장음표시 사용
71쪽
VI. p. 103, in quibus est UOTa Publica SUSCepta PRO SALute ET REDitulo vi optimo maximo, ei: lo Ul. VOTa SVSCepit PRO. SALute CAESARIS.
AUGusii S. P. Q. R et similia. Soluta esse constat haec Vota anno 13 a. Chr. 74lurb.), cum Augustus redisset, ex inScriptione apud Grut. p. XI, 2, quo eodem anno ara Pacis, de qua us. 34 dicitur, lacta est. Memorabile autem in hac ara Fortunae, quod non modo pontifices et sacerdotes, ut Supra VS. 28, Sed etiam magistratus in ea sacrificium facere iussi sunt. Chishullus non recte Vs. 37 scripserat: pro REDi TU. EO. COn sacrari ut A D. EA , cum id, quod etiam apud Lucam est CA , sine causa mutasset: ego nihil mutaVi, ni Si quod Vs. 39, cum superesse dicantur . . . . lUM ... C. . Ρ , littera Ρ in R mutata scripsi FA C E R ENT.
40. Hanc Iacunam, quae inde a VS. 39 usque ad principium us. 4l pertinet, Dequeo equidem ita explere, ut ipsa verba quae suerint, dicam, litterasque, quae in apographis servatae sunt, cum ii S conciliem, Sed quid Scriptum fuerit, satis certum est. Oportet enim sequi de altera ara Pacis Augustae, quae a. d. III Kal. Febr. anni 9 a. Chr. 745 urb. dedicata est, de qua nihil apud Dionem, at in fastis Praenestinis sic:
rem tangit Ovidius Fast. I, 709 sqq., ubi haec extrema Sunt: Tura, SacerdoteS, Pacalibus addito faminis albaque PercuSSa mictima irOHic cadat, utque domus, quae Praestat eam, Cum PaCU PUTCΠΠet, ad PM PTOPeΠSOs mota rogate deos. Nimirum anno ante, cum propter totum imperium per Tiberium et Drusum, Augusti privignos, pace compositum Senatus censuisset Iani portaS claudenda S esse, subito turbata est pax Dacorum et Dalmalarum tumultibus Di O LIV, 36 , quos cum Tiberius et Drusus composuissent, noluit senatus iterum de Iano claudendo decernere, sed hoc decrevit, ut ara Pacis Augustae statueretur, ad quam Sacerdotes quotannis sacris carent publice. Ideo Augustus huic mentioni arae Pacis Augustae subiecit Vs. 4l quia per totum imperium Populi Romani Parta erat terra mariquc Pax. Sic enim ipse scribo, cum Chishullus haec tantum supplevisset: Pe)r totum i mPorium) Populi Romanimanta OSt terra mariquct P ax. 42. Cumque ab urbo condita - ceriguit . Sententia quae esse debeat, satis constat; de verbis ipsis qualia suerint, quaeritur paululum, in quibus est efficiendum, ut quam proxime accedant ad ea, quae in Apographis T Ournes Ortiano et Lucasiano superesse dicuntur. Chishullus cum in textu edidisset: cunasque a condita urbe) Isanum Quis r inum) bis omnino clausum fluiss)c Prodatur cum Senatus) per me Principem ster c laudendum esse siussit), in additamentis, cum praeter alia maxime hoc requiri intelligeret, ut ante se Ianuin bis clausum esse Augustus significaret, scripsit cum sροst Romam conditam in I sanum Quis r trium) bis omnino clausum sante me
72쪽
otys e Prodatur smomo risus, is/' mct PrinciPC sc)laudendum esse decre it Senatus. IIaec sine dubio recti Ora Sunt, Sed ideo minuS Probo, quod us. 42 vocabulo clausum si uiri ex utroque apographo conStat; tum in VS. 43 maiorem lacunam esse video post illud, quod ibi est Pr/ncillem, in qua SCHatus collocandum esse putavi. Tolum igitur locum ita, ut supra in tabula ipsa Significavi, constitui. De rebus ipsis apparet, aptissime arae Pacis Augustae adiungi mentionem Iani clauSi. De quo ipso praecipuus
ex veteribus auctor est Sueton. in Vita August. c. 22: Ianum Quirinum, scmel atque Dorum a coridita ui ct memoriam ante Suam clauSum, in multo bimo ne tem
