De manumissione servorum apud Romanos

71쪽

18 De Manumissione Servorum constaret fraudatine essent creditores necne, & si fraudati essent, an vellent jure suo uti, & judicio decernere , nam si non sint fraudati, vel fraudati jure suo non Utantur, actum validum esse, & manumissos retro liboros factos intelligi. Qi

diu autem haec incerta sunt, manumissi vi ipsa statvliberi sunt, ut docet Paulus lege I. D. de Staiulib. Sta tuliberi sunt vi ipsa , cum creditoris fraudandi causa manumittuntur. Nam dum incertum est, an creditor jure siso utatur, interimstatutiberisunt. Quinam autem & quales fuerint statutu beri, quo h c clarius & distinctus capiantur, non videtur ex usu addere : Qui ergo sub conditione testamentobber esse jusius est, statvliber appellatur, auctore Ulpiano in fragm. tit. 2. f. I. Vel ut docet Festus: Staiuliberent , qui testamento , certa conditione

proposita, Mer se jubetur, ct sper. h redem est, quo minus statuisserp sare

72쪽

Apud Romanos. 39stare possit, quod praestare debet e nia hilominus liber se jubetur. Is pendente conditione servus haeredis est. Ulpianus: Stamliber quamdiu pendet conditio , servus haeredis est. Quod idem docet lex s. D. de Staiulibe-

Iq. Atque ita vidimus legem Abliam Sentiam prohibere dominis manumissionem servorum , quae fit in fraudem creditorum , quod aequis simum est, & Reipublicae plurimum interest, non enim bene cum Republica agi potest, ubi privati semper

fraudantur , nec ut ait Cicero pro lege Manilia : multorum civium calamitas a Republica sejuncta esse ρο- teis. . I . Ne tamen haec lex AElia Sentia omnem libertatem quae in fraudem creditorum datur , arcere videatur, permittit dominis etiamsi solvendo non sint, unum tamen servum testamento manumittere, sed hoc tantum

73쪽

ω De a numi ne Sermorum in casu, ut solus ille haeres sit, quem ob id necessarium haeredem Vocat. Imperator f. I. Institui. Quib. ex caus. manum. Licet tamen domino qui solvendo non est,' intestamento) se vum m cum libertate haeredem inst tuere, ut liber fiat ; haere ue risius ct necessarius , si modo ei memo alius haeres exstiterit : aut quia nemo haeressiriptus est, aut quia is qui haeres 'itus est,' qualibet ex cause ei haeres non exstiterit. Itaque eadem lege εα Semia provisum est, ct reste. Additque rationes. Valde enim prospiaciendum erat, ut egentes homines quia ibus alius haeres exstiturus non et, vel fervum suum necessarium haeredem haberent , qui satisfacturus es et creditoribus : aut hoc eo non faciente, crediatores res haereditarias servi nomine vem dant , ne in iuria defundius a friatur. Notandum hic venit, quod Imperator dicat si haeres ei selus exstiterit. Nam si plures manumiserit , qui priam

74쪽

Apud Romanos. . 61mo loco scriptus est, liber erit. Leger . D. Qui & a quib. manum. Idoue lege AElla Sentia cavetur. Lege omD. de Haered. instit. Qui solvendo non erat servum primo loco , ct alterum servum secundo loco haeredeshrisit, solus is qui primo loco scriptus est, haer

ditatem accipit: nam lege a lia Sentia ita cavetur, uisi duo plure1ve ex eadem

causa haeredes scripti sint , uti quisique primus scriptus sit, haeres sit. Idque

obtinet etiamsi homo liber substitutatus sit. Lege 7. D. eod. Si tamen plures scripterit, reliqui pendente conditionc Statuliberi erunt, arg. l gis primae D. de Staiuliberis. Quod si duos servos eodem gradu institvcrit, neuter liber & haeres erit, quoniam sibi invicem obstant, lege q3. D. de Haered. instit. Si tamen alter

eorum ante apertas tabulas decesserit,

qui superstes est, liber & haeres erit, teste Iuliano: Om, inquit, solvem do non enat, duos Apollonios liberos

75쪽

61 De Manumissone Servoru haeredesque esse jusserat : altero ante

apertas testamenti tabulas mortuo,. non

inelegam er defendi poterit , eum qui supererit, liberum 2 serum necessarium haeredemfore: Ouod F uterque vivit,

institutionem nullius esse momenti propter legem e bam Sentiam, quae amplius quam unum nec arium haeredem

feri vetat. Ubi observandum cst obstare sibi invicem duos manumisisos, si neuter primo loco sit scriptus, alias is liber solusque haeres necessarius erit, qui primo loco scriptus est, ut vidimus antea, & ut praeter ali ratas leges docet Ulpianus fragm. tit. I. f. Iq. Non tamen semper primo loco scriptus, liber &haeres necessarius est, sed interdum secundo loco scriptus, ut in hoc casu; si dominus qui solvendo non est, plureS manumiserit haeredesque esse voluerit, si primo loco scriptus creditoribus sati faciendis sussciat, reliqui omnes non

