Litteræ Societatis Iesu annorum duorum, 1613, et 1614, ad patres, et fratres eiusdem Societatis

721쪽

18 PROVINCIA derunt, ut eius auctoritate diuellerentur in perpetuum. De breuitate vitae, mortisque incerta hora & conditione agebat in Concione Sacerdos, in qua tandem ardore dicendi prorupit in haec verba: Quid Z scitisne virum obstinatus, qui me audit peccator, die crastina Deo de frustis rationem reddet 3 atque ita contigit. Miles famae non bonae proximo mane prope navim, quae fabricabatur in littore, leui occasione iratus esim transiret, ac verbis petanis eiuraret, forte decidit a summo prorae lignum, quod subito hominem,iuramenta repetentem, interfecit. Secundus etiam fuit, in cuius periculo alij sapierunt, qui peruicaci animo amicorum consilia repudiabat, qui a pellicatu eum educere conabantur: stulto autem homini pro responso suit laec fatuitas : longum restat Quadragesimae tempus. Verum statim ac

verba dedit, breuiati sunt dies ei, qui longos sibi

restare ad poenitentiam putabat: nam statim comcidit exanimato similis; paruoque temporis interuallo caput, manus, ac pedes motare ccepit, ac si epilepsiam pateretur. Huc & illuc circumspectabat tam radido aspectu, ut ijs qui aderant m gnum terrorem incuperet: ita enim faciem cum timida voce alio auertere abscondereque conabatur , ut qui terrentem se Daemonem adspicctet, quae rabies,absque ultu poenitentiae signo,durauit horas circiter duodecim, donec abscissam dentibus linguam pariter & animam exspuita

722쪽

ANTIPOLANA SEDES, ET

nimatus, magno parturientis detrimento, expelli non poterat, Sanctum Igmtium inuocans statim ac eius imaginem pie coluit, sui & eorum, qui aderant, admiratione, putridum eiecit cada . uer, dolore simul & periculo liberata.Alius cuius agrum & oryzam, circumiecta sepe nihil prohibente , apri & cerui deuastabant, Crucis sanctae imaginem in medio constituit, & ex tunc haec animalia pij hominis sata fugiunt, vicinioraque depascuntur. Silanensi domicilio attributi sint populi Maragondones de Indani, cuius sedis oc- canone usi siluestres & montani mira feritate homines Itae, ad nos interdum deuoluuntur e iugis montium ad animae salutem exquirendam. Senem quemdam amici hortabantur, ut filiam mortuam loco sacro sepeliret; quibus ille barbaro more; prope,inquit,flume est,cuius aquis eam mandabo. Et post paullo mortui sunt fratres,quorum funera potationibus,ritia ethnico celebrauit,quod factum deinde in templo Sacerdos noster acerbe reprchε-dit, adstalitesque preces iussit landere pro defui ctis duobus statribus,quod cu facerent reliqui,senex ille unus serenti similis inde excessit, ambula tumque concessit ad ripam profundi fluminis, qua in deambulatione aquis haustus interiit, codem

sepulcro, quod proximis dictus filiae Raae destina

uerat.

723쪽

io PROVINcet Auerat. Quidam noctu nauiculam plenam merci.bus aliunde portabat,quas tamen tempestate suborta in mare mersit: saeuire autem cum pergeret Oceanus, aduersis ventis abreptus est, quo nollet

portitor: inter enim spisos scopulos , & fluctus exaltatos in manifesto fuit periculo. At ille Chri- sum Dominum , quo potuit affectu, inuocans, clare inter noctis obscuritatem vidit nauicula proram ducentem puerum, alba ac praefulgenti veste , & pulchritudine inexplicabili, deduxitque hominem cum filiolo , & complusculis, citissime in portum, ad quem tranquillo etiam mari peruenire experti nautae impossibile iudicabant.

