De manumissione servorum apud Romanos

131쪽

118 De Manumi ne Semorum Institutionibus, f. I. de Capitis diminutione : Maxima capitis diminutio erit, quum aliquissimul ct civit tem 2 libertatem amittit, quod ata dis in his, qui servi poena seciuntur

atrocitate sententiae , vel libertis ut ingrati erga patronos condemnatis.

q. Certe antiqua & libera Rep blica patronos hoc jus habuisse patet

ex Taciti verbis: nam cum multi senatores peterent ut senatus daret, seu potius redderet patronis jus libertos inservitutem retrasendi, respondetur ab aliis : Manumissonis duasθ

cies institutas , ut relinquesretur panitentiae aut novo beneficio locus. Guos Ondicta patronus non liberaverit, velut vinculo servitutis attineri. Dispiceret quisque merita , tardeque conco ret quod datum non adimeretur. Quas1 dicerent non opus esse, ut Vindicta manumissi, ingrati condemnati in servitutem retrahantur, quum

jam alia manumittendi species instit

132쪽

Apud Romanos. II'ta sit, qua liberare servos poterant, ideoque non opus esse ut vindicta

manumittant, cum alio modo m

numittere possint, ut relinqueretur poenitentiae aut noVo beneficio lo-

. Et certo hoc Augusti aevo i stitutum est: per legem AEliam Se tiam, teste Ulpiano in fragm. tit. I. f. 12. Lege Ilia Sentia cautum est ,

ut minor triginta annorum servus vim dicta manumissus, civis Romanus nonsat, nisi ud consilium causis probata fuerit : ideo e consilio manumissum

servum manere putat. Testamento

vero manumissumperinde habe ii jubet, atques domini voluntate in libertate esset, ideoque Latinus sit. Eos autem qui domini voluntate in libertate erant, in servitutem retrahi potuisse dubium non est , quum qui legitimam libertatem nacti erant, reVoc yy potuerint. Probat id praeterea

lex z. C. de Libertis & eorum libe-

133쪽

aro De nianumissione Servorum

ris: Si manumisius ingratus erga par num exstiterit , ct quadam Iadtam ita vel contumacia cervicem adversis eum erexit, aut levis offens contraxit

culpam : a patrono rursum sub imp rium ditionemque mittatur, sin Dd cis vel apud pedaneos judices patroni

querela exorta ingratum eum ostendat.

Loqui autem legem de libertis domitani voluntate libere viventibus patetm eo, quod in eadem lege paulo post haec verba Imperator Constantinus loquatur de manumissis vindicta.Notanda autem Verba : A in judicio vel apud Pedaneos judices patroni querela

exorta ingratum eum ostendat. Quae

verba indicant Patronum non potuis se proprio jure & quasi vi libertum retrahere in servitutem , sed debere Iibertum arguere ingrati in judicio, nam ingrati actionem habet. lege r. C. codem. Atque ita intelligendum fragmentum Veteris JCti a Pithoeo editum : Hi qui domini voluntate in

134쪽

Apud Romanos. 12Ι

libertate erant, manebant servi, o manumissores audebant in servitutem denuo eosper vim ducere. Inter ni bat Praeto , ct nou permittebat manumisium servire. Scilicet si dominus non probasset justam causam in judiucio , quare per vim denuo libertum in servitutem retraheret. Nam tunc Praetor intervenire non poterat. Liabenis enim miratis in tantum jura ad- . versasunt , ut siquadam jactantia vel contumacia cervices erexerint, aut i vis offense contraxerint culpam, a patronis rursus sub imperium ditionemque mittipossint. Lege unica Cod.Theod. codem.

C. A P U T VII. x. Latini quot modis ad civitatem Romanam pervenire potuerint 8 Beneficium priu-

cipis quid λ. Tunius Punior

135쪽

1is De Manumissione Semorum

explicatus. ἀπ-sque pa- teat beneficium principis. λΣ. Iteratio quid y quomodo per eam Latinus fiat civis

Romanu . 3. Per militiam Latinus , t civis Romanus. Ulpianus emendatus. q. Te quomodo Latinus accepe

ritjus Quiritium 2 institutum id a Claudio. s. Latinorum conditiosublata a Justiniano , adeo ut, licet δε-

minus manumittens se eum Latinum velle facere aliceret civem tamen Romanum

Atini multis modis ad civi

tatem Romanam per ni potuerunt, quoniam autem

hic omnes recensere nimis prolixum esset ac sorte toedium pareret, tres

136쪽

Apud Romanos. aut quatuor tantum indicabimus; imo itaque civitatem Romanam acquisiverunt beneficio Principis. II. Iteratione. III. Militia. IV. &postremo naue. Beneficio Principis, quomodo ad civitatem Romanam

pervenerint docet Ulpianus fragm.tit. de Latinis f. a. Beneficio, inquit,

principali Latinus civitatem Romanam

bri Io. Proxima infirmitas mea Domiane obligavit me Posthumo A farino medico : cui parem gratiam beneficio tuo referirepossum, Aprecibus meis ex consuetudine ianitatis tuae indulseris. Rogo ergo , ut propinquis ejus des civitatem

