장음표시 사용
281쪽
DIDIT, item haec: QUOD AVLVS AGERIVS APUD NVΜΕRIVΜNEGIDIVΜ ΗΟΜINEAE DEPOSVIT. 41. Intentio est ea pars sormulae, qua ββ actor desiderium suum concludit, uelut haec
CERE 'OPORTERE: ' item haec: SI PARET, HOMINEM ' ST CHV y EX IURE QUIRIΤIVΜ AVLI AGERII ESSE. 42. Ad iudicatio est ea pars sormulae, qua permittitur iudici rem alicui ex litigatoribus adiudicare, uelut si inter coheredes familiae erciscundae agatur, aut inter s0cios c0mmuni diuidundo, aut inter uicinos sinium regund0rum: nam illicita est: QVANTVM ADIUDICARI OPORTET, IUDEX, ΤΙΤΙΟ ' VT SEIO 'ADIUDICATO. 43. Condemnatio est ea pars formulae, qua
iudiri c0ndemnandi i absoluendive potestas permittitur, uelut 203
Sed rursus nota d sententiae oratia mutata in o ex fine huius v. in antecedentem versum translata imitur in C. post formul3e. ) In flne versus addidi, cum homo oeneraliter vindicari non pOS sit. ') Sensu existente addidi. A. At ei N. Ni in his actio ntibus locu8 non erat, ubi uterque actor et reus est. ') Cf.s Gaius' p. 241. β') Ita C. Cf. Fest. v. Parret et Tab. IVuv. VII h. 2. PAREΤ ed. M. i) absolvito C. edd. Sed adhaesisse Oidetur sequens item. δ) Restitui Gaius' p. 241. Collat. 2, 6. S. 2. ibiq. P. Pithoeus. g. 41. Cf. Cic. pro Rosc. Com. 4. S. 11. Divin. 17. S. 53. Verr. 2, 2, 12. S. 31. 3, 22 pr. 28. S. 69. Theophil. 4, 6. S. 6. Lex Iubr. 20. Gaius' p. 203.) Boeching. ad h. l. SI PAREΤJ V. Fest. v. Parret. Pet On.
Sat. 137. g. 42. Cf. S. 20. I. de act. f. 33. 4 6. f. de offlc. iud. 4, 17). Ulp. 19, 16. β. 43. Cf. 33. 47-52. 57. 68. 73. Lex Rubr. c. 20. g. 44. Cf. 3, 123. Paul. 5, 9. S. 1. aliquis lib. cf. S. 13. f. de act. 4, 6) cum Theoph. quanta d0s
282쪽
omnibus formulis)' inueniuntur, Sed quaedam inueniuntur, quaedam non inueuiuntur: certe intenti aliquando sola inue-uitur, sicut in praeiudicialibus 1 0rmulis, qualis est, qua quaeritur, aliquis libertus Sit, uel quanta d0s sit, et aliae complures: demonstratio autem et adiudicatio et condemnationumquam solae inueniuntur: nihil senim) omnino 'demonstratio 3 sine intentione uel condemnatione ualet; item condemnatio 'uel adiudicatio β sine intentione nullas β uires 'habet: Τob id numquam s0lae inueniuntur. 45. Sed eas quidem larinulas, in quibus de iure quaeritur, in ius conceptas u0camus, quales sunt, quibus intendimuS, nostrum esse aliquid ex iure Quiritium, aut n0bis dari 0p01
tere aut pro lare damnum ' decidi oportere: in β quibus iuris
ciuilis intentio est. 46. Ceteras uero in lactum conceptas vocamus, id est, in quibus nulla talis intenti0nis conceptro est, sed) initio s0rmulae nominam eo, quod factum eSt, adiciuntur ea uerba, per quae iudici damnandi absoluendive potestas
