De fabula togata romanorum accedunt Fabularum togatarum reliquiae scripsit et edidit Ioannes Henricus Neukirch

82쪽

uero de L. L. Vil. 3. p. 339 ed. Spengel .: ,, Curerea curendo, quod eum flanumi tum purgant ac deducunt, utenrout spurcitia. Ex quo carini nari dicitur tum Iana, quum caret eo, quod in cis Est nequam. Est lana, quam in Ro- nulo Naevius ni pellat Uscnm, ni, oscis. Νic vulgo. Spengelius libruK niss. secutus edidit: Carere - spurcitia; ex quo Carini nuri dicitur tu in luna, cuin ex eu earent quod in ea haeret; neque est luna quae in Romulo Ν novius ni pellat Asta ab Oscis. Vocubulum quae pro vulgato quam constanter servunt libri inss. Pro vulgato Oscum in codd. est osca, ascit, usta, hasta. Itaque scribendum urbitror locum hac ratione: is Curere u carendo, quod eum tum purgant ac deducunt, ut careat spurcitia, quum ex ea carunt, quod in ea haeret neque est Ianu; quae in Romulo Xaevius appellat OScἔt, ab Oscis. Verba ex quo carminari dicitur tum lana iiic Supervueanea fiunt, et, utcunque interpungitur, eo uel nititutem loci turbant; ideoque glossum sapiunt. Ad sententium recte Turnebus: si Purgainentu Et Surdes lunae per contumeliam et initariam summum Oscorum, qui obscoeni liubebantur, oscii Naevius appellavit, ut Varro interpretatur. Cf. Festus in v. Oscum. it. Varro de L. L. ll. 6. p. 385 sq. ed. Npeuget.: is Multan pud poetas reliqua Esse verba, quorum origines possint diei, uon dubito: ut et iiiiii Naevium in Hesiona: h nimvero gludii lingula, a lingua; in Clastidio: itulantes, a vitula; in Duloreste: Cuperata fronto, a cuprae fronte; iii D metrio: Persibus Persi bel), a perito - itaque sub hoc

83쪽

glossema Callide subseribunt -; in Lampadione: Protinam, a protinus, continuitatem significans; in Agidone: Glvei da tus, auari , tametsi a magistris accepimus mansuetum; in Romulo: Spnngus, contra sponsum rogatus. nothius postrema sic edidit: Sponsus, consponsus, rogatu S, quae omnia ex fabula sumpta esse putat; recto quidem monens, vulgatam lectionem nihil in se continere, cuius inquirenda sit origo. Sed ex caeteris, u Varrone puSitis, exemplis manifestum est, verba contra sponsum rogatus, quae tamen et ipsa eorrupta videntur, explicationem esse eius, quod scriptor ex Romulo attulit. Scribendum existimo: ConSPODSUS, contra sponsus, rogutus. Con Spon sus debemus Populae. Varro supra VI. T. p. 246 sq.: si Sp0ndet - , qui dicit sua sponte Apondeo. Νpondet otium sponsor, qui, idem ut faciat, obligatur. Hinc sponsus, consponsus. Hoc Naevius signi sicut, quum uit Consponsi. ' Paullus EX Festo: si Consponsos antiqui dicebant side mutua eolligatos. qui primus seripsit sponsum, pro praep sitione habuit contra, quod etiam ad rogutus pertinet.

84쪽

Bothius aliique putant, hunc praetextatam suisse scriptam de L. Aemilio Paullo, qui Perseum, Macedoniae regem, cepit. Ex fragmentis, quae supersunt paucissima, nihil certi colligi potest. Per se quidem Paulli Macedonici, quem cum Perseo

Livius Hist. XLV. 40 vocat documenti ri humanorum Cuctuum, aptissima erat persona ad sub ultio, tragoediue simili, Suppeditandum urgumentum. Minus tamen mihi videtur probabile, poetam aequalem suum, cuius historia nondum e longinquitute quadam hominum animis obversabatur, in scaenam introduxisse,

etsi vere interdum homines viventes in his subulis repraesentati sunt, quam potius L. Aemilium Paullum, Macedoni ei patrem, qui, iterum consul, in funesto illo Romanis proelio, ad Cannas commisso C. Terentii Varronis collegae temeritate, omni culpa carens, supremum diem obiit. Vid. Livius Hist. XXII. 38 sqq. Potuit autem fieri, ut egregia sors filii egregiam sortem patris ita Pacuvio in memorium revocaret, ut hunc sibi scribendam proponeret subulam, qua, dum illius vi tutes celebrarentur, simul huius, tum eximio genere orti, augeretur gloria, triumphusque ille praeclarus, de Perseo Macedonibusque actus, in spectatorum animis quasi iterum agmretur. Id eo verisimilius est, quod etiam Attio, cur L. Junium Brutum fabula scaenica illustraret, causa exstitisse putari potest D. Brutus, quem familiarem poetae fuisse testiitur Cicero Brut. XXVIII.

