Io. Baptistae Montani Veronensis In nonum librum Rhasis ad Mansorem regem Arabum expositio. A Valentino Lublino Polono, medicis posteritatique eorum fideliter communicata

661쪽

DE PLE TRITI DE postea accedere eodem die, etsi aegritudo urgeat sincta ista aversorinet evacuatione ad latus idem utrumque facere cum deriuatione, aliter oportebit usque adfirmopam facere phlebotomiam, sed tunc ad momtem ducetis aegrum,quia no Asiciet tempus ad concoquendam materiam, et eritis coacti nutrire aegrum,quatim do non erit opus contra regulas Galani xi. Therap. ubi in febre putrida non mittit sanguinem, quantum oportet, ita in inflammationibus facere oportet, quias indicatione a morbo debetis unc.x. Iguinis evacuare octo tantum extrahere debetis,quia alia multa sunt facienda,ideo Auic. dixit,et recondatur sanguis, quia it esaurus est uilae cum phlebotomas. Galinus autem explicite, et non enigmatice sicut Auic. inquit. Oporiniet enim alia facere,putredinem curare, et inflammationem,et indigemus temperata uirtute, et alimentor

sed ubi putredo non adsit,nec febris putrida, sed sola inflammatio,tunc usque ad silcopam posset feri, ficut cum onochari Febrem habemus fine putredine inciapiente sanguine in seruorem vergi,tunc Galenus stratim sanguinem misti usque ad animae deliquium, et diis xi e iugulasse febrem, ita in inflammationibus ante. putredinem, et ante tumorem, quia non indigemus concoctione constante uirtute usq; ad oncopum possetis mittere sanguinem, ita quod in casu isto cum uomlamus euacuare, et diuertere indicatione a morbo

sumpta posset feri,sed quis esset tam audax, qui faceretphlebotomiam usque ad acopam, stallte princia

662쪽

C A P. I x.

pio inflammationis cum plethoria corporis, illud erago somnium nolite imitari sed ubi fuerit plethoria maxima trahetis ad saphenas pedis, postea ad idem latus, semper rectitudinem servarido. Et ita facietis conscientia uestra,er omnia feliciter succedent. Et haec erant, quae attinebant ad indicationes, quae a genere morbi sumebantur, et quia diximus quasdam indicatioues agenere sumi, quasdam a caufis,quasdam ab accidentiablis,d moribus,et a termino praecognito. Habitis hR, quae a genere morbi sumuntur,de his,quae a causis summuntur dicamu3.Causae autem pleuritidis tam exquirestae, quam non exquisitae,ut alias diximu8 cum causas explicaremin, possunt esse humores omnes, tamen Fimemoria tenetis,quae diximus, et quae a Galeno de inaequali intemperie dicuntur,quomodo fiant inflamma,tiones videbitis indicationes, quomodo snt evacuanisse, et inflammationes curandaest etiam inflammatio cum sangui purus, uel mistus alijs humoribus a veis nis maioribus ad minores, a minoribuZ ad minimos

quousque ad aliqua speciem deuenerit, et faciat tumorem, et putrestat, ita quod materia semper est mista sanguini, et fi aliqua materia esct pura non insta

sanguini,quae evaporaret extra uenas, et faceret tum morem: non esset inflammatio, et accipiatis puram bilem extra venas facere tumorem herpetes faciet, renomadas,quae sunt ulcera depascentia, et potius tum

mores ulceres sunt.Si pituita pura aedema faciet, ii fuerit cum putredine, id tum erit cum sanguine inivi

663쪽

Jum , et se ab humore melancholico tumor fiet dicratur sorrhus,qui et a pituita crassa feri potest, id eo

puri humores alios rumores faciunt,quam inflammaretiones. Vera ergo inflammatio cum rubedine a sanis guinis iussionest, bene apparet dominium sanguinis aliquando maius,uel atrae bilis,uel alterius humorisfairae bilis anthraces facitin bilis heredipetris pituita

inflammationes aedematodas. Haec uolui dicere,ut sciatis unde sumantur indicationes a materia: in hoc loco sanguis puru3 est, uel mistus fluens per uenas ad lorutam faciens inflammationem. Hic sunt duae indicatio, nes,lina a materia, altera eb inflammatione, superat autem ea, quae ab infla matione, sed secum trahit eam, quae a materia sumitur. Exempli gratia si pituita erit cum saligulae non eritis audaces ad sanguinem extra,