β') Addidi; excidit ob ομιοιοτελευτον, cum scriptum eSSet sormul. ε) Ex sequenti versu, tibi librarius inde fecit demonstratione addiditque vel, huc revocavi. β) Hoc quoque ein Sequenti v. , ubi factum uel adiudicatione, huc restitui. Sed dubitari potest, an non Gaius scripserit adiudicatio uel condemnatio. β) condemnatio sine demonstratione uel intentione uel adiudicatione nullas C. et, uncis inclusis dem. uel et uel adi.) edd. F. P. Bremer Mus. phil. Rhen. 1860. p. 488. ita locum imi vult: nihil senim demonstratio) sine illi. uel cond. valet; sitem adiudicatio sine demonstratione et intentione nihil valet;) item condemnatio sine dem0nstratione uel intentione nullas uires habet. 7) habet, et ' ed. M. ') 0uod Scriptum erat decidi0m, quasi repetitio quaedam v. damnum vis reSt iacturamque horum verborum effecit. Inde et dari et decidisi J putu stipulata, cuius quis iudicio de moribus certam partem petiturus est. Cf. ad 3. 102. cit. g. 45. Cf. S. 41. pro sui ed. d.J cf. L. 46. S. 5. D. de furt. 47, 2). L. 9. S. 2. D. de minor. 1, 4). L. 7 pr. D. de cond. furt. 13, 1). Asinius ' p. 131. g. 40. Cf. S. 60. S. 12. I. de act. 4, 6). L. 6. C. de transact. 2, ). pali 0uus c. lib. J V. 33. 183. 187. S. ult. I. de poena tem. lit. 4, 10). L. 25. S. 1. D. de obl. et act. 41, 7). L. 4. S. l. D. M in ius vo . 2, 4). de in ius uoc. J V. C. de in ius voc. 2, 2). Dio. Si q. in ius vo . 2, 5). In ius vocati ut eunt 2, 6). Ne quis eum, qui in i. Doc. 2, S). innumerabilesJ V. Cic. divin.
283쪽
datur: qualis est Drmula, qua utitur patronus contra libertum , qui eum c0ntra edictum praetoris in ius uocat: nam 204
CTVΜ ILLIUS PRAETORIS IN IUS VOCATUM ESSE, RECUPERATORES, ILLUM LIBERTUM ILLI PATRONO SESTERTIUM 'XΜ1L1Α Τ' CONDYΜNATE. SI NON PARET, ABSOLVITE. ceterae
quoque sormulae,' quae sub titulo DE IN IUS VOCANDO propositae sunt, in lactum conceptae sunt, uelut aduerSus eum,
qui in ius uocatus neque uenerit neque uindicem dederit: item contra eum, qui sui) exemerit eum, qui in ius uocatur: et denique innumerabiles eiusmodi aliae sormulae in albo prop0nuntur. 47. Sed ex quibusdam causis praetor et in ius et in lactum conceptas sormulas pr0ponit, uelut depositi et commodati: illa enim sormula, quae ita concepta eSt: IUDEX
at illa formula, quae ita concepta est: IUDEX ESTO. SI PA
concepta est. Similes etiam commodati sormulae sunt. dare et decidere ed. M.) restitui. β') patrono C. factum ut
opinor, ex patronie' . Edd. haec omittunt; sed non libertum esse, quicum agebatur, Suraiciebat, sed eius, qui agebat, libertum. Τρ) An v Μ1L1ΑΤ Cf. Gaius' p. 141. Sed poterat haec ordinaria poena eae cauSa augeri. L. 25. D. de in ius voc. 2, 4 . Τ) se , C. Sc. pro sp0; certe nusquam sacere per se notatur. Cf. Gaius' g. 47. Cf. L. 9. D. M obl. et act. 44, 7). L. 1. S. 1. L. 19. D. depos. 16, 3). L. 1 pr. D. commod. 13, 6). QVA DE RE AS. V. Cic. pro Mur. 13. 3. 28. NISI RE ST.J V. L. 1. S. 21. D.
