장음표시 사용
261쪽
conpetit, qui a hoc casu ipsius interest, rem saluam esse.
206. 0uae de sullone i aut sarcinat0re diximus, eadem trans-182.
seremus et ad eum, cui rem c0mmodauimus: nam ut illi mercedem capiendo custodiam praestant, ita hic quoque utendi commodum percipiendo similiter necesse habet custodiam praestare. 207. Sed is, apud quem res deposita est , custodiam non praestat, tantumque in eo obnoxius est, si quid ipse' dolo maloi'y secerit: qua de causa si res ei subrepta suerit, 'quia restituendae eius' 'nomine actione' depositi non tenetur, nec ob id eius interest, rem saluam esse, surtiti' agere non potest, Sed ea actio domino conpetit. 208. In summa sciendum est, quaesitum eSSe, an impubes rem alienam amouendo surtum laciat. plerisque placet, quia surtum ex adfectu consistit, ita demum obligari eo crimine impuberem, si proximus pubertati sit et ob id intellegat, sed stlinquere. 209. 0ui res alienas rapit, tenetur etiam furti: quis enim magis alienam rem inuito domino contrectat, quam 'qui uti rapit 3 itaque rect e dichum est, eum improbum larem esse; sed propriam actionem eius delicti nomine praetor introduxit, quae appellatur ut bonorum raptorum, et est intra annum quadrupli, post annum simpli: quae actio utilis est, etsi quis unam rem, licet minimam, rapuerit. 210. Damni iniuriae actio constituitur per legem Aqui-
thy) Sic etiam Inst. dolo edd. Sed malo per m. notatum abfVravit in Superiorem versum, ubi inde factum praestatum. ') Sic recte Inst. quae restituenda eSt eius C. ea: errore notae qa et emale pro nota sumto) edd. ') nomine edd. item Inst. non omninoe C. scilicet pro nomine a one. Cf. Gaius' p. 103. 379 Ita Inst. surti itaque C. edd. , ut hinc nova periodus incipiat. Sed superiora vitia ejecerunt, ut librarius h. l. itaque de suo
262쪽
liam, cuius primo capite cautum est, sud si quis hominem I 83. alienum i ' sali enamue yyy quadrupedem, quae pecudum numerosit, iniuria occiderit, quanti ea res in eo linito plurimi fuerit, tantum ' aes 3 domino dare damnetur 211. ' Iniuria β autem occidere intellegitur, cuius dolo aut culpa id acciderit, nec ulla alia lege damnum, quod sine iniuria datur, repraehenditur: itaque inpunitus est, qui sine culpa et d0lo malo casuqu0dam damnum committit. 212. Nec solum corpus in actione huius legis aestimatur: sed 'si alieno β seruo occiso
plus dominus capiat damni quam pretium serui sit, id quoque
aestimatur, uelut si seruus meus ab aliquo heres institutus antequam iussu meo hereditatem cerneret, occisus fuerit: non enim tantum ipsius pretium aestimatur, sed et hereditatis amissae quantitas. item si ex gemellis uel ex comoedis uel ex symphoniacis unus occisus suerit, non solum occisi sit aestimatio, sed eo amplius qu0que c0nputatur, quod ceteri, qui supersunt, depretiati sunt. idem iuris est etiam si ex pari mularum unam uel etiam ex ' quadrigis equorum i unum occideriL 213. Cuius autem seruus occisus est, is liberum arbitrium habet uel capitali crimine reum sacere eum, qui Occiderii, uel hac lege damnum persequi. 214. Quod autem adiectum est in hac lege, quanti in eo anno plurimi ea ressuerit,' illud efficit, si clodum puta aut luscum Seruum Occiderit, qui in eo anno integer sumi, ' sut non quanti clodus aut luscus, Sed quanti integer fuerit, β aestimatio fiat: quoi Τὴ) Inst. et L. 2 pr. h. t. emendavi. eamue sinitio pactinae)C. edd. ε) Alieno loco in eodem versu ante iniuria C. habet is, unde aes ses) restitutum huc revocavi. Cf. L. 2 pr. cit. Φὶ Isiniuria C. edd.. . not. 174. β) Scripsi Gaius' p. 104. sane i C. sane si ed. M. Sed sane suam vim reuit, allexbingib) h. l. non habet. y) quadrigis aequorum C. quadriga equorum ed. M.' ut non quanti mortis tempore, sed quanti in eo anno plurimi g. 211. Cf. 33. 2. 3. 14. I. ib. Colliat. 7, 3. 33. l. 4. Cic. pro
263쪽
245 sit, ut quis plus interitum consequatur quam ei damnum litatum est. 184.215. Capite secundo sin) adstipulatorem, qui pecuniam in