hendum,si cui cum bilis fuerit cum sanguine permista

per regula a Galeno habita, quanto magis distant humores a natura sanguinis, uel no distant tanto eritis avdaciores,vel non eritis, ideo indicatio a materia

est milia cum indicationibus ab infigmatione, ideo in omnibus inflamationibus per phlebotomia evacuabiistis,quia semper indicatio ab inflimatione sumpta suis perat eam, quae sumitur a materia, et secum trahit. Alia ratio est Galeni in secundo regiminis acutorum. Vbi fuerit inflammatio cum fibre acuta a purgantiablis medicamentis cauendum est et non nise eas quas tu cogvoveris facillime purgari. Et ideo Galenus admmonet nos ne audaces sinus super pharmaco purgau

664쪽

C A P. IX. si te in Ucutis, quia alterum trium contingit, uel minus evacuabitis,quam oportet,vel no euacuabitis,uel plus evacuabitis,quam oportet: se plus euacuabitis, quam oportet subito resoluentur uires aegri, quia evacuam tur id, uod non debet euacuar et statim acuta febre facile est praecipitium in aliam partem ex fimili errois res uero minus evacuabitis excitabitis humores, Crstargetis per uenas, et putrefient, et deterior fiet aegritudo. Si non evacuabitis movebitis humores, et non educentur, et cum materiae liue calidae sent cale, facient adhuc magis, et maiorem fibrem facient tunc etiam sua ui delibatoria nocebunt, ideo tutius est avertere, et evacuare per phlebotomiam in inflammatationibus cum 'bre acuta, et medicamentis cavere purgantibus: Alia indicatio ab accidentibus sumitur, quae habent vim causae,haec autem indicant quid agenis

dum exempli gratia in pleuritide solet oonsequi deliis Num,uigiliae, maxima tu, si discultas anhelitus, ut uix posent anhelare,quibus accidentibus iis occurratis, delirium in phrenitidem, uigiliae resolvent uires, tuses ex motu tho faciet maiorem caliditatem in pulis

mone, ex con quenti maiorem fibrem, et dolorem excitabit,ex dolore materia attrahetur, et inflammam tio augebitur, nec cessabit motus, prius quam ueniatdd interitum, disscultas anhelitus cacabit ut non possi expirare, et cum indigeat,multa eventatione calor interius augebitur, et tali augmento resoluetur cam lor naturalis, oeulrtutes omnes,idco illis Diriplomaetibu

665쪽

. DE PLEURITI DE tibvs pccurrendum eo: quoad delirium, et uigilivis quoniam pendent ab eissem causs, isdem remedi s tollentur, A uaporibus enim calidis et siccis utrunque accidens dependet, ideo eadem remedia convenientilam dicationes autem duae oriuntur, primo indicant, ut

repercutiantur vapores illi quoniam naturae fluxus hoc expostulat, alia sumitur a natura vaporum, qui cum fuit calidi indigent ut refrigerentur, et humectetur, ideo oorodinum conuenientissimum est, quia iuillo acetum ingreditur quod extinguet caliditatem, vapores reprimet, et ad profundum penetrabit: oleum

Rosatum illud idem etiam potest, oes acres fuerint uapores miscebimus succum sotiirhoe portulacae,ut non solum sua frigiditate obtundant acrimoniam, sed etiam humiditate sua occurranificcitati illorum: ideo se facere debetis,cum delirium, et uigilias vultis cum rare,in hoc dissert cura uigilicet deliri quia in derilirio magis repercutimus, ideo etiam quod ficcius fit quod adhibebitur nihil refert in uigil s magis restia

geramus, et humectamus,ideo in Ox rodino ad deliarium plus acet ad uigilias plus olei roseati miscemus: Quoad tu'm se uultis indicationes habere oportet primo uidere causas facientes tussim, hae aut sunt uel

multitudo materi uel caliditas uaporum,vel acrimorua ilia materiae erodentis,quo ad multitudinem cum auertentibus, et euacuantibus occurrendum est,et fac re auersones cum ligatoriis extremitatu, ne materia

