Caesaris Avgvsti Index rervm a se gestarvm, sive Monvmentvm ancyranvm

61쪽

duodetriginta submersas esse, ceteras aut naufragium secisse aut capias esse, unde circiter ducentarum navium captarum numerus efficitur. Adde multas alias naves in

eiusdem belli minoribus proeliis et in bello Antonii captas, et intelliges numerum ab Augusto nequaquam poni nimium. Nec post Actiacum bellum ullum gessit aliud Augustus, quo capere posset longas naVes, nonnulla, quibus POSSet perdere. 22. bis ο ans tritin has i, tris egi curulis triumphos. Recte illustrat haec Chishull. allato Sueton. Aug. c. 22 Lis oseans ingressus est urbem, Post Philinense

anno 42 a. Chr. . 7l2 ab urb.) et rursus post Siculum bellum anno 36 a. Chr., 7 18

ab urb. Idib. Novembr. . Curules triumphos tres egit, Dalmaticum, Actiacum, Alexandrinum, continuo triduo Omnes i. e. ann. 29 a. Chr., 725 ab urb., mense Sextili). CL pleniorem horum triumphorum descriptionem apud Dion. Cass. LI, 21. et almellatus sum micteris Et Semel imperator. Cetera in hoc versu cum Gi Onovius ita explesset, ut Chishullus postea recte scripsit, nescio cur hoc loco omiserit sum, quod Chishuli. addidit. Quotiens imperator appellatus Sit Augustus, tradit etiam Tacit. Annal. I, 9 nomen imperatoris semel et Diciens Partum: id singil- Iatim quando quodque partum Sit, docet Echhel. in Doctr. numin. T. VI, p. 140 sqq. 23. cumque Pluris sqq. Pauca de hac Augusti consuetudine a scriptoribus traduntur. Bis enim modo Dio Cassius narrat laurum deposuisse Augustum, semel

in Iovis Capitolini templo anno l3 a. Chr., 74l ab urb. Dio libr. LIV, 25), deinde anno 8 a. Chr., 746 a. Chr. libr. LV, 5 in Iovis Feretrii templo praeter consuetudinem, a qua cur disceSserit, Vide apud Reimarum ad Dion. l. l. Praeterea idem Diolibr. LVI, 17 narrat anno 9 p. Chr. 762 ab urb. domita Pannonia triumphum esse decretum Augusto, quo spreto eum laurum modo in Capitolio deposuisse ex hoc loco monumenti Ancyrani discimus. Semper illud quidem fecerant imperatores triumphan tes, ut sacrificio in Capitolio rite peracto laurus fascibus detractas in gremio Iovis deponerent; hoc unum servavit Augustus cetera triumphi pompa spreta. CL Lipsit excursum D. ad Tacit. Annal. libr. II. Ceterique imperatores retinuerunt hunc morem Augusti, ut de Domitiano Sueton. c. 6 De Cattis Dacisque Gylicem triumphum egit: de Sarmatis lauream modo Cayitolino Ioui retulit. CL Suet. in Ner. 13 et Plin. panegyr. c. 8. Ceterum Chishullus spatii explendi causa parum recte scripsit

tantummodo addiditque ab initio us. 24 tamen; GrODOVius, qui Versuum Iacunarumque rationem nesciret, SemPer tantum laurus doPosui, omissis iis quae sunt iis agendis suPeracdi. 24. MOtis, quae Pro republica quoque bella nuricuParam, redditis. Sic equidem hoc loco scribendum esse coniicio, quem a prioribus editoribus Vel neglectum vel falso suppletum esse intelligam. Gronovius, cum nunc latοὶ emendaret, cetera intacta relinqueret, recte perSpexit, haec non ad ea, quae Sequuntur, pertinere, Sed aut ad ea, quae antecedunt, aut per se constare. At Chishullus cum coniiceret DoLmatis et Illuriis quoque bello nunc Perdomitis, intelligens bellum anno 33 a. Chr. 72l ab urb.) compositum, totam sententiam perdidit. Nam nec particula nunc ad ea

62쪽

pertinere polesl, quae ante anno S quadraginta Sex quam haec scripta sunt, gesta erant, nec quoque suo loco Positum eSt, nec denique h. l. de uno bello, sed de omnibus univorse dicit. Quare cum Hunc serri non posse intellexissem nec Gronovianum nuriciato Placeret, expleVi HuΠCuParam; quod unum ubi conceditur, reliqua quasi necessario sequuntur. Sollemni S autem eSt formula mota reddere; vide Cic.

de Iogg. II, 9, 22.25. ob res aut ductu meo aut Per legatos auspiciis meis. Sic recte a Chi-shullo suppletum esse docet Sueton. in Aug. c. 2l domuit autem Partim ductu Pamtim auspiciis suis etc. Gronovius minuS recte coniecerat ob res amylas per duces ac legatOS.