fraudem stipulatoris acceptam secerit, quanti ea res est, tanti
actio constituitur. 216. ' 0uaiy' et ipsa parte legis damni
nomine actionem introduci manifestum est: sed id caueri non fuit necessarium, cum actio mandati ad eam rem sufficeret: nisi quod ea lege aduersus insitiantem in duplum agitur. 217. Capito tertio de omni cetero damno cauetur: itaque si quis seruum uel eam quadrupedem, quae pecudum numero est, uulngrauerit, Sive eam quadrupedem, quae pecudum numero) non eSt, uelut canem, aut seram bestiam, uelut ursum, leonem, Vulnerauerit uel occiderit, ex hoc capite actio constituitur: in ceteris quoque animalibus, item in omnibus rebUS , quae anima carent, damnum iniuria datum hac parte
uindicatur: si quid enim ustum aut ruptum aut si actum si uerit , actio h0c capite constituitur, quamquam potuerit Sola rupti appellatio in omnes istas causas sufficere: ruptum senim intellegitur, quod quoquo modo corruptum) est: unde non
solum uSta aut rupta aut Dacta, sed etiam scissa et collisa et effusa et 'quoquo modo aliteri ' perempta atque deteriora sacta hoc uerbo continentur. 218. Hoc tamen capite non quanti in eo anno , sed quanti in diebus XXX proxumis ea res fuerit, damnatur is, qui damnum dederit: ac ne 'plurimi quidem uerbum adicitur: et ideo quidam ' diuersae scholae' putauerunt, liberum esse 'ius datum, ut duntaaeat de triginta
diebus ' proximis uel eum praetor formulae adiceret, quo plurimi l res suit, uel alium, quo minoris suit: sed Sabino 18b. placuit, perinde habendum ac si etiam hac parte plurimi
h. t. 9, 2 . g. 2l8. Cf. 33. 14. 15. I. ib. L. 29. 3. ult. D.
264쪽
uerbum adiectum esset: nam legis latorem contentum fuisse. quod prima parte e0 uerbo usus esset . 219. Et 'quia i 3 placuit, ita demum ex ista lege acti0nem esse, si quis Corpore suo damnum dederit, ' alio 3 modo damn0 dato utiles actiones dantur, uelut si quis alienum hominem aut pecudem incluserit
et fame necauerit, aut iumentum tam uehementer egerit, ut rumperetur: 'item β si quis alieno seruo persuaserit, ut in arborem ascenderet uel in puteum descenderet, et is ascendend0 aut descendendo 'ceciderit et aut ' mortuus fuerit aut aliqua parte corporis laesus sit. 'quod 7 si quis alienum seruum de ponte aut ripa in numen proiecerit et is suffocatus fuerit, ' hunc ' corp0re suo damnum dedisse eo, quod pr0iecerit, non dissiciliter intellegi putest.220. Iniuria autem committitur non solum cum quis pugn0 pulsatus aut suste percussus uel etiam uerberatus erit, sed et si cui conuicium lactum fuerit, siue quis bona alicuius quasi debitoris sciens, eum 'nihil debere sibi, posse dem , 'pr0 scripserit, siue quis ad infamiam alicuius libellum aut carmen Scripserit, siue quis matremfamilias aut praetextatum adsectatus fuerit, et denique aliis pluribus modis. 221. Pali
autem iniuriam videmur non solum per nosmet ipsos, Sed
186. etiam per liberos nostros, quos in potestate habemus, i item Per UX0res nostras, quamuis in manu nostra non) sint: itaque si 'filia0λθ' meae, quae Titio nupta est, iniuriam seceris, Π0ni' ) Huius vo . notam, quam librarius paulo mutatam qui) sequenti v. ante υOc. alio modo perperam posuit, suo loco restitui. ε) quia alio ed. Ig. Alii aliter. δ) Hoc voc., quod in C. in quartum abhinc versum allegatum offendebat, huc, tibi desideratur, revocavi. t' minus aptum) ex Inst. edd. suppleverunt. β) cecideri aut C. ceciderit tua ut ed. No. 7) Scripsi Gaius' p. 115. ii emp C. cf. not. 185). ed. Io. β) Ex Goesch. ed. is utique ed. M. aeque bene. ') Scripsi Gaius' p. 115. ipsi nihil dictere sibi C. ed. M., sed η. ipsi uncis is luso. 'q) 9uod eod. 9, 2 . g. 219. Cf. S. 16. I. ib. Collat. 12, 7. 33. 4 8. L. 7. 7. D. h. t. 9, 2 . g. 220. Cf. S. 1. I. de iniuriis 4, 4). Paul. 5, 4. 33. 1. 3. 4. 14 Seq. possederit proscr.J V. 3, 78.4, 102. Cic. pro luint. 1 o. g. 22 l. Cf. S. 2. I. M. Paul.
