Henrici Regii Ultrajectini Fundamenta medica

71쪽

Cap.rV. A. SDiabetes est immoderata urinae evacuatio. Um etes. Hujus causa est mala seri cum sanguine commistio, orta a visceris alicujus intemperie frigida : vel seri a reliquo sanguine separati, quae fit a calore, crassiores partes sanguinis per adustionem con)ungente , tenuiores segregante. Nam cum serum cum reliquo sanguine non satis est mixtum, vel a reliquo separatum , simulatque a corde in renes impellitur, mox ingreditur extremitates pelvis S principia uret erum, ac in vesicam praecipitatur. Cumq; illa impulsio sit perpetua copiosa, hinc tam copiose continuo mingunt aegri Huc etiam facit corporis colli quatio, d meatuum in arteriis emulgentibus justo major apertio. Quod autem ajunt, interdum potum non mutatum in hoc aflectu per vescam reddi, mihi vix est vero similes cum certum sit omnem urinam, quae per urethram eXcernitur, Cortransire, atq; ibi magnam mutationem subire. Symtomata generationis lactis sunt ejus abundantia, defectus, coagulatio. Redundantia lactis oritur a sanetuinis copia& sufficien Iam re

unaantra. te uste nullate item apororum meatuum in mam

millis justa apertiones qua in glandulas lactarias commode impelli potest citem a lactis in uberibus retentione, dum mulieres diutius a lactando abstinent. Lac deficit ob paucitatem sanguinis item ob ejus in lactista temperiem mec non ob meatuum in mam millis angu-fζαμΤstiam . has enim ob causas sum cientem sanguinis copiam admittere, elaborare nonpos uni.

Concrescit&coagulatur lac, vel quia a nimio calore et 'seros partes dissipantur vel quia copiosius S diutius in

mammis

72쪽

FuNDAMENTA Cap. IV.

mammis continetur, ibique ob moram exsiccatur vel

quia humor quidam coagulatorius ipsi permiscetur qui ut aliquo modo intelligatur, sciendum est vulgare coagulum fieri ex reticulo vituli macerato in acet , quod maceratione partes glutinosias, seu mollibus uncinis praeditas, per abstersionem aceti, in illud deponit. Hu)usa ceti Cum aliquantulum lacti permiscetur, illud , cum stin perpetuo motu, utpote liquidum incinosa reticulo

abrasos, permacerationem communicatos, per totum

lac deducit; qui in caseosas ramosas,in crassitores partes lactis impingentes , illis adlini ent, illasque inter se conjungunt. Se rosae autem partes uncos istos effugiunt, tum ob tenuitatem&flexibilitatem suam, tum quia vinsunt ramos , atque ideo ab illis retineri .cogi non possunt. Huc etiam facit potentiale aceti frigus. Atque it ,

perserosarum partium separationem,&Caseos arum unionem, fit coagulatio. Simile coagulum ex acribus viscidis succis generari in sceminis', quibus lac in mammis coagulatur, illudque vel lacti vel ipsarum sanguini admisceri, atque ita lactis coagulationem in illis fieri, vero simile videtur. Vonorrhaea Praecipuum symptoma excretionis seminis estgonorrhaea, quae est nimia seminis profusio. Haec si dormientibus, per libidinosia insomnia, cum sensu titillationis fiat, Pisitat, pollutio nocturna appellatur. Hujus causa, praeter illaeo β, insomnia sunt seminis copia , calor atque acrimonia; item partium spermaticarum sensibilitas nec non libidinosae vigilantium cogitationes. Si vero haec citra sensum voluptatis, tentiginem, in-

73쪽

sum , tenue, nec album. Hujus causa est partium per pisae. maticarum nimia laxitas, orta ex assiuxu humorum pituito rum , vel ex nimio coitu, vel alia causa citem in 'temperies earum frigidari atque etiam sanguinis, in partes illas impulsi, vitium; hinc enim semen recte praeparari, wdebite excerni non potest. In virulentagonorrhaea excernitur virus quoddam li-Gbub Quidum , album , vel flavescens. Rus causa est partium rh a viru-1permaticarum quςdam malignam temperies , Vel Xuiceratio, ex impura venere contracta.