Nonius p. 490 ed. uerc. : ,, Progenii pro progeniet. Pacuvius in Paullo:

Pater supreme nostrae progenis patris.

Eadem allata reperiuntur ex Pacuvii Paullo apud Gellium IX. 14. - nostrae. Jos. Νcaliger ad Vurr, de L. L. Vl. p. 68 ed. Durdrecht. a. 1619 nostri. - Ipse Paullus bis al-

Id by Corale

85쪽

loqui videtur Jovem, patrem Martis, qui auctor habebatur g neris Romani. ita

Nonius p. 5OI ed. Merc. : ΟΝ ivit pro ningit. Pacuvius in Paullo:

Sagittis, plumbo et saxis graindinat, nivit.

III. Νonius p. 51O ed. Merc. : o Celere pro celeriter. P cuvius in Paullo:

Nunc tete obtestor, celere S incto SubVeni

Censori. Pacuvius. Sic dun. marg., item Jos. Scaligor ad Varr. de L. L. VI. p. 68 ed. Durdreelit. et Deirius. Ven. I. II. Par. Merc. Novius. Ald. nus. Steph. Jun. Νaevius. nothius Novio vindicavit Paullum subulum. Sed ipsa verba niluta prodere videntur praetextatum, quumque ex nullo ullo loco verisimilo sit, Νovium huiusmodi fabulas scripsisse, et Pacuvium Paullum composuisse constet, non dubito, quin illa quoque hine tructa sint. Quod Bothius Comicc. Lut. fruginiit. p. 45 statuit, Novit Paullum intelligendum esse L. Aemilium Paullum Macedonicum, tabulamque suisse Rhintlionicum sive ἱλα-- ροτραγαγδιαν, id vel ideo probuνi non potest, quod aliunde

non constat, num omnino fuerint mi in thonicae togatae. Nunc tote. Vulgo Nunc te, quod versui non susscit. Scaliger, Detrius, Bothius Nune ted. - sancto. Jun. facto. - censori. Ven. I. II. Pur. censore. - Scaligeret DeIrius haee coniunxerunt cum fragm. I. FortuAse recte. iv Priseianus Vl. 1. 3. p. 6 T ap. Pulach. et is Nec non Caetera similiter u genere composita proserebunt: caprigenus, terrigenus, tu uri genus; idque usus confirmat. Pacuvius

in Paullo: huue via caprigeno generi gradibilis gre

aio est.

Sic vulgo, deperdito quidem metro. Eretilius prut uuae via ex uno cod. edidit uua via. Idem in tribus aliis codd. Et edd. Ven. reperit qui avia vel quia via, quod in quatuor libris mss. esse testatur etiam Detrius. Pro gradibilis Stephanus habet gradibus ex antiqua editione. Pro gre filo Est unus cod. exhibet gressioue, quod salsa ortum

86쪽

est compendii solutione. Νam antiquitus alterum scribebatur gressio e , alterum gressio e. Ger. Jo. Fossius scribendum putavit: - Qua via Caprigeno generi gressio gradibilis est. nothius, probato uua via, praestare arbitratur copulam in serere post generi non elisum vel positum gener id. Veri- simillimum videtur:

- uuae via Caprageno generi fidibilisque gressio est.

Haec est via, inquit, et grudibilis gressio non hominibus, sed eapris. Vocubulum que, compendio scriptum, ubsorptum estaequente ς littera. Apud Macrobium Saturii. VI. 5 ex Pacuvii Paullo liuec laudantur: uuamvis cupri genu pecori grandior gressio est, quum Scripturum, a Deirio praelutam, recte, opinor, cum Vossio reiicit Bolbius. is uuantum praesumserit librariorum audacia, s inquit Vossius, si vel Ioeus iste argumento erit. - Ηie quamvis, illic quae via, sive,

ut in plerisque ussis legitur, quia via; hie pecori, illic generi; hic grandior, illic gradibilis. Vix credibile

est, librariorum culpa haec ita immutata esse. Videtur potius ulter scriptorum ipse parum necurate verba reddidisse.