Poris mali terna miariquct Paco Parta, tUr cluSit. Itemque Ianum ter ab Augusto clausum esse narrat Oros. libr. VI, 22 init., confusus alioquin in temporum notatione et id imprimis agens, ut eodem anno, quo Christus natuS est, Ianum clausum fuisse demonstret. Verum plerique, ut Chi situllus ad h. l. F. A. Wolfius ad Sueton. l. l. iam eversa Suetonii et Orosii auctoritate statuunt bis modo Augusto principe clausum esse Ianum eique Sententiae ex ipso hoc monumento Ancyrano patrocinium quaerunt. Nam cum AugustuS narret decrevisse ter Senatum claudi Ianum, id ita coniungunt cum iis, quae Dio LIV, 36 tradit, extremo anno 10 a. Chr.: ἰαιηφίσθη μὲν
τοι κ εκλείσθη ' οἴ τε γὰρ Δακοὶ etc., ut doceant decrevisse quidem senatum claudi tertium Ianum, Sed non esse ClauSum, Suetoniumque, qui hoc monumentum Anc anum imitetur, deceptum esse. Verum nolim equidem auctori et veteri et in historia imperatorum versalissimo in re tam celebri errorem obiici. Atque ipse Augustus stultus certe suisset, Si commemoraret, quod Senatus decrevisset ille quidem ut fieret, sed quod 1ieri non potuisset. Est igitur ter clausus Ianus. Quamquam quo tempore tertium clausus Sit, uirum anno 9 A. Chr. 745 urb.), cum turbae illae, quibus excitatis impeditum esse Scribit Dio, ne Clauderetur, rursus Sedalae esSent, quo eodem anno ara Pacis Augustae dedicata est vide supra ad us. 40), an circa id tempus, quo Christus natus est, quod significat Orosius l. l., non discerno; sed hoc tamen mihi videtur veri esse similius, quia cum per eum tractum Dionis historia interciderit, perexigua alia illorum temporum memoria superest. Primum autem ab Augusto
clausum esse Ianum constat anno 29 a. Chr. 725 urb.) post victoriam Actiacam DioLI. 20) et quidem pridie Idus Ianuarias Vide Foggin. ad fastos Praenestin. p. l0 iterum anno 25 a. Chr. 729 urb.), vide Dion. LIII, 26. Ante Augustum clausum fuisse notum est a Numa, tum anno 235 a. Chr. 5l9 urb. , vide Liv. I, l9; Veli. II, 38. 44. Filios meos, quos sinistra fortuna mihi eripuit. Aliter Chisti ullus hunc locum constituerat: Inter sit is meos, quos sin Atria sors) mihi erfuit, in quibus
uatinitaS parum constat, quin rui Sus Sequitur genitivus eorum. Ex mea quidem ratione Augustus primum ponit totum, tum partem, eodem utrumque caSU, itaque Saepius Latine dicitur. Tum testamentum Augusti hoc initio usum esse narrat Suelo n. Tiber. c. 23 Quoniam sinistra fortuna Gaiunι et Lucium silios mihi oripuit, unde intelligimuS, non Sinisti iam Sortoni, sed fonturiam esse oportere. Habuit autem Augustus
73쪽
praetor C. et L. Caesares silium etiam Tiberium Neronem, qui post eum imperavit, quem anno 4 p. Chr. 757 urb. a. d. v Kal. Iul. Vellei. II, 103; Foggin. ad fastos Praenestin. p. 422) sibi ad Optavit illis mortuis; itemque M. Agrippam, quem simul
cum Tiberio adoptavit, sed brevi ob ingenium Sordidum ac serox abdicavit seposuitque Surrentum. Vide Sueton. Aug. c. 65; Tacit. Annal. I, 3 et 5. Mortui sunt C. Caesar a. d. IX Kal. Mart. anni 4 p. Chr. 757 urb. Limyrae in Lycia videdioris. Cono laph. Pisan. Diss. II c. 17), L. Caesar aut a. d. XIII Kal. Sept. anni 2 p. Chr. 755 urb.), quo die inseriae eius ponuntur in fasti S Antiatini S, aut a. d. XIII Kal. Oct. , quo die eum decessisse narrat fragmentum sastorum Gabinorum apud Mari nium Act. si atrum Arval. p. 24 Oreli. n. 644). CL Lips. ad Tac. Annal. I, 3. In lacuna, quae est us. 45, si quid intercidit et notatur Sane in utroque exemplo lacuna), late aliquid scriptum fuisse Opinor: POStquam eorum utrumque consul ipse in forum deduxi vel Postquam utrumque consul ipse in forum deduxi.
l. annum quintum Ct decimum agentis. NatuS erat C. Caesar anno 20 a.
