Henrici Regii Ultrajectini Fundamenta medica

61쪽

rava

Cap. IV. A. Stur , cum sanguine ad renes fatis parce appellitur , nec bilem sanguinis diluere potest. Via etiam , per quamaque ista materia in capacitatem vetris pervenit, jam est manifesta, etiamsi nulla viscera manifesta aliquam continui solutionem habere saepissime videantur. Atq, hinc

etiam intelligimus, cur in quibusdam hydropicis heparta alia viscera quam plurimis vesticis, ero plenis, obsita saepe observentur. Ex his etiam hydrops thoracis facile intelligi potest, atque etiam hydrocephalus. Depravatur hymosiis a viscerum intemperi praeci ζ CP in calida di sicca Nuschylum anguinem adurit '

in bilem aeruginosam ac atram convertit hu etiam, faciunt alimenta acria, de nimis calida, ut aromata , allium , caepe, vinum generosum , spiritus vini. Vera sanguificatio , que in solo corde fit, imminuitur V

matoseos Vel depravatur tum ob intemperiem, vel vitiatam cor cordis:

dis vasorumque ejus conformationem tum ob vitium alimenti,ad cor delati. Sanguificationem autem a cordis affectu laedi manifestum est in multis hydropicis exstinctis,& post mortem disiectis, quorum cor induratum, pinguedine repletum, d aliter male affectum, saepissime reperitur. Inter symtomata pulsus, principem locum obtinet petu Palpita io

pitatio Cordis, quae est inordmatus nimis vehemens cordis arteriarum pulsus quo nonnunquam costae vicinae effringuntur,vi magna aneurismata excitantur.

Hς caduabus causis prςcipue oriri videtur primo , animis vehementi, inordinatas anginis ebullitione orta ab humoribus quibusdam, in aliqua corporis parte collecti, qui ira , venere, corporis vehementi exercitatione,

62쪽

acquirunt poros, ut aetherea materia in illis impetuosius inordinatius agitata , particulas quasdam crassiores in alias fortius, prς ter naturς ordinem agitando. anguine

vehementius rarefaciat. Altra ejus causa est inordinatus spirituum animalium in cor influxus, qui oritur a re molesta, cordis fibrillas ita movente, ut spiritus animales in cor praeter naturam influant , illudque vehementius ocinordinatius moveant, ac partes sanguinis in corde advehementiorem S inordinatam rarefactionem disponant. Talia sunt res acres, tumores, pus, Carunculae, aut flatus, circa cor existentes.

Resph Respirati , quae sanguificationi cordis sanguinis circulationi ministrat, vel tollitur, ut in apnaea Vel im

minuitur,vi depravatur, ut in asthmate , orthopnaea, pleuritide, praefocatione uterina angina.

pnina, Dyspnga, Asthmari Orthopnaea tantum gradibus qui- θώ, busdam inter se disterunt. Primus enim gradus est an-opn a. helatio, sive dyspnaeaci secundus respiratio frequens, seu asthma tertius summusque, cum erecti respirare Coguntur, ideo vocatur orthopn a. Ubi ad sensum abolita est respiratio, dicitur apnaea. Causa symtomatum respirationis laeta sunt, vel defectus

spirituum animalium , musculos thoracis moventiti vel vitiis pulmonsi aut thoracis. In pulmonibus causa est intemperies eoru calida; vel obstructio vel alius morbus co formationis, ut tumor, ulcus, aut vulnus. Thoracis vitium

est, cu ille est inflamatus vel tumore obses us, vel pure aut sero repletus vel ubi diaphragma , ob aquam in abdomine colentam, satis in inspiratione deprimi non potest. Pleuritis

63쪽

Cap. IV. A. Pleuritis est respirandi difficultas , punctorio lateris seuratis. dolore, continua febre, comitata. Haec oritur non tantum a pleuri: unde ei nomen primo est impositum , S musculorum intercostalium taedetia ab alicujus partis pulmonum exterioris inflammatione, uti docet sectio omnium pleuriticorum , hoc morbo X-stinctorum, in quibus semper pulmone astecti inveni'untur, pleura saepe integra. Nec adversatur dolor punctorius , qui hic percipi solet : ille enim oritur a men-brana pulmonem vestiente, quae , inflammatione cum pulmonibus laborans , dum alternis vicibus perpetuo contrahitura distenditur, illum parit. Nec tamen pleuram interdum inflammari negamus. Si autem hoc fiat, existimo sanguinem, hic exspuendum , ex ea non satis Commode in pulmones posse transire, sed facilius in dia-phragma delabi. Nec doloris hujus causa, ad membraneas pulmonum pleurae connexiones, perpetuo est referenda cum illae in omnibus pleuriticis non invenian

tur.

