De Methodo scientiarum atque artium libri VI ...

21쪽

a DE METHO. SCIAM. doctrina, & omnis disciplina, quae ratione

constat, ex praenotione Rignitur. Sed sententia huic orationi sub L quam ob caussem Aristoteles m initio illius libri eam pomum rit aris arbitror in commentarius nostris explicatum fuisse. Nunc illa narrasimus quae'ψcipue ad id faciunt, inpraesenti declarare volumus, et incredibilem eruditionis met tu ne habent. O magnus est locus, nec dicipotest, quata doctrinae vis in eo rec Mita sit. 8a g vi et lac orae me contineri methos, qua Ratio nostra aedAr es et Sciatias explanadas, atque inuenisas dirigi debet et item ad ilia ua qua Icipere cupit; licet n.in primis declaretur ctrinam demonstrationum esse tradendam m Modo, quae constat praenotione, sicut o nobis expositum fuit: tamen ipsa oratio latissime patet, S ad omne/ Artes, atque Scientia perti, necet ipsa ostenditur etiam verio regia atque norma, qua unaquaeq. mentiatum inueniri, rem doceret habeat. od qui Zm ex verbis

ipsus Aristotelis facile percipi Frest : nam se

et quaque frientia, ct ars traditur, di discit rranotione aliqua,non potest dabitari quin ad vis S reperiendas, O declarandas ,sit adhibenda.

22쪽

Λ RT. LIBER I. sianda methodus , quae constat ex praenotione.

quo non stam doctrina demonstrationum, es in illis Dbris declaratur,erit od inueni aes' trade a methodo,quae fit expraenotionesta item quaelibet ars,et entia. At is quis vim cuius verbi diligenter secum contem et T , istud hoc loco Anificari omnino reperiet et nam doctrina tum habitum sitam significat, qui es rei cognitio , di Mentia , tum alterum, quo

recta ratione , rei natura explananda est, o

veterque' notione gignitur. Id declaram exemplis Pae seponit; nam ait methema ras mentias, ct alias Artes gignipraenotione. Ei ita his ostenditur haesitus, qui estrei cogni-oo. Post enumerat modos, quibus is labitus id claratur, ct dicit eos Militer seri praenotione. Et quoniam non solum tra uisur inscientse , es artibus, quae iam inuenta sanae, sed etiam in runtur,ea quae ignora habemus, Pertinent ad eum nem , quicui ipsarum esproposeus Sobida nomen doctrinae, adiunxistiorem hanc disciplinam, qua ratio e convit est hac voce Amficat ea quae inueniunturr --Greperiri'amtione. di ita modus etiam, quo inquirantur, necessano' tune consa-

23쪽

- DE MET A O . S C . his r nae iam re ratione, nihil Eudem quam

aliquid reperire , is illud Ratione quaerimus: . unde his duobus nominibus, docet nos tota v am, S ratiowem, quae est apta ad scientias tradendas , est inueniendas , di vult eam praen tioni coniunctam esse , ct huius rei rationem ,

se igni atra voce , quam addidit ad discuplinam, esa re Tim vel quae ratione con

sat, nis. enim ob aliud quiddam sila haec rinno, ac via expraenotione est necessaria ad Artes, di sientias tractandas, ius quia haec o nia constat ratione, es sunt inuenta. Eius ratio vero, ita est, utre aliqua nota, vel decla ret, vel inquirat rem ignotam 3 duo enim sunt eius munera,tum quaerere res ignotas, tum ocere quae cognita habet . ath in his praestandis necessi o utitur hac Methodo ex pnotione, es nota re ostendit, vel inquirit rem ignotam, si quod a Grecis recte nominata est a dii ; ne n. mdsonat haec vox , quam . liket viamin, hoc eu ex alio, aut per aliarem aliquid intelligere, proprieg ιηιήroia est vis ilia Anima nostri, quae id munus e cit, ut smper realiqua si nota, inquiraet de dis, qua incognitae fiunt, vel ex unet, quae cognita A et hoc

24쪽

ET ART. LIBER I. Shoe irai loco illid mul immanethodum eam

qua scientiae omnes , est artes, tam inuenim fur , tum declaranetur , constare ex praenotione, aut praenotione una, vel multis fundare is uentionem , cy' explanatiorem suam.

