장음표시 사용
111쪽
Cap. V. A. 9s propria, alia communia. Propria sunt, quae uni affectui conveniunt ut vomitus ut ιι, ιest signum affecti ventriculi proprium p F i mi Ommunia, quaeri pluribus diversis reperiuntur: ut e. delirium est si1gnum inflammati cerebrii diaphragma
Propria signa sunt vel separabilia, vel inseparabilia. Separabilia propria sunt qui; quidem soli, sed , non Proprium omni S semper Conveniunt ut vomitus est signum pro γγ - prium affecti ventriculi separabile. Propria inseparabilia sunt, quae solii omni convenitit Infeparabi-H cetiam pathognomonica dicuntur, ac morbi essentia i Consequuntur,&cum eo necestario cohaerent atque e ideo etiam in principio adsunt cum eo desinunt,
augenturque minuuntur Cum eodem.
Raro tamen datur unum morbi signit pathognomonicum ut est excretio urin per vulnus ventris , vescam vulneratam indicans sed plerumque signa pathognomonica constituuntur ex pluribus junctis , quoseorsim sumpta pathognomonica non sunt ut in pleuritide dolor lateris punctorius , tussis , respirationis dissicultas, febris acuta. Signa communia sunt vel synedreuonta, quae simul asJdetia vel epiphainomena, quaeri epigi nomen adiculur. Signa synedreuonta sunt signa communia, qu cum Signum fm morbo invadunt: hqc cum morbis non cohaerent neces RV sario, nec ab esentia eorum fluunt decIarant tamen aliquid circa morbum . magnitudinem scilicet, durati
Epiphainomena sunt signa communia, qua postea su Epiphai rum
112쪽
perveniunt. H qc mutationem morbi indicant, non autespeciem.
Deinde signum aliud bonum , aliud malum aliud
Certum, aliud incertum aliud salutare', aliud lethale. Atque haec de morborum differentiis d signis, quantum ad eorum cognitionem est necessarium .dix maus. Furrim Π Fundamentum cognitionis pathologicae, ante Omnia
log caecog Jaciendum , est eorum , quἴm aegro secundum S praeterni /ρM es naturam se habent, item quae causam morbo ullo modo praebere potuerunt vel pollunt, diligens observatio quae floria casus, item casus positio, nec non historia morbi, appel- morbia lari solet. Deinde ad cognitionis pathologici,species, e ea instituendas, est progrediendum. T. VI. De Dignotione o Praenotione Morborum. Pecies cognitionis Pathologicae sunt duo digno tio, quae diagnosis; praenotio, qua prognosis rq ce dicitur. Diagnosiis. Diagno sis est cognitio pathologica , qua praesentem morbi statum dignoscimus. Hujus partes tres numerantur Partis A flectae, ipsius Morbi, morbi causae recta investigatio. In his enim tribus morbi constitutio potissimum con-sstit. Hori. Pars affecta primum est investiganda cum sit cognitu
facilior, ipsique aegri illam saepissimae sponte ostendant;&haec nonnunquam viam , ad morbi investigationem
113쪽
Cap.VL A. 9 sternat. Postea veniendum ad in litisitionem morbi S dc si ille causam habeat, quae manum vel observationem medici desiderat, deinde cilla est inquirenda. Dignoscitur pars astinari per actionem l samo quς inves ipro varietate sua optime indicat diversam partem aste- ἔδυ 'ctam; quia actio nulla laedi potest , nisi pars illa , per quam enicitur, aliquid, aut per se, aut per accidens, patiatur. Sic es a ratiocinatione, imaginatione , memo ria somno, Vigilia, totius corporis motu , cerebrum
affectum esse indicatur. Sic si1 urina sit suppressa, causa in renibus, ureteribus, vessica aut in meatu urinari , est quq renda. 1 I. Per excretas in quibus consideranda, primo substantia; quς interdum est pars membri laesi ut si carun- cula vel tunica ore ejiciatur atque hq pulmonem , asperam arteriam, psophagum aut ventriculum ero sum esse significat quidem si tussi Miciatur e thorace Vomitu, e ventriculo ejici indicio est, interdum est ex