26. que quiens. Sic Cosson. et Lucas narrant esse in lapide; quare Chishullus quod parum apte explet quaeSitamque bello Irequiem, Vereor, ut in exemplo Totirnesortiano invenerit. QuodSi Verum est quicus, necesse prope est hoc expleatur quinquieus, antecedatque quinquagieΠS, itaque ScripSit Gronovius: verum numerus ille suspectus mihi est, primum quod cum Augustus Viciens et semel imperator appellatus sit, non intelligo, quomodo SupplicationeS, quae res cum imperatorio nomine coniuncta est, quinquagienS et quinquiens decerni potuerint, deinde quod, cum pluribus senatus consultis ad eas Supplicationes decernendas Opus fuerit, unum modo versu 28 commemoratur. Quare quid Scriptum fuerit nescio. Videtur autem exquisitum aliquid et singulare significari. Equidem in Augusto invenio hoc primum esse usurpatum, ut non Semel eiuS nomine Supplicatio haberetur, sed certis quibusdam temporibus quotannis, de qua re cf. Dio Cass. LI, 19. Hoc denique intelligo non recte statuere Chishullum, Vs. 28 et 29 dici, in quot deorum templis supplicationes habitae sint, quare coniicit in deorum dearumquis temPlis circiter trecentis, Sed summam indicari dierum, per quOS Supplicatum Sit. 30. ter deesens. Non dubium est, quin haec ad Augusti consulatus pertineant, quos tredecim adeptus est, itaque Supplevi. Verum insequenti versu incertum, num tribunicia Potestas, quae iterum delata infra II, 20 commemoratur, an censoria dicatur, de qua in extrema tabula prima scriptum fuisse et interpretatio Graeca et ea, quae ab initio tab. ΙΙ sunt, Ostendunt.

4. Patriciorum numerum auxi. Bis narratur id secisse a Dione Cassio, primum consul II anno 33 a. Chr. 72l ab urb. , quo tempore non multos allegit. Dio

γεν. Rursus extremo anno 30 724 urb. post devictum Antonium L. Saenius, inde a Kal. Novembr. consul sui sectus, ex senatus auctoritate, ut moris erat, legem ad populum tulit, ut patriciorum numerus ab Augusto augeretur. Vide Tacit. Annal. XI. 25. Auxitque Augustus anno insequenti, quo consul quintum erat, qua de re

63쪽

sic Dio LII, 42: το τε των ε υ πο ριδων γεγος συνεπλήθυσε της βουλῆς οι επιτρε ιασης τουτο ποιησαι, qui SenatuS modo CODSultum, non legem commemorat. Hoc autem

loco Augustus alterius modo allectionis mentionem fecit, ideo, opinor, quia priorem

pro triumviratus sui iure secerat. 2. senatum ter legi. Antiquitus lectio senatus cum censu omnium civium Romanorum coniuncta erat, quare proprie quotienS CenSuS actus est, totiens senatus Iectus est eaque causa eSt, Cur temporis, quibuS Senatum legit, Augustus non opposuerit nec Sueton. vit. Aug. c. 27 Separatim SenatuS lectiones commemoret. Primam

sonatus Ieclionem Dio Cass. LII, 42 narrat anno ante lustrum conditum factam esse i. e. anno 29 a. Chr. 725 ab urb. cond.), dupliciterque quaSi tum senatum lectum esse tradit Sueton. in Aug. c. 35, ut affluens et deformis Ordo ad pristinum splendorem redigeretur. Altera Iectio a Dione LIV, 35 anno li a. Chr. 743 urb.) ponitur, quo tempore ille census inceptus est, cuius lustrum conditum est triennio post anno 8 a. Chr. 746 urb. . Tertia denique Videtur esse ea, quae commemoratur a Dion. LV, 13, quae cum eo lustro, quod initio anni 14 p. Chr. 767 urb.) conditum est, coniuncta esset, a Dione ponitur anno 4 p. Chr. 757 urb. . Vide C. Hoechium in iustor. imperat. Roman. Vol. I, 2 p. 409 breviter, sed recte ea de re disserentem. Extraordinariae autem quaedam quasi lectiones senatus erant illae, quarum a Dione 1 Ι l3et LIV, 26 mentio sit, quas Augustus pro praesectura morum Perpetua, qu3m SUSCeperat, instituit.