Si inflammatio interiores pulmonum partes occupa-Peri eu- verit, peripneumonia vulgo vocatur: quia membranam, qR J pulmones vestientem, inflammari putant.

Pr focatio uterina est respirandi dissicultas, orta a Praefoca- humoribus circa uterum corruptis, si vellicatione fibril larum uteri, poros in cerebro ita aperientibus, ut spiritus animales, ex eo in certos musculos abdominis aliasque partes influentes, convulsivum quendam motum, respirationem laedentem , in abdomine, diaphragmate aliisque partibus, respirationi inservientibus, eXcitent.

In hoc affectu saepe intestina , in globum contracta G1YZY aD

Versus

64쪽

8 FuNDAMENTA Cap. IV. in abaeonii versus superiora magno impetu identidem propelluntur. Hoc alii ab utero , alii a tuba allopiana dicta, proficiscionem pati male putare videntur. Cum illae partes , praesertim in ' φ θ viro inibus, in tantam molem distendi, iam alte , ubi

globus ille percipitur, attolli non pollini. Hi humores, si sanguini misti ejus dilatabilitatem valde imminuant, ad cor delati pulsum debilem Gipothymia, syncopen, Corporis totius refrigerationem deficientibus hinc spiritibus animalibus rapncam , sensus, voluntarii motus laesionem, aliaque gravia symtomata in

ducunt.

sngino. Maxima etiam respirandi dissicultas est in angina quae est dissicultas respirandi , ex inflama matione faucium

guttur nimis arctantes, ori Expulsionis ventriculi symtomata sunt singultus nausea , vomitus , Cholera, ructu S.

Singustus. Singultus est motus superioris partis ventriculi , qui per intervalla cum sonitu fit, a re molesta, ipsam villicante, de poros Cerebri, peierVi sexta Conjugationis , ita aperiente ut spiritus animales , ex eo per vices in fibras ventriculi, quae oblique ascendunt, influentes, id, quod ipsum molestat, identidem per os expellere conentur. Hic fit per idio pathiam , Cum materia ventriculum vel copia gravat, vel qualitate lacessit , vel extrinsecus Comprimit: aut fit per sympathiam compatientibus Q. nervis sexta Conjugationis , ventriculo implantatis , ob cerebri inflammationem, vel percussionem, item ob in flammationem diaphragmatis, pulmonum, hepatis, intestini ilei,& C.

Lomitus.

Vomitus est violentus ventriculi motus, quo ille a re molesta

65쪽

CapAV. A. 9 molesta irritatus, S ope spirituum animalium , in certas ejus fibras, per apertos cerebri poros , influentium, Versus superiora contractus S compulsus, ea, quae in ejus

cavitate continentur, per os expellit.

Oritur vomitus a ventriculi intemperie praesertim frigida.5 humida, vel prava ejus conformatione, qualis est nativa ejus angustia , item exsiccati , contabescentia, ulcus, tumor item a vomendi eo suetudine. Huc etiafacit pylox occlusio vel angust alio, sicuti intestinoruobstructio, perversus eorum motus , item colicus nephriticus dolor, atque etiam cerebri ac me ningum q- sones. Deinde materia ventriculo contenta illum ad vomitum irritat, vel copia gravando, vel acrimonia vellicando, vel poros ejus claudendo , vel os superius molliendo, humores circa ventriculum dilatando , vel maligna qualitate si imulando, sive sit cibus, sive potus, medicamentum sermes, sanguis, pus bilis. Et denique

nimius corporis motus, item imaginatio rerum horrendarum. Ex omnibus enim his causis oritur saepe talis motus in cerebro, quo pori illi aperiuntur, qui spiritus inventriculi fibras, expulsioni per superiora faciendae inservientes, immittunt.

