장음표시 사용
381쪽
.De nominib.secundarum in tent. 3i
spectu intellectus, sicut obiectum cognitum non cognito Sorte, uel Platone, sicut etiam inuisu est color, albedo lactis obiective sine dulcedine , sed non est in re sine dulcedine obiectiuE. In hoc ergo dissert prima intentio a secunda, quia secunda intentio illud significat, quod nunquam est in intellectu, nec in re extra subiective, sed soluin intellectu habet esse obiectives, tanquam consequens rem ueram , prout est obiective in intellectu, ut genus in specie,&c. Sed illud quod importatur nomine primae intetionis concretiue,& materialiter, est obiective in intellectu,& subiective in re extra, ut homo, lapis, lignum, iuiusmodi . Quandoque autem obiective simul, subiecti-ue in intellectu, ut scientia,& huiusmodi. Et ita li conuenientia, Ddifferentia est in duobus primae intentionis, Asecundae
gruid sit intentionale is a quo ueniat his CCLXXIII. Tunc quarto dicendum est de hoc nomine intentionale,quod descendit de hoc nomme inrentio Vbi intelligendum quod intentionale potest accipi dupliciter, scilicet essentialiter, denominatiue, sicut aliquod potest essὸ
quale essentialiter, ut albedo, denominatiue, ut album lignum, quod est quale denominative. Ita etiam esse intentionale per essentiam alicui conuenit, sicut ei, quod est intentio. Ipsa enim intentio est intentionale per essentiam. Aliquando etiam alicui co uenit esse uitentionale per participationem 4 denominative .de illo cuius est intentio,& sic accipi edo intentionale per essentiam, est illud, quod est intentio,& denominative dicitur intelionale illud, cuius est intentio. Et sic accipiendo intentiones, quae sunt eae
parte intelligentis, sunt species intelligibiles, actus intelligendi, conceptus formatus, uel dicuntur intentionalia, uel intentionata essentialiter, quia sunt intentiones rerum. Ibla autem quorum sunt intentiones, quorum sunt repraesentativa, dicuntur esse intentionalia denominative . Sed
hic notandum quod dicimus quorum sunt, quod ista possunt esse alicuius dupliciter. Vno modo subiecti, in qua sunt
382쪽
sint, sic subiecti non consueuit denominati intentiona Je a talibus intendonibus, ut natellectus noe dicitur intentionalis ab intentione, quae est species, dimilium quae sunt in intellcctu icu tua subiecto . Alio modo dicunturist intentiones este aliculus, ut obiecti repraesentati, ad quod sunt, talia denominantur intentionalia esse a talibus intentionibus.ut dicimus quod lapis, bos,albedo decdicuntur esse intentiona luerin intellcctu, habent essem te ivsonale in nites icctu, quia scilicet per suam essentia uel suun repraesentat tuum, quod est eorum intentio Et horum causi est quia talia inquantum sunt intentiones magis important abitudinem ad obiectum, quod repr sentant, quam ad subiectum, quod informant Et idem est iudicium de intelationibus, bilis, quorum in tetiones sunt.