Crementum parte contentum , ut urina, calculus 'umbrici interdum alimentum, ut chylus, vel sanguis enosus aut arteriosus quae omnia locum affectum clare designant. Secundo quantitas sic si tussi multus sanguis rejiciatur pulmonis astecti indicium est si paucus, asperae arteriae. A renibus manat copiosior sanguis quia Vestica venit, paucior est . . Tertio excernendi modus: nam quod tussi rejicitur, ex pulmonibus vel aspera arteria veni: quod vomitu, e ventriculo , oesophago,Vel m-
testinis. Interdum etiam quod screatu, sine tussi expellitur, c pulmonibus prodit. Quarto ordo i sic si prius finguis, deinde seces excernantur, anum vel intestinu. infe-
114쪽
inferius laborare significatur si prius faeces, deinde sanguis, intestina tenuia, aut partes his superiores esse affectas indicium est. I. I. Persitum manifesti alicujus affectus sic tumor in hypochondri dextro , non sublimis lunari figura est nota affecti jecoris imilis tumor in sinistro hypochon-drio, lienis male assecti signum est dic inflammatio in
oculo oculum affectum notat. IV Per proprietatem quoque dolorisci Dolor enim punctorius proprius est membranae affectae Pulsans Ostendit arteriam premi. Acutus est index membranarum , vel nervorum affectorum. Obtusiis indicat paren-chyma cordis , pulmonis, hepatis , vel os a esse astecta. V. Denique per propria accidentia sicci trinus color totius corporis, obstructionem jecoris aut vesici fellis niger lienem obstructum pangor, ventriculi δε syncope, cordis affectum indicat eadem ratio est aliarum partium Memineris autem unico sy plomati non esse
Cognitio morbi prigcipue consistit in dignoscenda ejus specie sympathia, vel idiopathia , magnitudine,
Morbi species, si occulta fuerit, cognoscitur e causis ideoque si aliqua causa adsit vel praecesserit , eaque recte examinetur, morbi, quein emcere apta nata est, est indicium. Sic usus alimentorum nimis Calidorum calidae intemperiei estis dex: frigidorum frigidae. Inter causas etiam corporis, ad hunc vel illum morbum facilius suscipiendum, dispositio , ex temperamento, sexu aetate, .consuetudine orta , est perpendenda .
115쪽
Cap. I. A. 9 cum maxima in morbum sit propensio , quae corporis constitutioni similis est minima autem in illum , quae illi adversatur. Deinde ex essentialiter inhaerentibus, seu propria morbi essentia. Facileque intemperies,
quilibet morbus conformationis partium externarum, sensibus patent In te arum vero morbi etiam ex essentialiter inhaerentibus cognoscuntur; verum mediantibus
aliis sic tumor hepatis, henis , vel vesicae cognoscitur mediante Cute, quae, partibus subjectis tumidis, S ipsa in tumorem atto Ilitur. Item ex effectis , ut symptomati nimirum ex actionibus lit sic enim morbum adesse significant ejus partis, a qua illa actio perficitur: dc quidem actio abolita vel diminuta intemperiem frigida saepe significat, depravata vero ut plurimum Calidam indicat. Et modus laesionis morbi speciem prodit nam
Cum alteratio vix fiat subito , nec intemperies alteratione in ducta subito cesset, si actio subito tollaturi subito restituatur, non,prbum intemperiei, sed 'nformationis esse significatur. Et, si statim actiones auferantur dc diu ablatae maneant, vel est obstructio a crassiori mate 'ria , vel alia prava conformatio. Item per excreta nam
haec nimis colorata calidum morbum significant, ut defaecesiiccae vissidae vero, crassar, Lalbo, frigidum sic materia calculosa, di in urina subsidens, indicat vesicam Calculo laborare. Nec non exqualitatibus mutatis sic mollities humidam intemperiem significat color corporis albicans frigidam rubichindus calidam notat. Huc pertinent id vantia S laedentia si enim juvent frigida, ς- dant calida , morbus calidus significatur contrarium si fiat, morbus est frigidus.