Nausea ab iisdem producitur causis; sed minoribus. Nausta. Cholera est motus ventriculi intestinorum deprava Chose a. tus, quo materia vitiosa per utrumque ejus orificium magna vi dicitur. Causa hujus affectus sunt pravit acres humores , copia vel qualitate excretionem ventriculi Mintes inorumpe superiora& inferiora excitantes , dum sic a spiritibus animalibus, ob vellicationem e cerebro aperto immissis,

66쪽

Ructus. rienteria. Coeliaca

FuNDAMENTA Cap. IV. fibrae earum partim oblique ascendentes Mescendentes, item transversae, aequaliter inflantur, contrahuntur,&quod his continetur sursum, deorsum expelli

tura

Est etiam cholera, quae sicca dicitur. Causa egus est spiritus flatuosius S acris, a bile flava , alia , ac ad usta,

ventriculo substracta, excitatu S. Ructus est flatuum, cum sonitu i ventriculi, per fluxum spirituum contracto, per os excretio. Hi originem ducunt a ventriculi cruditate, cibos non fatis attenuante item ab obstructione pororum ventriculi,

qua partibus tenuibus hyli ingressus impeditur in vasa gastri cad vas breve atque etiam ab acidi si acribus sit c

cis, circa ventriculum redundantibus unde tanta copia cras rum vaporum in ventriculo gignitur, quae commode per corpus distribui, se insensibilem transpirationem dissipari non potest atque ideo flatus in ventriculo constituit,qui deinde per ructum expelluntur. Falluntur itaque, qui has multasque alias his similes expulsiones a facultate quadam expultrice , sine tali spirituum animalium & fibrarum auxilio , fieri putant cum illa sit tantum imaginaria, & nulla recta ratione intelligibiliS. Excretionis intestinorum symtomata sunt lienteria, coeliaca assectio, diarrhaea, dysenteria, tenesmus, leus alvus tarda, suppres a. Lienteria est fluxus alvi, quo cibusi potus, non mutatus, excernitur.

Coeliaca astectio est chyli crudi, Vimperfecte cocti, per

alvum ejectio. Horum

67쪽

Cap. IV. rHorum affectuum , qui tantum ut majus & minus dii' ferunt , causae sunt ventriculi, intestinorum intempe ries frigida S humidas humores pituito si cicatrix eorum post dysenteriami visa densa pinguium Iubri

cantium immoderatus usui ulcerosa ventriculi, intestinorum dispositio, ex mordacibus4 acribus humoribus orta; interdum etiam occulta qualitas, nata ex cibis pra Vis aut venenis, aut etiam ex prava constitutione aeris quae respiratione hausta, sanguini primo, ac deinde ventriculo, intestinis communicatur. Verum his qualitatibus semper adesse debet qualitas, intestina ad excretionem intempestivam irritans cilioqui enim nulla ex iis alvi orietur evacuatio. Diarrhaea est copiosai frequens excrementitiorum Uia δε- humorum per alvum dejectio. Hujus causa est humorum excrementitiorum copia, vel pravitas, intestina ad excernendum per inferiora irritans sive illi in ventriculo, intestinis ex corruptione gignantur, sive aliunde eo confluant. Oritur hςc etiam exsororum in intestina desinentium nimia apertione. Haec pro varietate humorum, qui excernuntur, est varia.

Dysenteria est alvi dejectio crucia,freques,& dolorosa. Venim Causae hujus sunt acres emordaces humores, qui in ''

testina ad excretionem irritant, eaque exulcerant Tive

illi in ipsis sint geniti, sive aliunde eo ferantur item acria

medicamenta tenena.

Membranae si quae in hoc affectu excernantur , eas de substantia intestinorum esse, diligens docuit observatio. Est pretiere triplex alia alvi cruenta excretio. Quarum prima citra morbum contingit ubi sic tanta san

a guinis

68쪽

J a FuNDAMENTA, Ca VI. guinis copia gignitur, ut naturae siti molesta, copia vel ebullitione poros alorum, in intestina destinentes, apertinat, in illa expellatur. Secunda est ille fluxus hepaticus,m quo sanguis niger, δί splendens, ac diutius assatus, in intestina exturbatur, Tertia est dejectio sanguinis aquosi, similis loturae carnium orta ab insigni temperie frigida viscerum, qua sanguis non satis excoctus miXtus secundum serosiores partes in intestina prupellitur. Ieho vj. Tenesmus est continua, & fere inanis, per alvum ege 'rendi cupiditas; qua nihil praeter pauca crue nra minu-

cosa, eXcernitur.

Causa hujus est humor acris lentus, crassae intestini

recti tunicae tenaciter adhaerens, eamque eX ulcerans.