HVius Collegh Rectorem, Patrem Francis

cum Gonetaleet morbus nobis sustulit, natum apud Aragonios, in urbe Tarraconensi, Vota quattuor professum , aetatis anno quadragesimo sexto , vicesimo quarto impetratae Societatis.Fuit Insignis animarum etelo, ijs praesertim tempori bus, quibus Bisaiarum ministerio vacavit,& Otonensis Missionis superior fuit, unde cum ad hoc regendum Collegium vocatus est,magnus exstitit incolis illius loci animorum sensus atque dolor, Zebuanis verb ad quos veniebat, hilaritas.& laetitia. Humilitatem & paupertatem maximo C

iuit, mirumque in modum gl0tiabatur quod nul

724쪽

ius esset in Societate proprietati de ambitioni locus. Finitis exercitiis spiritalibus, quae clausus plus solito, habuerat, mortisem fuit morbo correptus , & cum aduersus febris violentiam nulla remedia ellicaciam haberent, denique rite dispositus , & ad Dei voluntatem conformatus deεes.sit. Ad prosequendam MisIionen in Butuanos Sacerdos ijt, magno indigenarum bono : tristis enim illos morbus inuaserat, qui senes crebro ac debiliores absumebat: quorum alij recens baptis rari, alij Poenitentiae Sacramento parati, decessis erunt. Itum quoque in vicinum montem, ad Manabas, strinum genus hominum, qui , noarcu & sagittis freti, solo venatu vitam tolerant, qui, ubi non succedit,in proximum littus , ad pis catum deuoluuntur. Incidit in littore Sacerdos noster in triginta natu grandi, ac viginti pueros Monabos, qui recta ad ipsum profecti reuerentia causa ei manum deosculati sunt, &risu laetitiam indicante familiarem sermonem conferebant. Pater offerens munuscul I, ut hamos, & acus , eorsi voluntates Christo capiebat; haec enim suscipientibus Sacerdos Sapien se Dei thesauros aperuit:

quibus rebus attentas aures praestiteriint,magnam

Christianae legis concipientes existimationem. Manobos sola carnis certis diebus apud Christianos abstinentia deterrebat a Fide suscipienda, non enim se idolis seruire, sed Deum omnium conditorem , Christum Redemtorem reuereri aiebant: nam tamen abstinentiae dissicultatem supera u- iri dicebant : ideoque desiderabant, ut ad Z κ eos

725쪽

'ii p R o v i H c i Apos pater aliquando rediret, quem honoris gra ita ad navim comitati sunt.

SEDES PICTOS APUD

in lares. ΜIndanaiis Mahometanus Pictis Insularibus

triplicem calamitatem , eamque acerbista mam, proxime intulit, & prima contigit quidem Augusto mense, in Leite insula duersum Dulachianam sedem , & duo oppid Abugo ac Vit': altera in Balanguig n, ubi Turcica immanitas in Christi Domini , elui Matria, ac Gelitum reliquorum imagines gladiis xx nsverberatas, humique raptaxas, saeuiit atrocissime: domos & sat combussit: δή quidquid occurrit furenter est demolita: quadringentos e primariis homine , Datos vulgo appellanx, in captiui atem abduxit:cae-- terae multitudinis mapnum numerum trucidauit . Tertia incursio hostibi in gnum nobis, supra car-teras , vulta is inflixit, nam praeter oppida Leitae Insulae rapinis exhausta, sexcentos homines in scruitu em rodegit, de triginta septem biremes

spoliis nostrorum operatas Mindanaum retulit, Huius piraticae ct stis praesectus fuit Hispani nominis antiquus hostis Pagdalatius, qui saepe e Mindanao insul aa Pictos debellandos Vi upit Cum Dul chianos primos expilasset, audebat ulterius ici 4 re ad litterior infulae , versus Oppi

726쪽

uiam prodeuntes,vias arundineis muricibus abu- de consperscrunt, quibus confixi hostes restite-- runt. Hinc flexere viam ad insularum unam, cui

Samar , id est infima, nomen est, ubi cst Tinago-bentis nostra Sedes, sed cum flumen Palo saliualia set, a quo flumine nomen est oppido , scaphani

Paloen sium piscatorum depraedatus, ex eis didicit nostrum Sacerdotem, & eius socituri sit oppi-M dotum versari, quo laetus nuncio, flumen in-ς gressus in imparatos incolas irrumpit. Mulierum, in aperto deprehensarum ingens fuit captiuitas, cuius in manus quoque venit Pater Pascalis De Acugna, Dulachianae Sedis Rector , necdum a

periculosissimo confirmatus morbo , cuius vis eoia aegrotum deduxerat, ut sacro olco inungeretur.

