum sorruae,5 habitus rei, sed etiam priuatio nis divi oculus non tantum lucem sen/tit, verum etiam tenebras per priuauetionem lucis: e regula iudicamus non

modo rectum, sed etiam obliquum per

108쪽

recti priuatione:quia rectum est iudex sui, at 3 obliqui Simili quod rationis

modo, qui intelligit tempus est e numerum motus per se, ipse quos intelliget esse mesuram quietis per aliud, hoc est

per motu, siue per motus priuationemrverbi causa nominamus quiete annua,

quia fuit motus priuatio annua. Et ut motus est in numero, quia est in tem. pore, quod est eius numerus, ita quies erit in numero, re in tepore, quia tenapus est numerus quietis. At contradixerit quispiam tempus est in motu, qui ea est in tepore ergo quies est in mo/tu, sed quod est in motu,id etia moue tur quies igitur mouebitur. Respodemus non omnino sequi, ut quod est in tepore, idem sit in motu, at 3 mouea . tur, quamuis sit lepus in motu, quoniailli accidat: e ratio,quae suadeat haecia, quia tepus non est id quod o a

109쪽

DE TEMPORE

tus. Praeterea quicquid accidit acciis denti ide non accidit subiecto:si enim aliquid sit in albedine, vel dulcedine,

non continuo sequitur visit in cerusa,

aut melle , sed accidit melli esse dulisci se ceruta esse candida . Est ergo

absurdit, motu: quietem esse in temis Pore, lepus esse in motu, sed non quiet . Caetercut lepus est mensura rno tu per se, ita quietis ex accidenti, ita quos est mensura reru non per se, sed per aliud, siue ex accidenti, hoc est permotu simul inquiete quia tempus metitur quiete,& motu reruid non a latu substantis. Ergo illa res tantum sunt in tepore, quae moueri vicissim quiescere possunt. Possunt aut quae

scere dc moueri, qua cunc mouentur,

inquiescut omni eo tepore,quo alaquod tepus reperiri potest maius . Propre rea centiumundi,polisi Deus non sunt

110쪽

in tempore,quia nec mouentur, neque quiescunt. Sane poli, centrum mundi non quiescunt,quonia id dicitur quiescere', quod vacavit aliquando a motu, aut potest suapte natura inire motum. Ne res impossibiles, nec sempiternae sunt in tempore:impossibile est Diameistrum aequari lateri ipsius quadrati, haec, uti ae i re est aeterna aeternitate nullulepus est maius,proinde nec Deus erit in tempore,qui sempiterno aeuo stultur. In motu igitur quiete numerus nu merabilis est,quia numeratur ab anima: primo enim ipsa designat in motu priusta posterius, deinde motu corporis, aut sui percipiens, iudicat e ratiocinatur illud esse tempus, quod terminatur eo priori de posteriori. Ad extremia tepore adinvento veluti mensura inuenta, numerat de metitur motu Iudicat enim tantam esse quantitatem v otuS, quanta