De manumissione servorum apud Romanos

121쪽

m8 De Manunnsone Semorum enim est liberum esse, aliud in libertate esse, ut in ea declamatione docet Quintilianus. Et inde apud Plautum Menaechmo act. s. sic. 9. vers. 88. servus ait:

Sed meliore opus est auspicis liber' petuo ut em Et servus vel potius libertus apud Torentium in Adelphis act. 3- sic. 9.

Tu s Syre, eho accede huc ad me, liber esto. Sy. benefacis. Omnibus iratiam habeo, ct seorsim tibipraeterea Daemea. DE. Gaudeo e T. 2 ego. Sy. credo. utinam hoc perpetuum fiat gaudium a Verebatnr enim servus ille jam man misitas, ne in servitutem retraheretur , quod fieri poterat, teste Tacito loco saepius laudato, his verbis: Ut poenitentia aut novo beneficio locus e sebet. Ideo Trimalcio servos, quos jam ante convivio adhibuerat, ac proculdubio

122쪽

Apud Romanos. IN dubio convivii adhibitione manu miserat, testamento se eos man mittere ait apud Petronium in fragmento saepius allegato. 2. Postea inter amicos manumissi liberi esse coeperunt , & propriam libertatem habere, dictique sunt L lini Juniani, eo quod de eorum jure legem tulerat M. Iunius Silanus Cos reno U. C. IDCCLXXI. quae leX COS ipso jure liberos fecit. Ulpianus mfragm. tit. I. f. IO. Hodie autem ipso jure liberi sunt ex lege Tunia, qua lege Latini sunt nominati inter amicos m numissi. Legem hanc Latinorum conditionem reperisse auctor est etiam Theophilus f. 3. Instit. de Liberiinis. Effecitque haec lex ut eodem jure uterentur, quo Latini coloni, quod significare voluit Justinianus lege unica. C. de Lat. liberi. toll. in pr. Cum enim Latini liberti ad similitudinem antiqua latinitatis, quae in coloniis missa est , videntur esse in-E π troaest

123쪽

Do De Manumissione Servorum nroducti. Discimus autem eos qui in colonias Latinas nomina dederant,& deducti erant in eam civitate, Romanam civitatem amisisse, ex Cic xone pro Caecina & pro domo sua. 3. Quae cum ita sint, apparet eos neque connubii, neque Testamenti, neve patriae potestatis jura habuisse.acphoinde eandem conditionem Latianorum libertorum fuisse , Quare Justinianus facete ait f. q. Instit. de Succes . libere. Eos quidem ut liberos vitam peregisse, attamen i spiritu u limosimul animam 2 tibertatem amias se ; ct quas servorum, ita bona eo rum Iure quodammodo peculii patronos occupase. Nec dissimili modo corum conditionem exprimit Salvianus lib., ad Eccles. Pugo Latinitatis addicuntur , quos scilicet jubent sub libem

torum quidem titulo agere viventes sed nolunt quiddam habere morientes, negato his ultimae voluntatis arbitrio retiam quaesuperstites habent, morientes

124쪽

Apud Romanos. Ira donare nonpossunt. Eos autem eXs quatos futile Latinis coloniariis, docet clare fragmentum quoddam Veteris IC'lti a Pithaeo oditum. Sed nunc habent propriam libertatem , qui inter amicos manumittuntur , ct fiunt Latini Juniam : quoniom lex Punia, quae libertatcm iis dedit , exaequavit

illos Latinis coloniariis, qui tunc erant ciues Romanorum 2 nomen suum in civitatem dederant.

CAPUT VI. I. Naturaliter manumisi inter Uitutem revocari posi siunt. Terentius noviter explicatus Donati opinio cor

di libertos ingratos iu servi

tutem aude acceperint Ro- mani J Ingrati in Campaniam

125쪽

m De Manumissione Servom niam relegantur. Inservitutem retrahi voluitClaudius, idem tamen hocpostea mutavit. q. Priscum morem revocat Constantinus,

S approbat Iustinianus.