censum - egi. De Omnibus Augusti censibus breviter Sueton. Aug. c. 27 Recepit et morum legum quo regimen Per Petuum, quo iure quamquam Sine ceΠSur ae honore censum tamen POPuli ter egit, Primum ac tertium cum collega, medium solus. Primum censum, qui factus est anno 28 a. Chr. 726 urb.), quo anno AugustuS sextum, M. Agrippa iterum conSules erant, commemorat Dio LIII, 1. 3. Post annum alterum et quadragensimum. Tot anni sunt a novissimis censoribus Cn. Lentulo et L. Gellio, qui Iustrum condiderunt anno a. u. 684 70 a. Chr. Sic Casaubonus. Censa fuerant illo censu 9l0, 000 civium capita. CL C. G. Zumptii scriptionem academicam Uber den Statid der Bevolkerung und die VOllisvermelii ungim Alter thum, p. 28. De industria autem ait lustrum non esse factum ex 42 annis: multa enim, quae ad Censum pertinerent et cenSorum eSSent, DeceSSario tanto temporis spatio, quo nulli censores erant, agenda suisse apparet, taliaque extra ordinem consulibus et praetoribus a Senatu mandari consuevisse constat ex Cic. in Verr. II, 4, 50. Eaque ipsa causa est, cur Augustus, qui ipso censurae honore uti nollet, aut in consulatu suo aut cum imperio consulari censum perageret. 4. cvita quadragiens centum millia et Sexaginta t/ia millia. Numerus est 4063000 civium Romanorum, et quidem Omnium, non eorum modo, qui aut in Italia aut Romae essent. Superiores in libera republica census eorum tantum fuerant, qui Sponte sua profitebantur nec aberant ab Italia, nec Veteres censores curabant, Si qui censeri nollent, quia honos modo censu quaerebatur, non tribulum imponebatur.

64쪽

CL C. G. Zumpi. libro laudato p. 30. Non recte autem hunc monumenti Ancyranitiumerum interpretati sunt SyncelluS ed. I;Onn. p. 593 et Scaliger ad Euseb. Chronicon p. 153 , cum quadragis S CC itum millis, Pro quo Vulgaris usus sane quadragiens centena millia pOStulabat, non ConiungenteS Centum millibus numerum ab Augustoli aditum augent. NotaVit errorem C. G. Zumpi. libr. Iaud. p. 29. Memorabile autem hoc loco est exempli IIusbequiani vitium, quod VS. 4 habet censita, solum quidem,ot ita, ut infra us. 6 ct 10 habeat censa. Non commemorarem, nisi hinc illam sormam in lexica Latina transisse viderem, ut in Freundianum. 5. altorum - lustrum. Factum est anno 8 a. Chr. 746 urb.), a nullo alio praeter Augustum ipsum commemoratum: nam eos census, qui habili sunt in provinciis, diversos fuisse ab civium Romanorum censu, iam constat. Vide imprimis C. Hoeckium in histor. imperat. Roman. I, 2 p. 392 sqq. Censum autem ipsum iam triennio ante lustrum conditum inceptum esse demonstrat Dio LIV, 35, qui anno ita. Chr. 743 urb.) de eo narrat. Consulare imperium ipse Augustus edicto, quod de censu agendo proposuit, videtur ascripsisse, ut in alio simili edicto de censendis Italicis proconsulare imperium ascripsit Dio Cass. LV, 13). Acceperat autem Augustus perpetuam consularem potestatem anno l9 a. Chr. 735 urb. , ut etiam, cum non esset vere consul, imperio consulari uteretur. Vide Dion. LIV, 10. Numerus civium tum censorum est 4233000. Supplementa autem huius loci a vs. 5 usque ad us. 9 omnia sunt Gronovit, qui ex BuSbequiano exemplo quamvis corrupto rectissime omnia correxit, praeterquam quod VS. 5 cum Spatium Versuum ignoraret, Scripsit alterum item. Nam unum id, quod Chisbullus initio us. 6 ad lacunam quam esse putabat explendam addidit cenSumque, reiiciendum esse utique equidem censeo. Primum in primo et in tertio Iustro censum non addit Augustum, deinde censum quidem non uno anno persectum, Sed per plures deinceps actum esse modo demonStravimus, de Dique census antecedere debuit lustrum, non sequi. Quare nullam lacunam esse sta tuo, nihil deesse, nec pauciores litteras in hoc versu relinqui intelligo quam in aliis, quos plenos cSSe Constat, ut in nono. Sed addo etiam duas litteras Chishulliano exemplo ita ut praenomina conSulum addam; neque enim aut per se decet ea deesse

nec Augustus unquam omisit. Vide III, 28 sqq. et 35 et 40. Neque id sine aliqua auctoritate lacio; nam apud P. Lucam est SOLUS. FECl. ECES OR t m, quod apparet emendandum esse FECl . C. CENSOR l NO. Id autem quia male legerat Bushequius, esse erat et hoc Ioco, et supra Vs. 3 et infra Vs. 9 SOLUS. FECl. LEGl.