Adoptavit eos statim Augustus heredesque imperii instituit. Togam virilem sumpsit uterque annum quintum decimum agens, Gaius anno 5 a. Chr. 749 urb.), Lucius anno 2 a. Chr. 725 urb.), deductus uterque in forum ab Augusto, qui eam ipsam ob rem duodecimum et tertium decimum consulatum petivit Sueton. Aug. c. 26). De honoribus eorum breviter Sueton. Aug. c. 64 tenerosque adhuc ad curam rei ublicaea Ooit et consules designatos circum Prouincias exorcitusque dimisit; itemque Tacit. Annal. Ι, 3: Gaium ac Lucium in familiam Caesarum induxerat necdum Posita Puerili Praetexta Principes iuuentutis VPellari, ristinari coΠSules Fecie recusantis agrantissime ciViuerat. Ac cum Dio LV, 9 narret, anno 6 a. Chr. 748 urb.) potissae L. Caesarem ab Augusto, ut Gaius frater consul fieret, intellexerunt viri docti vide Hoeckium in historia Roman. huius temporis Tom. I, 2 p. 36) haec testimo
nia ita esse concilianda, ut senatus iam anno 6 a. Chr., cum nondum virilem togam sumpsisset ne Gaius quidem, decrevisse exiStimaretur, C. et L. CaeSares, Cum annum quintum et decimum inissent togamque virilem Sumpsissent, CODSules designari consulatumque ipsum iis quinquennio post deserri. Αc fuit C. Caesar consul anno 1 p. Chr. 754 urb. , Lucius antequam esse posset, periit. Inscriptio autem illa apud
Gruter. p. 228, 5, in qua L. Caesar dicitur annum quartum decimum agens consul designatus esse, qua utuntur ad h. l. Casaubonus et Chishullus, Parum certae auctoritatis eSt. 3. ut interessent consilis Publicis. Id non insolitum fuisse illo tempore in senatorum Omnium liberis, commode docet Casaubonus cilalo Sueton. Aug. c. 38. Rem ipsam in C. et L. Caesaribus narrat Dio LV, 9, quamquam senatus consultum ea de re factum non commemorat. CL etiam ZOnaras X, 35.
74쪽
4. Principem iuuentutis utrumque corum. Quid principalus ille sibi velit, explicarunt C. G. LuinptiuS in Scriptione acadet nica de equitibus Rotnan. p. 40, Mar-quardi. in historia equit. ROIn. p. 74. Animadvertendum autem, quod Augustus, cum antea C. et L. Caesares una consules deSignatos esse dixerit, hoc loco utrumquc eorum principem iuventutis appellatum esse dicit. Nimirum res ita erat. Uno senatus consulto, uno populi scito consules deSignati sunt, at principes iuventutis separatim Gaius anno 5 a. Chr., Lucius anno 2 a. Chr. appellatus est. 5. Parmis et hastis argentcis. Aureas dixit Dio Cass. LV, 12, sui fortasse temporis consuetudine deceptus, quo cum plures esSent seviri turmarum equitum Romanorum, parmis hastisque argenteis insignes, imperatorum liberi aureis distinguebantur. Solebant enim ii, hoc C. et L. Caesarum exemplo, principes iuventulis appellari, ut Nero, de quo vide Tacit. Annal. XII, 41 et nummos apud Eckhel. Doctr. num m. Τοm. VI p. 260. Supplementa autem totius huius loci, qui est de honoribus C. et L. Caesarum, recte constituta sunt ab Chishullo, cum iam ante eum us. 2Lipsius emendavisset UT. EUM. , quod a Chishullo potius ex hoc, quam ex exemplo Tournesortiano Scriptum esse iudico. Gron Ovius quidem cum vs. 3 deducti erunt etvS. 4 iuuentutis Romanorum Parmis utrumque coniiceret, Cossoniani exempli vitiis
deceptuS est. 7. miritim I S trecenos numera i ex testamento Patris mei. Sic scripsit
Frangius, cum Chishullus edidisset Ss trecenos, minus recto signo cs. Vs. 10), reliqui priores nihil addidissent. Summam pecuniae a Caesare populo legatae eandem, quae hic est, habent Sueton. in Caes. c. 83, Appian. bell. civ. II, 443; Plutarch. Brut. c. 20. Anton. c. 16; ZOnar. X, 12. At Dio 44, 35 solus omnium: κου πολει
εβδομήκοντα εκαστου rq ων δοθηναι κεκελευκεν, ad quein locum Reimarus recte statuit, ita Augustum scripsisse in commentariis de vita sua. Num Vere ita scripserit, cum Caesar ipse HS modo centenos et vicenos populo legasset, a se divisos esse ad liberalitatem suam ostendendam trecenos, discerni nequit: hoc quidem in indice rerum a se gestarum maiorem modo summam ponit. Numeravit id legatum Augustus, ut ex Graecia Romam venit. Vide Dion. XLV, 6. Sestertios autem abiecta minuta et mo-Iesta aestimatione nos hoc loco ita ad pecuniam nostram comparabimus, Ut centenos sestertios Singuli S aureiS, quales apud nos Sunt, aequemus, quam rationem et Sati Saccuratam esse constat et facilem ad intelligendum nostris hominibus. Accepit igitur plebs Romana ex testamento Caesaris viritim ternos aureo S. 8. quadringenos ex bellorum manibiis consul quintum l. e. anno 29 a. Chr.