Menses vel supprimuntur, vel imminuuntur . vel nimis copiose profunduntur, vel depravantur. Supprimitur menstruus mulierum fluxus Vel propter Mense sanguinem paucum, aut crassum , aut viscidum vel pro-- βηpter meatuum angustiam , vel occlusionem , ortam ex eorum obstructiones, compressione , coalescentia , vel alia causa. Eaedem causae , sed leviores , inducunt imminutam mensium evacuationem iamque vel parciorem, vel tardiorem a

Nimium mensium profluvium oritur Vel a sanguine ,- is, his calidiore tenuiore, acri, aut nimis fervido dc copios, rum xus. vel meatibus circa uterum nimis apertis.

Depravantur menses in eorum stillicidio, in fluore 3 ἡψitiis uterino. Papa Stillicidium mensum est, cum illi stillatim, cum dolore eXeunt.

Hoc contingit vel ob sanguinem nimis multum, crassum, viscidum , mordacem Macrem , . Mori impetu H ad ute-

74쪽

s FuNDAMENTA Cap. IV. ad uterum delatum, qui vias aliquo modo obstruit , cdistendit, doloremq, excitat vel ob vias circa uterum, ex parte nimis angustatas. Fluor uterinus est corruptorum humorum ex utero copiosa dc continua evacuatio. Causa hujus mali aliquando est cacochymia invenis, ex vitio viscerum vel alio modo, nata,& ad uterum prO- pulsa interdum vero ipsius uteri intemperies , eaque praesertim frigida, vel imbecillitas a contusione, Xulceratione, inflammatione, aut abscessu contracta. Nutritionis symtomata sunt atrophia , nimia auctio, cacheXia. Huc etiam pertinent scabies, lepra, elepantiasis, c. Atrophia est justae nutritionis defectus , quo corpus

Hujus causa est intemperies partium in praesertim calida, sicca, quae praecipue a corde toti corpor communicatur, ut fit in hectica aliis febribus vel partium meatuum densitas aut raritas , qua alimentum in partes non potest propelli, aut eo propulsum nimis facile dis sipatur vel oritur a vitio alimenti, dum illud nimis exigua quantitate assumitur , aut satis copiose asctum tum, ob viscerum malam dispositionem , corrumpitur , aut non satis coquitur. Atrophia vel est totius corporis,in fere a viscerum prava constitutione oritur vel est alicujus partis , quae partis affectae vitio fere oriri solet. Nimi corporis augmenti causa est sanguinis boni nimia abundantia, partium bona constitutio vi praecipue cordis, quod alimentum in partes propelli , calidior

corporis augmenti.

75쪽

Cachexia proxime oritur ex alimento vitiosori crudo caehe,ia. in visceribus, quς publicis coctionibus destinantur , male dispositis genito; quo saepe intemperies frigida hummida totius corporis accedit. Scabies vero , lepra, sora, atque his Cognata cu'Scabies etanea vitia, originem etiam ducunt ex alimento pravo P qingse querum non crudo , sed acri, falso, nitros, aut aliam malignitatem habentes quaecum sit varia, diversa etiam hujusmodi vitia inde oriuntur. Maligna partium temperies, alimentum appulsinna corrumpens, huc etiam multum facere potest.

Vivificationis sio insignis est in lipothymia quae est o. b

mnium virium agna prostratio, ex sussicientis copiae spirituumi caloris, in Corde genitorum,ac in partes impullarum defectu Haec si magna fuerit, Syncope vocatur. Haec oritur ex cordis intemperie, pr cipue frigida, ac morbis conformationis citem ex sanguinis inopia , interdum nimia copia atque etiam ex ejus intemperie,

ut quando ille non satis est spirituosus, dilatibilis praeterea ob influxum spirituum animalium in fibras cor contrahentes qualis saepe fit in magnis doloribus, Wrei horrendoimaginatione. Vivificatio tollitur in gangraenaci quae est cadaVeros Gang8ina. alicujus partis corruptela, cum foetore, nigredine , privatione sensust vivificationis incipiente conjuncta. H coritur a nimio frigore, venenata qualitate prohibita transpiratione calore vehementi, alimenti caloris influentis defectu.