8. tertium - lustrum, conditum est ann. 14 p. Chr. 767 urb.) paulo ante mortem Augusti. Cf., quae de Ominibus in lustro condendo lactis narrant Suet. Aug.

9. conlega Tib. Caesarc. Nam Per consules lex lata erat anno 13 p. Chr. 766 urb. , ut Prouincias Tiberius) cum Augusto communiter administraret simulque ccrisum ageret, Sueton. Tib. c. 2 l. Cf. Vellei. II, 12 l.

65쪽

10. quo lustro - septem millia. GrOnovius et Chighullus priorem versum Sic expleverant: quo lustro et iam censa sunt Ro)manorum capitum, in quibus duae res displicent. Primum enim quo pertinere dicemus etiamῖ Numerus civium hoc censu inventus est alius ac superioribuS, nec eo potest referri etiam, quod item cives censi sint. Nam in iis solis consistit censuS. Tum quis unquam audivit de Romanis capitibus' quae certe capita Romana eSSe Oportuit. At solum Cossonianum exemplum habet QVO. LUSTRO. ET YANORUM, contra Lucasianum QUO. LUSTRO. CE VANO RU , quae sic explenda Sunt quo lustro cosnsa

sunt ci tum Ro)manorum cultum cet. Supra AUguStus bi S dixerat ovisa quadra giens centum millia, proprie contra grδmmaticorum Praecepta, qui Substantiva plurali millia sonitivo casu addi iubent, Sed ideo excuSatur, quod anteposuit. Hoc autem loco quid prohibebat astringere magis Orationem' Numerus civium censorum a Gronovio et Chishullo ponitur quadragieHS centum millia strigininta et se tem millia, ideo quia in Busbequiano exemplo superest . . . lGlNTA, quod idem tamquam in Tournesortiano esset, Chishullus posuit. At Cossonianum et Lucasianum habent GlNTA, ut ita incertum fiat, quid Supplendum Sit. Iam cum illum numerum, qui de hoc censu est apud Scaligeri Hieronymum, ΠΟΠ ictis tercentena millia salsum esse constet, accedit ad veritatem l S, qui invenitur apud Eusebium Graecum odit. Armen. p. 263, qui quadragiens et centum nonaginta millia centum septendecim ponit, unde si deducas centum millia, illo de quo supra dictum est errore addita, officietur, ut, si in hoc monumento Scribag quadriagioris centum millia nona ginta et Septem millia, uterque numerus fere conveniat. Itaque h. l. scribendum esse coniecit Hoeckius in histor. imperii l Om. Ι, 2 p. 4 al. Nec iam Suidas s. v. Aυγουστος quod de hoc censu tradit, multum discrepabit et quod apud Hieron) mum est, quomodo ortum sit, intelligetur. 42. Legibus nouis latis exemPla maiorum exoleScctilia Dc Ocnui. Priora iam Gro novius suppleverat, re Ocasei Chishullus recte, ut opinor; similiter enim Sueton. in Claud. c. 22 exoleta 1 epocauit, idem saepius res Ocarc morem in Calig. c. l6) et consuetudinem in Domit. c. 7 . Singillatim leges, quibus Augustus studuerit Roma norum mores ad pristinam integritatem et virtutem, quae iamiam exolescebat, reducere, nihil attinet res erre; nam studium eius universum quale fuerit apparet idque Saepe cum a ceteris, tum ab Horatio praedicatur, ex quo imprimis Carm. 5 libr. IV

laudat ad hunc locum Chishullus.

et fugientia iam ex Ποstra memoria - Pr OSui. Aliter haec constituerat Chishullus, qui, cum in anno latione coniecisset ct fugieritia iam ex Mostro corimectu - imitanda Proposui, in addendis suspicatus est extrema ita explenda esse imitanda ad exercituum et Proseiticiarum noctOTES et magistratus et Sacerdotes misi. Sed hoc nemo verendum est ne credat, quamVis Sueton. in Aug. c. 89 scribat, Augustum saepe praecepta et exempla publice vel privatim Salubria ex Graecis Latinisve auctoribus excerpta ad exercituum provinciarumque rectoreS aut ad urbis magistratus misisse;

