De manumissione servorum apud Romanos

61쪽

8 De Manumissione Servorum hodie saepius contingit, humaniorubus operam dederant. 8. Oportebat itaque ut vidimus, cum, qui manumittit, debere esse . dominum ejus quem manumittit, alterius igitur servum manumittens nihil agit, quoniam ei nullum in rem alterius competebat jus, quod notissimi juris est : eoque proculdubio respexit Tertullianus de Corona cap.

13. Servum alienum quomodo manu

niueit Et adversus Marcionem lib. . cap. q. Uua bbertate Christus nos manumisit; nonne eum constituit manumissorem qui fuit dominus ' Alienos enim servos ne Galba quidem manumist, facit in liberos soluturus. Inde apud Plautum servuS roganS mani mitti a domino , responsum accipit se non esse dominum ejus, ideoque manumittere non posse : in Menaechm. act. s. sic. T. Vers. 34. & sequent. Non tamen hoc in genere

verum est, sed limitationem patitur. Directo

62쪽

- Romanos. η' Directo quidem jure nemo alienum

servum manumittere potest. Les 9. C. de Testim. manum. Servo tuo defunctus licet te haeredemsi iras e proponitur , dis tam tamen libertatem non

potest dare :jure enim duredito libertatem servis alienis nemo potest dare. Ubi notandum quod dicat lex jure dis tiquod & Tertullianus intellexit; nam fideicommisso potest dare lege 16. D. de fideicom. liberi. Libertates etiam per fideicommissum dari possunt , ct quidem largius quam direcito: nam non tantum propriis, sed ct alienis servis per Ad commisium libertas dari potest,

ita tamen ut verbis vulgaribus, 2 qu bus evidenter voluntas testatoris expriami possit. Idem docet Imperator f. a. Instit. de sing. reb. per fideicom. res. & Paulus lege Iq. f. I. D. de L gatis r. Teneturque haeres vel leg tarius servum illum a domino in cujus potestate est, redimere, & redempto libertatem tribuere r. Institi eod.

63쪽

ueo De Manumissione Servorum tibi hoc modo loquitur Imperator: Loenas quoque perfideicommissumservo dari potest , ut haeres eum rogetur manumittere, vel legatarius, vel ideicommisiarius, nec interest utrum desuo proprio servo testator roget , an de eo qui ipsius haeredis , aut legatarii aut etiam extranei st. Itaque 2 alienus servus redimi ct manumitti debet. Ouodsi dominus eum non vendat et si

modo nihil ex judicio ejus qui reliquit

libertatem , recepit : non statim emssumtu deicommisiaria libertas, sed

dissertur , quas p et tempore procedem te , ubicunque occasio servi redimendi fuerit, praestari libertas. Eodem modo Imperator Alexander lege 6. C. de fideicom. liberi. Deberi etiam aliena

ancilla fideicommissariam libertatem placuit: nec deficit hoc debitum si int rim dominus cs modo nihil exjudicis ejus , qui quaeve reliquit libertatem, perceperit) noluit vendere: quiso trempore procedente , ubicunque occasio

64쪽

redimendae ancillae fuerit, praestari l bertas. Quibus in legibus observanda sunt verba: Si modo nihil ex jud cis e ius qui reliquis libertatem, per

perat. Quibus indicatur. si is cujus

servum liberum esse voluit testator, aliquid recepit vel cx testamento, vel ex legato, aut alio quolibet modo, .u non opus esse exspectari donec domi-

nus, servum vendere Velit, sed cum

ad vindendum servum posse cogi,

ut eo citius manumittatur , & VO-

luntas domini adimpleatur. Quod

satis clare docet lex 13. C. cod. adde legem 92. D. de Condict. & demon- strat. Debet itaque is, qui directam Σ

scrvo libertatem relinquere Vult, do-- minus esse, potuitque tunc tot ma- numittere quot vellet, idque Glege . 12. tabularum Paterfamilias utisuper . '

familia pec-iaque sua legasse, ita jus

esto. Patet. 9. Postea tamen hoc iis prohibi- i tum est lege ri lia Sentia, quae lata C a est

65쪽

ss De a numissone Moorum est anno V.C. IIc CLVI. Sexto AElio Lamia & C. Sentio Saturnino Cons libus, & lata est per ipsum Augustum, quod satis indicat Dion Cassius lib. LV. loquens de Augusto:

amae' απερ δε σοι. Id est, ut Xssander venit : Ouia multi multos manumittebant, aetatem quam re manumittens 9 manumittendus halere

deberent, constituit. Fallitur igitur Mynfingerus, qui in commentario ad Institutiones putat hanc legem esse eam cujus meminit Cicero in Topiacis , cum multo post Ciceronis mortem demum lata sit. Prohibuit haec lex ne quis in fraudem creditorum servos manumitteret, idque palam est ex Iustiniano: Non tamen, inquit, unicuique volenti manumittere licet. Nam is qui in fraudem creditorum manumittit, nihil agit ; quia lex MEba Sentia

