De Aristophane Euripidis irrisore

61쪽

De qua re jam plura attulimus. Addamus alia. Reserendae hunc sunt etiam αναγνωρίσεις, quae comici illa verba Euripidi laudi verti posse probant; nam etiam Aristoteles P0et. c. XVI Euripidem optimum ἀναγνωρίμων inventorem existimasse Videtur. Atque si inspicimus tres illas tragoedias, eschyli

αναγνωρισιν in eum modum Simplicem e88 Videmus, ut uripides eam, etiamsi impie, non sine cau8a irrideat; 0phoclem, quamvis meliore rati0ne USum tamen vitio non prorsus carere Euripidi autem αναγνωρι-ν Optimam SSe. Sed qui omnem ill0rum dramatum Oeconomiam respexerit, Sophocli victoriam adjudicare non dubitabit. Nam tam pulchra est Eleetrae Sophocleae cum universa oeconomia, tum περιπετεια, ut Euripide gratias debere videatur Gruppio, qui in Ariadne vix sibi persuaderip0sse dicat, ut uripidem tam male p0st Soph0elem eandem tractasse tabulam credat. Sed diximus jam supra Electram Euripideam normam Euripideae p0e8e08 adhiberi non p08Se'). Diximus jam supra Euripidem saepius in unum

drama c0ngessisse complures actione et totarum tril0giarum argumenta una compleXum e88e tragoedia. Quam materiae copiam oeconomiae simplicitati nocere necesse erat. Nam etiamsi poeta, cum id maxime Spectaret, ut misericordiam quam maXimam c0mmoveret, epis0diis immixtis effectum tragicum augebat, tamen ob eadem

k Si verum esset, quod conjecit Berghius, hoc rama in tetralogia quartum obtinuisse 10eum pro dramate Satyrico, cur tanto postponenda esset Aeschyli et 80ph0elis tragoediis e facilius appareret. Ceterum illa conjectura mihi minime probatur.

62쪽

artificia oeconomiae unitatem negligere coactu est. Habemus ejus o clarum exemplum in Phoenissis. Inducit enim poeta puerum Menoeceum ireSiam Senem in scenam adducentem Jam pSiu Tiresiae persona arcessitur, ut miSericordiam et admirationem Spectantium excitet; nam sene miserabilis modo Athenis Thebas venit, postquam Athenienses victores umolpi reddidit. Sed spectamus ad Menoeceum. Nunquam enim antea pueri in tragoedia facta est mentio, ut speetantium in se traxerit studia Neque tamen dubitat poeta, ubi Tiresias unicam urbis ab hoste liberandae eam relictam esse viam diXit, ut Menoeceu mactaretur, puerum Statim patre repugnante morti e Voventem sacere. Quod quamvis trag0ediae per Se 0 repugnet, tamen nullam habet necessitatis cauSam, immo tragoediae simplicitati et unitati obest. Rusm0di igitur quoque fictiones, quae permultae in Euripidi dramatis insunt,

spectabat comicus cum tragicum machinatorem irridebat. Ac suo jure, nam etiam8 instiari n0n 08sumus, in ejusmodi epi80dii plerumque multum esse ingenii et jucunditatis, etiamsi probant quam uber sit poetae ingenium, quia Simplicitati ec0nomiae nocent vituperanda sunt. Neque tamen quisquam universam tragici, machinatoris imminuere poterit gloriam summa arte eum exquisivisse et aptissime c0BBeXutSSe res, quae speetantium Xcitarent miseric0rdiam et admirati0nem nemo unquam negaVit, ut pror8us Verum sit Aristotelis

illud, καὶ υριπιδης τραγικωτατος γε φαίνεται.

Accedamus jam ad aliam tragici negligentiam, quam ei objicit e0midus Ban. 1077 sq. in catalogo rerum a trag0ediae dignitate prorsus abhorrentium:

63쪽

καὶ φασκουσας ου ζῆν το ζῆν; Peccare videtur Euripides comico in e0, qu0 Saepius per80na re ab ipsarum indole et eruditione alienas proferentes faciat. Sic Hecuba philosophatur, neque aliter chori, etiamsi, ut plerumque apud Euripidem, constant e mulieribus; omnino quae est riu tragoediae ratio cuique personae occasione data philos0phicas sententias et disputationes tribuit, utrum naturae conveniant annon nimis incuri0sus esse Med. 1071 sqq. Ran. 9484qq.). Itaque poetae Servum sapientem Cephis0phontem γ)Dieae0p0lis facete admiratur Acharn. 400:

Et placuit certe plebi, si quem sui similem sapienter de summis rebus philosophantem audiret. Sed quid prohibere potuit, cum haberetur tragoedia optima rerum eXpetendarum praeceptri ne sibi ipsi quisque eandem facultatem et libertatem c0ncessam esse crederet Nulla alia re tant0pere philosophie suae aetatis studia divulgare p0tuit tragicus, quam si in cena ipsum populum ea tractantem faceret. Itaque saepissime c0micus in Euripidem p0etam ut 0phistam invectus est, de quare jam supra locuti sumus. Sed addamus etiam paucade usu phil080phiae qui fuerit in dena Atheniensi Euripidis temp0re. . Praest est iterum effingius i Is

64쪽

de usu sententiarum in rogoedia disserens de theatro Atheniensi in IIuini, Di amat. I p. 16 haec: ἡ Ε is nur in then geWesen, es ir nur in

Gesith so se in s Zartlicti War, das einer uulautern Moral ege Sehauspieler und Dieliter Gesali liesenuo deni Theater herabgestiirmi u erden. Notum est vel eschylum, saepius vero Euripidem audientium indignationem moviSSe, cum parum religi0Sephilosophari viderentur. Neque tamen illo tempore cum summa orebat gloria Euripides, ultimis octilocratiae temporibus, eos fuisse auditores thenien8e putemus, quales effingius perhibet. Tune ut in republica administranda, sic in arte omne novi88ima quaeque captare, antiqua Spernere, p0eta v0luntati ipsorum maxime

obtemperantes laudare, irrisionibus veteris religi0nis et morum vel gaudere. Atque Euripide obtemperavit civium ingenio. Cum enim de via semel instituta non aberraret, Suae tragoediae uStam esse rationem Videns, ingenio civium temporis decur8u perpolito, in dies magis acceptam reddidit p0esin, ut in ne vitae in theatro prorSu dominaretur, et etiam Sophocles, ne dicam de aliis p0etis, aliquid de ejus arte tragica ibi sumeret. Quae phil080phemata antea impia esse videbantur vel ridicula mox omnibus probata Sunt, neque alter artifex aut phil080phus adeo ad Atheniensium ingenia X-c0lenda valuit ut Euripides. Sed si quid ars Euripidea

ad civium mores depravandos attulit, non tam tragico quam pravo Saeculi ingeni adscribendum est. Certe

et sophistarum doctrinis, ut supra diximus et Euripidis arti tragicae suum jus concedebat saeculum. Qui vero

65쪽

dixerit, poetam saepiu8 0actum ore, ut erae artis leges laedat, si auditorum studiis indulgere velit, plurimorum Euripideae artis tragicae vitiorum eram causam deprehenderit. Sed quotusquisque St, quin uitemporis ingenio inserviat γ, Das Jahrhunder reisset 0W0hi de Willige ais unWillige mi sicli 0rt, bestimm und iidet ilin, der- gestali, das man olit sagenaann, in eder, nur Zehu Jahre frither de spater eb0ren, dilrste, a Seine eigene Bildun und die irkun nael aus seu betrim,ein an andere geW0rden sein Gothe, VorWor guDichiun und Walirhei t). Quid Pugnantia te loqui non Vides, qui Supra acutos fuisse artis judices Athenienses diXeris Recte adm0ne0r, ut sententiam illam Supra allatam circumscribam. Primis enim uripidis temporibus eos fuisse auditores, quales Supra diXimuS, credendum est; sed temporis decursu inter miserias diuturni belli cum prave respubliea gereretur incredibili fere celeritate studia depravata sunt atque Euripides qu0que Saeculi sui vi abreptus est, nisi forte credas, eum etiamsi civium suorum perversitatem perSpeXiSSet, ne amittere quem sibi parasset in cena principatum, arti injuriam facere quam loco se pelli pati maluisse,

cum e saeculi ingenium repressurum non 88 intellexi8Set. Quo rerum statu c0micorum certamina quippe contra aetatis ingenium gesta irrita esse necesse erat Singula quaedam pr0putSare potuerunt, omne ingenium non potuerunt. Quamquam Arist0phanes ut omnem Euripidis phil080phiam irrideret et suspectam redderet optimam ingressu est iam cum Sententia qua8dam e neXu

66쪽

62 sumta facetissimis modiis prorsus pr0ssigaret. Nihil

enim ad reni debilitandam vel plane evertendam adeo Valet, ut risus. Cum enim comicus auditoriana ingenii subtilissimus aestimator bene Seiret, non tam attentos esse audientium animos ut accurate discernerent, quid