in tanta quantitate erumpat ad locum: quo ad acrimoniari

666쪽

C A P. IX. sis niani et caliditatem cum emplasticis, ut obtundatur .acrimonia,cum refigerantibus, et humectantibus ad caliditatem occurrere debetis, ideo optimum remedius eclegma ex gumi Tragacathi, et,asva Nenlibris, vel Violarunt, ex gumini' Arabico et in potu aquae Violarunt,et Druplis Violatus: Ab ox melite autem callendum est, et piisana hordeacea detur, immo fierit tanta acrimonia, et appareat lutum citrinum farre euecto exquistifune culatoq, utatur, cui ptisana colata dando aliquando coetum,aliquando non ,ut uomluit Hippocrates, ficut etiam nos in particulari cura dicemus: quo ad dissicultatem anhelitus quomodo curabitis eam,nisi cognoscatis,unde fiat, Et nemini dubium est quod procedit ex magno dolore, ex quo non audet anhelare, praeterea ex inobedientia instrumentorum, quia indurantur ex inten imo calore, ideo remollieda sunt instrumenta, et remoueri debet dolor,ideo Ieniendiis est dolor oleo amigdalarum dulcium, uiolareceo,et cum pinguedine porcina et butiro recenti, Crcum musilaginibus Altheae, Maluae, et omnibus his, in quibus non est excessius caliditatis, et cum vi molis

hendi, et dolorem sedandi: Et haec sufficiant quo dindicationes quae sumuntur a moribus, quia diximus mores malos ese in pleuritide, scut in alijs morbis. quoniam quidam sunt deteriores, quidam non ita deinteriores,psimi, et mali moris pleuritis est illa, quae

fcca est, deterior ista, in qua stutum apparet viride, uel nigrum, detcrrima qua habet d senterium, deicin

667쪽

' DE PLE VRITI DErior adhuc imagis,quae habet fibrem pestilentia in dii

nexa,quare omnes iere interimit, ut Vene ijs isset. accidinomnia haec sinplomata arguunt malos mores,

et eis debetis occurrere: Vbi tussis sicca fuerit, quia sitis, quod tui is sicca non prouenit, nis a rebellione

concoctionis materiae,quae vel cras itudine sua,uelsti,giditate resistit Ooncoctioni: ideo oportet omni ingenio muteriam concoquere, et ad hoc optimum es 3 uti calefacientibus, et humectantibus finientis, postea his, quae habent uim incidendi: praeterea debemus in potu

mollientia, et maturantia exhibere, sicut melicratum,ox met,ptisanam hordecteam, et haec interius sumis pia construnt, praeterea habemus etiam quaedam armcana,quae mirabilia putantur,ut bibere oleum amigradalarum dulcium: Sed unum aliud est arcanum habiis tum a duce Urbini ad concoquendum, subito pleurit dem pertinacissimae cruditatis ut unc.iiij. accipere olei de semi lini, et rasuram dentis apri, et exhibere cam dum in potu, Et ego uidi istum me deperatos a quoadam monacho Sancti Benedicti de Mantua sanari, valiis remedium hoc summopere in eo, ubi tus is Fcca est,ille tamen in omnibu3 semper operabatur, et admmiranda sequebantur,faciebat emplastrum tale, Acciis piebat Ciminum puluerietatum, et succum caulium, et pinguedinem porcinam, et haec tria calida ponem bat super locum, et mira sequebantur. Reliquum est ut doceamus indicationes, ubi sunt

mali humores cum materia est psima. quum fore

668쪽

ret lutum,uel uiride, uel nigrum, vel rotundum, aridum. quantum ad uiride, et nigrum attineis mistis indicationes sumere,vobis fit perpetuum, ut prinnaturam rei confideretis,Et ideo si uultis sumere indiis caliones cum materia facit malos mores, ut positis providere: oportet cognoscere natura rei, et uidere cur appareat sputum uiride,aut nigru,Crcu viriditas in il uto,uel nigredo apparuerit alterum duorum est causa,vel summastigiditas ratione cuilis expuatur nimgrum,uel uiride, cui etiam contingit cum unguis est extra in aliqua parte virescit pars illa, uel nigrescit, et in cadaveribus aliquando contingit,uel fit propter summam caliditatem adurentem, figiditas quidem extinguit calorem et spiritus tollit, et opaca sunt ominnia, et talis apparet color: Color autem adurens rem