725 urb. ex praeda Aegyptiaca. Eandem summam nominat Dio LI, 24, cum dicit
centenas drachmas i. e. centenos denarios, quae no Strae pecuniae Sunt sere quattuor aurei. Addit Dio l. l. προτεροις μὲν τοῖς ες ανδρας τελουσιν, επειτα τοῖς παισι διὰ τοv Mαρκελλον τον ἀδελ ριδουν διενειμ ε. Atque in universum de Omnibus Augusti congiariis Sueton. Aug. c. 4l: Ac ne minores quidem Pueros Praeteriit, quam is non-
75쪽
nisi ab undecimo aetatis anno acc*cre conSuessent. Videtur aulem hanc pecuniam
Augustus populo iam tum promisisse, cum legatum patris sui solveret. Vide Dion.
XLV, 6.9. in consulatu decimo t. e. anno 24 a. Chr. 730 urb. , cum initio anni in urbem reversus edicto in urbem misso populo centenOS denarios i. e. quadringenos sestertiOS quaternos aureos nostrae pecuniae) pollicitus est, id quod comprobatum est senatus consulto. Vide Dion. LIII, 28. 10. consul undecimum. Dubium eSSe non debet, quin is annus dicatur, quo hunc undecimum consulatum gessit, non aliquis ex iis, quibus erat consul XI. Vide infra ad us. 12. Habebat autem Augustus hoc anno 23 a. Chr. 73l urb.) et opportunitatem aliquam gratisicandi, quia Valetudinem Suam recuperarat, et quia vitiosa fuerat aeris temperies, ex qua multi morbi nati sunt inundatio quo magna Tiberis Dio LIII, 33), necessitatem quandam opitulandi. Duodecim frumentat nos quid sit, recte Casaubonus ex Sueton. Aug. c. 40 explicat, qui narrat frumentationes ita sieri consuevisse, ut singulis mensibuS plebS SingulaS teSSeras frumentariaS acciperet, ut duodecim frumentationes totum annum expleant. Hanc autem largitionem significat Sueton. Aug. c. 4l frumentum quoque in annonas difficultatibus sae e LMissimo, interdum nulla Pretio, miritim admensus est. Quod autem extremo versu al est COE ΡTO, primus Lipsius ex opographorum corruptis lectionibus certissima coniectura restituit nec id in exemplo TOurnesortiano inventum esse credo Chishullo
hic annis tribuniciae potestatis, quia tum non erat conSul: quo magi S certum esse debet, ubi consulatum undecimum et duodecimum et tertium decimum nominet, eos ipsos annos intelligendos esse, quibus eos consulatuS geSSit. Commemorat hoc congiarium Iosephus Antiq. Iud. XVI, 4, 5 ' Ηρώδλς εδωρεῖτο Καισαρα τριακοσίοις ταλαντοις θέας τε διανομιας ποιουμενον 'Pωμαιων δηριω, alque illas i. e. Itidos gladiatorios rursus commemorat Dio LIV, 28 filiorum nomine factos esse Quinquatribus i. e. a. d. XIV Kal. April. Hinc causa et Occasio congiarii patet, nec recte Casauhonus existimat id propter reditum ex Gallico itinere aut propter pontificatum maximum Susceptum populo eSSe datum. 43. quas mea congiaria Peruenemini ad hominum millia riuraquam minus quinquaginta et ducenta. Cum Gi Onovius illam lacunam, quae est ab initio us. 44 explesset ad num inum millia, Fabricius ad sestertium, Chishullus scripsit ad ses tert)ium millia, quarum emendationum utraque et Augusti consilium, quod h. l. est, et res ipsa pervertitur. Cum enim duplex esset ratio Summae indicandae, quae plebi Romanae donata esset, ut aut pecuniae quantum Omnibus datum esset, diceretur, aut quot hominibus treceni et quadringeni sestertii donati essent, hac ratione usum esse Augustum ex iiS, quae postea us. 15 et Vs. 19 et vf. 21 sunt, intelligimus. Deinde
h. l. si sestertium millia dici existimabimus, efficietur tantula summa 250000 sestertium ,
76쪽
quae vix mille hominibus sufficiat. Quamquam Chishullus nescio qua ratione usus neque enim, qualis sit, intelligere Possum cssicit tantam summam, ut 425, 500 hominibus sussciat in quadringentorum nummorum largitione. Sed ne hic quidem hominum numerus explicari poterit, siquidem infra Vs. i5 trecentis et viginti millibus hominum congiarium datum eSSe narratur, qui numeruS unde subito tantopere auctus
sit, nemo intelligit. Denique consuetum eSt Latine, ut pecunia ad homines perveniat, non pecunia, hominibus divisa, ad summam aliquam. Ac confirmat utique hanc sententiam, quod in illisbe quiano exemplo superesse dicitur NVM. M l L Ll A, unde intelligimus scriptum fuisse A D. HOm l NU . talLLl A etc. Iam summa pecuniae
universae, quae divisa est ab Augusto, cum trecenOS daret Sestertios, erat septingentiens quinquagiens HS i. e. 750000 aurei , cum quadringenos, milliens HS i. e. 1000000 aurei).