Euripide ipse Sentiret, quid ex agentium praesenti animi assectu ueret, ejusmodi sententiis irrisi omnem poetae philosophiam in nihilum redigere studuit. Ut Hipp0lyti illum Versum, de quo supra dictum est. Atque ab illo conamine comissus n0 destitit quoad seri p0sse ut reipublieae labes inhiberetur putabat. Eaque erat RUS3, qu0d ne mortuo quidem Euripidi peperei in Ranis. Non enim verum erat, quod dieit Aeschylus an 868:

τουτω τω υριπίδη δε συντεθνηκεν. Voluit comicus rei publicae causa, una cum Euripide p0eSe0 ejus auctoritatem periisse; nam respubliea in Summum discrimen ad diaeta novis adminiculis fulcienda

videbatur, quippe quae Euripidi tragoedia non haberet, Sed Aeschyli, qui in scenam edidisset Ran. 1016):

πνεονra δόρυ καὶ λογχας και λευκολόφους.τρυφαλείας, καὶ πήληκας καὶ κνηριιδας κα θυμιους πταβοείους,

ὁ θεασάμενος πῶς αν τις ἀνηλ ηρασθη δάιος εἶναι. Neque magi opportunum tempus comicum invenire p0tui88e, cum omnium animi desiderio pristinae felicitatis erant capti luculente probabat universu p0puluS Bani applaudens; et bonum civem et bonum poetam cives comicum habuerunt laudandum. Neque tamen mirum, quod rempublicam ruentem Su8tentare B0 Valuit.

67쪽

Restat ut de lyricis trag0ediae uripideae partibus loquamur, de ch0ricis et m0nodiis. Nulli hujus disputationis parti tractandae vires mea tantopere impares esse, quam huic libere confite0r. Sed ne imperfectam eam relinquam quid censeam breViter Xponam. Diverbii, nerv0rum tragodiae, Euripide formam elegantem et pulchram comicu ipse laudavit, multumque se tragic debere c0nsessus est est frg. 397 jam supra laudatum). Sed partium lyricarum formam qu0que carpit. Atque contemplantes nos canticum illud, qu0 in Ranis v. 130 sqq. instar Euripideorum comicu compo- Suit, praecipue argumentum Mndit Significat Arist0phanes, uripidem chorum introducere, canentem quaesitis verbis res levissimas, ridiculas, nihil ad sabulam pertinentes. Atque si inspicimus Electrae jam saepius accitae primum Stasimum, e quo in illa par0dia duo Versus Sumti sunt, c0mici irrisionem non ineptam esse concedemus Canit enim chorus res a fabula prorsus aliena8, qua qu0m0d fabulae adaptare conetur, eo nihil magis quaesitum c0gitari p0test. Et ejus modi permulta inveniuntur apud Euripidem chorica. Tum carpit rist0phanes canticorum negligentem vel tragoediae ineptam artem muSicam, quacum re arctiS-sime c0haeret tertia vituperati0ni cauSa rhythmorum novorum introducti0. Gaudebat enim Euripides m0llibus rhythmis, qu0d 0gn0scere licet e dochmiorum et gly-e0neorum multiplici usu et leviore compositione Solutiones quam plurimae v0lubilem reddunt rhythmum, ut c0ncitati animi motum signiscent. Recedebat a Severaver8uum c0mp08itione Euripides, multa auSUS, quae cum

68쪽

Sequitur in aliis hane choricorum parodiam statim sinitiis monodiarum, n0vi ab Euripide tragoediae in mixti anticorum generis, qu0 a c0mico etiam aerius Vituperatur, cum ob pSaul novitatem, tum quia ad vitia in ch0ricis vituperata etiam alia monodiis peculiaria accedere videbantur. Praecipue rhytam0p0eia legibus plane soluta Veteri arti repugnabat, cum nulla tr0pharum esset cura huic licentiae metricae adaptata esse videbantur consu Sa argumenta, levia et nulla certa lege dispertita, Vari et an verborum ornatu XStructa ). Cum de Euripide lyrie l0quamur addere liceat, Aristophanem cum vituperati0ne ei adseribere etiam scolion novum et lascivum genus Nub. 1370. Fortasse movit comici reprehensionem oratio nutricis Medeae v. 190 sqq. Sed ill loe c0micum pro omnibus etiam poeti a Veteribus formis reste dentibus Euripidem posuiSSe credo. Quia Euripides illius aetatis poeta erat maxime celebratus et n0Vae p0e Seo princeps, cum 800lii ingenium ill tempore esset depraVatum, riStophane Superlati0ne c0mica illius mutationis auetorem eum esse diXit.