66쪽

nam magistratus non soli sunt urbani, nec de sacerdotibus ulla in hoc genere apud Suetonium mentio nec denique SaliS recte eXempla sola, si non addantur praecepta, dicuntur mitti ad magistratus. ProbaVi igitur priorem potius Chishulli coniecturam, sed ita, ut scriberem ex nostra uismoria Obliviscebantur enim Romani, quales maiores suissent ideoque commone fiebant ab Augusto), et spatii recte explendi causa adderem edictis meis. Resert enim hoc Sueton. in Aug. c. 89: Etiam libros totos et senatui recita it et P ulo ΠοtOS PCr edictum Sa C fecit, Cf. eund. c. 31 Proximum a diis immortalibus honorem memoriae ducum Praediuit, qui imperium Pol uli Romani ex minimo maximum reddidissent. 44. magistratus et Sacerdotes commodis et dignitato auxi. Paucae litterae ubi supersunt, cum dissicile sit, quid scripserit Augustus, invenire, fieri tamen potest, ut, quali S sententia uni Versa fuerit, reperiatur. Ideo explere hunc locum conati sumus, non ita ut verba i PS a PraeStemus, Sed ut sententiam asseculi esse videamur. Apparet autem AuguStum primum exponere, quid in republica egerit, tum addere, quid ei propter ea merita honoris a senatu populoque Romano tributum sit: res gestas ipsas non Singillatim hoc loco recenseri arbitror, sed, ut in principio imperii sui enarrandi fieri Oportebat, principia modo poni, quae postea Secutus sit: ex honoribus etiam ii modo hoc loco commemorantur, qui aut statim post pugnam Actiacam aut non multo post ei delati sunt. Quod autem existimo Augustum de magistratuum et sacerdotum commodis et dignitate auctis dicere, de sacerdotibus certe testis est Sueton. in Aug. c. 3l Sacerdotum et numerum et dignitatem, sed et commoda auxit; similiaque de iis tradit Dio LΙ, 20.45. plebem multis beneficiis affeci. Sic Supplevi cum superesse dicantur

in exemplis Lucasiano et Tournesortiano . . V. TlS . . . . EFEC , Una littera, quam saepius commutari in hoc monumento Observarim, mutata. Videtur autem Augustus ea maxime beneficia dicere, quae largitionibus, quas infra Tab. III. recenset,

continebantur.

15. Ob ea merita-Pro maletudine mea. Certum mihi est, Chishullum in hoc loco intelligendo deceptum esse, qui cum ex Dione LIII, 1 didicisset, certamen quinquennale Actiacum celebratum esse per quattuor amplissima collegia eaque ipsavs. l6 commemorari videret, faciendum esse putabat, ut de illo cogitaret. Nec tamen explere locum ausus eSt. Nos intelligimus haec pertinere ad ea, quae Dio LI, l9iradit anno 30 a. Chr. 724 urb. a Senatu decreta esse: τους τε ιερεας καὶ τοὐς k-

Constatque, Vota publica pro Salute imperatorum, cum ab initio ipsis Kalendis Ianuariis fieri solerent, postea translata esse in a. d. ΙΙΙ On. Ianuarias, eaque ab Omnibus sacerdotibus habita esse. Vide de iis, ut eum citem, qui novissime de hac rescripsit, G. Marinium in Λclis fratrum Arvalium p. 56. Haec igitur primum illo, quo Dio I. l. significat, anno instituta, etiam per temporis rationem aptissime hoc loco commemorantur. Itaque Supplevi ila, ut scriptum est in tabulis ipsis: qua in

67쪽

re unum moleStum erat, quod mutandum erat, quod apud Lucam et apud Tournesortum est Vs. 47 . . . mPElA , sed necessario ita laciendum est, quia tradita si conservare velis, nihil potest suppleri nisi PomPeiam, quod parum aptum esse lacile apparet. Nec magna erat mutatio, in his praesertim huius monumenti exemplis. Neve quis existimet non posse ferri quod legitur us. 18 Pim maletudine mea, cum constet sollemnem sormulam in his volis nuncupandi S fuisse Pro salute Princi pis vide Gaium in Digg. de verbor. signis. l. 23 g l), conseratur nummus ille, quem Eclihol. in Doctr. Numin. Tom. VI p. 104 recte ad haec vota Videtur referre, in quo est Pro maletudinc Caesaris.18. nomenque meum incluSum CSt in Saliare carmen. Sic restituit G. Marinius in Act. Dal. arva l. p. 596. Notum est, postea Principum liberos mortuos Donnunquam in illud carmen insertOS OSSe, ut Germanicum, Tiberii filium, apud Tacit Annal. II, 83, ut Verum, M. Antonini silium, apud Spartian. in M. Aurel. c. 2 l. Ex hoc autem monumento discimus, quomodo intelligendus Sit Dio Cass. LI. 20, qui intor honores Augusto anno 29 a. Chr. 725 urb.) habito S hoc refert: ες τε τους υμνους αυτονεξ ἴσου τοῖς εςγράφεσθαι. 19. et sacrosanctus iudicatus sum. Datum hoc Augusto anno 36 a. Chr. 748 urb.), ut testatur Dio XLIX, 15 ε . ηφισοιντο το μήτε λογω μητε εργω τι υβρίζεσθoci,