87쪽

Aeneadae si vo De eius iuro scribi videtur liuius s bulite titulus. Apud Nonium, qui solus eam commemorut, quater legitur Attius in Aeneadis, omisso Decii nomine, octies Attius in Aeneadis nut Decio, semel Attius in Aonendis vel Decio. Ex fraginentis apparet, poetam liue praetextata celebrasse imprimis devotionem P. Decii silii in bello, iiii ad Romuni gesserant eum Gallis, Namnitibus, E iruscis, Umbris. Rem copiose narrat Ibi vius Hist. X. 26 - 3O. Quum vero duplex sit inscriptio, manifestum est, non id tantum volvisse Attium, ut Decii virtutes laudibus extolleret, Sed omnino Aeneadarum, id est, Romanorum, sortitudinem ric patriae umorem illustraret. Decii porsona et propter Suam Ut rium et propter paternum maxime pvotae idoueu videbatur, quae Aeneadas repruesentaret. Nec abhorrebat ii subulue n

gumento persona Fubii, quem Decius in illo bello collogami inbuit. Livius Ilist. X. 3O: is Celebrata inconditis carminibbus militaribus non magis victoria u. F ubii, quum mora prue- clara P. Decii est; excitataque memoria parentis, nequista eventu publico privatoque silii Iaudibus. tuum et pater et filius pro putria se devovissent, neposque, licet, ut Kord sius ad F berliarditi libellum de artium immanitatis statu apud

Romanos, quem Germanice vertit, p. 58 sqq. Ostendit, nequaquam eadem Sollemni ratione, thia avus et puter, in ii stiunt tela se coniecisset occubuissetque mortem, liuic gentiquusi lato destinatum videri potuit, ut posthabita sua salute patriae salutem ivvnret. Ac sano iam Decius filius secundum Livium Hist. X. 28 haec pronuntiavit: ,, uuid ultra mororsamiliare satum i Datum hoc nostro generi est, ut luendis periculis publicis piacula simus. rum rem tetigisse Attium, eoque modo praetextatam suam tragoediae reddidisse simili rem, haud est improbabile.

Nonius p. 483 ed. Nere. : si Tu multi pro tumultus. Attius in Aeneadis vel Decio:

88쪽

Nihil neque pericli neque tumulti est, quod

Scinm. Νihi I. Voss. Both. Nil. - pericli. Sic Merc. Voss. nosti. Vulgo periculi. - In Von. I. II. Par. desideratur Attius

- ficium.

iI. Νonius p. 22 ed. Mere. : o Gliscit est congelascit eteolligitur, vel crescit, vel ignescit. - Attius in Aeneadis: Dis summa tibi perduellum est, quorum aut quibus se a partibus gliscunt.

Haec corrupta sunt. Pro Dis summa Ven. I. II. Pur. Dissumam, Ald. Jun. Di summu , Steph. Di summa, Bus.

lum. Stepli. perduellium. - a partibus, Ven. l. t 1. Par. apertius. Detrius: si Laudo munum Jos. Mereeri, qui: De summa tibi rerum duellum est, quod ab iis se partibus Gliseit: quibus rem summam et patriam quondam adauctavit pater. Coniunxit enim haec eum fram. X. Vossius: siΝeri verio non displicebat: Dis summatibus Perduellum est, quorum auguriis gliscunt

sese u partibus. Ut sensus persectio a sequentibus pen- deui. - Censeo - Decium post exsecrationem sui quaerere, qua purie maxime hostium violentia grassaretur: mox secutum patris exemplum, ac - in eonsertissima se hostium tela

iaculatum. - Νon infeliciter puto corrigebam hocce pacto: Vis summa est ubi perduellum quonam aut quibu se a partibus Gliscunt Vel, quibus a partibus.

Bothius: is Hic - videtur esse dialogismus, Speculatore vel transfuga nuntiante consulibus, summum hostium adesse Cl

sit, vel in vieiniu: Numma ibi perduellum est. Vid. Liv. 10, 26. Cui respondet alter eonsulum: Quorum, aut quibus se a partibus glis eunti Liv. l. l. , narrata Scipionis clade ad Clusium: Sunt, inquit, qui Umbros fuisse, non Gallos tradant. Ν.: Attius Aeneadis: Dis summa etc., in quibus istud Dis, quod tantopere exercet viros doctos, nihil aliud esso mihi videtur quam antecedens syllaba, perperam repetitu. Magnu ex parte recto iudicasse noth inmputo, legendumque:

A. Summa tibi perduellium est. H. Quorum aut quibus se a partibus Gliscunt/

89쪽

transfugae Clusini tres, clam nocte ad Fabium consulem tran gressi; qui, editis hostium eonsiliis, dimissi cum donis, ut subinde, ut quaeque res nova decreta esset, exploratam pem ferrent. Summa tibi perduellium est, id est, summa vis hostium in to invasum venit; dictuinque hoc puto ulteri tantum consuli, qui idem porro interroget. Summa ibi si legeres cum notitio contra Iibrorum auctoritatem, parum optae et interrogatio: quibus se a partibus gliscunt Neque nominatim huc traxerim illud: Sunt, qui Umbros fuisse, non Gallos, trudant, quoniam quaterni illo tempore Romunis fuerunt hostes, Samnites, Galli, Etrusci, Vmbri. Vid. Livius I. l. ili. nius p. 139 M. Me .: is Minitabiliter pro minae ter. Attius in Aeneadis:

Fremitu peragrant miniisibiliter.