265쪽
solum filiae nomine tecum agi iniuriarum potest, uerum etiam
meo quoque et Titii nomane. 222. Seruo autem ipsi quidem nulla iniuria intellegitur fieri. sed domino per eum seri uidetur: 110n tamen iisdem modis, quibus etiam per liberos nostros uel uxores iniuriam pati videmur, sed ita, cum quid atrocius eoinmissum suerit, quod aperte in contumeliam domini seri uidetur, ueluti si quis alienum seruum uerberauerit: et in hunc casum sormula proponitur; at si qui seruo conuicium fecerit uel pugno eum percusserit, non proponitur ulla lar- mula, nec temere petenti datur. 223. Poena autem iniuriarum ex lege XII tabularum propter membrum quidem ruptum talio erat: propter os uero
fractum aut conlisum trecentorum a Ssium poena erat Statuta, si libero os fractum erat; at Si seruo, CL: propter cetera Suero iniurias XXV assium poena erat constituta. et uidebantur
illis temp0ribus in magna paupertate satis idoneae istae pecuniae poenae HSSe. 224. Sed nunc alio iure utimur: permittitur enim nobis a praetore ipsis iniuriam aestimare, et iudex uolt tanti condemnat, quanti nos aestimauerimus, uel minoris, prout ei visum fuerit: sed cum atrocem iniuriam praet0r laestimare soleat, si simul constituerit, quantae pecuniae l87. nomine fieri debeat uadimonium, hac ipsa quantitate laxamu Ssormulam, et iudex squamu1S p0ssit uel minoris damnare, plerumque tamen propter ipsius praetoris auctoritatem non audet minuere condemnationem. 225. Atrox autem iniuria aestimatur uel ex facto, uelut si quis ab aliquo uulneratus aut uerberatus sustibusue caesus suerit: uel ex lueo, uelut si cui
in C. praecedit uelliae si. e. uel Titiae) a dubitante librario ni
quando voci filiae superscriptum, errore deinde in contextum veni8Se, et recte a M. OmisSum e88e, nunc mihi per Suadeo.
5, 4. S. 3. g. 222. S. 3. I. ib. Cf. Ies. Sirac. 33, 31. Gaius' p. 154. 160. g. 223. ; S. 7. I. ib. Cf. Collat. 2, 5. S. 5. Paul. 5, 4. SS. 6. 7. Fest. v. Tationis. Viointi quinque. Gell. 20, 1. 16, 10. et vid. Gaius' p. 117 seq. g. 224. Cf. S. 7. I. cit. Collat. 2, 6. 33. 1 5. 2, 2. Paul. 5, 4. S. 7. Gell. 20, a. infra 4, 186. Vid. sartis' p. 134 seq. g. 22b. S. 9. I. ib. . Paul. 5, 4. S. 10. Collat. 2, 2.
266쪽
in theatro aut in foro iniuria facta sit: uel ex persona, uelut si magistratus iniuriam passus suerit, uel senatoribus ab humili persona facta sit iniuria.
267쪽
1. ' Superest, ut de actionibus loquamur. Et si quae-l89. ramus, i quot genera actionum Sint, Uerius uidetur, duo esse, in rem et in personam: nam qui IIII esse dixerunt ex sp0nsionum generibus, non animaduerterunt, qUasdam species actionum inter genera se rettulisse. 2. In personam actio est,
ex delicto obligatus est, id est, cum intendimus, dare, sacere, praestare ' aduerSarium oportere. 3. In rem actio est, cum aut corporalem rem intendimus nostram esse, aut rusaliquod nobis conpetere, uelut utendi aut utendisruendi, eundi,
agendi aquamve ducendi uel altius tollendi uel prospiciendi:
item actio ex diuerso aduersario est negativa. 4. Sic itaque discretis actionibus, certum est, non poSse nos rem nostram ab alio ita petere: SI PARΕΤ EVM DARE OPORTERE : nec enim quod nostrum est, nobis dari potest, cum solum id dari n0bis
i) Fere ex Goesch. s. restitui. Primus versus cum dimidio altero litteris vacuus. Goesch. ed. , qui recte vidit, fusi divae v. agimuS, quam C. habet post actio est, ibi vocem qua librarii licentia praefixam eSSe. qua agimuS, quotieBS cum aliquo, qui . . . . est contendimus) ' ex Lachm. s. ed. M. Etiam praestare reete habet, qua incerta Sed ad personam et culpam spectante appellatione' Gaius actionum ex delicto venientium intentiones videtur complecti voluisse. Cf. L. 3 pr. f. de obl. et acl. 44, 7 . L. Rubr. c. 22. Sed pOSt h. v. notam vocis aduersarium fuisse verisimile est. not. 12. ad Ulp. IriSt. et S. 1. I. h. t.