116쪽
Io FuNDAMENTA Cap. VI. An morbus sit per sympathiam,an vero per idiopathia, cognoscitur Lex causis praecedentibus, si nimirum pars quae assicitur , a nulla causa evidenti laesa sitis pars vero,
cum qua consensum habet, aliquid ali passa sit , per consensum partem illam assici probabile est. affectus aliquis cum alterius membri affectu ita cohaereat,
ut ad augmentum Mus augeatur, ad ejusdem decrementum imminuatur, ipsoque cessantes ipse desina , per Consensum excitatum fuisse talem affectum verisimile est. Eritia parte prius etiam recesserit morbus , eam per Consensum astectam esse indicat per idio pathiam vero, in qua diutius manserit. 3 Affectus per consensum non infestat continuo; sed fere , per intervalla 4 Siduae partes simul assiciantur, atque, ex adhibitis uni juvantibus vel nocentibus , altera vel laedatur , vel juvetur, per consensum eam assici est existimandum.
Magnitudo morbi cognoscitur et ex magnitudine cause sic quod magnam agendi, ut alterandi vulnerandi, rumpendi S c vim habet , in quocunque morbi genere procul dubio magnum morbum generabit, atq; userit indicium et Ex sympto matuti vehementia&copia riuo enim illa majora vel minora sunt , eo etiam morbum iamajorem indicant ut patet in pleuritide aliis quibusvis morbis. 3 Ex juvamine rei nediorum miri enim morbi facile auxilium a remediis sentiunt , parvi; qui dissicile, magni judicantur. Ex nobilitate partis affectae nam quo pars aflecta nobilior est, vel partes nobiles magis in consensum rapere potest , eo major morbus est habendus.
Mos morbi, ac ejus malignitas, vel benignitas cogno Deitur
117쪽
Cap. VI. - A. IOIcituro ex ipsius morbi natura per se maligna vel benignaci sic elepantiasis, morbus gallicus, cancer, S similes , maligni iudicantur tertiana cicterus , c, benigni, Deinde ex causis malignis de venenatis praecedetibus, ut putredine insigiat, usi ione, aeris vitiosa costitutione, Cibo potu vitioso, aut venenatis medicamentis si sit ortus.
Ex effectis , nam si nullum quidem vehemens aut periculosia in adsit symptoma , quod aegrum molestet . ipse tamen sit inquietus debilis morbusque post leve
remissionem celeriteri vehementer exacerbetur eX
sudorib, usi aliis excretionibus ςger nihil levaminis percipiat praesertim si frigiditas extremorum , vigili queaccesserint: morbi maligni&naturae jam succumbentis indicium est. Stiger in principio infestetur gravi somno , si sine usa horreat,m calescat, finguinem stillet, Caeterv vero febris lenta, quasi cum signis salutis videa tur si fauces exasperentur cum linguae nigredine ger non sitiat si pulsus, respectu febrilis caloris,insigne
pravitatem cum inaequalitate, frequentia habeat , a levi occasione Ecidant animi deliqui , haec morbum malignum indicant. Quantum admotum attinet, morbi graves, d praesertim plerique acuti, ex eo gnoscuntur , quod celeriter moveantur,ac mox a principio gravia occurrant symptomata. Acuti enim morbi ab humoribus calidis, tenuibus, mobilibus, mordacibus, plerumque oriuntur , qui mox ebulliunt, desvehementia symptomata producunt,
ut sitim, vigilias, deliria, dolores corporis, inquietudinesque,&cibi fastidium;eaq; celeriter augentur; idq; si peintra sex Brimos dies. Morbi longi c5ci ario modo se habet..
118쪽
Io A Cap. VI. Tempora morborum, nempe principium , augmentum, status, S declinatio Cognoscuntur ex syna tomatuincremento decremento Hiem ex ignis cruditatis coctionis ubi enim symtomata sunt parva, Omnia
sunt cruda, morbus est in principio ; ubi illa ingraves cunt, coctionis na apparent, ad apgmentum vel statum ille vergit. lnpsCa ignotio causa praecipue versatur circa causam proca - , t . arcticam, vel continentem , vel antecedentem.