Calloti voce canora. Sic libri mss. et antiquissimae edd. Ed. Jun. Culleci v. c. Fruterius Verisimil. II. 5 scribe dum proposuit, non improbante Vossio, Gallanti voee, canoro, ipse dubitans de facinore suo. Lipsius Antiquar. leet. V. 22 restituit Gallo i, quod receperunt Luercerius et Seri verius. Detrio in mentem venit Gallici voce e. , vel Callos hi devios ea noro, vel Cales hi etc. Vossius, quem sequitur Kordesius ad Eberhurillii libellum de artium humunitatis statu ap. Rom. p. 64, incidit in G u llei voce canora, nc. Bolbio verum videtur Colle et i voci canorae, quod probet Livius Ilist. X. 29: Tum collectis Omnibus subsidiis, quae ad id tempus reservaverat su. Fabius, Decii collega in eonsulatu , et Iegiones concitavit, et signum ad invadendos hostes equitibus dedit mortuo iani Decio). Νee sustinuerunt Samnites impetum. Mihi, vel omisso eorum nomine, Attii locus magis convenire videtur in Gallos, de quibus sic Livius Hist. X. 26: is ovantes lite moris Sui cur-mine; et X. 28: is sedis eurrisque superstans ita mutus hostis ingenti sonitu equorum rotarumque udvenit. Νeque codicum scripturum depravatam esse statui necesse videtur

esse. Calleti intelligi possunt iidem, qui alias dicuntur C leti, Galleti, Caletae, caletes, cuius populi nomine Attius omnino appellaverit Gallos. Fremitu significari mihi vide

tur armorum, equorum Curruum ille Strepitus. Caeterum si

mile asyndeton, atque in hoc Ioco est, deprehendes in fragm. VIII.

90쪽

Νonius p. 224 ed. Merc. : is Sanguis masculino genere in consuetudine lictetur. - Neutro. - Attius - in Aeneadis aut Decio: Vim Gallicam obduc eontra tu acie exercitum vepatrum bo stili fusum sanguen sanguine. In edd. Ven. et Pur. llic locus depravatus desideratur. - ex

ercitumve. Steph. exercituque. Iun. ScriVer. e Ne Citu Ve. . un. In irg. exercitu, Νe. - fusum. Merc. fuso.

Hugo Grotius, probante Vossio, emendandum censuit: V. G. o. c. in aciem, qui expiet Paternum lio stili fusum s. s. Detrius, posteriori versui medicinum non habens, priorem Sic restituit: V. G. v. e. in aciem exercitum. Bothius: Sic scribamus: - in aciem exercitum. Vae patrium hostili infuso s. s. Vim GaIl. contra dictum per an Stroplien . Vue cum aceusativo etiam alii. Infuso, non fuso.

Fuelle periit per compendium seripta praepositio. Νon dubito, quin legendum sit:

Viin Gallicam obduc contra in aciem exercitum Reparfitum hostili fusum sanguen Sanguine.

Repuratum, id est, ut reparetur.

Νonius p. 257 ed. Mere. : ,, Cali et significat scit, hoc est, callidittite, quae est urbana scientia. - Attius in Aene dis aut Deeio:

Quod periti sumus in Vita utque usu callemus

Inngis. nothius: is Verba sortasse Fabii, ferociori et aetate et vigore animi, ut ait Liv. 10, 28, Decio suadentis, ut utemere invadendis hostibus abstinent. Insolito dictum periti sumus in vita pro vita. Multum valebat apud Decium Fabii avetoritas. I id. Livius Hist. X. 25 sq. Periti sumus vita et periti sumus in vita non idem est, ut iiiiiii videtur. Periti sumus vita idem Significat, quod periti sumus vitae vel ad vitam; periti sumus in vita, id est, per tempus, quod viximus, periti, id cst, periti facti,

sumus.

vi. Nonius p. 123 ed. Merc. : is ignavit, id est, ignavum fecit. Attius in Aeneadis aut Decio: