장음표시 사용
321쪽
soli uel aedium possessione cetera facere noluit, interdictum dastur, quo δρ' prohibetur ut resistere, ne alier poSSessionem iret ingrediatur et retineat. cum uero de re mobili uelut lSeruo agitur, prohibetur ut reSistere, ne alter eam rem lducat eiusque in possessione sit; ' in utroque lamen interdictio alter satisdat, Se reStituturum eSSH, Si poStquam interdictum est i in diebus *y ut oportet cetera ex interdicto fiant. l ita uero adeptus poSSHSSionem, Si poSlea contra eum rudicatim Sit, quia uidettur sine causa ' interim esse' adeptus, duplum fructum praestare iudicio Calpit 'mano ' compellitur,' i aut si ipsum fructum so umi, ' simplum, quanti δὲ '
8'.) In C fuerit t' i. β) Neque enim possidebat, qui inuerim
fructum dantu=m adipiscebatur. 7) Fortasse X vel V. β) Notatum videtur fuisse tim eo. ') Notatum c'p . . . 'i') Nota tum fruct. sol uat Simpl. qii. i) Ad exemplum re libitoriae actionis L. 45. D. de aedit. ed. 21, 1). Si haec v. 15. fere secu um eSSe puto: praeterea et posseSSionem restituit secutorio iudicio. sponsio uero et restipulatio hoc ca8u una tantum si, quoniam is tantum, qui poSSe ionem interdicto adeptus est, aduersus edictum uim fecisse uel non fecisse dici potest. 9uodsi is possessionem adipisci prohibitus est, sponsio et restipulatio flex hoc interdicto, quanti actor eam rem eSSe iurauerit, sed ita, ut id in formula Summa sponsionis i etur, quae eae interdicto νTI POSSIDETIS Wt, uelut hoc modo: SI haec apparent in v. 22)
SIO; OVIL EX INTERDICTO. CVIVS T VENDI CIVSI NuS N. IO I. VIM F CERE VETITUS EST, FICTI SIT, TOT NUMMOS CONDEMNA S. N. P. A.
mpparet enim, iniquum fore, Si sponsionis poena huius interdicti
sponsionis poenam ein eo interdicto superaret, cuius causa hoc comparatum est: ex formulis uero sponsionis et restipulationis, quae ex hoc interdicto factae sunt, apud eundem iudicem agitur, qui ex interdicto νTI POSSIDETIS datur. Praeterea in Satisdatione,
qua in hoc interdicto caueri diximus, praetor sideiussores dari iubet, quia scilicee lege Fulna haec apparent in v. 9. p. 247)sp0n80ri et fi promissori ius datum est, ut pars tantum ab eo peti possit; si iussoribus uero in hac causa nec ex epistola D. Nadriani subuenitur.' Deinceps fere usque ad D. 19. e OSuerit Gaius, sive ceteris eoe interdicto infra diem factis possessio resti tuta sit, sive vim facere altem interdicto prohibitus possessisenem retinuerit, duas sponsiones et duas restipulationes factas eSSe.