ὰ rq Ihi initiva seu procatarcticae causae dignotio fit per
commemorationem aegri, vel adstantium, spontaneam, Vel interrogando elicitam . aut per arti ficiosam conje
Coistinen Continentem causam indicant I partis natura ijs Colore partes enim aliae alus gignendis colligendisque humoribus, excrementis sunt comparatae icaten atrς bili hepar flavae ventriculus , Cerebrum , d intestina pituitae renes iesica calculo intestina lumbricis producendi sunt apta Pars autem , quae praeter naturam aut
consuetudinem incaluit , si sit rubra , fBigui si flavescat, bile est perfusiaci quae friget, si albescat, pituita finhveat, melancholia gravatur et Doloris species mam dolor acerrimus est bile ortitiora sanguines hebes amelancholia, pituita, aqua flatu nisi fors an illa copia sua partes nimis vehementer distendant tum enim dolorem satis acutum gignere possunt. 3 Excrementa, quae ab affecta parte prodeunt nam si portio quaedam sint Conclusae materiae morbificae, vel colore vel substantia, quς nam ea sint, indicant.: nteceden Signa, antecedentem causam indicantia , signifi-- cant
119쪽
Spirituum vitium indicant cauis, quae illos praete naturam alterare vel imminuere possiunt; ut cacochymia, aestus, nimia venus sed praecipue stecta , nempe lapsus virium, aistionum o aium debilitas , cordis capitisque dolor, vertigo lipo thymia, facies cadaveros a. Quae humorum vitium notant, ea indicant vel humorum nimiam quantitatem, vel qualitatem pravam , vel
Quantitate nimia peccare humores indicant tum communia plenitudmis signa, tum propria cujusque speciei
Comunia plenitudinis signa suppeditant qualis venarum omnium tumor , pulsus fortis , validus,& plenus, multis locis pulsatione molestus respiratio dissiciliori crebrior, praesertim in Corporis motura atque imprimis spontanea lassitudo, tensiva, ulcerosa , plegmonosa, vel comp*sita.
Plenitudinis speciem ostendunt signa ethori vel ad
vasa, vel ad vir es, vel mixtae vel spuriae. Ple thoram ad vasa adesse significant corporis temperies calida, humida, adolescentia, victus plenior , sar guinis evacuatio suppres 4. 4em habitus corporis carnosus, firmus halituoso vapore perfusus Venae editiores,&praecipue ab exercitatione maestu turgentes mus culi tensi; virium robur , cum sanguine , proportione quadam, incrementum sumens si sanguis venas nimis repleat, crassescit,& partes inferiores magis petit: hinc tibiarum musculi laboriosius moventur, Λ classitudo
facile gignitur. Respiratio ex labore est dissicilior Ani -
120쪽
mitiores sunt hilareo discursus mentis, item Memoria est hebetior nonanus est profundus S diuturnior , ac cum jucundisinsomniis Pulsus est magnus de fortis. Naturales actiones sunt optimς. Urina est copiosior, colore 6 substantia mediocris , contentumque in eo paulo copiosius Totius corporis atque imprimis color faciei est rubicundus, roseus: oculorum veri rubent; cutis calida tactu percipitur calor tamen est lenis. Facile ferunt sanguinis evacuationem Cibi paucitas lassitudinem tollit laeduntur a calidisi humidis, Omnibus, quae calorem augent Nocet otium , de cibi sanguinem gignenteS. Ple thora ad vires cognoscitur ex corporis gravitate, pulsu inaequali cruditatum, Tarpejncipientis putredinis signis. Mixta ple thora utraque habet signa,jam comemorata.
Spuriae seu cacochymicae lethorae signa sunt, praeter causas, urinae turbatae, crassae, rubicundae, pravi gravisque odoris, sudores male olentes, dissiciles, minuti;
sanguinis particulares evacuationes spontaneae , none X citatae a plenitudine nimia, aut a motu violento , aut
quavis alia causa evidenti respiratio densa magna gravis, d dissicilis; color rubens, sed obscurus , in partibus CXternis; exanthemata, pustulae , scabies , crysipelata; anxietates cordis , lassitudo, capitis dolor tussis crebra, aridaque, a proprio pulmonum astectu non orta. Cacochymiae, sive qualitate peccantium humorum,
signa sunt vel communia, Vel propria. Communia signa cacochymiae, praeter causas , sunt lassitudo ulcerosa vitium omnium indis major ac ma