15. tribuniciast Potestatis duodeoicen3imum consul XII. Initium est anni 5 a. Chr. 749 urb.); nam medio eo anno tribuniciam potestalem Suscepit undevicesimum. Nec dubium, quin recte Ca Saul, Onu S Statuerit propter C. Caesarem, quem tum
in forum primum deduxit, illam liberalitatem populo Romano exhibitam esse. Vide supra ad us. 3 huius tabulae. Cur autem fieri dicamus, quod septuaginta sere milli bus hominum plus quam antea in consulatu quinto et post in decimo divisa est pecunia' Aut profecerat aliquid Augustus in curanda civitate Romana vide C. G. Zumptii scriptionem academicam, iam supra laudatam: Uber den Stand der BevOlkerung unddie Vol ksvermelirung im Alterilium, p. 38 sqq. auctaque erat multitudo Romae libera undeviginti illis annis, quibus non dederat congiarium plebi Romanae, aut complect
batur liberalitate sua etiam insantes. Utrumque videtur sactum esse, sed imprimis hoc. Liberalis enim erat filii sui causa ac deminuit pecuniam, quam Singulis impertiebat. Divisit enim sexagenos denario S i. e. ducenos quadragenos sestertio S i. e. bi nos aureos et prope dimidium), ut universae pecuniae si imma fuerit septingentiens et sexagiens et octiens centena millia ΗS i. e. 768000 aurei). Auget paululo pecuniam Sueton. in Aug. c. 44, Cum ΠΟΠΠuriquam ducenos quinquagenos Nummos in congiarium plebi datos esse scribit; nec enim dubium, quin ea Suetonii verba ad hoc tempus pertineant. 17. in coloniis militum meorum sqq. Aliter haec exhibuerat Chishullus Gro-DOvium secutus, quasi ila invenireter in exemplo Tournesortiano, in quo nihil eiusmodi suisse censeo, sed illum a se invenia male cum iis, quae Superesse intelligeret,
commiscuisse. Legerat autem Sic: et cuomis militum incoriam, in quibus et formacuoisis magnopere Vereor, ne ab huiuS monumenti elegantia arcenda esse videatur,
et Latinitatem et denique sententiam universam prorsus pessumdari intelligo. Quis enim dicat Latine cuiuis Diritim dedi singula millia nummum' Multitudo hominiuncum nominatur, recte additur miritim, ut Supra saepius lactum est, non ubi qui is dicitur. Deinde quis credat Augustum cuiuis militum suorum lautum donativum dedisseῖ Constat enim ex Dion. LI, 3 omnes milites Aulonianos iu exercitum Caesaris
77쪽
esse allectos, quibus certe nihil debebatur. Quare non cuivis dedit, sed selectis quibusdam, sensitque id vir ille doctus in Clerici biblioth. seleci. Tom. VIII p. 334,
cui placuisse metenariis annotat Fabricius. Denique in reliquis congiariis accurate ubique AugustuS numerum eorum, quoS donaverit, addit, in hoc uno cur non sat idem, sed pars aliqua, quae in coloniis erat, commemoretur' Faciendum igitur erit, ut omnium eorum, qui triumphale congiarium acceperunt, numerus indicetur. Nimirum parum firma opographorum auctoritate nititur Chishullianum et cuiuis militum.