322쪽
171. i* Nunc admo=iendi sumus, ne facile homines ad litigandum procederent, partim iure ciuili legibus t ' aut moribus, partim a praetore ' iuris tuendi stratia uarias poenas temere litigantium constitutas eSM. Ecce enim aduersus 248. reum insiliantem eae quibusdam i ' causis actio dupli consti- β tuitur, 3 uelut si iudicati aut depensi aut damni iniuriae aut legatorum per damnationem reliciorum nomine agitur: ex quibusdam causis sponsionem sacere permittitur, uelut de pecunia certa credita et pecunia constituta: sed certae quidem creditae pecuniae tertiae partis, constitutae uero pecuniae partis dimidiae. 172. 0uodsi neque Sp0nSi0nis, neque dupli actionis periculum ei, cum quo agitur, 'iniungatur,4 'ach ne statim quidem ab initio pluris quam simpli sit actio, permittit praetor iusiurandum exigere, n0n calumniae causa infitias ire :undo 'quia' heredes uel qui heredum l0 0 habentur, 'numquam in duplum' obligati sunt, item seminis pupillisque 'exprimi non S0let' p oena sponsionis, iubet ' modo 'r' 00s iurare. 173. Statim autem ab initio pluris quam simpli ac li0 est uelut surti manifesti quadrupli, nec manifesti dupli, e0ncepti et oblati tripli: nam ex his causis et aliis quibusdam, siue quis neget siue sateatur, pluris quam simpli est actio. 174. Actoris quoque calumnia c0ercetur modo calumniae iudicio, modo c0ntrari0, modo iureiurando, m0do restipula-Priore casu Omnia perinde acta erae, atque Supri tradiderat: posteriore propria iudicia de duplis fructibus et oes possessione restituenda data esse. yi δ) v. 20-24. ad Sens/ν . restitui, maxime Ope pr. S. 1. I. de poena tem. lit. 4, 10 . ' C. fuerit: a morib. parti a pre. μ) Ex Goes h. s. δ) Ex Lachm. G. coniungatur C. edd. q) aut ed Bo. y) flaLachm. quamuis ed. M. β) In C. fuerit: nun l. i duplu. - numquam poenis' ed. Lachm. iure ciuili noli amplius' ope notarum commentitiarum ed. M. ') In C. fuerit: expini v s0lel, fortasse littera ii supra lineam posita. remitti solet ' soleat', item antea sint ed. M.) ed. Lachm. 'χ' Ita Luchm. tamen g. 171. Cf. pr. S. l. f. de poena tem. litio. 4, 1s); supra 33. s. 13. Cic. pro Rosc. Com. 4. 5. de offlc. 3, 16 pr. Lex Rubr. c. 21. L. 18. S. 2. D. de pec. const. 13, 5 . g. I72. CA L. 4.3. 4. D. sum. erc. 10, 2 . S. l. . cit. Valer. Prob. 5. g. I73. Cf. S. 1. I. Oct. supra 3, 1S9-191. g. 174. Cf. S. 1. I. cit.
323쪽
tione. 175. Et quidem calumniae iudicium aduersus omnes actiones locum habet, et est decimae partis cauSae, aduersus interdicta autem quartae partis. 176. Sed liberum est illi,
cum quo agitur, aut calumniae iudicium opponere aut ius iurandum exigere, non calumniae causa agere. 177. Contra
rium autem iudicium ex certis causis constituitur, i uelut si 249
iniuriarum agatur, et si cum muliere eo nomine agatur, qu0d 'dicatur δ*i uentris nomine in possessionem missa dolo malo ad alium possessionem transtulisse, et si quis eo nomine agat, quod dicat, se a praetore in p0ssessionem missum ab alio quo admissum non esse. sed aduersus iniuriarum quidem actionem decimae partis datur, aduersus uero duas istas quintae. 178. Seuerior autem coercitio est per c0ntrarium iudicium: nam calumniae iudicio X. partis nemo damnatur nisi qui intellegit, non recte se agere, sed uexandi aduersarii gratia acti0nem in stituit, potiusque ex iudicis errore uel iniquitate uictoriam Sperat quam ex causa ueritatis: calumnia enim in adsectu est, sicut furti crimen: contrario uero iudicio omnimodo damnatur actor si causam non tenuerit, licet aliqua opinione inductus crediderit, se recte agere. 179. Vtique autem ex quibus causis contrario iudicio 'agi potest,* etiam calumniae iudicium locum habet: sed alterutro tantum iudicio agere permittitur: qua rati0ne si iusiurandum de calumnia exactum fuerit, , quemadmodum calumniae iudicium n0n datur, ita et c0ntrarium non dari debet. 180. 'Restipulationis qu0que y0ena ex δ
factum Sc. eae agi pe i. e. agi potest, nota et explicatione simul posita'. ') Suspicor, Gaium scripsisse: Bestipulatio quoque g. 175. Cf. Consult. 6. - Nov. 112. c. 2 pr. g. 176. Cf. S. 179. L. 44. S. 4. D. fam. erc. 10, 2 . Paul. 2, 1. S. 2. ibique not. 3.L. 34. 3. 4. L. 37. D. de iurei. 12, 2). L. 11. g. l. D. rer. amot. 25, 2 . L. 5. g. 14. D. M op. n. nunt. 39, 1 . L. 7 pr. D. de damno inf. 39, 2). L. 9. C. de reb. cred. 4, 1). Cic. pro Rosc. Com. 1 sin. g. 177. Si inivr.J V. Paul. 5, 4. S. 11. L. 43. D. de iniur. 47, 10 . si cum muliereJ cf. tit. D. Si ventr. nom. mul. 25, b). qu0d dicat se a pr.J cf. tit. D. ne vis et q. in pOSS.