66쪽

ApDd Romanos. 334 Sentia impedit libertatem. Idem do

t Idque tam jure militari quam jureii civili obtinet. Lex 8. f. I. D. eod. i Si miles jure militari testamento fasto, . libertates dederit in fraudem credito- rum, ct non solvendo moriatur, im-ι pediuntur libertates.. 1 o. In fraudem autem creditorum, quomodo quis libertates relinquat. . Iuculenter docet Imperator f. s. In-

, stit. Quib. eX caussi manum. Lut fraudem autem creditorum manumit: tere videtur , qui vel jam eo temporei quo manumittit, solvendo non est: vel

qui datis libertatibus desiturus est sol-s vendo esse. Praevaluis e tamen vid

1 tur nisi animum quoquW fraudandi, habuerit manumissor non impedirii libertatem , quamvis bona ejus cria toribus non sussciant. Saepe enim dei facultatibus suis, amplius quam in his, est, sperant homines. Itaque tunc in i restigimus impediri libertatem , cum. C , utro-

67쪽

14 De I anumissione Servorum utroque modo fraudantur creditores, id est , ct consilio manumittentis sti a re, eo quod i us bona non sunt suffectura creditoribus. Quae Verbas desumpta sunt ex lege Io. D. Qui& a quibus manum. Caeterum notandum est quod dicat Imperator: Praevaluisse tamen videtur nisi animum quoque fraudandi manumisior habuerit non impediri libertatem. Quibus verbis indicat non impediri libertatem, nisi & consilium &

ventus adsint ut si audentur creditores. Idque probat lex IO. D. eod.& lex I. C. Qui manumittere non possunt: Certum est jus non alias libertates per legem e liam Sentiam, quae sunt in fraudem creditorum datae, revocari, nisi ct consilium inaudis, hoc est, animus manumittentis, ct evem tus damni sequatur. Quod obtinere in manumissione tam inter Vivos quam inter mortuos , ex his Verbis Imperatoris: Saepe enim de facultari-

68쪽

Apud Romanos. - bus suis amplius quam in his est , DG

rant homines. Probare volunt Bacchovius, Vinnius , & alii ad diuctum Institutionum locum. II. Contrarium alii defendunt, dicuntque hoc tantum obtinere in manumissione quae inter mortuos fit, quorum sententiam aliorum opini

ni praesero, adductus his verbis T citi Ann. lib. I . cap. 33. Pecunias erlibertates servis 2 ante dono datis; sed tunc largius, quia tenui jam re familiari , ct instantibus creditoribus , testamento dii erat. Ubi Scaevino ob-j icitur hoc, nec possum videre quare ScaeVinus, cum testamento dissideret , & creditoribus satisfieri posse desperaret , inter vivos servos suos manumittere festinasset, si manumis sio inter vivos rescindi posset a creditoribus , ipsoque jure non Valeret, utpote in fraudem creditorum data. I 2. Notandum quoque quod in lege supra e Codice allegata dicatur

69쪽

ueis De Manumissione Sertorum

directis libertates. Nam in fideicommissariis libertatibus non animus Eceventus simul, sed eventus tantum spectatur. Lege q. f. I9. in sine. D. cie fideicom. libere. Directae libertates non competunt, si consilium 2 eventus fraudandorum creditorum adsent; nec fideicommissaepraestabuntur, flevem tu fraudentur creditores. Idem docet lex est. C. Qui manum. post .

Igitur si directa libertas testamento relicta sit, & fraudati fierint credititores , oportet ut illi si agere velint,& consilio manumittentis & eventu fraudatos se probent, tuncque non valet manumissio, nec opus est, ut reVocetur aut rescinda;ur, cum ipso

jure invalida fuerit, dicit enim Imperator Uui in fraudem credisorum manumittit nihil agit. Id est, nihilis, ea est. Deinde quod contra legem fit,

inutile censetur. Praeterea libertas semel data revocari non potest. Av-mnus in Epictetum lib. q. cap. T. . Libe

70쪽

Apud Roma A. xyLibertate sum donatus a Deo , novi ejus mandata: nemo posthac in servitutem redigere me potest : assertorem habeo quem decet, Iudices habeo quales decet. Ιmo ne ab ipsis quiuem. haeredibus aut manumissore. Lege s. C se Servo pignori dato manum.1 cge 9. D. de Manum. Vind. f. 6- Instit. Quib. cxcaus manum. Qua,. propter nescio ubi mens Pacii suerit, cum scriberet si creditores probent se& consilio & eventu esse fraudatos, rescindi & revocari libertatem sei VOLque manumissos in servitutem retrahi.

13. Poterit hic quis rogare , si servi manumissi ubi creditores probaverint se & consilio S eventu fra datos ) in servitutem revocari non possint, & vendi, quomodo creditoribus tum satisfactum. fuerit' Respondeo libertatem a tali domino relictam , non continuo & ab initio

valuisse, vel ipso jure nullam suisse,