sufficiant, tum qui primo loco scri

76쪽

Apud Romanos. 63ptus est , Vendetur, ut creditorubus satisfiat, secundo vero loco scriptus, haeres liberque crit. Terentius Clemens : Si quis habens. creditores , plures manumiserit : non omnium libertas impedietur. Sed qui primi sunt liberi erunt, donec creditoribus senatur quam rationem ymbanus solet dicere velut duobus manu missi , si unius libertate fraudentur, non utriusique , sed alterutrius imp

diri libertatem : ct plerumque poste seripti. Nisi si quando majoris pretii sit is , qui ante nominatus sit, nec 1 ciat posteriorem retrahi in servit tem, prior autem) sussciat, nam hoc casu sequenti loco 'iptum ad libertatem perventurum selum. I6. Notandum autem quod Imperator verbis supra citatis dicat dummodosit necessarius haeres. Idque ideo quia scrvus sive velit sive nolit, pr tinus post mortem testatoris liber &haeres fit, teste Justiniano s. I. In-

77쪽

6 De Manumissione Servorum te it.de Haered. ques.& dig.Necessarius haeres, inquit,et servus haeres institutus, ideosic appellatur, quiasive velit sive no- it, omnino post mortem testat oras protianus uber es haeres necessarius*.Et quod ii reditato abstinere volentiri tor vesΡrocosut id non permittat. lege 17. 3. I .D.de Acquirenda vel omiti. h ea. 17. Dicat hic quis, quomodo cogi potest liber & haeres esse, cum invito non fiat beneficium, & nemo haeres alicui existere, jure possit cogi ' Respondeo speciali de causa id fieri, ut dominus defunditas ignominia non afficiatur per distrabionem 3c auctionem bonorum suorum, quae infamiae proxima est , ut satis patet ex .oratione Ciceronis pro

Quintio. Ast diceret, si infamiae proxima est distractio bonorum peFcreditores instituta , ergo inhum num atque injustum est, manumisi

sum ad serendam illam ignominiam obligari de adstringi : Verum quis' nescit

78쪽

Apud Romanos. 6s nescit eum libertatem quae res in A mabilis est, pro ignominia illa cons

qui, deinde sibi ipsi acquircre quiue

quid post patroni mortem adquirit, nec obnoxia facere sua bona credito- ribus etiam si patroni bona non sunficiant. Ut docet Imperator loquens de servo necessario haerede instituto, cujus, Vel potius cujus patroni bona

aversione vel sectione vendebantur. f. I. d. t. Pro hoc tamen incommodo illud ei commodum praestatur, ut ea qua

post mortem patroni sui sibi acquisierit,

i reserventnr. Et quamvis bona d funciti non sufficiant creditoribus : immen ex ea causea res ejus, quas sibi a quisierit, non veneunt. Quod tamen cum sale capiendum est, Mam si sep rationem bonorum suorum a bonis patroni non petierit, aut patroni bonis sese immiscuerit, etiam bona ejus post patroni mortem acquisita distrahentur , ut creditoribus fatissat',

79쪽

66 De A sanumissione Servorum Lege 1. f. ult. D. de Separationibus.18. Atque haec hactenus de lege Elia Sentia quae prohibuit in fraudem creditorum, in testamento plu- ires uno manumitti. Restabat ergo, ut qui locupletiores esssent, & quorum bona creditoribus abunde su cerent, tot manumittere possent iquot vellent. Idque lege I 2. t bularum observatum, est. Donec deadem lex Itala Sentia prohiberet do- lmino minori viginti annis aliter ma- lnumittere quam vindicta, justa cau- lsa manumissionis apud consilium lprobata. f. q. Instit. Quib. ex caussi manumit. Eadem lege MElia Sentitia domino minori viginti annis non aliter manumittere permittitur, quam vindiacta apud consilium, justa causis mansemissionis approbata, fuerint manumissi:

Textum nunc corruptum esse putant

Bacchovius, Vinnius , & Galliae decus Hottomannus qui idcirco ita

legit : uuam si dicita apud consilium

80쪽

Apud Romanos.

iusta causa manumissionis , approbata fuerit manumis o. Sed fas mihi sit ab illis dissentire credo integrum &minime mendosum esse teXtum, atque disposito uno commate hoc modo esse legendum : quam vindicta, apud consilium,sta manumissionis causa approbata, fuerint manumissi. Sed de consilio & justa causa postea loquendi dabitur occasio. 19. Notum itaque est ex hac lege,

domino minori viginti annis , non licuisse manumittere servum aliter quam Vindicta, ergo nec censu nec testamento. Quae lex sequitatem

quamdam in se habere videri poterat, nam imbecilla ejus aetatis adolescentium judicia sunt, & facile circum veniri servorum blauditiis possunt. Theophilus: ο α ς νομ