Chusippo A fithridatis, uxorique cir Appi Stratonicae Epigoni , irim biaris ejusdem Grasini Epigono, cr AEnthria datis ita insint in patrispotestate, utque iis servetur in libertos jus patronorum. Ubi verba postrema indicant loqui Plinium de civitate Romana, & jure

137쪽

ia 'Manumissione Servorum

civium Romanorum, patria namque potestas civinm Romanorum est tan-tti . f. 2. Instit. de Pal. pol. Notandum autem si peregrinus jus Quiritium impetraverit , non fieri eum civem Romanum sed Latinum; Ρlinius lib. Io. Epist. q. Rogo des jus Uuiritium libertisAntoniae Agaximiae, ornatissimaefoemi Helia, ct Antoniadi Armeridi, quod a te petente patrona peto. Idem ejusdem libri epistola 6 Item rogo indulgeas jus Quiritium L. Satrio Abascantis, ct P. Coesio Phosphoro ct Pancharia Soteriai , quod are volentibus patronis peto. Ubi omnes Interpretes per jus Quiritium ius Latii intelligi contendiant. CCeterum notari velim quod dicat Plinius : volentibus patronis id a te peto. Quia nihil firmiter invitis patronis concedi poterat libertis, quapropter omne quod in fraudem patronorum gestum est, revocatur lege I. 3. 3. D.

Si quid in fraudem patroni factum

138쪽

Apud Romanos. sit. Beneficium illud principale tam late patet, ut & civitatem Romanam peregrino tribuere possit, si tam nante & civitatem Alexandrinam si esset AEgyptius concesserit. Plinius lib. Io. Epist. 22. Ago iratias, domine , quod si jus cuiritium libertis necessaria mihi forminae , se civitatem

Romanam Harpocrati Latraliptae meo, sine mora indulsisti. Sed cum annos in si censum, sicut praeceperaό, ede rem , admonitin sum aperitioribuου, δε- me ante me ei civitatem Alexandrinam impetrare , deinde Romanam, quoniam esset e Q ptivi. Ego autem qui inter MEOptios caeterosque feretrianos nihil intere se credebam, contentus

fueram hocsolum scribere tibi, eumsi licet a peregrina manumissum, patronamque ejus jampridem decessisse. ' De qua ignorantia mea non queror, per quam stetit, ut tibi pro eodem homines ius obligarer. Rogo itaque ut ben scio tuo legitime frui possim , tribuas ei

139쪽

06 De Manumissione Servorum

ct Alexandrinam civitatem 2 Rom a. iteratione Latinus quomodo civitatem Romanam accipiat docet idem Ulpianus. Itematione, inquit, civis Romanus , qui post Latinis

rem , quam acceperat, major triginta annorum, iterum juste manumisius

est ab eo, ιν qx jure uiritium 'vus fuit. Sed is concessum est ex

Scio etiam liberis jus Quiritium consi qui. Gajus Inst. lib. I. tit. Σ. f. q. in sine. Nam Latini patronorum beneficio , id est, si iterum ab Vsis aut test

mento , aut in Ecclesia , aut ante Consulem manumittantur, civium Romanorum ivilegia consequuntur. Ej usmodi iterationis habemus exemplum apud Plinium lib. 7. Epist. 16. Si

voles vindicta liberare quos proxime imur amicos manu sti, nihil est; quod reverearis ne sit illi hoc molestum, cui

orbem terrarum circumire non erit lon

gum mea causa. Adduximus quoque

140쪽

Apud Romanos. 3 127que tale exemplum supra e Petronio, ubi Trimalcion inter amicOS manummissos testamento se liberata est.

ue. Per militiam quoque civis Romanus fieri quis potest, auctore I plano : Militia in sitaritium accipit Latinus, sister vigiles Roma sex amnis militaverit, ex lege Visellia. te tum vitiosum esse quis non videt, & miror post tot editiones a nemine hoc animadversum esse ; lego : militia jus uuiritium Latinus. accipit quid cnim esset in Quiritium accipit Lati,

Dum certe non est.

q. Postremo jus civitatis Latinus accipit nave, id quid sit, clarius e

ponit Ulpianus 3. 6. tituli saepius la

dati : Nave Latinus civitatem Romanam accipit , si nom minorem quam de- cem millia motorum navem fabricave- lnt, ct Romam sex annis frumentum portaverit , ex edicto Divi Claudii. Μeminit talis edicti Suetonius in Claudio cap. 18. & I9. . Nihil non m