Et haec poena lege sancita Appian. bell. civ. V, 432 decepit. Restituit autem hunc locum Ιο. FranZiUS. 20. Praetereaque triburiseia PoteStas - delata eSt. Sic, ut Scriptum est supra, hunc locum, quem Chishullus Vacuum reliquerat, explendum esse iudicavimus. De tribunicia potestate Augusti dici constat, in qua non videtur steri potuisse, ut, cum maxima fere in imperatore haberi soleret, eius acceptae tempus omitteretur. Adiuvatque emendationem DOStram Lucasianum exemplum, in quo us. 20 est TREA

pro EREA, quod Chishullus habet, unde facile sit Praeterea, tum VS. 2 l .... US. NFITEREM l N. ..., unde, si pauca emendes, sit id, quod posuimus PlSONE.lTERU .lN Detulerat autem eam tribuniciam potestatem perpetuam senatus Augusto iam consuli quintum, cum victo Antonio Romam reverteretur Dio LI, 19), sed non accepisse tum quidem Augustum ex multis et certissimis argumentis intelligitur. Iterum detulit senatus anno 23 a. Chr. 73l urb. , cum undecimo consulatu, quem cum Cn. Pisone gesserat, Augustus paulo ante Kalendas Iulias sese abdicasset et L. Sestium, veteris probitalis virum, qui M. Bruti aliquando partes Secutus erat, in locum suum suffecisset. Accepit autem Augustus eam potestatem a. d. V Kal. Jul. vido Norisii Cenotaph. Pisan. II, 5; EcLhel. Doctr. Numna. Tom. VI p. 9 l), inde a quo die anni tribuniciae eius potestatis numerari Solent, quos triginta quinque Augustus explevit, Sextum et tricesimum inchoavit. 2 l. POPulo Summum Sacerdotium- Procurauerat. Ita iam Chishullus explevit, nisi quod FranZius, quia maius spatium relictum erat, addidit summum. Dici de

68쪽

Augusti pontificalia maximo cerium est. Iam anno 36 a. Chr. l8 urb. , vicio in Si cilia Lepido potestate pae ei dempta populuS Augusto pontificatum maximum, quem illo per turbas civiles contra Ieges inVaSerat Liv. epit. libr. CXVIIJ, deseri e voluerat

mere pontificatum nec Augustus id sacere SuStinuit. Sueton. Aug. c. 3l Postquam mero Pontificatum maximum, quem Huri quam vi, O L ido auferre sustiti reerat, mortuo domum recollit. CL Senec. de Clement. I, 40. Mortuus autem est Lepidus anno 13 a. Chr. 74t urb.): at Augustus pontis ex maximus electuS demum anno 12 a. Chr.

742 urb.). Docet id Kalend. Praenestin. p. 23 ed. FOggin. Cf. Dio LIV, 27. Praeterea Ovid. Fast. III, 445 ipsum diem, quo id factum sit, indicat, prid. Nonas Iulias.

Quare cum inter id tempus, quo primum Oblatus est PontificatuS maximus, et id, quo suscepit, anni viginti tres interceSSerint, recte Augustus in hoc Suarum rerum indice dixit Post aliquot annos Se SUSCOpiSSe. 24. cuncta ex Italia mota O ferentibus municipiis etc. Consules erant anno

42 a. Chr., quo AugustuS pontificatum maximum accepit, P. Suficius Quirinus vel Quirinius sic enim est in Kalend. Praenestino l. I.) et M. Valerius Messala Barbatus Aemilianus, ex quibus cum hic in magistratu mortuus esset, suffectus est C. Valgius Rufus; itaque in Kalend. Praenestino Suficio Quirinio et Valgio Cos. Augustus narratur pontifex maximus factuS eSSe. Quae cum ita sint nec probabile mihi videatur esse, Augustum temporiS, quo tantum honorem suscepit, nolationem omissurum fuisse, dubium esse non potest, quin et consules, qui infra Vs. 26 commemorantur, P. Sulpicius et C. Valgius ad tempus pontificatus maximi suscepti pertineant et Omnia, quae intercedunt, ad eandem rem reserenda sint. Itaque non probo Chishullum, qui, cum explere quidem hunc locum non auderet, cogitabat tamen sic esse explendum, ut devotis pro M. Agrippae valetudine lactis diceretur, quem constat ipso illo anno 12 decessisse. Quod, etiam Si Per ea quae supersunt, fieri posset, non arbitror Augustum commemoraturum suiSSe, qui in hoc Suarum rerum indice omnium propinquorum suorum exituS et honoreS et res gestas, Praeter C. et L. Caesares, quos Sua causa honoribus insolitis assectos esse scribit, silentio praetermittat. Nec de votis pro Augusti ipsius valetudine susceptis cogitandum est; neque enim notum eSt eum hoc anno incommoda valetudine usum esse nec pro valentis Valetudine vota suscipiebantur nisi cortis diebus. Accedit, quod, si de Augusti valetudine diceretur, esse

oportebat maloim e mea, ut Supra VS. 48 est; nam Pro mea et aletudincti. l. contra Latinitatem est. Quare nihil omnino de cuiusquam valetudine scriptum suisse puto, sed sic totum locum expleo: cuncta ex Italia vota o sonentibus municipiis ex consuct)udinc, qualita Romas Huri quam ante facta esse narrantur, P. Sulpi)cio C. Valgi consulibus. Vola nimirum haec et gratulationes sebant pro pontiscatu suscepto. Ignota mihi quidem peculiaris aliqua in pontificatu gratulando consuetudo, sed credibile sane est, ut ad eos, qui novum aliquem honorem adepti erant, gratu-

69쪽

Iantes amici conVenire solebant, sic tum non Roma modo sed ex universa Italia Augusto pontificatum maximum auSpicanti Omnes Vota Obtulisse. Vs. 25-29. Horum versuum Graeca interpretatio in fragmentis Apolloniae in Pisidia repertis extat. Vide infra. Ex ea nonnulla Latina restitui potuerunt. 27. Aram Fortunae Salutari sqq. m. A. Beckeri opinionem in enchiridio antiquitatum Romanarum Tom. I. p. 64l parum probabiliter expositam probare ne queo in ea sententia versantis, quasi una eademque ara saepius vel dedicari vel con- sacrari potuerit. Quod quidem Ionge ab Veterum Romanorum religione abest; sed quot reditus Augusti votaque pro eo nuncupata extiterunt, totidem arae constitutae sunt. Fuerunt autem Augusti ab longioribus vel peregrinationibus vel expeditionibus inde ab eo tempore, quo Solus rempublicam tenuit, reditus hi: Ι. anno 29 a. Chr.

725 urb. mense Sextili victis Antonio et Cleopatra; II. anno 24 a. Chr. 730 urb.),

consecto bello Cantabrico, circa mensem Ianuarium; nam Dio LIII, 28 narrat eum

circa Kal. Ianuarias ad urbem appropinquasse; ΙΙΙ. anno 49 a. Chr. 735 urb.) ex Asia Dio LIV, 10) a. d. IV Id. Octobr., de qua re paulo infra dicemus; IV. anno l3 a Chr. 74t urb. a. d. IV Non. Iul., de quo reditu item infra dicetur; V. anno 9 a. Chr. 745 urb.) a. d. III Kal. Febr., ex Gallia, cum rursus ara pacis dedicata est; VI. anno I a. Chr. 747 urb.) ludos votivos factos esse pro reditu Augusti narrat Dio LV, 8, qui videntur esse illi ludi, quos a. d. III. Non. Octobr. ponunt fasti Amiternini; VII. denique vota pro reditu Augusti nuncupata anno 8 p. Chr. 761 urb.) commemorat Dio LV, 34. Ex his reditibus ille hoc loco dicitur, qui anno 24 a. Chr. accidit. Graeca enim huius loci interpretatio, quae extat, haec est:

Frangius Latina prope omnia rectissime restituit. Dio autem LIII, 28 de eodem hoc

εγενετο et C. , quae Congruunt plane cum Graeca interpretatione, in qua ara Fortunae dicitur esse consecrata et υπερ et Propter aliam aliquam rem ενεκα ). Et constat in ipso illo bello Cantabrico, ex quo tum AuguStus rediit, eum vehementissime valetudine tentatum esse. Iam, quae Graece est σωτειρα, Latine erit Formiuria Salutaris, cuiuS si non multa, at aliqua monumenta in inscriptionibus Latinis

extant oroll. Colleci. Inscript. Latin. D. 5024 et n. 5); nam Fortuna Redux, quamquam eius ora item pro salute et reditu alicuius poterat dedicari sui de infra ad us. 30. 36.), Latine dicitur Tυχη ε παναγωγ Dio LIV, l0). Haec igitur seculus locum ita, ut in

tabula ipsa Supra scriptum est, restituendum esse existimavi. Recte autem dicitur Pro e aedes Honoris et Virtutis; suisse enim constat duas in eodem templo cellas,

unam Honoris, alteram Virtutis. Vide W. A. Beckeri ei chirid. antiq. Roman. Vol. I. p. 509. 30. Pro reditu meo in urbem sqq. Quo haec perlinerent, rectissime iam Frangius intellexit. Nimirum anno l9 a. Chr. 735 urb.) Augustus lustrata Asia omni busque provinciis transmarinis Romam rediit, de quo reditu sic narrat Dio LIV, 10:

70쪽

αυτ u ἐκαλε ταυ) βωμον ἱδρυθηνο καὶ τῆν ημεραν ἀφίκετο, ἔν τε ταῖς ἱερομηνί ς ἀριθμεῖ- σθιιι και Αὐγουστα ια, ο νομίζεσθαι, atque in saStis Amiterninis a. d. IV. Idus Octobr. sic

Reducis commemoratur in nummi S apud ECL hel. Doctr. nummor. Tom. VI. p. 100. Quo autem loco fuerit, non constat; quare neceSSario VS. 3l lacuna relinquenda erat. Tum insequenti versu Vs. 32, cum et in Lucasiano et in TOurnesortiano exemplo

apud Chishullum quae quattuor litterae supersunt PARS, ferri et explicari posse nulla ratione existimarem, ausus Sum levi mutatione adhibita ea inserre, quae in fastis Amitaiorninis de seriis ob hunc Augusti reditum constitutis commemorari viderem et totumus. 34 et priorem versus 35 partem in mentione Augustalium institulorum versari existimo, nec tamen eam lacunam ita potui explere, ut syllabas Vel litteras, quae superesse dicuntur, servarem. Hoc certum est, falli G. de S ainle Croix in annalibus academiae Parisiensis Inscriptionum Τοm. XLIX p. 736), qui cum Vs. 33 ΡRlN super- osse videret, in eo Originem principatus Augusti explicari existimaret. 34. Aram Pacis ad campum Martium sqq. Certum est dici de anno 13a. Chr. 74t urb. , idque aliquatenus iam Chishullus intellexerat, qui supplevit vs 35 res in BisPania Galliaque Pro inciis PrOSPCre gestas, quae conservavi, etSi molestus mihi erat singularis ille Hispania et Gallia, cum plures Hispanias et Gallias suisse constet vide infra Tab.V. VS. 5. . Sed hoc loco fieri non poterit, quin singularis seratur. Verumtamen illo quem dixi anno Augustus rebus Gallicis, Germanicis Hispanicisque omnibus composilis Romam rediit, cui cum senatus aram Pacis in ipsa curia conse crandam decrevisset, hoc honore recusato Di O LIV, 25), consecrata tamen est in campo Martio a. d. IV. Non. Iul. ara Pacis Augustae. Testantur id Lalendaria Amiterninum et Antiatinum, quorum illud haec habet: FER . EX . S. C. Quod Eo Die

ET . VARO. COS. , brevius alterum muli latisque Verbis: ... ara paCl S. AUGUSTae CONSTt TVTa . Secundum haec hunc locum constitui, usus etiam iis litteris, quaevs. 36 SupereSSe dictantur: .... NE P. QU. . . ita, quidem, ut mularem nullam ex iis. At mutavi Supra VS. 34, quod in utroque apographo superest... RAE, in A RA M. 36. Aram Fortunae Reduci. Dici de altera ara Fortunae Reducis ad campum Martium constituta colligo ex Vs. 37, ubi proin reditu meo et ad cam Pum Maretiumὶ Superest, et fuisse talem alteram demonstrant fasti Amiternini, ubi ad a. d.

XVIII Kal. Ian. haec notantur: ARA . FORTUNAE. REDUC l. DEDI Cata EST, quam

aram h ogginius p. t 36 non recte statuit ad Amiternum Oppidum pertinere. Quando autem et ob quem reditum haec ara constituta sit, dissicile dictu est. Equidem arbitror dici eam aram, quae Vota est anno l6 a. Chr. 738 urb.), cum AugustuS Pro sectionem in Gallias instituit, de quibus votis sic narrat Dio LIV, 19: εξελθοντων ουν