sententia, at in Lucasiano, quod equidem Saepe deprehendi fide esse dignius quam
Chishullianum, est: ... O .. N S. l LlTU . Inde esse ci l N. COLONI S. I Ll-TUm vel l N. COLONlS. l LlTU ; nam ne particula quidem illa et salis apta
est, quia non similia coniungenda sunt, sed diversum aliquid addendum. Sic iamus. l8 et 19 totus eorum numeruS, qui hoc congiarium acceperunt, editur. SupereSt, ut paucis doceam, eos, qui in coloniis erant Augusti milites, maxime fuisse socios victoriarum eius atque illo congiario triumphali dignissimos. Post pugnam Actiacam Augustus continuo Veteran OS exercitus sui in Italiam dimisit Dio LI, 3 qui cum ibi tumultuarentur et seditiones excitarent, ipse Subito Supervenit et τοῖς πιν αλλοις χρή
πολεις και τα αυτων εχαρίσατο Dio LI, 4). Unde intelligimus Augustum eadem ratione egisse, qua L. Sulla egerat et nimirum eundem etiam militum numerum in coloniis collocavit), ut Veteranis sui S agrOS urbium Victarum divideret. Quos velera nos quis putabit in triumpho potuisse praeteriri ' Dedit autem singula nummum millia i. e. decem aureos singulis, ut Summa congiarii triumphalis anno 29 a. Chr. 725 urb.) mense Sextili militibus praebiti fuerit duodeciens aureorum. 49. consul tertium decimum sqq. Causa huius liberalitatis fuit similis atque in duodecimo Augusti consulatu fuerat. Deduxerat enim consul tertium decimum, anno 2 a. Chr. 752 urb.) Lucium filium in forum, qui cum logam virilem sumpsisset, gratam eius rei memoriam plebi Romanae esse voluit. Cf. ad us. 3 et i5 huius tabulae. Explicanda aulem ex hoc loco sunt ea, quae ex Diotiis Cassii historia libr. LV c. 10Supersunt: 'O M: Αυγουστος το του δημου του σιτοδρυώνου ἀοριπιον ον, Eς εἴκοcra lλυριάδας κατεκλει τε κω, ως γε τινες λεγουσι, καθ' ενα εξηκοντα Quo loco duae res parum recte confunduntur. Cum enim ConStet ab Augusto numerum eorum, qui
frumentum publicum acciperent, deminutum esse, quod idem fecerat aliquando Caesar vide Sueton. Caes. c. 4l: Dion. XLIII, 2l et Hoechium in historia imperii Roman. Τοm. I. VOl. 2 p. 440), parum tamen probabile Videtur, eum id anno eo fecisse, quoslium populo Romano commendare Vellet. Quare Sic statuendum, iam antea cum numerus pauperum illorum minutus esset, Augustum anno 2 divisisse sexagenos viri tim denarios iis, qui frumentum publicum acciperent, i. e. binos prope aureos et dimidium, paulo minore usum liberalitate in Lucio quam usus erat in Gaio filio: in
78쪽
hoc enim totius pecuniae Summa facta eSt nostrae pecuniae quingentorum millium
20-25. Horum Versuum interpretatio Graeca superest in fragmentis Apolloniae in Pisidia repertis. Quamquam in hac Parte nec utilis magnopere est, quia Latina extant, et mutila. Vide infra. 22. Pecunia, quam Pro agris Sqq. Cum in TOurnesortiano exemplo essetvs. 24 SEX, in Lucasiano autem SEX . . . Si ENS, Chishullus in annotatione sua invitum se secisse ait, ut scriberet Sexagiens millieris; terrebat enim eum immanis pecuniae Summa, quam Augustus agris emendis consumpsisse diceretur. Cui invito operae non paruerunt, Si quidem in contextu monumenti reliquit sexsiens milliens. Atque res est iudicii ancipitis nec lacilis ad decernendum. Busbequianum quidem
exemplum sed id Lucasiano longe mendosius est) habet SEX GENS i. e. SEX lENS,
unde Frangius non dubitabat, quin hic numerus ponendus esset. Nos hoc loco lectionis varietalem secundum rei ipSiuS Veritatem examinabimus, quam in rem cum possimus plurima scribere, breViSSimi tamen erimus, loci Occasionisque memores. Quaeritur enim quantum agri in Italia emerit, vel, cum id nulla ratione dici certe possit, quot militibus emerit. Bis Augustus a Se ait agros militibus aSsignatos esse l. e. plures uno tempore; nam Singulas colonias, ut Augustam Taurinorum in Italia, ut Augustam Emeritam in Lusitania, aliis temporibus deductas esse constat: sed plures simul bis deduxit, primum in consulatu Suo quarto, anno 30 a. Chr. 724 urb.), cum M. Antonio victo