. Paloensis & Dulachiani oppidi templis, ac caetcrisi, aedificiis manus abstinuere Mahometani, Vt eorula opportunitate allecti oppidani, denuo ad inco a tendum redirent, sicque nouae paterent populavi tioni atque iniuriae. Remigrabat interim cumiit classis parte Pagdanus, cuius depraedationum ea conscius, dux strenuus, Franciscus Hernander, a Nauarreta, qui in Leite Praetorem Regium age- bat, zelo concitus, tribus Hispanis militibus co- mitatus , in scapha mari celeriter se commisit,ho- stemque secutus, altem Patrem Rectorem de il- lius manibus eripiendum, vel sibi moriendum estu decreuit. Pagdanus in mare conclusum insulis se receperat cum decem biremibus: explora- torcs praemissi ei renunciabant duas apparere na-

727쪽

uiculas, quae in portum proximiorem introissent: mox nauiculam ad se venientem obseruat, & eius marginem plenam multi fomitis igniarij, statim stratagemate cognito , paucissimi sunt, inquit, Hispani numero, plures ignes. Tunc biremes suam expediri ad pugnam, tormenta parari voluit : altera biremis huic modo adiuncta prae metu discesserat. At vero Hispani inimicam biremem sua nauieula circumeuntes b6mbardis quattuor, tot erant pugnantium capita, Duce Praetore Het-nandea, semel iterumque displosis, aliquos ex praecipuis occiderunt,in primum Ternatensem sum, rei tormentariae bene peritum, qui to menta ibi curabat. Multis Hispanorum spiculis immissis frequentes in biremi vulnerabantur, &ipse Pagdanus in dextro bracchio Jaesus est graui-

ter. Nec solum hic fuit Hispanorum animus, sed,

illi cognita in hostibus multa turbatione, duo cum Mindanaiis manus conserere ausi sinat, birememque ingressi ea fortitudine, ac dexteritate ensem hac illac circumferentes,ut hostem ad fugam coeg rint, quem omnis animus & industria, praeterquam ad fugiendum, defecerat. Similiter dc nouem aliae biremes , qua potuerunt festinatione, se fugae commiserunt. Patri vero de Acugna, in bi- mi Archipiratae captiuo , periculum necis non defuit, cuius mortem Minaanaij decreuerant,sed, acinace an lancea eum tollerent , ambigebant: quemque relictum medium praeterierant Hispanorum manu mi irae flandes, confossis illius dexto sinistraque duobus Mindanaensibus, quorum

cruor

728쪽

as e

PHILI p Piri A. 7 3 cruor eum asperserat. Et ceim Pagdani seruus dominum spiculo percussura videret , cucurrit Propere, ut Patrem appeteret ad necem, nequiuit tamen etiam manibus ambabus admotis Campia

lanem, genus est grandioris acinacis , ad vulnus attollere. In ea captiuitate didicit idem Pater ex Mindanaensibus, quod quando SAN c aiL EA

sunt insulares populi Mindanaensibus finitimi, annis superioribus Carigaranae Residentiae oppida diripuerunt, secum inter sputia paruam Iesu pueri deferebant imaginem, quae in nauigatione barbatis Mahometanis Sangilibus ludibrio erat, ipsam enim ad aquam suspendebant, flagris diu dera bant, & despiciebant omni irrisionis genere. Sed

statim poenas dedere tantae impietatis, nam sub Orta tempestas naues de homines perfidos undis

