De Aristophane Euripidis irrisore

21쪽

cuin recti mores plane deessent, rempublicam praecipitem ire necesse erat. Quod cum pauci cives intelligerent, pauci0re audacter prosteri ausi sunt. Qu0rum virorum fere principes Arist0phanes et Socrates. Sed plane diverso modo reipublicae succurrere conati sunt ob aetatis ingeniuin ab utroque aliter perceptum Socrates enim, qui neceSSarium temporis decurSum cogn0Vi8Set, cum unicam reipublicae Salutem in civium animis funditus reformandis positam esse Videret, per t0ta invitam civium instituti0ni operam dedit. Sed cum arma quae tunc plurimum Valerent ad civium animo forman-d0s adhibenda putaret, dialecticen, quid mirum quod cum iisdem uterentur Sophi8tae, qui accuratius non inspicerent, n0 disserre a sophistis eum rebantur In quorum numer AriSt0phanes. Qui cum valde d0leret reipublicae miseriam, quam a multitudine male administratam videbat, pristinam felicitatem redituram esse administrationis forma mutata ratus, Summa cum libertate in mal0s cives invectus est. Sed respublica ut revocaretur ab interitu seri n0n 0tuit, nisi quid n0viet firmi civibus daretur, qu erigere Se OSSent. Sed tale aliquid Arist0phanis comm0diae iis praebere non p0tuerunt, ut quae ex angu8t de temp0ris ind0le judicio

prosectae essent. Nam etiamSi comicuS, nullum remedium videns, nisi redirent ad pristinam m0rum simplicitatem avorum felicitate vividissime depicta Nub δίHor.)audientium animos in praesen commoveret fundamenta

22쪽

Oehlnera fiam suum habere decursum et pervenire ad illum inem, ad quem pervenit, necesse erat. Infinitum igitur lab0rem comicus susceperat, infinitum, quia deerant fundamenta essessaria; idque ipsum intellexisse posterioris aetatis commodiae pr0bant, et d0lendum St, qu0d ingenuus civis haed X periri coactus est. Neque tamen quidquam de ejus gl0ria detrectari p0teSt, nam Summa laus est, ut ait Sehillerus, suae aetatis optimis viris satisfecisse, et posteritas Aristophanis com0edias Semper ut pulcherrimum elilostraticae fructum admirabitur. Arist0phanes igitur 80phi8ta8, quippe qu0S 0rum Suae aetati depravatores esse putaret in comoediis Summa acerbitate persecutus est. Ε quibus cum nemo tanta auctoritate ei esse Videretur quanta Socrates, ut omnium ejus modi h0minum artes et studia semel irrideret, in Nubibus in unum S0eratem quidquid s0phistis

crimini verti posse putabat contulit. Quam c0moediam qu0d non talem habemus qualis primum docta St, Omagis d0lendum est, cum in certamine poetarum tertio loco habita sit, n0bis vero ob rem traetatam prae aliis probetur. Tum acilius de causa aedeptae in certamine p0etie cladis udistium ferremus, quam cladem etiam c0micu e aegrius tulit, quod rem comoedia dignissimam e tractasse ibi persuasum habebat. Ipse h0c dicit in parabas earum quas n0s habemus Nubium, Xqua ViX facere p0SSum quin pauca asseram, quia ptime c0mie sublimem de comoediae nibus sententiam inde

cogno Scere OSSumus. Quam comisti mentem auditores

et certaminis judides etiamsi ceteroqui laudandam esse putabant, tamen vi dubitandum est, qui juSta cau8a

23쪽

Nubibus vietoriam abr0ga Verint de qua re quamvis impeditum n0bis relictum sit judicium, tamen non prostula veritate videtur esse, Si in S00ratis pers0na male tractata comicum peccasse cive judicio su , significare voluisse dicimuS.