sanere se explicata, breuiter hic quaerendum eu, quaenam qualis haec ratio, st una ne, an duo, vel plures sint: nam res haec eu tum ad cognoscendum praeclara , tum ad mlas,s artes omnes cyrehende assumme necessaria, O quod est talia admirabile in lac breui orintione, tota ab Ariclotiae quas verborum inum lucris quibusdam occultata videtur e nam his

duobus nomissius, idest doletrina, & discipliramque is lac oratione continentur, significat eam duplicem esse , velis partes habere, hac voce praenotionis , qua etiam utitur , d Harat,quaenam, qualismi apti etenim pem Picimus ex hoc loco, eam habere in se praenotionem aliquam, S ab hac inchoare tractationem sua . Vndes qua formo declaranducaret praenotione, ipsa non est a commodata ad scientia, O artra

25쪽

DE METHO. SCIEN

Explanat quibus nominabus,ab Aristotele haec regula sIt nominata, & de singulis disputat . Ac postremo docet a se in tota hac disputatione ipsam appellari methodum, & breuiter explicat quid illa sit.

E D iam locum tunc totum ex Hnare amediamur, principium , totius huius explanationis nostras

ipsa definitio. Ponatur igitur o nobis inprimis quid sit haec ratio, ac via, de qua sic quaerimus et, sed ius pauca quaedam de nomine ipsi us disserendasvnt,na perspicue Udiret multis nominibus ab Aristotele in pluri bus locis ipsam de gnatam fuisse. c.n' fert duo nomina, quae s ut dictum totam

hanc rationem complectuntur: nam nomen doctrinae declarat modos omnes, qui ad explanadas scientias, ct artes apti sunt, quos paulo post, quatuor enumerat, idest Ratiocinationem, et Inductione, thymema, et Exemplum,nec ad excori aripossunt, quibus cognitio rei ut cuius declarari valeat. ex quo nomen doctrianae eam partem ostendit, qua explanatur, quae iam inuentis in artibus , se in sienti s sunt Acmen Cero disciplinae de gnat alteram pam

26쪽

ET ART. LIBER I. rtem huius rationis, ac viae, qua inquiruntur ea , de quibus non simus ex his duabuae partitas tota haec ratio constat, ct denotat' ab eo his duobus nominibus. In Primo autem Agro de partitas animalium in initio, vocateiam habitum, O dicit in omnita cienti s , qua versantur in sta contemplatione rei, orta abs artibus omnibus, flue hae praestantes sint, e minus praestantes, reperiri duplicem habitum: alterum quidem qui en cognitio rei eius, quae tractatur ab ea scientia, aut arte et alterum qui est recta ratio, ac via, qua tali rei cognitio percipitur. O docet hunc habitam piae teneri ab aliquo, etiam piae priorem noniageat, aut re perceptionem non acceperit,es ob lanc causam nominat imum aior Tirit, vel quastauit onem quadampuerile ;nam eri ferme similis doctrinis, qui, pueri informari solent, iden artibus illis, quae perarinent ad rationem loquendi non autem cognoscendi. a . ut e , qui his Missus sunt in mcti , et is qui tenentpraecepta dicendi nam hi

proprie a veteratas graecis miminaei isopsum nominati, nec latine 'i piam emperitos recta

xeni ut hi inquam, possum iudicare deis o omni

27쪽

ae DELM ET O. SC IE NI omni sermone rectis ne, an n- recem si ranum recte, an barbare qui id agi a narret, etiam is non ammadesertat an vere ilia iam narratabito, is qui Hri remam, Hoc habitu, iudicat de re i man recte ex anetur nec ne,

tames non habeaet mentiam rei, in hocs aliqua di imilitudo inter ipsos rari' habituri qui Ny ars loquendi, totus versatur in ratione sermonis, nec aliud scit, ni formam eius rectam esse, aut non rectam: si ob istud potes iudicare de quocunq. sermone, qualis q. res ab eo explicetur. inter vera, dii e i qum si iratio puerilis, nouit modum, ' forma, qua res quae, es exponenda, ct is ipsa tuae clam faciet: sed haec formamurania est pro rei natura quae tractatur . unde et in is listatus sit proprius cuia disciplinae, re res , quae se explanatur, quod non ita en in habitu , qui reseruarar in ratione loquendi. In sine autem eiusdem libri vocat, hunc tantum methoduuim,nam ira scribi . Atq. de forma methodi tot a nobis sui dicta, etsi gnat haec vaxe eum habitum, quo explicanis est natura imalium, de quo ibi ea omnia iussutauerat,