43, 4 . g. 178. Cf. L. 1. 33. 1. 3. 4. D. ad SC. Turp. 48, 16 .L. 3. C. de calumn. 9, 46). surtiJ V. 3, 197. g. 179. Cf. S. 176. g. 180. Cf. 33. 13. 171.
324쪽
certis causis fieri solet: et quemadmodum contrario iudici
omnimodo condemnatur actor, Si cauSam non tenuerit, nec requiritur, an Scierit, non recte se agere, ita etiam resti-250. pulationis poena 0mni modo damnatur actor. 181. ' Interdum si ab actore cum restipulationis poena petatur, ei neque calumniae iudicium opponitur, neque iurisiurandi religio iniungitur: nam contrarium iudicium in his causis locum non habere, palam eSt. 182. Quibusdam iudiciis damnati ignominiosi sunt, uelut surti, ut bonorum raptorum, iniuriarum: item pro socio, fiduciae, tutelae, mandati, depositi: sed surti aut ui b0norum raptorum aut iniuriarum non Solum damnati notantur ignominia, sed etiam pacti; ' nam ita in edicto praetoris β scriptum est; et recte: plurimum enim interest, utrum ex delicto aliquis, an ex contractu debitor sit. 'praeterea si illa parte i edicti id ipsum ' nominatim cauetur, ut qui contrario missicio conuenitur, item qui pro debitore interuenit, uelut tultor aut cognitor, ne labores ignominia. nec igitur qui . fideiusso trio nomine iudicio conuenitur: etenim 'is quoque' pro alio damnatur. 8183. In summa sciendum est, eum, qui 'in illS uocat, remui peralgere' et eum, qui uocatus est, ' trahere poSSe; quarge icto praetoris personas, quibus reuerentia debetur, sine I permissu praetoris in ius uocare non licet, quales Sunt pal-rentes, ' 'patroniιsi et 'liberi pareri tesque pastroni. et 'in
tui. Edd. tantum habent agere. ηδ') Restitui. Notata erant p'seqr ph pS0na S quib. - pini SSu pris - n on) - s uni). In ius vel ad praetorem extrahi vel pertrahi dicitur velut Schol. Norat. 1, 9. v. 65. Valer. Main. 5, 2. S. 3. exfr. L. 21. D. de in iuS voc. st 4).
325쪽
eum,*δὴ qui aduersus ea egerit, ' poena constituta est. 3 184. ' Cum β autem in ius uocatus fuerit aduersarius, ni eo die finitum fuerit negotium, vadimonium ei saciendum est, id est, ut pr0mittat, se certo die sisti. 185. Fiunt autem uadimonia quibusdam ex causis pura, id est Sine satisdatione, quibusdam cum satisdatione, i quibusdam iureiurando, quibusdam recu-2b1. peratoribus supp0 Sitis, id est, Ut qui non steterit, is protinus
a recuperatoribus in summam uadimonii condemnetur: eaque
singula diligenter praetoris edicto significantur. 186. Et siquidem iudicati depensive agetur, tanti set uadimonium, quanti
ea res erit: Si uero ex ceteris causis, quanti actor iurauerit 110n calumniae causa postulare sibi vadimonium promitii: nec
tamen spluris quam partis dimidiae, nec pluribus quam
sestertium C milibus fit uadimonium: itaque si centum milium res erit, nec iudicati depensive agetur, non plus quam SeStertium quinquaginta milium sit uadimonium. 187. 0uas autemperS0nas Sine permissu praetoris inpune in ius uocare non ΡOSSumus, eaSilem nec uadimonio inutias obligare nobis pos- SumuS, praeterquam si praetor aditus permittit.