soluit partes illas, et si idem es ctri caufis contrae r s, fi fuerit sputum uiride uel nigrum propter summmam extinctionem caloris inuati, ad tactum summa

percipietur 'igiditas, et tunc eritis fine spe, et unam habebitis indicationem ut derelinquatis aegrum, sed se

fuerit uiride, uel nigrum propter caliditatem adurentem,hic oriuntur tales indicationes, prima est,ut calorem praeter naturam ardentit imum tollatis suo conistrario, ideo refigerari, et humectari corpus debet, quod uero collectum est ex adusto humore ut educam tur, non potest autem educi commode, nise praeparemtur,ideo debet praeparari, et se ita confideratur natu ra rei tres indicationes oririntvr prima ut corpus rem

669쪽

DE PLE URIT ID Efrigeretur, secunda ut evacuenilis, tertia ut praepareamus, quoad primum alterabitis corpus cum aere, cibo, potu, cum si rupis, uel potioniblig cum eclegmatibus, smentis:quoad aerem ubi uidetis talem inflammati nem vel quemcunque alium struorem aerem frigidum

re humidum eligatis,et se tempus erit calidum, Sigiis

diorem Ioclim domus eligetis, et cum aquis de aliistibus ab alto,cu filijs salicum, et populi collectis,antequam a soli calefiant, et rorem irocturnum exicca, verit, et colligetis in magna quantitate, et in cella uinaria recondetis, et paulatim, ponetis, ut semper Fliastigida habeatis, quia se dimitteretis calefacerent mamgis,quia putreferent, re ideo oportet visepe mutentvr, et cum aruerint tollantur, praesentaneum autem ad alterandum remedium est attractio aeris stigidi, et praeparatio qua uti soleo in uiris silicet continentibus,lit accipiatur vas magnum aqua figidissima piranum, et prope aegrum ponatur, ut ex ea attrabat aerem stigid imum . remedium hoc praestantissimum remedium est ad restigerandum cor, et ad extinguendum calorem adurentem. in uiris autem non continentibus custodes erunt praesentes, ne hauriant aquam, quia tunc deterrimum esset: in cibo et potu debetis prouidere ut sint figis,et humidi actu et potentia, re inter reliqua pisana hordeacea erit optima, qua poterit asterari cum si s lactucae, Endtula,cum stomribus Nericaris, Violarum, Erit enim praestant 'iamum remedium ad restigerationei potus erit tac hor

670쪽

C AP. IX. sa octo ii quo ponetis est,quae refrigerant, et humectant, scut sunt Violae,flores Nerigaris,quoniam confortat mr a proprietate, fimiliter Iuleb Violatum exhibere poteritis actu frigidum,quantum ad potiones erunt illla eaedem Edirupus Violatus, de Nerigare,de papaueis

re,quia consequuntur multoties uigiliae ad tantam adustionem cum aquis Eridivide, Violarum lactucae, et ab his caueatis, quae recedunt ab humida natara, ideo

aquam Solatri,nec aliquid Solatri ponatis in decocto, quoniam hoc eterogeneum est, Nec faciatis ficut medicus ille fecit, qui uolens refrigerare caput Illustrissismae DucisSae Vrbiniae cicuidni capiti applicuit, ex qua in conuulfionem incidit, ideo familiaria naturae eliga, tis, quae uim refrigerandi et humectandi habeant, in his igitur immorabimini eclegmatibus etiam ex eisderebus et electuarijs uti poterita, et sepe exhibere optimum erit,ivleb Violatum cum Tuccaro conditum ex Nerigare, et Violis, Roses, et omnia ponetis inu resepe de hac re sumat, et parum omenta etiasi igida ponetis, et super hepar oportuerit ubi est f iis,sepe struoris, et super cor, erunis talia, qua

cordi apponentur aromata frigida,renibu8 etiam apruponentur, et fomenta, et Iinimenta, et olea ex eisdem rebus facta, immo aliqui folia accipiunt Nerius ris,ficut a paludibus extracta sunt,et supra membra inflammata apponunt. Caueatis tamen ab his,nis ubi sit maxima adustio, et in hoc requiritur mediciumma prudentia: instrumentum ratem quo prudens