284쪽
48. 0mnium autem sormularum, quae condemnati0nem habent, ad pecuniariam aestimationem c0ndemnatio concepta
est: itaque et si corpus aliquod petamus, i uelut finitum,
hominem, Vestem, aurum, arygntum, iudex non ipsam rem condemnat eum, cum quo actum est, sicut olim fieri solebat. sevi aestimata re pecuniam eum condemnat. 49. Condemnatio autem uel certae pecuniae in sormula ponitur uel incertae. 50. Certae pecuniae in ea sormula, qua certam pecuniam petimus: nam illic ima parte formulae ita eSt: IUDEX, NUMERIVMNE GIDIUM AULO AGERIO SESTERTIUM X MILIA CONDEMNA. SI NON PARET, ABSOLVE. 51. Incertae uero condemnatio pecuniae duplicem significationem habet: est enim una cum aliqua praefinitione, quae uulgo dicitur cum taxatione, uelut si incertum aliquid petamus: nam illic ima parte Drmulae ita est:
quae infinita est, uelut si rem aliquam a possidente nostram esse petamus, id est, Si in rem agamus uel ad exhibendum: nam illic ita est: QUANTI EA RES ERIT, TANTA M. PECUNIAM,
IUDEX, NUMERIVM NE IDIVM AVLO AGERIO CONDEMNA. SI
NON PARET, ABSOLVE. yy 52. Qui de re uero est iudex, si condemnat, certam pecuniam condemnare debet, etsi certa pecunia in condemnatione posita non sit: debet autem iudex attendere, ut cum certae pecuniae c0ndemnatio posita sit, p. 105. yy) absolvito C. sic pro lubitu a librario explicata lepos. 16, 3). 3. 48. Cf. S. 32. I. de act. 4, 6 . L. 37. S. 6.D. de oper. lib. 38, 1). L. 6. S. 1. L. 13. S. 1. D. de re iud. 42, 1). sicut olimJ qua de re Gaius in folio deperdito post p. 194. eoisse videtur. Cf. ibi not. 20. g. 49-51. Cf. g. 43.
g. b0. Cf. Cic. pro Rosc. Com. 5. 19. 9uintil. I. O. 4, 2. 6. g. 51. Cf. 3, 224. Fest. v. Taxat. Cic. pro Tull. 7. Collat. 2, 6. S. 1. Lex Rubr. c. 20. Gaius' p. 237). 9uintil. Decl. 13. L. 3. C. de inut. stip. 8, 39 . L. 39. S. I. D. de operis lib. 38, 1). Iurato actor aestimabat, quanti formilla taxaretur. L. 9. D. dein litem iur. 12, 3). Gaius' p. 138. g. 52. Cf. Seneca de benes. 3, T. de clem. 2, ult. litem Suam s.J cf. pr. I. de obi. q. quasi ex del. 4, 5). L. 15. 3. 1. D. de iudic. 5, 1). L. 6. D. de extrao. cvn. 50, la).
285쪽
demnet, alioquin litem suam sacit: item si laxatio posita sit, ne pluris condemnet quam taxatum sit, alias enim similiter litem suam sacit: minoris autem damnare t ei permissum est. 206.' atqui si infinita sit condemnatio, quanti uelit, iudeae con- δ' demnare potest. 52'. Unde quibus certae pecuniae dati ursormula, eandem dari oportere intendere debent, quia iudex tum etiam certa condemnatione constringitur. 3 l quodsi alii certum quid praeter pecuniam petitur, tantum intentio liudicem conStringit, quia non aliter condemnare potieSt, quam si id ipsum, quod intenditur, paret dari oportere. l β53. Si quis intentione plus conplexus fuerit, cauSa cadit, id est rem perdit, nec a praetore in integrum reStiluitur, praeterquam quibus in casibus, in quibus praetor edicto
succurrit, 'uelut si l minor XXV annorum propter aetatem aut maior magna i causa iusti erroris interueniente lapsus sit. Plus autem quattuor i modis petitur, 're,7 tempore, loco, cauSa. re, uelut Si quis pro X l milibus, 'quae ei bentur , XX milia petierit, aut Si is, cuiuS i ex parte res eSt, totam rem uel maiore eae parte i Suam eSSe intenderit. tem
p0re, uelut si quis ante diem l uel condicionem petierit. loco, uelut si id, quod certo loco i dari promissum eSt, alio loco
nota) edd. 7δ) Addidi, deest enim una littera, quae fuit . ut
puto n. Cf. S. 68. Cic. pro Roso. Com. 4. 33. 10. 11. amplius HS. nummo' - ad libellam ' Plaut. Most. 3, 1, 141. 3) Partim ad sententiam restitui notatum puta inter alia atq cf. 3, 147) eand. v. d.). De re V. S. 68 sin. Edd. tantum habent intendere debent - condemnatione constringi --. Φ) Item pleraque adsensum restitui. Posui fuisse initio v. 5: q. Si aliud, initio v. 6 iudicem Istringit. μ) Abhinc reliquam partem paginae v. 11 24),
cuius pauca tantum verba edd. praeStant, Institutionum ope ductuSque Schedarum secutus, resti ut, quaedam Nesstero monstrante. y re s' Sched. Bl. per errorem, ut videtur. β) quae enim ed. M. ex errore alterarum Sch. BI.