Contulit igitur rist0phanes in Nubibus in unum S0eratem quidquid ophi 8ti Vitio verti posse putabat. Videamus igitur, quid ex illa per80na ad Euripidem ac0mie irrisum Xpromi 0SSe putemuS. Ac primum quidem cum Otum esset, Socratem semper in public Versari, a qu0 80phiSta φροντιστήριον

illud sumsit poeta Cui spectantium non in mentem venerit ille l0cus Acharnensium non ita multo ante d0etorum, cum Dicaeopolis venerat visum Euripidem Qu0d in Nubibus S0erati addixit d0miellium, eodem in Acharnensibus usus fuerat Euripides. In nullum alium 80phistam ille a publico recessu meliu quadrabat, quam in uripidem, de cujus vita umbratili jam supra l0euti sumus. Etiam pr0babiliorem reddit hanc sententiam illud, qu0d 0cratem meditaeul illo uti ad quaestiones de physici c0midii dicit, cum ab ejusm0di studiis

pidem phil080phiae physic0rum esse Sectat0rem alis notum esset, quidquid ab hac parte in Socratem c0ngestum est optime ad uripidem referri p0test. Atque si inspicimus ill0s Nubium l000s, quibus quasi catalogum 80phi8tarum, αργῶν ἀνδρων, Studi0rumque eorum habemus, v. 331 sqq. et V 414 Sqq. perpauca invenimus, quae in S0cratem, plura quae in uripidem quadrent. Sed si quaeramus, quae fuerit causa, cur c0mi-

24쪽

-- '

eus quem Hid ad personum comoediae aptam pertineret novisse necesse uerit, Socrati persona USU Sit,

praecipua causa videtur suisse haec, qu0d Sostrates erat

civis Atheiliensis ceteri ni in aliqujus auct0ritatis Sophistae erant peregrini, qu0 etiam Si aegrius ferrent, urbe pellere n0luerunt AthenienSe φιλοξενίας cauSa, qua contra Lacedaemoniorum ξενηλασίαν gloriabantur Thue. II, 39 . Nullo ver m id quantopere Sophistarum pestis in urbem jam irrepsi8Set melius ostendere Sep0SSe 0mieu rebatur, quam Si civem Atheniensem ut eXemplar SophiStae poneret. Atque hac mente Socrate utebatur, qui plurimum inter sophista Athenienses valere ei videbatur. Accedebat scilicet causa externa, die singularem Socratis habitum, per80nae comicae certe aptissimum. Sed salsus est comicus Nubes civi-hu non probatae Sunt. Atque causae cladis fuisse videntur hae. Primum enim Sostrati perSOnam ut 0nsilio aptam redderet adeo distorquere et distrahere coadtu erat, ut fere nihil certi relinqueretur tum Vero, quae erat ejus de comoediae nibus sententia, nimis

SeVere civibus rem tractaverat; non enim riserat riSudigna Sophistarum, ut adulationem, Viditatem, Stentati0nem, alia, Sed Studia quae 90pulo aut n0n Spernenda Videbantur, aut quorum nullam habebat curam. Quem errorem cum Eup0lis in λαζι evitasset, Simile argumentum in dena tractatum audit0ribu probatum St.

Tantum de Nubibus. At ne desiderentur testim0nia, Aristophanem eju8m0di studia, qualia e S0eratis in Nubibus persona eX-pr0mta ad Euripidem referri 088 dixerimus, Vel 0-

25쪽

21 minatim uripidi ut 80phistiea ibjecisse, inspiciamus

alios comici OHOS. Etiamsi n0bis non esset traditum, uripidem Anaxagorae, Pr0tagorae, ali0rum philosoph0rum Vel sophistarum aut diseipulum sui38 aut familiaritate usum esse, illorum virorum philosophiae Seetat0rem e poeSi cognosceremus. Sunt qui dicant, eum primum in scena deos irridere c0epiSSe, Vel primum poetarum deorum popularium dem evertisse. Qu0d non satis accurate dictum est. Cum enim Aeschylus et Soph0eles, tum indarus e0ram popul religioni populari reformandae operam