Iecundum quod nomen intentionis ex teiaditur ad quodcunque repraeleritat litum alterius, siue exemplar pei duces
malterius cognitionem, sicut est de specie uasibili is in medio, in organo, uelis speculo uel fantasmate, uel infantasia, uel specie sensibili in sensitiva memoria,&c cesprendo autem intentionem in intellectu ex parte rei intellectae, ipsi habitudo ei intellectae ad actum Duelligendi dicitur intentionale per essentiam, vel essentialiter eo modo, quo talibus entibus rationis conuenit habere est entia
quae non dicunt formaliter rem aliquam, sicut in priuatio nibi is dicimus quod scitas est priuatio essentialiter sed oculus habet esse triuatum denominaim E. Et sic intentionale denominaime potest dici respectu secundς intentionis prima intentio, supra quam secunda fi datur, quaistii ad illud quod materialiter importatur nomine pri tetitionis, quod est res intellecta Et ipsa res intellecta quae dic turluentio materialiter, potest dici, nomina ab hoc quod nomine primae intentionis importatur formali
ter, sic prima tentio, ut est funda metitum Chai et
cui homo respectu speciei, potest dici denomina intentiola ale apsa res intellecta potest dici in tetionalis bhab audi mri quam formaliter prima intentio dicim stimodi denominationis non sunt multum usitati
383쪽
De nomini. ecundarum intent. 3 is
De hoe nomine transiendens p. CCLXXIIII. D hoc autem nomine transcendens sciendum, quod
transcendens dicitur qualitans omne ens, uel quasi transiens omne ens, hoc autem coimgit tripliciter. Primoentitate,& hoc modo Deus dicitur transcendens, quia no
bilitate actualitatis transcendit omne ens,& sic non est comunis usus uocabuli. Alio modo accipitur transcendens non ab entitatis nobilitate, sed a praedicationis communitate,& sic illud, quod potest praedicari de omni ente, dicitur transcendens, sed est duplex praedicatio Vna formalis, ut homo est animal, Alia denominatiua, ut homo est albus, homo est species. Illud ergo, quod praedicatione formali praedicatur de omni ente, eo modo quo cuilibet enti
conuenit, transcendens uocatu : proptet ea formalitas dicitur transcendens, quasi trans Omne ens, uel transiens omne ens communitate, scilicet formalis praedicationis,& fictranscendens dicitur proprie de illis sex, scilicet ente, uno uero, bono, re, aliquid Et hic est communis usus uocabuli. Illud autem quod praedicatione denominatiueir dicatur de omnibus secundis intentionibus,& de primis transcendetibus, potest etiam dici trascendens, quia hoc quod dico ens, est uniuersale, hoc quod dico genus, est uniuersale, sic de aliis. Et nec iste modus transcendentis, est ita communis,& proprius sie ut secundus. De hoe nomine uniuersale. CIrca aute uniuersale tria uid eda sunt. Primu quot modis dicatur maccipiatur uniuersale. Secundo quomodo uniuersale per abstractionem,& praedicationem se habeat ad sua inferiora secundum rationem prioris,&pO sterioris . Tertio quomodo se habeat ad ea in ratione O rius,in patiis.
384쪽
De uniuersali tripliciter sumpto Cap. CCLX XV.
antum ad primum sciendum quod uniuersale semi
tur tripliciter. Est enim quoddam uniuersale causali- tate, cisto modo sol dicitur causa uniuersalis respectu generabilium, Deus autem uniuersalis causa est respeetu omnium, & sc non est communis usus loquendi apud logicos de uniuersali Alio modo dicitur uniuersale absti actione. Abstrae io autem est duplex, omnis enim abstractio dicitur respeetu materiae. QuFdam et go sunt abstracta a materia secundum esse, quamuis haec sint quaedam particularia, quaedam singularia, nihilominus per abstractionem a materia uniuersalia dicuntur. Alio modo est aliquid uniuei sale per abstractionem , non secundum esse, sed secundum intellectus considerationem, inquanta talia considerantur absque materia, hoc autem potest fieri tripliciter. Vno modo, ut cosideretur ad intelligibile ab Dque hac materia sensibili,sicut hominem,non considerando hunc Sortem,quamuis talia intelligat cum materia sensibili in communi. Et talis abstractio uocatur phisica, id est naturalis , unde scientia naturalis est de sic abstractis, non tamen excludit materiam sensibilem commune, quia Ditelligit hominem cum ossibus, xcarnibus in communi non tamen considerat cum istis ossibus,& carnibus in particulari. Alio modo potest fieri haec abstractio ut intellectus consideret rem non solum sine hac materia sensibili, sed etiam sine consideratione sensibilis materiae, licet cosideret eam cum materia intelligibili, ut potest considerari circulus sine re, ferro, uel ligno,& huiusmodi Sed qui circulus oportet quod sit in aliqua materia, non intelligit sine materia intelligibili, sitalis abstractio uocatur mathematica, quia de talibus abstractis sunt scientiet mathematicae Tertio modo potest aliquis considerare rem aliquam, sine hac materia sensibili in communi licet cum intelligibili, sine materia sensibili,&intelligibili. Hic autem abstra stio non est realis separatio, sicut cultellus separat