militibus praemia Solvenda essent. Eo tempore in Italia modo colonias condidit et agros assignavit, et quidem, ut ipse supra us. 19 dixit, deductis militum suorum circiter centum et viginti millibus. CL supra ad us. 19. Tum M. Crasso et Cn. Lentulo consulibus i. e. anno 14 a. Chr. 40 urb.), cum in Gallia versaretur huiusque provinciae et Hispaniarum res componeret, colonias ibi plurimas deduxit. Vide Dion. libr. LIV, 25. Quare, quae duo coloniarum genera Augustus ipse hoc loco Secundum tempus, quo conditae sunt, constituit, eadem intelligimus terris, in quibus collocarentur, fuisse diversa, et Sexiens milliens, quod pro agris Italicis solutum esse ipse Us. 25 Significat, cum bis milliens et sescentiens pro agris pro agris provincialibus numeratum esse Scribit, esse illam pecuniae Summam, quam anno 30 a. Chr. in commoda militum Veteranorum impendit. Sic efficitur, ut sexiens milliens HS i. e. sexagiens aureorum nostrorum in agros militum centum et viginti milli hus emendos impenderit; quam pecuniam, si missis militum discriminibus aequaliter omnibus divisam esse statuas, singuli acceperunt agrum quinquagenorum aureorum nostrae pecuniae. Quae pecunia Si cui nostrorum temporum rationes respicienti parum sufficere Videatur nec enim agros modo Augustus emit militibus suis, sed dO- mos in Oppidis Italiae cum agro, qui cum iis coniunctus erat, et quidem instructaS , consideret nec omnibus centum et viginti millibus agrum suisse emendum, sed multum fuisse agri publici, maxime ex proscriptorum et occisorum bonis essecti, et pretia
praediorum diuturnis bellis imminuta fuisse, cui rei non est contrarium, quod Di O LI, 2 l
79쪽
narrat posse8Sionum pretia poStea rursus aucta esse, et denique callide hoc loco ita dicere Augustum, ut, ni Si rem ipsam ex aliis auctoribus vere cognOSSemlIS, qua ratione vere egisSet, inVenire nequiremus. Neque enim Augustus a volentibus agrum emit aut tanto, quanto vellent ii, qui Venderent: sed cum eos, qui M. Antonii partes secuti erant, agris eiecisset, parti agros provincialeS reddidit, parti pretium pro agris, quantum ipse constituisset, numeravit. Vide Dion. LI, 4. Quae cum ita sint, pecunia sexiens milliens Sestertium sane potuit' ad centum et viginti millia militum agro donanda sufficere. Pro provincialibus autem agris tantum bis milliens et sescentiens HS numeravit i. e. viciens et sexiens aureorum nostrorum, non quod minus militum in iis collocaret, sed quia et plus agri publici erat in provinciis et possessiones Omnino viliores. Ceterum FranZius Vs. 22 rectissime Gronovit emendationem restituit, Pecunia squam Proin agris, quam confirmaret etiam interpretatio Graeca; Chi-shullus scripserat Pecuniam φνοὶ agris cet., puncto posito VS. 23 POSt Verbum municipis; nec credo ei, cum PECU Ni AH, quod in nullo alio exemplo legitur, in
TOurnesortiano exemplo esse Significat. Utraque autem ratione animadvertendum est
municipia us. 23 dici non Italica modo oppida, quae civitatem habebant, sed idem prorsus esse quod oppida. CL infra us. 31 huius tabulae. 24. quam ex collationibus Pro Praediis numera i. Sic Chishullus ex vestigiis quattuor exemplorum, quibus utebatur, recte Scrip Sit, quamquam parum credo, collationibus suisse in exemplo Τοurnesortiano, ut significat fuisse. GrOnovius quidem prorsus a Vero aberraVerat coniiciens quam Pro agris Romanis Praediatoribus i. e. , Opinor, POSSeSSOribus, ut Volebat) numerasei, nec rectius Lipsius emendarat Praetoribus. Ipsa res de extraordinario hoc tributo possessoribus Italicis secundum