2 petitoria formula: 3ὶ in rem actio per SponSionem, cuiuS Sum ma per formulam, et 4 per Sponsionem, cuius Summa Sacramenti actione petitur. Cf. 4, 91. 95. g. 4. S. 14. I. M. Cf. 2, 79.
268쪽
intellegatur, qu0d ita datur, ut) n0Strum fiat: nec res, quae est nostra), nostra amplius fieri potest. plane odio surum. quo magis pluribus acti0nibus teneantur, essectum est, ut extra poenam dupli aut quadrupli rei recipiendae n0mine fures 'etiam
hac actione 3 teneantur: SI PARET EOS DARE OPORTERE, quamuis sit etiam aduersus eos haec actio, qua rem nostram esse petimus. 5. Appellautiar autem in rem quidem acti0nes uindicationes, in personam uero actiones, quibus 'dares seriue oportere intendimus, condictiones 6. Agimus autem interdum, ut rem tantum con sequamur. interdum ut poenani tantum, alias ut rem et poenam. 7. Rem tantum persequimur uelut actionibus ex contractu. ' 8. Poenam tantum consequimur uelut actione surti et iniuriarum et secundum quorundam opinionem actione ut bonorum raptorum: nam ipsius rei et uindicatio et condictio nobis conpetit 9. Rem uero et p0enam persequimur uelut ex his causis, ex quibus aduersus infitiantem in duplum agimus: qu0d accidit per actionem iudicati, depensi, damni imumae 'legis Aquiliae, item y legatorum 110mine, quae per damnationem 'certa relicta' sunt. 10. Quaedam praeterea sunt actiones, quae ad legis actionem exprimuntur, quaedam sua ui ac potestate c0nstant: quod ut manifestum fiat, op*s est, ut prius de legis actionibus
loquamur. Eae mea G. Zuchr. XIII. p. 255 scripsi. ex hac actione etiam C. ed. 69. Φὶ dare C. ed. M. q) Addit C. : agini unde alii: actionibus quibus) e. c. agimus. 7) l. aquiliae it. C. habuisse videtur. legis Aquiliae et rerum sequente legatarum
ed. M. Ceterum non tantum pecuniarum vel quantitatum sed omnium lessatorum nomine, quac per damn . certa relicta erant, adversus infitiantem in duplum actionem fuisse, probant Dig. loca ad 2, 202. cit. β) certe relictae C. certae relictae ed. M.
3, 99. 189. 190. g. b. S. 15. I. ib. Cf. L. 25 pr. D. de obl. et act. 44, 7 . g. 6. Cf. S. 16. I. ib. g. 7. Cf. S. 17. I. m. L. 35 pr. D. de obl. et iaci. sil, 7 . g. 8. Cf. 33. IS. 19. I. ib. pr. I. de vi bon. rapi. 4, 2)ς supra 3, 209. g. 0. Cf. S. 17 l. 2, 282. 3, 127. 216. Paul. 1, 19. S. 1. S. 19. I. de asti. l. 6). Cic. de omo. 3, 16. pro Flacco 2 l. Zeitschr. f. ges h. LIV. XIV. p. 256 seq. g. l0. Cf. 32. 33.