ηδὴ) Eae Goes h. ed. ε) Goesch. ed. poenam pecuniariam condemnat' ed. H. Suarum ope notarum. δ) mea G. q C. Quando ed. M. supra g. 46. ibiq. cit. Adde L. 6. L. 10. S. 3. L. 13. D, de iniuS υOc. 2, 4 . L. 2. 3. C. eod. 2, 2). g. 184. Cf. 3, 224. Keller Civilpr. S. 47. g. 185. Cf. Rubr. D. qui satisd. cogan'tur vel iurato promittant, vel suae promissioni committantur. L. Rubr. c. 21 sin. Cornel. Nep. Attic. 9. g. 186. Cf. L. 4. S. 5. D. Si quis caul. 2, 11 . L. 3. S. 4. D. de eo, p. quem f. 2, 10). L. 115 pr. D. de verb. obl. 35, 1). Lib. meum Gaius'
p. 135. g. I 87. Cf. 3. 183. 20
326쪽
Σπουριον LI0στουμον, Aυ- λον Μαρκιον καὶ LDυπL0ν Gaius iurisconsultus poStyuaeStorum magistratum dedecemvirali verbis Graece versis explicat hisce: Magna autem confusione legum, quippe quas Scriptae non eSSent, in rep. eae discordia magistratuum plebisque coorta, communi SenatuS populique voluntate om=ὶeS magistratus sublati ac decem tantum viris cura reip. mandata
est. hi vero, teste historia, Athenas mittunt Spurium Postumium, Aulum Marcium et Publium Sulpicium. quidum ibi per triennium commorantur, donec etiam relii, De sde huius loci Gaiani non constat inter doctos viro3. . Dirksen Verm. Schr. p. 56 seq. Mihi quidem persuaSum e3t, Lydum hunc locum non quidem ut alterum de quaesto=Gus 1, 26), de quo iam nemo dubitat, errore tantum Gaio tribuisse. et revera item ex L. 2. D. de orig. iur. 1, 2) sumsisse; plura enim et alia continet, quam Pomponius ibi II. 3. 4. 24. tradit; sed nec ad verbum ex Gali libris ad XII tab. transtulisse, immo fortasse hos ipsos libros ne quidem vidisse; insunt enim complura. quae Gaius hoc modo vix dixerit. Potest etiam, ut ex Gaio tantum priora uSque ad v. παρεδοσαν fluaerint, quae sequuntur, ea aliis historiae scriptoribus consuta sint.
327쪽
οσα ἴσμεν, παρῆσαν. - IO. Laur. Lyd. de ma g. I, 34. quas Atheniensium leges decem tabulis colligant, decemviros populus creavit rem. praefuturoS, quorum primuScustos urbis dictus est quem nunc praefectum urbi vocamus . insignia autem poteStatis illi erant duodecim fasceS;
at celeris non item, Sed Singulis unus tantum armatuS. praefecto urbis vero etiam cohors togatorum et lictorum et vincula et quae alia scimuS, aderant. 2. Uerum in compositione, ut apud Gaium, reperimus essor ' dictum. - Diomed. lib. I. p. 375 PutSch. ) Viae est, ut alium Gaii librum Diomedes tractarit praeter Institutiones, et in his, ut alio loco v. essor obvenerit atque in Solemnibus verbis sacramenti actionis. Itaque 4, 15. in Supplemento v. 20 24., quod informavi not. 14., fortasse ita fere fuit: id est, uterque dicebat: STLIras MIHI TECVM ESSE EFFOR. TESTES ESTOTE liudicemque' etc. Cf. Fest. v. Conteytari.