Si sensus&vivificatio in hoc affectu plane fuerint ex Sphaeeta,. H a. stincta

76쪽

6 FuNDAMENTA Cap. IV.stincta, spha celus appellatur.

Generationis symtomata sunt nimia salacitas priapissemus, impotentia venere , sterilitas , partus dissicilis, abortus, monstrorum4 molarum productio. Nimia salacitas sive satyriasis est immoderata veneris appetentia. Cujus causa est seiminis vel nimia copia , vel caliditas ac runoni, vel de rebus venereis frequens cogitatio. Priapi sinus est diutina colis sine libidine arrectio. H c oritur ex eo, quod spiritus animales aquosi S crassi, fungosum penis nervum ingressi, tum propter crassitiem suam per insensibilem trans spirationem ex eo non satis dissipentur tum propter materiam aquosam, citra libidinem, prostatarum poros replentem, in partes Corporis, unde venerunt, redire nequeant atque ideo penem vel perpetuo, vel nimis diu extendant. Impotentia venerea est perpetua penis flacciditas, qua coitus peragi non potest. Eaque est vel a defectu spirituum , vel a frigida intem perie seminisci item ab intemperie vel prava conformatione partium genitalium, ac praesertim pororum, qui sunt in prostatis, de fungos penis nerVo. Sterilitas est generationis privatio. Hujus causa est semen deficiens vel intemperatum , ut crudum, nec satis spirituosum , item acre , vel nimis calidum. Haec etiam oritur, ubi semen, o genitalia breviora vel contorta, in uterum recte non defertur aut uterus intemperie praesertim nimis frigida aut calida , vel

vitio conformationis, laborat.

Ea tui in Partus dissicilis est foetus maturi, cum magna prς terfic/ses naturam

77쪽

Cap. IV. A si naturam dissicultate, expulsito. Hujus causa primo est non ussiciens spirituum in fibras uteri&m usculos, huic expulsioni inservientes , influxus sive hic fiat ob eorum defectum ex morbo, inedia, aetate tenera vel provecta, evacuatione , vel alia causa; sive ob animi pathemata, ut timorem, pudorem , iram. Deinde partium, quae huic expulsioni inserviunt , ut musculorum abdominis, vel thoracis , inflammatio, vel tumor, vel resolutio. Preterea Viarum, per quas faetui est transeundum , angustia , vel naturalis, vel a morbo, ut tumore, vel compressione vicinarum partium , vel ex-

Crementorum orta caut pravus earum situs, aut siccitas

ob aquas, intempestive ex utero elapsas. Ad haec foetus grandior, debiliori, male situs, ut duplicatus , natibus, ventre, vel pedibus procedens, gemellus simul egrediens. Nec non secundina nimis crassa S utero nimiu adhaeres aut vasa umbilicalia, foetus collo circumvoluta. Et denique obstetricis imperitia. Abortus est foetus, nondum perfecti , neque Vitalis , Abortus

Hςc oritur ab expulsione uteri intempestive excitata animia foetus mole vel humoribus, in utero putrescentibus vel medicamentis purgantibus, emeticis, menses moventibus , graviter olentibus, rebus foetidis vel vehementi corporis motu atque etiam a vasorum umbilicatium ruptione: item a vehementioribus animi pathematis. Monstros procreatio est animalis , enormiter male' o o-

formati, generatio ratio.

Causa ejus est vel monstrosa imaginatio, qua particulς seminis monstrose disponunturi vel in ipsisseminis par

H 3 ticulis

78쪽

6 FuNDAMENTA Ca IV. ticulis ubi sic illae sunt justo copiosiores, aut pauciores:

item ubi tam male sunt figuratς, ut ex earum compositione nulla nisi monstrosa foetus figuratio oriri possit. Molarum productio est, cum pro foetu carne masia, sine ossibus Et visceribus, in utero gignitur. ΙHaec oritur ex semine, cujus particulae tam male sunt figurat , ut ex earum compositione aptum foetus germe formari nequeat. Magna est molarum disterentia in figura, magnitudine, numero. Praeterea aliae sunt vitales , aliae vita ca

Vitales solent apellari, in quibus apparet motus Vulgus enim vitam ex motu aestimat ut automata a pueris, ob motum, vivere dicunt Ur. Molas non vitales vocant, in quibus nullus observatur

Symtomata, quibus omnes actiones animales haedun tur, sunt poplexia, pilepsia catalepsis sopor. Reliqua

nonnullas tantum laedunt actiones ut Coecitas, amblyopia, di c.