ibi etiam est videre ipsum posui se hanc

vocem

28쪽

ET ART. LIBER I. serae hoc habet, quanquam et in multis aliis sicis hoc ismine in ligit interum, qui est rei cognitio , siue res ilia si ex ise , quae a nota

sunt, aut ex dis, quae geruntur, aut ex igra ,

quae tantum cognosco lini: ct ob hoc, nomeistud apud ipsum, tam artes , tum sient Neriam declarat, quaae propterea ita nominariis eo exim naeum est . quoniam via quadam recta, tum inartita, tu explanata simi ; namgex hac voce methodi apparet, hoc nomine Gam ostendi: nec hanc Plam ,sed a iunctam

disicin quid, ira ilia notio ipsissi citur, quod

ix boo os ' isti via qua iam 'id declaretur , vel inuematur, aut etiam e ciatur se nobis eveque enim excogitari aliud quispiam potest, in quo via haec, quae voce lac exprimitur , locum habere valeat:non enimpotest ipsam his accommodari ad aliquid, nis ob eam eam sam . quoniam illud ea via, aut declarare volamum ais inquirere, aut efficere, ex quo proprie hac voce notis Iarfrma declarandi,ve inueniendi rem aliquam, etiam e moenia , modo id via quadam recta , oe ordine a nolis agatur . at . haec quidem forma , quoniam se Mente noestra habetur, recte habit us ab Aristotele

29쪽

. . DE MET O. SCIEN. telecti nommata, nomen probe in ipsam conuenis,nise enim teneremus qua via, quid mel declarari, vel inueniri, vel e ci potin , nudia in nobis methodus inesset: O ma eam

mente tenemus, ob ista cimus modum, et via qua haec tractari valeant. Est igitur methoodus haec labitus, quo aliquid effici, explanari, aut inueniri via, ct ratione debet: av. ita iamri tu est, quidproprie vox haec methodus elaret, cognoscitur ex his istudnomen non fiam pertinere ad habitum eum , de quo'

possitum est nobis in his libris inquirere, sederiam Martes omnes: quaeque enim ars, nihil aliud in quam labitus, quo recta ratione Opus

aliquod reficitur, amne de hoc habitu nihil eria nobis hoc in loco quaerendum s neque enim a res, aut scientiaF, hic tractamus, sed solam de modo, est via inquirimus, 'a quas ara , aut scientia recte doceri, aut inueniri, aut tractari potes . quam etiam viam ostendi Ganrigatione methodi esse declaratam: unde me modus, de qua hic a nobis ect aes ranis, erit habitus, quo recta ratione, et via, quaeque ars, scientia, tum inuenta fuit, tum explanari recteporeae , atque de hoc tota di utario o nobis haben

30쪽

ΛRT. LIBER I. Irlabenda erit, ct ad hunc aera , quae a nobis hic

radentur, refrenae aut accomodandas et .

CAPUT III.

Docet Logicam esse partem huius methodis nam duas haeius partes esse vult,unam inueniendi,& alteram declarandi, it e se prius de illa disputationum habere, quae ad

Inuentionem PErtinet.

Aradi re ita exposita, videndum deinceps , qualis is habitus sit, , num

tanus amplures sed ante explanare

oportet an ita habitus et idem, qui et hisitus Letices,aut ab eo sit distinctus omo, mel habeat aliquid , ipse coniunctu . confiat logicam Oseparae laesius, neque .n i aper se solorescit hunc habitum; nam seria ossim sumsit, nomine tum dioisinae,ium disciplinet ab Aris sese hunc habitu uisse appellat m , quoniam duin partes in se ipso haberet . ait

ram qui em, qua, essent inquirenda ea, qu non mus , altera, qua declaranda ilia, quae stata sunt. tota autem Logica profitetur, ut doceat res cognitas , ct ilia rationibuis consimmet et ob qua causam quatuor tantum formas clarandi rem aliquam, et probandi ipsa pera sequitur, nec aliud quid tradita nam de Ratio