Heus. Ileus est faecum alvi per solum os ejectio , orta ob intestinorum imo tu expulsorio inverso propterea quod spiritus, a certa quadam irritatione excitati, influant in fibras oblique ascendentes, quo contenta tantum versus superiora propelluntur, Hujusmodi irritatio *pe contingit in intestinorum in flammatione d eorum a duris si cibus obstructione item in eorum exulceratione a in enterocele./ ἡ Alvus suppres est, cum illa segnius, vel nihil excernit. Causa ejus interdum est in f cibus . quando ille sunt nimis paucae ob inediam, vel propter purgationem , qua intestina fuerunt evacuatara vel quando nimis sunt dura'

aut viscidae vel quando naturali acrimonia , quae ipsis abile est, qua fibras ad excernendum stimulant , sunt de stitutae, ut fit in obstructione folliculi fellis, vel post purgationes medicamento factas vel quando succus quidam adstringens, qualis ex gr. est in mespitis, glandibus, cortice

69쪽

Cap. IV. A. Jῖtice granatorum, alumine, aliisque multis, fς cibus admis Cetur, vel circa intestina restagnat. Interdum causa est in intest mis non satis patentibus , vel ex nimio adstringentium usu vela tumore intus nato; vel ab eorum O

alitu in praecipue ipsius ani qui quibusdam a primo ortu contingit vel ab intestinorum convolutione contortione, ut aliquando evenit in hernia, cum intestina, in scrotum prolapsa convolvuntur,i comprimuntur. Interdum ea est in fibris, ubi illae sunt nimis duri, ut irritationem S motum, ab excremetis excitatum, Cerebro

debite communicare non possint ioc saepe in senibus ut puto, contingit. Interdum est in spiritibus, ubi illi deficiunt, aut in fibras intestinorum non influunt, ut fit in apoplexia, aut in vulnere spinalis medullae , aut ubi mens, altioribus, agitationibus occupata , spiritus alio evocat. Interdum in musculis abdominis vel pectoris, quibus excretiosae cum adjuvatur, quando illi ex longo morbo aut evacuatione sunt debiles , aut inflammati aut alio dolorifico affectu laborant. Excretionis urinae symtomata sunt schuria, stranguria, urinae incontinentia, diabetes. Ischuria est urinae,vesica contentae, talis suppressio, quarius nihil, aut parum excerni potest. Haec oritur vel ex sensu vescae, a narcoticis , luxatione, contusione, aut alia causa laeso, quo stimulatio

urinae non percipitur,vi sphincter vesicς non aperitur; vel a fibris vesicae, prae humiditate nimis laxatis,Vel obstructis , vel nimis extensis , ut fit in nimia urinae retentione, qua fibrae nimis extens ita arctantur , ut spiritus animales ad illas contrahendas influere non pos-

3 sint; vel

70쪽

FuNDAMENTA Cap. IV. sint vel a sphincteris urethram aperientis laesione. Vela meatu urinario, a caruncula constipato, aut pure , sanguinis gruimo, vel calculo obstruct , Vel a tumore aut contortione compresso.

Est etiam ischuria improprie dicta, cum nulla aut aude pauca urina in vesicam delabitur; quod fit vel ob renum intemperiem vel propter eorum obstructionem aut constipationem . vel quia serum alio transfertur, uti co- tingit, cum illud per alvum vel sudores excernitur, vel in abdomine per ascitem cumulatur. Dysdria est dolorosa di frequens micti , affatim vel guttatim facta. Causa consistit vel in nimia urinae acrimonia vel in

meatu urinario excoriato vel exulcerato, Vel intemperie laborante.

Haec si guttatim fiat, stranguria vocatur. Utinae incontinentia est in voluntarium urinae profluvium quod interdum dormientibus ac vigilantibus conatingit. Ac oritur, vel a contractione sphincteris ablata propter ejus paralysin ex luxatione ictu, lapsi, vulne re vel alia causa ortam vel a musculorum abdominis convulsione aut a vesica pressiones, qua gravidis saepe, ultimis gestationis mensibus,urina praeter voluntatem Lfluit. Interdum urinς incontinentia sit tantum in sem no atque ea lectus saepe permingitur Hujus causa est

dispositio quςdam fibrillarum sphincterem aperientium, qua in somno, dum homo ad rem non attendit, extrinqirritatione, spiritus in fibrillas, sphincterem aperientes, copiosius influunt. Multum autem dispositio illa a con suetudine augeri solet. Diabetes