carpus ab ossibus sed unius consideratio sine altero, sicut
385쪽
De nominib. secundarum intent. 32 I
uisus uidet colorem in pomo, nihil considerando de sapo-xe.Et quia ut sic talia considerantur abibacta, competit eis ut dicantur de multis,sicut sunt in multis ideo est alia ab 'stractio , quae ipsam consequitur, quae est per praedicationem,& sic homo est abstractum communitate praedicationis,quia praedicatur de Sorte,& Platone. Universiit ergo secundum logicos dicitur quodlibet praedici orum modotum, sed proprius ultimo modo a sic uninersale sumptu dicitur,quod est aptum natum de pluribus praedicari Vbi intelligendu quod tale uniuersale est multiplex. Est enim quoddam uniuersale,quod habet actu, simul plura supposita ,sicut homo habet Sortem,& Platone, ic de aliis. Aliud est uniuersale, quod simul actu non habet plura supposita, sed successive sicut Phaenix Aliud est, qd no habet plura supposita nec actu simul,nec successive, ut Solvi Lu,na , quamuis tamen non habeat nisi unicum suppositum , quia tamen Sol potest considerari sine conditionibus indiuiduantibus, scilicet sine hoc, Mnunc potest dici uniuersale. Et quamuis in aliis duobus modis dicatur uniuersale est quod est aptum natu praedicari de pluribus, uel simul quatum ad primum, uel successime quantum ad secundum, Min tertio licet no possit, nihilomidus dicitur aptu natui dicari de pluribus, quia inquantum uniuersale est, hoc ei c5 uenit, licet sibi hoc no conueniat in determinata materia et Quocunque autem modo sumatur uniuersale, semper dicitur, uel sumitur per aptitudinem quandam ad particulare. Et ideo cuilibet modo uniuersalis respodest aliquis modiri particularis,sicut patet Ouia enim sol habet uirtutem respectu cuiuslibet generabilis, dicitur causa uniuersalia omni ugenerabiliv. Sed quia Sortes non habet uirtute nisi respectu Platonis , dicitur causa particularis,in sic possica singulis modis uniuersaltu respodet modus particulari u
Go-do uniuersiis sit prius, o posterius suis inferioribus Cap. CCLXXVI. O Vantum ad secundum dicendum est quod uniuersale dupliciter potest considerari. Via modo quod
386쪽
natura uniuersalis consideratur simul cum intentione me uersalitatas, ut scilicet unum ridem habeat habitudinent ad multa proueniat ex abstractione iii tellectus. sic oportet quod secundum hunc modum uniuersale sit posterius Unde in primo de anima dicitur, quod animal uniuersatri tui nihil est,aut posterius est, sed secutidum Platonicos, oui ponunt uniuersalia subsistentia secundum hanc considerationem, uniuersale esset prius, quam particula-xia Vnde secundum omnes particularia non sunt nisi ex participatiouem uniuersalium subsistentium quae dicuntur deae Alio modo porcst iuniuersale considerari quanta ad ipsam naturam uniuersialitatis, uel humanitatis prout inuenitur in particularibus , ic dicendum est quoid
plex est ordo naturae. Vnus secundum uiam generationis, temporis, secundum quam uiam ea sunt imperfecta, Miniolentia sunt priora, ioc modo magis commune est prius secundum naturam,quod apparet manifeste in generatione animalis,& hominis . a prius generatur animal, quam homo, ut dicitur in libro degeneratione animal tu. Alius est ordo perfectionis, siue intentionis naturat,& sic est actus prius simpliciter, quam potentia, perfectum quam imperscctum . Et per hunc modum minus comm ne est prius secundum naturam quam magis communer, homo,quam animal. Naturae enim intentio non sistit in generatione animalis sed intendat generat hominem.
s uod umuarsalia respectu inferiorum s habent aliquan
do in ratione totius, aliquando in ratione
partis Cap. CCLXXII O Vantum ad tertium dicendum est, qud uniuersat
agis commune comparatur ad minus commune ut totum,&ut pars Vt totum quidem secundum
quod in magis uia mersali non solum eoiuiti eiu
minus uniuersale, sed etiam alia,ut sub anima solum homo continetur, sed etiam equus . Vt parro' dem
sec dum quὀd minus commune contine suam:
387쪽
De nominib. secundarum intentis et I
ron solum magis commune, sed etiam alia, ut homo non solum animal, sed etiam rationale. Sicut etiam animal in se consideratum, prius est in nostra cognitione, quam homo, sed homo prius est in nostia cognitione, quam quod animal sit pars rationis eius
De hoc nomine abstra tum, unde o quot moris diaratur is quis sit modus significandi.