Vat. 52. 53. Plaut. Μο8f. 3, 1. v. 141. Cic. de inu. 2, 19. 3. 57. de Orat. 1, 36. 33. 166 seq. orat. pari. 28. S. 99. pro ROSC. Com. 4. S. 11. Sueton. Claud. 14. 9uintil. I. O. 3, 6. 69. Senec.
286쪽
sine commemoratio me eius loci petierit, uerbi gratia, si is, qui stipulatus est: X MILIA EPHESI l DARE SPONDES' DARESPONDEO , deinde Ephesi mentione i detracta, R0mae pure sic intenderit: SI PARET AVLVM AGERIVM NUMERIO NEGIDIOX MILIA i DARE OPORTERE : pluS enim petere intellegitur,
quia i pura intentione promissori utilitatem adimit, quam habereti, si Ephesi solueret. Ephesi tamen recte potest 207. etiam pure i petere, id 'est y' non adiecto loco. 53'. Causa plus petitur, uelut si quis in intentione tollat electionem debitoris, quam is habet obligati0nis iure, uelut si quis ita stipulatus Sit: SESTERTIVΜ X MILIA AUT HOMINEM STICHVM
DARE SPONDES Τ deinde alterutrum 'solum β' ex his petat: nam quamuis petat, qu0d minus est, plus tamen petere uidetur, quia p0test aduersarius interduin facilius id praestare, qu0d non petitur. similiter si quis genus stipulatus sit, deinde speciem petat, uelut si quis purpuram stipulatus sit generaliter, deinde Tyriam specialiter petat; quin etiam licet ussissimam petat, idem iuris est propter eam rationem, quam proxime diximus. idem iuris est, si quis generaliter hominem stipulatus sit, deinde nominatim aliquem petat, uelut Stichum, quamuis uilissimum. itaque sicut ipsa Stipulatio concepta est, ita et intentio formulae c0ncipi debet. 54. Illud satis apparet, in incertis s0rmulis plus peti non posse, quia, cum certa quantitas n0n petatur, sed quidquid aduersarium dare sacere' oportere pareati intendatur, nemo p0test plus intendere. idem iuris est et si in rem incertae partis actio data sit: velut si heres quantam partem, petat, in eo fundo, quo iis agitur, pareat ipsius esse: qu0d genus actionis in paucissimis causis dari s0let. 55. Item palum est, si quis aliud pr0 alio inten-7') Eae Nol . o. etiam' edd. β') 00r' Sched. edd. Omittunt. Sed careri non potest v. 'solum', quia falterutrum ex his ' petit etiam qui X milia aut Stichum ' petit. Inst.: veluti hominem
tantum aut decem aureos tantum.' i) Ex mea cj. oporteret
ep. 48. S. 10. g. 54. Cf. Cic. pro Ros . l. c. Paul. 3, 8. S. 2.L. 76. S. 1. D. de rei vind. 6, 1). L. 1. 3. 5. D: si pars her. 5, 4 . L. S. S. 1. D. comm. div. 10, 3). L. 1 pr. D. de inter
287쪽
derit, nihil eum periclitari, eumque eX integro agere posse, quia , cum re etiam antiqua actio remanet, ueluti η si is, qui hominem Stichum l petere deberet, Er0 tem petierit, aut si 208. quis ex testamento dari sibi oportere intenderit, cui ex stipulatu debebatur, aut si cognitor aut procurator intenderit, sibi dari oportere. 56. Sed plus quidem intendere, sicut supra diximus, periculosum est: minus autem intendere licet: sed dereliquo intra eiusdem praeturam agere non permittitur: nam qui ita agit, per excepti0nem excluditur, quae exceptio appellatur litis diuiduae. 57. At si in condemnatione plus petitum sit, quam oportHt, act0ris quidem periculum nullum est: sed' set reus, cum ' iniquam formulam acceperit, in integrum restituitur, ut minuatur c0ndemnatio: si uero minus positum fuerit, quam oportet, hoc S0lum consequitur ' actor, 3 quod posuit: nam tota quidem res in iudicium deducitur, c0nstringitur autem condemnationis sine, quam iudex egredi non potest. nec ex ea parte praetor in integrum restituit: sacilius enim reis praetor succurrit quam actoribus : loquimur autem exceptis minoribus XXV annorum: nam huius aetatis hominibus in omnibus rebus lapsis praet0r succurrit. 58. Si in demonstratione plus aut minus positum sit, nihil in iudicium deducitur, et ideo res in integro manet: et hoc est, quod dicitur, salsa demonstrati0ne rem non perimi. 59. Sed sunt, qui putant, minus recte conprehendi: nam qui sorte Stichum
et Erotem emerit, recte uidetur ita demonstrare: QUOD EGO DE TE HOMINEM EROTEM EΜΙ, et si uelit, de Sticho alia sor- Sched. edd. 8 ) Ex mea G. Cf. S. 58. nihil in iudicium deducitur certe oporteret duxit ) uelut ' alii es. δ) Addidi
haec verba, a Sciolo consulto omisSa, quod antea quia pro quidem scriptum esse erat, ut totam rem perperam caperet. si' ed. Bq.