dederant. Notum est illud Pindari de el0pis fabula, Olymp. 1. 28 89:ὴ θαυμαχα πολλά, καὶ Που τι καὶ βροτων φάτις περτον ἀλαθη λογον δεδαιδαλμενοι φευδεσι ποικίλοις ξαπατωντι μυθοι et v. 53: ἐμοὶ cr πορα γαστριμαργον μακ&ρων τιν' εἰπεῖν. L0ngius scilicet Euripides progreSSUS St, cum omnem suae aetatis philosophiam in cena tractare auderet. qu conamine cum quamvis Saepe primi temporibus ab

auditoribus aeriter vituperatus desistere nollet, temporis decursu civium animo levi0ribus de vetere religione opinionibus adeo X struetos habuit, ut impunitus de summis quaestionibus in scena phil0sophari p0sset. Sed qu0mod illa libertate usus est Itane, ut merito eum Aristophanes deorum irrisorem nominet Verumne illud

Praeter alios dignus videtur quem laudemus Versus

26쪽

Conteni plantibus n0bi Iphigeniae fabulam quo modo Veteres p iae tractaVerint, quo modo Euripides, statim Oeeurret, Euripidem a Vetere narratione prorSu receS-sisse. Et Aeetiylus et Sophoetes Iphigeniam a patre Dianae imm0latam fuisse perhibent, Euripide vero Virginem ab ipsa dea Servatam Sse narrat. Qua re motus Audiamus ipsum poetam V. 380 Sqq.: τα 'ῆς θεοὶ δε μεucfoua σοφίσματα et τις, 'ρ0των μεμ ην τις ὀφθταν φονου

καὶ λοχείας νεκρου θιγῆ χεροῖν

In primis Ver mecu8at poetas ob pravas de diis pervulgata opini0ne8, itaque Ι0n. V. 452 sqq.):

ουκετ' ἀνθρωπον κακως λεγειν δίκαιον, εἰ τα των θεων κακα

μιμοίμεθ', ἀλλὰ τους διδάσκοντας αδε. Et quam temere homines quidquid mali accidat diis attribuant, a poetis docti, prae aliis ab H0mer0 dicit Archel seg. 24:

27쪽

Omnia humana a diis removere studet, inepte talia iis a p0etis tributa esse dicens, Sicinere sur. 1316:

Summam sententiae suae de diis proser in Beller0ph. si g. 23:

εἰ θεοί τι δρωσιν ἰοχρον ου εἰσὶν θεοί. Itaque cum Specie veritatis Aristophanes eum deorum p0pularium contemt0rem nominat. Neque tamen ob hanerem tragicu Vituperandus, quia non gaudebat irridendo et 0rrumpendo, Sed pr veteribus anthr0pomorphicis diis alios audit0ribus praebebat honestate insignes, Vere dign08, qui hominum fata regerent. Quod regimen obscurum quidem plerumque S8e, Sed bonum exitum habere. Pulcherrimus est donis l0eus hic v. 1614):

ἀεὶ δε που χρονια ριεν τὰ των θεων πωδε εἰς τελος δ' ου ἀσθενῆ ').Αddamus etiam ph. aur. v. 476 Sq. πάντα ra τὰ ων θεωνεις ἀφανες ερπε Ουδεν οἶδ' ουδεὶς κακον et complurium dramatum exitum: πολλαὶ ριορ ναὶ των δαιμονίων πολλὰ V ἀελπτως κραίνουσι θεοί, καὶ τὰ δοκηθεντ' υκ τελεσθη, των ν ἀδοκήτων πορον ευρε θεος.

Quos igitur irridet de0s, sunt inepte crediti. Neque tamen infitiari p0ssumus, in uripidis phil080phandi ra-i Cui nostrum haec verba legenti non in mentem Veniunt. Jesaiae haec c. 28 29): Desinerr Rath ist underba undsithre es herrite hinaus.

