Opuscula

71쪽

M T v et smturi Causa ergo interna velocitatis, re tarditatis animatorum corporum, est ipsa repugnantia, anter partemtrio tam e mouentem, ut corpus huma num e serinum, non potest tanta crat ritate serri, ut subito moueatur, tum quia pars mota resistit animae per se mouenti, tum quia mouetur per me num bacium, aut spissius, aut rarius: propter hanc eandem repugnantiam

inter partem moram, mouentem,ma

igni quidam philosophi sibi persuas

. runt, corpus coeleste ita celeri motu

commi, ut celeriori non possit,siquiisdem formae suae mouenti orbis coelopis repugnet, re obsistat. In hac haeis res fuisse videtur Aristoteles, qui in se eundo libro decies ta mundo, iudiacat,s ad orbem stella adderetur, omnino lare , ut is vel a suo motore eti, audium meum non pollet, vel tardius aua

72쪽

moueretur,ido no ob alia causa quani quod repugnantia incresceret. Sed repugnantia interna corporis coelestis, ta caduci, si valde dissimilis, quia corpus caducum repugnat, de renititur, ne serator in eam partem, in quam sua

forma mouet . Coeleste vero propen

det semper minclinat eo, quo sua forma mouet, sed obsistit,ne Ocyus conuertatur, eam conuerti aptum sit. Ex

quo loco plane intelligitur de sentenisti Aristotelis , Deum habere pote tiam mouendi finitam, non infinitam Sed haec disceptatio in alium locutas, ta aliud tempus reiiciatur quandoquidern ad usum, e finem motus aspira re tacotendere nunc sit utilius ecopis portunius et nihil enim natura temere, resine causa molitur, descit, sed ea suos conatus nisi ab aliqua vi externa

impediantur intendit in aliquo usus,

73쪽

te certos fines, ut ille calceus inutilis

est Vstustra ab artifice laetus est, quipedem aliquem non munit, mindui , sic quod motus in hoc diuino opificio incassum cieretur, nisi a sagaci, profluida natura, ad alique usum suisset iri. stitutus Nature qui de finis est, ut suo quodam instinctu appellat, Caspiret ad rerum custodiam. Custodiri autem non possunt is per suam formarpe fot mana hec sunt,d opus proprii faciunt, ec tantisper sunt,at; sunt in opere,quoad forma stulaturivbi destituuntur illa,

continuo intercut una cu suo opere. Si

agitur praestet esse,quam n esse,natura salutaris adhibuit omnes conatus in tarmam veluti summum bonnm omnium rerum naturalium . Utile enim est, e bonum quam* rem performa constitui, reexpoliri,at 3 exornari: di ma duci ex materia rei fingendae,efformari

74쪽

gratia, aut in ipsam inductum nime potuit, sine aliquo commodissi mo instrumento . Nam quis opifex opus fabricandum , accomm)dat omnia genera illorum armorum , quae esse aptiora iudicat. Simili quoq3mo do natura, quae est summus artifex, ecidet, aio imago artis commodiori in strumento uti non tuit ad formaseducendas, at res uniuersi mundi finiagendas, quam ipse motu . Vtenim ex semine genitali consormetur illu 'ania ina sagax, prudens, d rationis capax, qui vocatur homo, habet opus natu ra, alteratique at paeneratione sedget rari ec educi non potest formali minis quin semini intereat, quia eneratio unius rei est interitus alte is rius Alteratio autem generatio, e interitus , sunt mutationes, echo tua, ut initio explanabam . Sed oti

75쪽

sum eget instrumentum, nisi per ipsum

perficeretur, inabsolueretur opus, at extenderetur ad eam magnitudinem praefinitam,quae commoda sit ad opus.