Aristophanem secuti permulti h0mines d0et iniquis-x Rusm0di versus fals0s pro veteribus regulis in parodia illa Aristophanes composuit; sic v. 1322 glyconeus salsam habet ba8in anapae8tum. Multifariam et lege solutam rhythm0poeiae rationem Euripidis significant . 1327 sq. ἀνα τὸ δωδεκ θαι ' Lepidissima quia prorsus Euripideam artem spirans est parodia monodiae Andromedae Thesm0ph. V. 122 sqq.

69쪽

simo de Euripide cantic0rum comp0sitore judicaverunt. Sed ad nullam tragicae ejus artis partem dijudieandam cautius non accedere debere puto. Nam etiam Aristo-tolis illud: 0t. XVIII καὶ τὸν χορον δε να δεῖ --

λαβεῖν ων noκρμων καὶ μοριον εἶναι του λου καὶ

συναγωνι σθα tu , ωςπερ υριπίδης αλλ ωςπερ Σοφοκλῆς, non pror8u accuratum St, Si Omne dramatis ingenium respicimus. Si Graecae quidem tragoediae t0tum decursum contemplemur, Soph00le pro natura tragicae Graecorum arti optime h0r USUS SSe videtur, qui mira arte canticis quaSi perpetuum commentarium actionis praebeat. Apud Ae8chylum plerumque choro pars actionis tribuitur chorus Soph00leu autem prorSUS Xtra acti0nem positus Si favet quidem personis quibusdam iisdemque honestis cum fortuna adverSa pugnantibu S, neque tamen intelligentia, quae Xcedat naturam humanam. Si interpres phil080phiae praeticae Euripides

ver cum omnem dramati Vim in actione ponendam et ch0rum non neceSSarium eSS Videret, quia prorSUS eum

rejicere Π0n 0tuit, quippe quem trag0ediae parentem plane rem0veri cive pa8Suri non suiSSent, mutatum et in arctum contractum ita instruxit, ut gratissimum eum audit0ribus fore sperabat, phil080phantem et novis rhythmis utentem. Atque quo magis perfecta est ar8 dramaturgiae e minus juris tributum est choro, ut posteriori aetati poetae, qui ad summam persectionem

dramaturgiam adduxerunt, e non jam uterentur.

Atque jam ipsa tragoediarum uripidi argumenta

fecerunt ut inepte saepius chorus introductu videretur. Cujus rei luculentum exemplum habemus in Medea. Ibi enim larma quidem ch0ric0rum pr0xime accedit ad ve-5

70쪽

teris tragoediae ch0rista; sed quam absurde poeta propterea qu0 chorum rem0Vere n0 90terat, quaedam moliri eoaetus est Chor S0ph0cle semper dignum canendi materiam praebent ipSa trag0ediarum argumenta; Euripides vero saepissime res ab ipsis sabulis remotas eanentem chorum acit, cum pS dramatum argumenta aptam n0 praebeant materiam itaque Saepissime nos offendunt descriptiones ultra fabulae modum XOrnatae, scilicet ut 0thurno adaptatae Videantur. Eaque sunt επυλλι Euripidea acerrime a c0mico carpta. Quibus eanti00rum argumentis adaptata erat ars musica. De Vetere autem arte musica pauca et tam incerta n0bis tradita sunt, ut abs0lutam ejus imaginem non habeamus. Notum St, quantopere diu ad educationem valuerit musica. Sed temporis decursu, num mirum quod

severi illi et tristes m0di antiquitus adhibiti leviori Atheniensium ingenio non jam probati sunt Sequebatur igitur etiam Euripide novorum muSicorum rationem, neque ignobili eum Sum esse artise in musica lyricis partibus adaptanda cum X aliis rebus tum ex e c0njicere p088umVS, quod im0erate8, qu utebatur, natu fuit Argivus, quos in arte musica floruisse praeceteris Graecis traditum est'). Arist0phane quippe mirator temporis acti etiam hanc n0Vati0nem Vituperat.

Sed cum jam in aliis rebus, tum certe in hac jusju- diei diffidere nobis licet. Nam ne dicamus de Veterey Quam aeut Euripides etiam mutata civium suorum artis musicae studia dijudicaverit, luculente probat ejus cum Timotheo dithyramborum poeta consuetudo, quem Xplosum tragicus

con8Olatus est, artem ejus in theatro m0 dominaturam esse praedicens.