269쪽
11. Actiones, quas in usu ueteres habuerunt, legis actiones appellabantur, uel ide0 quod legibus pr0ditae erant, quippe tunc edicta praetoris, quibus conplures actiones introductae sunt, nondum in usu habebantur, uel ideo quia ipsarum legum uerbis accommodatae erant et ideo immutabiles proinde atque leges obseruabantur: unde cum qui de uitibus succisis ita egisset, ut in actione Uites nominaret, responsum est, eum rem perdidisse, quia debuisset arbores nominare, eo quod lex XII tabularum, ex qua de uitibus succisis actio conpeteret, generaliter de arboribus succisis loqueretur. 12. Lege autem agebatur modis i quinque, sacramento, per iudicis postulatio- I9l. nem, per c0ndictionem, per manus iniectionem, per pignoris' ' captionem. 13. Sacramenti actio generalis erat: de quibus enim rebus ut aliter ageretur, lege cautum non erat, de his sacramento agebatur: eaque actio perinde periculosa erat salsi 'iurisiurandi nomine,' atque hoc tempore periculosa est actio certae creditae pecuniae pr0pter sponsi0nem, qua periclitatur reus . si temere neget, seth restipulationem, qua periclitatur actor, si non debitum petat: nam qui uictus erat, Summam. Sacramenti praestabat poenae nomine; eaque in publicum cedebat praedesque eo nomine praetori dabantur, non ut nunc sponsionis et restipulationis poena lucro cedit aduersa rio, qui uicerit. 14. Poena autem sacramenti aut quingenaria') Restitui. In C. non dubito fuisse ii nom. Gaius enim neque
omnino Sacramentum quid eSSet, non explicare, neque negotium in hac actione periculum creans, cui ex sui temporis iure Spon-Sionem comparat, non demonstrare potuit. De re cf. Danet der
171. 180. Fest. v. Sacramentum, Sacramento. Varro de L. L. 5, 36. S. 180. 6, 7. S. 74. Fr. leg. repet. v. 24 M. p. 40). Cic. pro Mil. 27. pro Caec. 33. S. 97. in Verr. 2, 1, 45. S. 118. de Orat. 1, 10. S. 42. pro domo 29. 3. 78. de rep. 2, 35. S. 60. ad famil. 7, 32. Arnob. adv. gent. 4, 16. Valer. min. 7, 8. S. 2.
8, 7. S. 2. g. 14. Cf. Varro, Fest. H. cc. si de libertateJ cf.
270쪽
erat aut quinquagenaria: nam de rebus mile aeris plurisue quingentis assibus, de minoris uero quinquaginta assibus sacramento contendebatur; nam ita lege XII tabularum cautum erat. at Si de libertate hominis controuersia erat, etsi pretiosissimus homo esset, tamen ut L assibus sacramento contenderetur, eadem lege cautum est lavoris 'causa, ut eo
l92. facilius compararenturi' adsertores. l
λ 15. ' Ceterum cum etiam ' et istae omnes actiones et
- ω l o. 13-I6. lsacrate Schure, maxime p. 99. et c. 4. tq) Scripsi accommoda tius ad sensum et ad Sehed. ductus. In C. fuerit: ut eo sacilius ypararentur.) causa, ne SatiSdatione onerarentur' ex Sav. o. pleraeque edd. i) Hac priore parte passinae, in qua nihil legi potuit, He Sacramento disputatio continuata et ad finem perducta esse videtur, ut puto, hoc fere modo si diuerso si inter populum et priuatum controuerSia erat, Sive res mile aeris plurisue siue minoris eSSet, Sacramenti poena . . . III milium') a tum eadem lme statuta erat et priuatus tantum Sacrimento quaerebatur f. Valer. Prob. 4. et libr. meum in . Sprachd. p. 79ὶ, quia scilicet nihil intererat, eum, Viri pro populo agebat, Sacra menti poena obligari, quae in publicum cedebas. Praeterea ex quibusdam legibus eos, qui aduersus eas fecissent, licebat in Sacrum iudicare, id est, ut Sam amento a magistratu interrogarentur, se aduersuS legem non fecisSe, eiusque sacramenti poena aut lege finita erat aut ex lege Silia a III uiris, qui sacramentis existendis iudicandisque instituti erant, aestimabatur.' Cf. Lex Sil. depond. apud Fest. v. Publ. pondera; Lex de infer. v. 6 fmubold. mon. lest. p. 83J. Fest. v. Sacramentum, Sacramento p. 347. 344. Muli.) Ad sententiam supplevi. δ) Puta v. 12 10. fere sic scriptum fuisse: Ceterum cum etiam risiae omnes acti0neS, qui'Liv. 3, 44 seq. g. ib. Cf. Voler. Prob. 4. CAPTUS SUMJ cf. g. 16. v. QUANDO INIURIA VINDICAVISΤ1. ad iudicemJ cf. S. 18. non a. d. XXX.J V. Schol. Cic. Verr. 2, 1, s. S. 26 Brit. per legem PinariamJ puta illum Varroni apud Macrob. Siat. 1, 13 En. memoratum lutumque a. u. 292., quae in computandis his XIX diebus etiam intercalaris rationem et mentionem habuit. comperendinumJ cf. Valer. Prob. 4. Cic. pro Mur. 12 fit. Schol. Cic. l. c. Macrob. Sat. 1, 16. Fest. v. Res comperendinata. Gell. 10, 24. causae coniectioJ cf. Schol. Cic. l. c. Avies. ad Herenn. 2, 21. 3. 33. Non. Ma c. 4, 89. v. coniicere. Gell. 5, 10. L. 1. D. de reo. iur. 50, 17).