υν ta Apoplexia est subita omnium functionum animalium, excepta respiratione privatio. Haec originem ducit ab angustia vel subsidentia veniatriculorum cerebri S subjectorum nervorum compressione, subito facta sive illa fiant ab humoribus, in cerebrum vel ejus ventriculos subito decumbentibus rive ab humoribus vel vaporibus, carotides arterias, aut plexum choro idem , vel eorum poros, repente obstruentibus si via re gravi, cerebrum subito deprimente. Subito autem subsidunt ventriculi cerebri ab illis causis,quq

79쪽

Cap. IV. A. 63 sis, quae impediunt, ne spiritus in ventriculis illis gignantur, vel distribuantui. Nisi enim spiritus perpetuo in ven triculos influant, mox illi instar veli, ob cessationem venti subito concidentis, considunt. Magnitudo poplexiae,ex majore vel minore respirationis difficultatri stimari solet. Manet respiratio hic superstes , quamvis omnis alius motus animalis sit ablatus, quia respiratorii nervi, tum

ob suam magnitudinem , tum ob perpetuum eorum usum, prς Caeteris magis patent. Epilepsia est inordinata totius corporis convulsio, mnium actionum animalium laesioni conjuncta. Haec oritur a vehementisama spirituum animalium inventriculis cerebri effervescentia , vel aliqua maligna qualitate, cerebrum vellicante, qua spiritus , conarium, Mnervi, actionibus animalibus peragendis sunt inepta; spiritusque animales,in varias partes ex cerebro inordinate fluentes, corpus aegri posternunt, steriorem, aphoniam, spumam ex ore fluentem, convulsionem , dentium stri dorem, linguae exsertionem , 5 sensuum omnium laesionem inducunt. Estque primaria, in qua causa ejus non est extra cerebrum: vel secundaria, in qua vapor aut sanguis noxius a parte aliqua corporis, ad cerebrum, per venasi arterias,

attollitur.

Catalepsis sive catochus est omnis animalis functionis

Catochus.

abolitio: in qua respiratio manet integra,& aegri eum cor poris habitum servant, in quo erant, cum isto affectu

corriperentur.

H qc ex eo oriri videtur , quod sensorium commune sive

80쪽

Sopo Lethargvs. Caecitas.

FuNDAMENTA Cap. IV. sive conarion, interdum etiam partes cerebri ei vicinae, multis occupentur humoribus, dum reliquum cerebrum ab iis minus est affectum. Hinc enim nullus objectorum motus ab anima, in hoc ast ectu, percipi potest spiritus in cerebro satis copiose quidem geniti , sed determinationem in alias partes non accipientes, in eosdem musculos, in quos antea erant determinati , perpetuo fluunt, corpusque in eodem statu retinent. Nullo autem modo a congelatione spirituum fieri potest i illa enim cerebri subsidentiam , nervorumque pres.sionem, di hinc apoplex iam potius induceret, quam hunc

a flectum.

Sopor est somnus praeter naturam profundus. Cujus natura S causae ex iis, quae de naturali somno ante hac in physicis diximus, facile intelliguntur. Hic si febriculari oblivione fuerit Comitatus , lethargus dicitur. Si sopor talis est, ut aeger pulsus evigilet, vocatur coma vigilans, vel cataphora. Si compunctus brachium vel

pedem retrahat, nominatur Carus.

Contrarium sopor syna toma est nimia vigilia. Qui ex iis , quae de naturali vigilia in fundamentis Physices dicta sunt, satis est manifesta. Visus tollitur in coecitates imminuitur in amblyopia depravatur in strabismo sussulsione incipiente, vertigine.

Coecitas est visus privatio. Haec oritur, vel ex eo, quod imago infundo oculi nopingatur, ob diaphan ei talem Orne ς vel humorum laesana: vel ob oculi conformationem, ex pupillae clausione