Frontin. de controv. r. p. 43, 26 Lachm. L. 5. S. 5. D. de rei
288쪽
209. mula 'empti β agat, quia uerum est, eum, i qui duos emerit,' singulos quoque emisse: idque ita maxime Labeoni uisum est. sed Si is, qui unum emerit, de duobus egerit, salsum demonstrat. idem et in aliis actionibus est, uelut comm0dati, depositi. 60. Sed nos apud quosdam Scriptum iuuenimus, in actione depositi' et denique in ceteris omnibus, quibus damnatus unusquisque ign0minia notatur, eum, qui plus quam oporteret demonstrauerit, litem perdere, uelut si quis una re deposita duas ' plures ue)7 deposuisse 'sei demonstrauerit, aut si is, cui pugno mala percussa est, in actione iniuriarum esse aliam partem corp0ris percussam sibi demoustrauerit: quod an debeamus credere uerius esse, diligentius requiremus. cerie cum duae Sint depositi sormulae, alia in ius concepta, alia in factum, sicut Supra qu0que notauimus, et in ea quidem sormula, quae 'tantum' in ius concepta est, initiores, de qua agitur, demonstretur, tum designetur, deinde iu-seratur iuris contentio his uerbis: QUIDQUID OB EAM REM' ILLUM PARET ' ΜΙΗΙ DARE FACERE 'OPORΤΕRE: ' iii ea uero, quae in lactum concepta est, statim initio intentionis 'modo i res, de qua agitur, designetur his uerbis: SI PARET,1LLVM APUD ILLUM REM ILLAM DEPOSUISSE , dubitare non
debemus, quin si quis in s0rmula, quae in lactum composita est, plures res designauerit, quam deposuerit, litem perdat, 'h) id fel id Sehed. In C. fuerit: uti emii) i. e. formula),
in qua emptio demonstratur: quod ut caput rei taceri a Gaio non poterat. idem edd. male, cum in alio Serost aliud agatur.
XIII. p. 29S). reS edd. omisso postea 'se'. β) Addidi C. ductus secutus T tantum). Semper eninia mitiora, quae iuris vel in ius concepta, quam quae facti et in factum concepta sunt.') ille Sched. pro illi', ut opinor. ILLI It edd. '') OPORTET edd. i) loco' ed. M. neque vestigiis C. neque sententiae satisfacienS. g. 60. damn . . . ignominiaJ cf. g. 182. acti0ue inivr.J cf. Collat. 2, 6. De furti actione cf. L. 19 pr. 33. 1-4. L. 52. 25. D.
289쪽
271 quia in intentione plus ' posulisse uidetur.' 210.