Nam serma non in quacuni magni tudine potest esse principium operati di Ut enim arta sex non potest figu/ram eius nauigii inducere, in quamuis portionem materi e quod sui sit , de utile ad sulcanda maria, sic forma re,

quirit materiam , quae extendatur incertam quantitatem , ac terminatam, extensio autem est motus, ta quodam modo loci mutatio, ut antea dicebam. Ita 3 motus est instrumentum naturale, aptissimum ad exornandas male rias suis formis, ut haec pulchra rerum vicissitudo in terris conseruetur. Nam

bonus artifex, non solum studet opus suum probe fingere, atq; ornare , sed etiani fictum e summa arte elabora/

76쪽

tu,quoad fieri potest custodirerideo nais tura sagax,&prouida, quia subest foramae materia quaedam inconstans, ectio uae formae appetens,& vetere fastidies, praefecit diuinas mentes e coelestia corpora,qua sempiterno tempore circum acta, conseruarent hoc instrumentum in aeternitatem. Id sp ut opus naturae,

quod interit, omne citra globum lunae seruato incolumi instrumento, per quadam successionem repararetur in perpetuitatem Uerum enimuero res naituralea, ut generentur,at conseruen

tur, non solum habent opus motu,sed etiam quiete:quandoquidem,nec unaecia quiescant, nec cunctae mouean xur , sed interim quiescant, interim agitentur et propterea ut integra o ius natura plus atque plus appareat, quo rerum vicissitudo conseruatur es

sentia quieti non est negligendaman

77쪽

qui profitentur se tenere scientiam, de cognitionem animae, illi non modo eius facultates operari e sensilia

propria, qualia sunt visilia, auditiblia, gustatilia, tactilia, olfactilia, con templantur , sed etiam quid sit in is visites, inauditile, de reliqua insensisti disquirunt . Simili quos rationis

modo opinor non esse satis scire quid stud qualis sit motus, atque eius o bile et sed etiam chea quidem senistentia b opera est precium intellio gere , quid sit illud, quod aduersa, tur de motui de mobili . Nam non est cuipiam dubium , quin immobiis te aduersetur, pugnet cum mobili. Porro immobile, quod ab Aristotelenuncupatur exibuo quatuor modia

concipitur. Aut enim immobile id est quod nullo prorsus modo potest moueri, nessperse,ne 3 ex accidenti,cuiusmodi

78쪽

est Deus Optimus Maximus, de axes mundi aut quod longo tempore moueuetur, ut lesiae errantes, ut diuturna aegrotatiori aut quod aegre mouetur, ut corpora indecenter conformata,quales sunt loripedes aut quod sane quie scit, sed aptum est ut moueatur, de quandos oportet' o sibi oportet, taquemadmodum oportet . Quando oportet, quia puer ut primum natus, licet non moueatur , non tamen dici 'tur immobilis: quoniam nondum ve/nit tempus , quo potest moueri oecquomodo debet moueri . Vbi oporistet, quia in terra, non vocamus pisces immobiles , quanquam non mouentur: nec homines amnicbiles, qui in celo siue aere priuantur motu quia locus ubi mouentur homines, est terra, ubi pisces natant, est aqua quemadmo Mdum igitur immobile postrcini generis,

79쪽

opponitur mobili sic motui immodiis illitas, quae dicitur a Graecis iso. , hoc est priuatio motus a Latinis apposite vocatur quies. Nam priuatio habet magnam senilitudinem cun ipso conistrario, sed hoc interest, quod priua istio non omnino negat, sed habet aptiis

tudinem iunctam cum negatione:co uarium vero negat prorsus . Argu mento sunt caecum. inerme, quae diis stinguntur a non vidente,&a non a malo. Itaque quies opponitur motui

priuatiue sed non indiscriminatim, quaeque quies, cuic motui opponi.rur, Nam quies in terminoa quom tua incipit, opponitur motui: nqui es in termino, in quem desilit mistus et M terea quod quie in ter iii mino ad quem est imos, finis e per lectio est ipser motus quae dicitur eua . . ine ex ec astaideonon

80쪽

i ii contraria motui, cuius est perfectio, serbi causa , sanationi opponitur illa quies, quae est in aegritudine, non ea, quae est in sanitate avonia sanitas est perfectio sanationis, gritudo ver est contraria, maduersa, qua delicitur sed quia termini sunt contrarii , ideo quies erit quom quieti contraria. Quiae ergo in termino a quo proficiscitur motus, aduersatur quieti, quiest in termino ad quem cietur motus et quem admodum mutationes opponuntur mutationibus contradictone , hoc est pernegatione, affirmationem, qualis est generatio oc interitus sic mutationis acultas, siue priuatio, quae dicitur a Grscis ab Ta EA ir, ,hoc est cui verba

verbo reddamus,immutabilita' opponitur priuatiue mutationi . At cui croget quis mempe illi,quae est in termi nos quo fit mutatio, non illi,ssius est

in ter