28쪽

tione permulta ine88e, quae audientium et c0micorum indignationem OVere OS Sent. Talis erat primus Melanippe verSuSZευς ς ις σῶν, ου acio OH πλην λογωκλυων, cui alium VerSum SubStituere, coactu eSt poeta. Addamus etiam Orest. 408 δουλευομεν θεοῖς, τι ποτ εἰσὶν οἱ θεοί. Here fur. 1234ους M, ςτις ὁ Ζευς, πολέμιον μ' εγείνατο - 'Heg.

Cyel. 354. 89 in ΞενJ, ρα τάδ' εἰ γαρ αυτὰ μὴ βλεπεις

Frg. ine. 127πως υν τάδ' εἰςoρωντες η θεων γενος εἶναι λεγωριεν et νομοισι χρωμεθα. Reetissime de ejusmodi sententiis dicit Schol ad Med. v. 300 τουτο δε υ δογματι ων ὁ ποιητής φησίν, ἀλλ' αρμοζοριενος προς το φεστηκος ἐθος Sed audientes Euripidem a per80na tragica Sesternere noluerunt, cum Sati n0tum SSet, eum 88 Sectat0rem recentiori philosophiae. Huc accedebat, qu0 HuSmodi versu plerumque aret et eleganti rhythmo pr0nuntiati facillime animis inhaerebant et in sententiarum locum redacti in

29쪽

omnium ore erant. Quare in Superlatione comici, τους ανδρας αναπεπεικεν ου εἶναι θεους aliquid veri inest.

Sed ne credamus, Aristophanem prorsus Sine deorum fide uripidem vivere contendisse Privato enim ei adseripsit eos; sic Ran. 892: αἰθηρ, ριον βόσκημη, καὶ γλωττης στροφιγξ, καὶ ξυνεσι καὶ Φυκτῆρες οσφραντηριο

quibuscum conserendi sunt quos s0phistis attribuit. Nub. v. 26 sqq. et v. 23 sqq. Carpit facete illis versibus e0micus sophistarum de0S. Omnis phil080phia tum erat physica, atque quo clariores sebant leges naturae, quae antea a deorum turba regi credebatur, e proprius philosophi accedebant ad unius dei dem. Aethera principium mundi jam Anaximene p0Suerat, quam doctrinam posteriores philos0phi ita excoluerant, ut Aethera in loco Jovis ponerent, cui unico de t0tius mundi regimen attribuebant. Cui fidei etiam Euripides se addixerat, quod probant hi l0ci: frg. ine. 1

Λιος αἰθηρ, ανθρώπων καὶ θεων γενδεωρ').t Quare Arist0phanes Ran. 100 aethera Λιος δωριάtio aΡ- pellat.

30쪽

que eorum illa dea laudem et divitias dedit, urbem vero φιλολαλον reddidit, cum omnes fere cives sophistarum e0n Suetudine uterentur, quippe quo ad vitam recte instituendam necessaria se docere putarent Saepissime de hoc s0phistarum imperio comicus queritur; si in Acharnensium parabas v. 685 sqq. et Nubium comoedia id maximam partem spectat, ut 80phistarum dicendi Vim morum e0rruptricem e8Se demonStret. Quare cum Euripides illius idendi generis ut sere nemo alius 88et poten8, Saepi8Sime a c0mico ut 80phista irrisus est. Itaque i ieit ei Ran. 1069 sq.:

εἶ it λαλίαν παροδευσαι και στωριυλίαν δίδαξας, 'ξεκενωσεν et ς τε παλαίστρας καὶ τὰς πυγὰς ενετριφεντων χειρακίων στωριυλλοριενων καὶ Ους παραλους νε

πεισεν ἀνταγορευειν τοῖς αρχουσιν.

Est antiquae comoediae specie ludentis seria tractareremque publicam capessere. Itaque cum miseriae illius causas uripidi supponeret 0micus, quanta SSet Ophistarum auctoritas in urbe significare voluit. Et certe Euripides non pauca ad civium ingenium excolendum attulit, ut qui in theatro dominaretur cujusque tragoediae in mult0rum manibus essent. Utebatur autem illo dicendi genere n0 mala mente, Sed quia unicum esse