Cap. CCLXXVIII. DE hoc autem nomine abstractum patet eius acceptiobcundum immediate praemissa in dissinitione de abstractione in primo capite de uniuersali, quia omnibusi si s modis, de quibus dicitur fieri talis abstractio , illa res abstracta in quolibet modo illarum abstractum dicitur,&eius opposithim potest dici concretum Praeter hos modos dicitur abstra tum proximum ad concretum secundumo dum significandi, ut abstractum dicatur illud, quod significat formam absolutam . Concretum uero quod est ad aliquid contra, num . Et isto modo respectu omnium dictionum inuenitur abstractum, concretum, ut hoc quod dico ens, wentitas Hoc enim quod dico en S, est concretum, Vicit illud, quod habet entitatem . Sed hoc quod dico entitas, dicit illud, quod habet formam , uel dic: illud, quo ens est ens , scilicet ipsam sormam. Idem patet in hoc, quod dico uniuersale quantum ad secundas intentiones, quod uniuersale est concrctum,& significat illud, quod habet naturam uniuersalitatis . niuersalitas autem ipsam naturam, vel sormam , qua uniuersale est uniuersa te. Idem dico in substantia, homo est concretum & significat quod habet naturam humana, sed humanitas est abstractum,&significat illud, quod est homo,& dicitur de albo, albedine in accidentibus. Quia album significat illud quod habet albedinem , sed albedo significat ipsam
naturam, siue ipsam formam . Vnde generaliter concludo audd concretum dicitur illud quod significat habens naturam, Dabstractum quod significat ipsam latura, de depabsolutum habet modum significandi, in quo est Et quia X modus
388쪽
modus significandi, dato quod eadem res significetur,impedit modum praedicandi. lnde est quod dato, positi, stamen ita est, quod quantum ad rinale significatum idem importetur nomine abstracti,4 concreti, sicut hoc nomen hominis, humanitatis, nomine albi, albed, nis,&c.Tamen quia modus significandi est diuersus in diuersi' quia concretum significat per modum, quod est,iper modum habentis, ter modum totius Abstractum autem sigmficat per modum, quo est, per modum habita, per modum partis Ideo in nulla re, in qua differunt Quod est,& quo est, habens,& habitum, pars, totum post sunt de se rimicem praedicari . Vnde haec est falsa, homo est humanuas, album est albedo. Sequitur ergo quod concretum, abstractum non possunt de se inuicem praedica m. In diuinis autem,ubi idem est habitus,& habens, quod est, quo est,pars, totum,eo modo, quo est in talibus totum , pars, possunt de se inuicem praedicari. Ideo haec est uera Deus est da deitas, deuas est Deus . Vt cominu Duer autem' maxma in genere substantiae, nomine concreti suppositum importatur , de nomine abstracti
g ui importetur nomine concretiqu)d triplex sit mo ad concrerorum p. CCLXXIX. DE concreto autem quamuis aliquid patet ex praece demi capitulo, tamen ad maiorem euidentiam. Sciendum est quod tripla est concretum, quoddam accidental ut album, quoddam substantiale, sed non denominatiuum,ut homo. animal, quoddam substantiale denomia
Dalmum, ut animatumimus omnibus autem concretas
commune est quod dent intelligere suppositum, pro supposito reddunt locutionem ueram, ut albu currit, pro otte currente rationale disputat, uel homo mouetur In hoe
tamen est differenti quia omne concretum accidentale
dat uelligere stippositum non ex signifieato,sed ex modo significandi Album etiam solam qualitatem significat, ut dicit
389쪽
nomini b. secundarum intent. 32ς