praediorum pretia imposito ignota est, Sed tempus eius illud fuisse recte videtur statuere Casaubonus, de quo narrat Dio libr. LI, 4. Qua autem ratione pecuniam pro provincialibus agris Augustus consocerit, tradit Dio LIV, 25. 26. Id Primus et solus omnium etc. Non tam Caesarem, Patrem suum, id arguit non fecisse, qui et paucas deduxit militum colonias in Italia et, si quas deduxit, in agro aut publico aut emplo constituit vide meam de C. Iulii Caesaris coloniis commentationem scholasticam Gymnasii Frideric. Worderan. anni 184l p. 35); sed L. Sullam et III viros, in quibus ipse aliquando fuerat. Appianus autem heli. civit. II, 140, cuius testimonio Chishullus ad h. I. abutitur ad Caesarem quoque vituperandum, non ipse dicit, sed M. Brutum interfecto Caesare invidiose dicentem facit. 28. Tib. Nerone et Cn. Pisone. Quamquam in omnibus exemplis supereSSe
dicitur NERO Ni et PlSONl , non dubitavimus tamen, quin NERONE et PlSONE
scribendum esset. CL I, 36, ubi probabili coniectura scripsimus Tib. Norοὶne. Atque cum omnino in inscriptionibus fieri saepe soleat, ut ex litteris F et E et Tet L, detritis ceteris, existat sola lineola i , qua de re vide Marinium in Act. Iratr. Arval. p. 16l et 409 et 625, tum in hoc ipso monumento Ancyrano et temporis hominumque iniuria male habito et eorum, qui descripserunt, oculis parum accurate
80쪽
examinato, saepe accidit, ut i Superesse dicatur, ubi alias litteras fuisse constat. Ut in Lucasiano exemplo, quo solo in lios genere uti possumus, quia et lotum cognitum
est et tolerabili cum cura factum, I, 30 est CONSTt TVl N pro CONSTl TUEN
TVLO pro LENTULO; iusta III, 29 liri pro ET; aliaeque similes acciderunt per mutationes, ut I, l5 est . . t ClORQUE pro Uil CTORQUE: II, 49 ES l. l N. SAHARE pro EST. l N. SALlARE, duplici confusione, II, 24 CVtal Apro CUNCTA; ibidem . . . CVlAVERAT pro PRO CURAUERAT; I, 18 STtPEl . . pro STtPEN- DllS; I, 27 SVPl pro SUI' P LlCANDUM, aliaque plurima. Quare non admittendus est hoc loco ablativus ille in Z desinens, quem Gron Ovilis Parum recte ita con firmare vult, ut nonnunquam etiam apud scriptores inveniri dicat imbri et similia. Sed cf. de hac re infra ea, quae de Orthographia tiniversi huius monumenti disputabi mus. Consules autem erant Ti. Nero et Cn. Piso, ille quidem iterum, anno I a. Chr. 747 ab urb. , insequenti anno C. Antistius et D. Laelius, tum anno 4 a. Chr. 750 urb.) C. Calvisius et L. PASSienus. 29. L. Lentulo et M. Messalino. Sic scripsimus additis praenominibus, quae Chishullus non recte omiserat. Consules suerunt anno 3 a. Chr. 75l urb. . Grono vitis, exemplo Busbe quiano deceptus, suppleverat Cn. Lentulo et M. Messalino, quos consules in fastis Omnino non commemorari video. Qui deinceps nominantur consules, L. Caninius et Q. Fabricius, sus secti sunt anni 2 a. Chr. 752 urb.). Disputavit de iis Νοrisius ad Cenotaphia Pisana p. 183. 31. romisi, Pragmia aers numerato Persolui. Sic Gi ODOVius Optime coniecerat, nisi quod nescio qua de causa ter Sol i, quod in Cossoniano exemplo iuvenerat, reliquit. Id ex Lucasiano et Tournes Ortiano exemplo Chishullus mutavit in Perso Di, sed idem minus apte explevit reduxi pro eo, quod esse oportet, remisi, quasi ipse Augustus, ut olim in colonias, Sic tunc in municipia milites reduxisset. Recte autem Gron ovium expleSSe Germ Num rato t. e. pecunia, non agris, Di O LIV, 25 demonstrat. Augustus cum anno 13 a. Chr. 74t urb.) post colonias in Gallia et in Hispania conditas Romam redisset, quia intelligebat, non semper militibus agros dividi posse, libellum in senatu recitavit de modo et praemiis militiae, ut milites praetoriani post duodecim, reliqui legionarii post sedecim annos dimitterentur et pro agris
certam pecuniam acciperent. Secundum hanc igitur rationem hae militum missiones, quae us. 28 usque ad VS. 30 Commemorantur, factae sunt. Vs. 30 Gro novius, cum spatium VerSuum ignoraret, non recte scripsit meteranis, quos identidem eriae iteis sti endiis, unde Chishullus omisso vocabulo identidem eam, quam recepimus, lectionem constituit. Versu autem 32 cur sexiens milliens supplerimus, explicabimus
34. Quater pecunia mea iuui aerarium. Primum id fecit anno 28 a. Chr. 726 urb. , cum in aerarium inane pecunias quas mutuo ipse sumpserat, intulit, ut Dio LIII, 2 narrat, quem locum iam Chishullus indicavit; iterum anno 16 a. Chr.