328쪽
tenui, ut videtur, familia natus, nee ultra equestrem dignitatem unquam QVectuS, insignis tamen iam Antonino Pio imporante fuit iurisconsultus et in consilium eius principis assumptus et dignus habitus, qui M. Aurelium, tum CaeSarem, ius doceret. Nee tamen scientiam fide aequavit, id quod turpis eius exitus docuit. Nam cum Marcus imperator Augustus factus esset, Maecianum ab eo Alexandriae praefectum
in seditione Cassiana a. 175) ut conscium Cassii' sic enim
o)seium' pro filium' in vita M. Aurel. e. 25. Videtur legendum) exercitus interfecit. Libros, quos de iure civili fecit, Iustinianusque in Pandectis adhibuit, index Florentinus refert. Praeter hos sextat eius de assis distributione libellus, quem testante praefatione, ad Caesarem non ad CenSOrem, ut Μ0msenus primus vidit) eo ipso tempore, quo eum iuS docebat', hoc est circa a. 146 instruendi discipuli causa conscripsit, isque integer nobis servatus est duobus codicibus seculi
decimi, Parisino P.) altero, altero Vaticano V.). A quibus
libellus editus sit, optime disces ex praefatione eius editionis, quae ipsa omnium ad id tempus maxima cum diligentia facta est, Boechingit dico, recepta in corpore iuriS anteiust. Bonnensi 183I.) p. 174. Postea tamen MomSenuS PrimuS
Reeuratam eodicum mSS. cognitionem aperuit, eX iisque, praemissa Maeciani vita, subiecta lectionis tam codicum mss. quam Boechingi renase editionis varietate, denuo textum recensuit in Comment. societ. regiae Saxon. Vol. III. p. 279. Quum restensionem nos ita secuti sumus, ut tantum, ubi ab ea discedendum videretur, in notiS admoneremuS, rationemque correctioniS redderemHS. .
De Una correctione vero iam hic dicendum est. Spectato a titulum opusculo in Codd. P. et V. et ut credere par eSt, ab ipso Maeciano praemissum. Quem titulum Moinsonus ita formavit: Volusii Maeciani distribulio item vocabula ac notae
partium in rebus, quae constant pondere numero menSura, eum
in P. V. scriptum sit: Volusii Maeciani distributio item vocabula ac note purtium in rebus pecuniariis pondere numero mensura. At enim hic primo ab anterioribus editoribus assis
329쪽
re te restitutum eSSe post Maeciani absumtum ibi scilieot similibus litteris -ani , praeter Verba illa in exordio quod assis distributionem ' evincit SequenS Vocula item alioquin inepta, et quod caput doctrinae, in asse positum, omitti in
titulo non potuit. Deinde Vero me offendunt illa quae con-.Stant pondere etc. non modo propter corrigendi audaciam, Verum multo magi S, quod in maiore parto libolli non do his rebus, Sed de Contrario genere e rerum, quae in Specie COH- sistunt, velut solidae res et hereditates S. 44. , de his vero, quae in numero conSi Stunt qualeS Sunt OVes, gallinae, ova et similes), etiam per totum non agitur. Retinendum igitur
in rebus pecuniariis et pro Suspecto habendUm numero. Veram autem lectionem adipiseemur Seribendo: in rebus pecunia-Υiis, aereis nummiS, pondere, menSura. Namque eum aereis periisS et Ob antecedenS -ariis, nummis, quod Sine illa adiectione ad sestertios aut certe ad nummOS non RereOS Spectat, prorsus ineptum hoc loco librario Visum est; itaque paululum id mutavit et traiecit, ut decantatum illud pondere