dicitur in praedicamentis . Concretum autem substantiadi denomi natiuum dat intelligere suppositum partim ex significato, partim ex modo significandi. Ex significato , quia significat aliquid, quod pertinet tanquam pars ad intraneitatem suppositi, ut animatum, pallam uero ex modo significandi, quia non direste significat hominem secun dum quodque suppositum, eum significet principaliter foli nam, sed in directe scilicet co sequenti ex suo modo significandi importat suppositum Concretum autem substantiale non denominatum directe, per se significat suppositum. Ex quo patet, quod concretum substanti ala non denominatiuum praedicatiar de suppositis per se, cin quid
tu animal de Sorte Concretum autem substantiale denominatiuum praedicatur denominative denominatione accidentali. Quid autem importetur nona ine suppositi expressitus infra patebit. De dissilentia autem reali horum duorum naturae suppositi , quae est famosa , ore plus dico, sed ad praesens sufficit dix1sse horum duorum Hominum significantiam, differentiam, scilicet abstracti, concreti, quorum unum dicitur in comparatione ad
Quidsit pradicaram p. CCLXXX. Hoc autem nomen praedicatum significat rem, quae do
altero dicitur, siue actus uerbalis sit illud, quod dicitur, siue per copulam uerbalem dicatur,sive dictio sit actus uerbalis, ut cum dico Sortes currit, hoc quod dico, currit, est praedicatum, quia desubi edio dicitur scilicet de Sorte. Aliquando autem aliquid dicitur de aliquo mediante copula uerbali, dicitur praedicatum duplex, ut cum dico Sortes est albus, ibi albedo dicitur de Sorte in totum hoc est albus, est praedicatum. Praedicatum autem dicitur ab actu praedicandi, hoc autem c6uenit omni rei, Momni no-
mna quod possit pr dicari in aliqua propositione siue sint
nomina primae, siue secundae littentionis
390쪽
mid sit radicabiti radita rim radicamentum , suis Wirium, et subicibile.
PRaedicabile autem dicitur ab aptitudine praedicandi,
quamuis actu non praedicetur, in quo etiam differt a praedicato, quod dicit aci tam,& este Praedicabile similiter conuenit omni enti cuiuscunque conditionis existat, prς-- dicatum autem dicit ordinem diuersorum praedicatorum . praedicabilium .clus sunt eiusdem generis, omnia prς- dicabilia ordinata secundum sub& supra, uel lateraliter in genere substantiae praedicatum dicuntur, ridem est ingeneribus accidentium. Haec autem non sunt nisi decem , quia nec possunt esse nisi decem rerum genera, de quibus dictum est prius . Et sic patet disserentia praedicati, praedi- .cabilis, praedicamenti. Et quia praedicatum dicitur in comparatione ad subiectum,.subiectum dicitur illud de quo dicit radquid, sic praedicatum est, quod de alte
ro dicitur,&hoc generaliter conuenit omni ret,&nomiis
ni,quod potest subiacere alteri, uel aliquo modo de eo dicatur, quia tamen diueis mode inuenitui in multis diuer.
sis, ideo quamuis subiectum dicatur ternari ius pio positionis, de quo praedicatum dicitur, tamen secina dum quod alidiuersis dicu tur, inuenitur diuersimode subiaci dici ficitur aliud essem aliquo G dici de alio sicut forma substatralis de prima materua, hoc modo dicitur subiectum materia prima omnium substantialium Alio modo dicitur aliquid de alio, est in eo sicut sol maaccidentalis in sua materia δε hoc modo supposuum dicitur subiectum omnium accidentium. Alio modo dicitur aliquid de aliquo,ut sua proprietas, hoc modo anima est subiectum suarum pio prietatu, similiter angelus, Deus. Alio modo dicitur aliqv d dici de alio, tanqua illud, roi,
est declarat; uxi su quid ditatis,& qualitatis, isto: odo passiones di exitur de aliquo in scietia, cuius o nitio quaeri
tur, illii 'subiectu scietia uocas 4 se Di L si πρὸ
scienti theologis. Alio modo dieitur aliquid dici de ali sicut superi de suo inceriori, sic Solics subiicitur homi