. Tacitus noviter exsticatus. Ingrati liberti debent accusari apud judicem. Fragmentum veteris PCti expositum.1. T, Omini voluntate qui in lust .sbertate erant, in servitutem retrahi poterant , idque palam facit Tacitus loco saepius allegato. uuin ct manumittendi, inquit, dumspecies institutas esse, ut

relinqueretur poenitentiae aut novo ben sicio locus , siuos vindina patronus non liberaverit, velut vinculo ervitutis a

126쪽

Apud Romanos. II 3 liberatos in servitutem retrahi non potuisse Quae & communis omnium Interpretum Taciti opinio est, non tamen recta mea quidem sententia, puto enim Veteri Republica, eos quoque qui vindicta liberati erant, retrahi in servitutem potuisse, cui opinioni ansam praebuit Terentius, apud quem in Andria act. I. sco I. Vers 12. patronus Simon ita loqui .

tur :Si. Scis feci e servo ut esses libertus mihi , iri opterea quod serviebas libere aliter Ouod habui summum pretium per solvi tibi. So. In memviria habeo. Si haud muto

Ubi donatus ad verba inmemoria habeo. Hoc est non sum ingratus. Ad verba vero haud mutuo sectum : V iuste non me paenitet. Nam si quid pu

niteret , infestum velle dicebant. An

secundum μου , quod adversus libertos

127쪽

114 De Manumissione Semorum

ingratos est, ut in servitutem revocem tur. Quod posterius Verum puto ;nam cum Simon patronus omnia b neficia in libertum collata, imo ipsam libertatem illi a se tributam commemorasset, dicit libertus in memoria habeo, quasi vellet rogare au sum ingratus ' iccirco patronys respondet non muto factum, ideo quia non ingratus es & in memoria habes beneficia a me in te collata, non muto factum nec me poenitet. Memorem

autem de gratum se esse libertum dicere voluisse patet, eX Vers I s. sequenti. -- Nam ista commemoratiosiuasi exprobratio est immemoris beneficii. Hunc morem Romanos accepisse ab Atheniensibus crediderim, ae quiabus hunc in modum scribit Valerius MaXimus lib. 2. cap. 6. Age quid illud institutum Athenarum, quam memorabile : quod convictus a patrono

128쪽

Apud Romanos. II libertus ingratus jure civitatis exuitur. Supersedeo te , inquit, habere civem Mnti muneris ineptum existimatorem. Nec adduci possum ut credam urbi ut tem , quem domui scelestum cerno et abiergo esto servus, quoniam liber esse nescivisti. Μutatum id postea & st, tutum ut liberti ingrati inCampaniam

relegarentur. Tacitus Ann. lib. 13 .cap I 6. patrono concessum , νam ut vicesimum ultra. lapidem in oram Campaniae libertum re

leget ' Id quando & a quo institutum

sit, pro certo affirmare non potium, verisimile est Augustum ejus instituti auctorem fuisse, de eo enim Dion Cassius lib. ue s. tradit, quod institu rit iura quibin adversus libertos patroni uterentur. Quod observavit Lipsius ad dictum Taciti locum. Fone in favorem libertorum id factum ab Augusto, ut qui a patronis in j uste essent in servitutem retracti, quia bellorum

civilium tempore prae amorum stre pitu

129쪽

I16 . De Aganumissione Servorumpitu leges exaudiri non poterant: Vel quia patroni nonnulli , qui sua bona per bella civilia amiseraut aut dilapidaverant, libertos falsis criminibus incusatos', in servitutem retraXe

xanto a

2. Priscum certe modum reduxit Claudius, libertos ingratos, ac de quiabus quererentur patroni, in servitutem retrahi jubens. auctore Suetonio in Claudio cap. 2 s. adde legem s. D.

de Juxe patronatus. Verum id non 'diu duravit, & mutatum est sorte ab ipso Claudio, vel a Nerone, utpote apud quos plurimum liborti valebant ; Vcrisimilius tamen est ab ipso Claudio id mutatum , per libertos, nihil enim ipsum secisse adeoque ne

loqui quidem scivisse, nisi quod liberti dictarent, auctor est Tacitus. Quicquid sit, pernitiosa illa constitutio fuit, quae adeo iactantes &contumaces reddidit libertos, ut non timuerint patronis verbera intentare

130쪽

Apud Romanos. IIII acitus Annalium lib. I 3. cap. 26.

Uulbiniam coalitam libertate irrevorentiam eo prorupisses mentibus , ut ne aequo cum patronis jure agerent, sententiam eorum conculcarent, ac vemberibus manus ultro intenderent: impetilerentis , poenam suam dissuadentes. Ita recte a Ferreno legi mihi videtur. Quod intolerandum patroniS erat, serre tamen debuerunt, utpote Viventes sub principibus , potius dixerim tyrannis, quprum liberti totam Rempublicam regebant. 3. Priscum vero & diu exoletum morem quasi postliminio revocavit Constantinus lege r. C. de Libertis& eorum liberis. Sane si is qui in nostro consilio vindicta liberatus est, post coercitionem ex poenitentia dignum sepraestit orat, ut ei civitaου Romana reddatur , non prius fruetur beneficio libertatis , quamsi hoc patronus ejus oblintis precibus impetraverit. Eam legem opprobavit Iustinianus ut patet ex Insti-