Haec vero ideo hoc lo eo disputavi, quod ita correctus litulus recte indieat se qua de re in hoc libello agatur, quod nisi ante compertum habeant tirones, ViX Re ne ViX quidem intelligent, quod legent. Exhibet igitur Masolatius hoc libello vocabula ae notas partium primum SI. 1-44.) in rebus pecuniariis, h. e. ut ipSum Vocabulum collatis Paul. 5, 3. 3. 1. Caes. B. C. 3, 59) ostendit, omnibus, quae aestimationem habent, Velut libra aeris, homo, fundus, et Omnia Solida', item incorporalia, ut centesima usura, hereditas sSS. 43. 44 );
nam quae PerSOΠRm Spectant, ea nee aestimationem nec divisionem recipiunt. Sequitur 44-76. de aereis nummis, sive de pecunia in aere numerata g. 78.), partim primo ac Vero SeΠSu, quam diu pecunia numerata revera in libra aeris eiu Sque partibuS erat, partim tranStato, pOSteaquam argentei nummi acceSSerunt, qui tamen ex numero Reri S poteStatem habebant S. 44.); quare essectum est, ut redacto RSSe ad minutum nummum, quod genus seni deni demum denarium officerent, si qua in Summa denariis eXpreSAR ReS eXeurreret, host ReS excurrenS tanquam Sedecimae partes denarii solitis partium vocabulis et notis significandum esset. Deinde agitur de pondere S S. 77. 78. , et postremo S 3. 29. 80. de men
sura Sive liquidorum Sive aridorum, quae non tam partibuS, quam maioribus ac minoribus modulis ad definiendas quantitateS constitutis continetur. Ultima Verba S. 81., culpa eorum, qui primum haec ediderunt, ΜReciano Subtraeta, Momsenus ei restituit. Qui tamen, levi corruptela deceptuS, Doc hunc Maeciani librum integrum nobi S SerVatum eSSe, Perperam iudicavit. Immo haec ipsa Sententia ad partes
330쪽
numerosque et ponduS mensuramque communiter reSpiciens, finem opusculi indicat. Nee opinere, menSuraS spatiorum deesse; has enim Oecupaverat agrimenSorum disciplina, nee alienis onerare discipulum Suum, Sed in Suo Studio neceSSariis instruere Maecianus Voluit.
ASSIS DISTRIBUTIO, ITEΜ VOCABULA AC NOTAE PARTIUM IN REBUS PECUNIARIIS, AEREIS NUMMIS, PONDERE, MENSURA.Saepenumero, LaeSar, animaduerti aegre serentem te, quod assis distributionem et in heredum institutione et in aliis multis necessariam ignotam haberes. 'quaei ne tam exigua res ingenium tuum ullo modo moraretur, cum partes ipsas, tum Vocabula et notas proponendas existimaui: et deprehendes distributionem quidem partium infinitam, oppido autem quam exigua uocabula et notas. 1. Prima diuisio solidi, 'ut est libra,' quod as uocatur. in duas partes dimidias diducitur: pars dimidia semis uocatur: nota eius S. 2. Sequens diuisio sit in tres tertias partes: pars tertia triens uocatur: nota eius ' . δ 3. Sequitur diuisio in quattuor quartas partes; pars quarta quadranS UO
catur, uota eius - - . 4. Deinceps fit diuisio in sex sextas partes: sextae partis nomen est sextans, cuius n0ta . 5. Deinde diuiditur in octo octauas, quae sescunciae Vocantur, quarum est nota 'e-.3 6. Item in nouem nonas: nona parS U0catur uncia duae sextulae: nota -7. Diuiditur t) Sic P. V. Quare Moms. ed. δ) id est librae Od. et
edd. contra Sententiam Maeciani; cf. 33. 77. 78. β) Notandum est, Romanos in unciis iacentes, in sextidis, quae est unciarum divisio, obliquus lineolas adhibuisse S. 30 , quia stantibus iam in so- lidis numerandis abusi erant. ) Maona est in hac nota ductuum varietas, ut tamen semper Mura referat, quod sescuncis Se' misque uncia) eloquitur, hoc est: S emis), subiecto V nolue), et uncia-