211. --- 61. 3 Compensationes quo- '
que o 0Sitae plerumque eniciunt, ut minus quisque con- Sequatur, quam ei debebatur. In bonae fidei enim iudiciis cum libera potestas permitti uideatur iudici eae aequo et bono aeStimandi, quantum actori restitui oporteat, hac in p0testate 3 l c0ntinetur, ut habita ratione eius, quod inuicem 212.
actorem fin eadem causa praestare ' oportere paret , β in reli- β quum eum, cum quo actum est, condemnare.' 62. Sunt' ) Sententiam perfeci. - p. 210. et 211. quid perierit, aestimari potest ex eo, quod iam in Iust. Institutionibus sequitur tit. de act. 4, 6). g. 36. Sunt praeterea quaedam actio nes, quibuS non Semper solidum, quod nobis debetur, sed modo Solidum conSequimur, modo minus. Ut ecce, si in peculium filii
Seruiue agamuS. nam Si non minus in peculio Sit, quam perrae quimur, in Solidum pater dominusue condemnatur; Si uero minuSinuenitur, hactenus condemnat iudex, quatenus in peculio sit queum admodum autem peculium intelligi debeat, suo ordine proponemuS σ4, 69. 73). g. 37. Item si de dote iudicio mulier
agat, placet, hactenus maritum condemnari debere, quatenuS facere possit, id eSt, quatenus facultates eius patiuntur. itaque si dotis quantitati conlurrunt facultates eius, in solidum damnatur; Si minus, in tantum, quantum facere potest. Propter retentionem quoque dolis repetitio minuitur: nam ob impensas in res dotales factas marito retentio concessa est, quia ipso iure nece artis Sumptibus dos minuitur, sicut eae latioribus Digestorum
libris cognoscere liceat cf. Ulp. 6). S. 38. Sed et si quis cum
parente Suo patronoue agat, item si socius cum socio iudicio societatis agat, non plus actor consequitur, quam aduerSariuS eiuS facere poteSt. idem est, si quis em donatione sua conueniatur. S. 39. CompenSationes quoque oppositae plerumque eoiciunt, ut minuS quisque conSequatur, quam ei debebatur: namque em aequo et bono habita rasione eius, quod inuicem actorem ein eadem cauSa praeStare oporteret, in reliquum eum, cum quo actum eSt,
condemnas, Sicut iam dictum est.' δ) Initium huius yi refeci paucis mutatis ex S. 30. I. de aet. 4, 6). 3) po C., ut opinor: p0teSt. V) Ein mea G. scripsi. oporteret Sched. edd. β) De anacolutho V. 3, 160.
Paul. 2, 31. S. 22. g. 6l. Cf. 33. 30. 39. I. de act. 4, 6). Cic. de o c. 3, 17. S. 70. Paul. 2, 5. S. 3. g. 62. Cf. g. 28. I. ib.
290쪽
autem bonae fidei iudicia haec: exempto, uendito, locato, conducto, negotiorum gestorum, mandati, depositi, fiduciae,
pr0 80ci0, tutelae, scommodati,) pignoris dati, familiae erciscundae, communi diuidundo, praescriptis uerbis.) 63. Iudici ' tamen horum omnium iudiciorum θ' conpensationis rationem habere 'non ipsis ' sormulae uerbis praecipitur: sed quia id bonae fidei iudicio conueniens uidetur, ideo officio
eius contineri creditur. 64. Alia causa est illius actionis. qua argentarius experitur: nam is cogitur cum conpensatione agere 'ita ' ut conpensatio uerbis sormulae comprehendatur: itaque argentarius ab initio conpensatione sacta minus intendit sibi dari oportere: ecce enim si sestertium X milia debeat Titio, atque et xx debeat Titius, ita intendit: SI PARΕΤ ΤΙ-
TITIO DEBΕΤ. 65. Item 'edicto k'' bon0rum emptor cum deductione agere iubetur, id est, ut in hoc solum aduersarius condemnetur, quod superest deducto eo, quod inuicem ei bonorum emptor defraudatoris nomine debet. 66. Inter conpen Sati0nem autem, quae argentario ' opp0nitur, i et deductionem', quae obicitur bonorum emptori, illa differentia est, qu0d in conpensationem h00 s0lum u0catur, quod eiusdem generis et naturae est: veluti pecunia cum pecunia con-213. pensatur, triticum cum tritico, uinum cum uino, adeo j ut quibusdam placeat, n0n omnimodo uinum cum uino aut triticum cum tritico conpensandum, sed ita si eiusdem naturaequali latisque sit: in deductionem autem u0catur et quod non est eiusdem generis: itaque si a Tilio pecuniam petat bonorum emptor et inuicem frumentum aut uinum Titio deboat.