obruit,&male perdidit,s luis pauculis,qui nuc dicunt illa fuisse poena sacri pueri,qua se vehemeter

in Sangiles vindicauit. Huc casu deuenit praecipuus quidam Caragensis, Gumaras nomine, notus Capitaneo Alfonso de Pedraza,Zebuano Praetori,in cuius amicitiam se insinuare desiderabat. Hic ut Patrem seruitute in libertatem restitue rei putans hoc facto Praetoris amicitiam contrahe am , non modicam diligentiam adhibuit talis dem pretio quadraginta ponderum eurti redemit,& parata nauicula, donatumque duabus campanis , quae illi genti in aestimatione sunt, in ciuitatem Zebuanam liberum redire permisit. Versa bantur Zebuant in magnis metus angustiis, si ad eos veniret Miud natus pisaxa, qui bonis auda-

729쪽

i5 P R O vi a N CIAcior intentibus superbieraticum praesertim milites, qui in huius ciuitatis custodia sunt, & commendatarii ciues, ad Manillam vocati ellent, ut inde ad Molucas contra: Holladenses expeditionem focelent. Rem hanc, Se Bisalensium calamitatem, ut cum Domino nsularum Gubernatore tractarent, missi sunt ad urbem Manillam, Reuerendissimi Episcopi, quem infirmitas ad eundum impediit , & totius ciuitatis nomine , Pater FrancisDcus Vticentius in Pictis Iutulis Superintendens,& Pater P scalis de Acugna, qui ab hostibus recens venerat. Ibi egerunt, ut milites, & ciues commendatari, tu sua ciuitate permanerent,addita denuo acie militari duplici, ut urbem illam, &Insulas pictas, quae Bisa ensuim, seu Pictorum

sunt, i quocumquo impetu tueantur, tum ad Min- danaumes expdgnandos parantur iaccellaria.

BONO LANA , DV LACH IANA, ct Tin obensis Sedes.

BObolanis hoc anno tranquillitas suit ab hostium incutsionibus, tantoque maior Patisius nostris facultas salutis indigenarum procurandae. In Dulachiano agro, in oppido Dagami,quod caput est reliquorum, baptismo lustrati sunt adulti omnes,qui adhuc in infidelitate perstabant, sed corum numerum non assignant; ante Baptismum autem moniti, seruis, qui leui ex causa serui erant

liber

730쪽

P ii a L I p P r N A. a libertatem reddiderunt. Aresccbant Dagami, quaecreuerant, oryzae sata, desectu pluviae, quae multis iam diebus in desiderio erat. Indicta supplicatione publica, longo se flagellantium ordine,sanctissima Virgo , cuius imaginem praeferebant, ita deprecantibus praesto fuit, ut tribus diebus continuis imbrem non cessantem habuerint. Horum exemplo, & miraculoso euentu commoti sunt Palla enses, qui pluuijs etiam indigebant, itaque i mili supplicatione vix, qui flagris terga verberarunt, domum redierant, cum copiosus imber o

caelo decidit, qui Audantem dedit fructuum perceptionem. Conscius Sacerdos, quod senex antiquitatis suae tenebris adhuc obscuratus, pro salute fili Dijs sacrificium obtulerat, eum grauiter reprehendit , & ad poenitentiam adducere conatus cst : senex inueteratam sacrificandi consuetudisnem occultauit , ac negauit factum: Deus autem

supplicium de ipso manifestum , in aliorum animaduersionem sumst: simul enim senex & filius,

cuius salutem nefario sacrificio quaesierat, impce' nitentes interieruntainagobensi Residentiae,quae subhciuntur Insulae SAMA R, ut supra dixi mus , nomen habent, quod idem valet, atque Infimae Insulae. Vix in hoc toto tractu veteris infidelitatis vlla indicia reperiuntur: idololatria sunditus eradicata est, & aucta Fides cum deuotionis de poenitentiae operibus. Fere semper, sed in Q adragesima praecipue,per noctem in templis diuerberationis causa conueniunt: & multi per calles, tunica indu Europaeorum more, usque ad