장음표시 사용
471쪽
Massyli ca gens vocatur regnantem , legatos
XLIX. Filium Gala Masinissam habebat, Septem
Et decem annos natum, ceterum iuvenem ea indole, ut iam tam appareret, latius regnum Opulentiusque, quam accepisset, iacturum. Legati, quoniam Syphax se Romanis iunxisset, ut Potentior so telare eorum ai 'ersus reges PO LSque Amricae esset, docent, melitis
fore Galae quoque , Carthagίniensibus iungi quam priamum , ante quam θρhax in Hivaniam, aut Romani in Africam transeant: omrimi Syphacem, nihiadum Praeter nomen ex foedere romano habentem, Posse. Facile persuasum Galae, silio deposcente id bellum, ut exercitum mitteret; qui, Carthaginiensium legionibus coniunctis, magno proelio Syphacem devicit Triginta millia eo proelio hominum caesa dicuntur. Syphax cum paucis equitibus in Maurusios ex acie Numidas extremi prope oceanum adversus Gades colunt refugit *: asiluentibusque ad famam eius umdique Barbaris, ingentes brevi copias armavit. Cum quibus anto quam in Hispaniam, angusto diremptam freto, traiiceret, Masinissa Cum victore exercitu advenit: isque ibi cum Syphace ingenti gloria per se, sine id lis Carthaginiensium opibus, gessit hellum. In Hispania nihil memorabile gestum , praeterquam .
H. Missa 1 li Masso ia edd. ante et al. edd. ante Cronov. et plerique Crev. ; erans. not. t. ΜSs. proh. Strolli. Cap. XLIX. I. Masinissam, al. Mais a. In Mutiriasios ex atae Niamidassariissam. Forte leg. Massanassam, . . . . refugit; vide ad eap. 48 . D. r. vel Masaanisa m. ut Graeeis dieitur; tinde palebit, v em mmiuvia ncinvide ad Sil. XVI. t tr. - Septem et u - ease delendam. vel mutandam in M. viem annos nartim : in hoe numero via mHiis sui mi rem extremi. etc. iiiim e o. et sorte leg. XXV annos. - Prom o antim ad raua Cades e firmia rationibus demonstratit messet. Iuria; vide ad I. t. n. s. Obss. l. dis . et Duh. ad h. I. Mox 3. Praeterqtiam quiad; vide aupra
472쪽
quod Celtiberum iuventutem eadem mercede , qua pacta cum Carthaginiensibus erat, imperatores romani ad se perduxerunt: et nobilissimos Hispanos supra trecentos in Italiam ad sollicitandos populares, qui inter auxilia Hannibalis erant, miserunt. Id modo eius anni in Hispania ad memoriam insigne est, quod mercenarium militem in castris neminem ante, quam tum Celtiberos, Romani habuerunt.
xiqns et optimi NSS. Quamp. et quae nam Gallos transtigas primo pu- p. reliqui NSS. et edd. ante Ceon. qui nieci hallo a nomanis in eoitimili malebat quam paeli. . . . eram. Mem limn adscitos esse retulit ex Polrhio cenarium. ...neminem ante. Illud non et Zonara Fretnahemius. lib. XIX . Omnino vero consentaneum videtur ἔ eap. 5 . tam
476쪽
DE ALPIBUS AB HANNIBALE SUPERATIS
Quum inulta aeternae memoriae facinora admirationi nostrae proponat antiquitas, inter cetera tamen transitus AIpium eminet, sive ad incepti audaciam disticultatesque, sive ad eventum respicias. Magnum enim spectaculum est, dignumque ad quod omnes populi convertant Ocidos, contemplari iuvenem P triae amantissimum et gloriae cupiditate stagrantem,
qui prioris belli dedecora et ignominiosae pacis foeditatem indignatus, sibi viam hactenus intentatam Per niVes ac praerupta montium aperit, Italiam inOpino tumultu trepidantem invadit, accensasque e busto saguntino taedas in Capitolini Iovis aedem iaculaturi Quamvis autem ab hoc Alpium transitu Hannibalis audax et callidissima sortitudo tantas Romanis clades portendere Visa Sit, tamen, qua parte illas montium altitudines transcenderit, primumque suI- minaverit in Italiam , dubium reliquere auctores, et inde nescio quid admirationis ipsa movet expeditio. Quae quidem temporum nocte involuta est, non quia nemini aut paucis admodum ea sint narrata: immo quicumque de bello punico secundo tractaverunt, tantum sucinus praetermittere nullo modo poterant
plerique vero annalium scriptores, loca de quibus
477쪽
mentio erat cognoscere omiserunt; et quidquid diverso cuique diversa Lina attulerat, illud statim ad-
Scripserunt, Parum Curantes utrum scripta rebus convenirent , an TeΡug' rent.
Plurimi quidem ante Polybii tempora expeditionem
Hannibalis historiae mandarunt: quorum opera Pleraque tempus et barbaries abolevit, et ipsis nominibus vix ac ne vix quidem pepercit. Hos inter numerandus est Fabius Pictor, iam factus senex, quum bellum exarsit; Silenus, de quo pauca in vita Hannibalis , cap. IS , Cornelius Nepos , et pauca etiam Tul- Iius , de Divinatione I, 24, commemoravit: iis adiungendus est Sosilus Lacedaemonius , quem Poeno literarum graecarum magistrum suisse, multaque d Tebus ab Hannibale gestis scripsisse, aeque ac Silenum , narrat Ioco Supra citato Cornelius: tum Lucius Cincius Alimentus in Sicilia praetor, iuniorque ab Hannibale captus. Lucius demum Coelius Antipater, vir Gracchis coaevus, veteribusque multum laudatus.
Qui quum totius secundi belli punici historiam ornavisset, a Livio saepius in hoc XXI Iibro testis adhibetur: in eius opere Tullius, Orat. II, 54, quum parum polita quaedam reprehendat, hoc tamen laudat, quod paululum se erexerit, historiaeque addide
Iis fretus auctoribus, PoIybius Hannibalis Romanorumque in secundo bello punico gesta ordinavit;
verum quidquid illi perhibebant, haud facilius admittendum ratus, omnia per Se observanda prius iudicavit. Quippe quum animadvertisset vir doctus et Sapiens Ionginquas regiones tunc temporis nulli bene notas ingentique tenebrarum nocte involutas refugere, et Sicut temporum, ita locorum intervalla sabulis esse obnoxia sensis et, terras ipSe Peragrare, ubi ge-
478쪽
stae res memorabiles erant, agros, flumina, montes notare, civitates invisere, mores hominum noscere , incolarum Experientiam praecipue seniorum lucro
apponere statuit, quo meliori side incertas annalium relationes confirmaret. Quapropter Alpes transiit, Galliam, Iberiamque lustravit, mari etiam Atlantico se commisit, certus labore et vigiliis comparare scientiam. Deinde reduci libros Consuales, qui in Iovis templo asservabantur, deserri iussit P. Cornel. Scipio, quo familiariter utebatur, Ceteraque de Romanorum gestis, quae Sedula magistratuum Cura Seposuestat,
Quod vero ad Alpes attinet ab Hannibale superatas, Polybio quae fides abhibenda sit, ipse docet, II ist.
uis postea Polybium salsum dicere ausit, quem
hominem veri curiosum tenaCemque iam antea comperimus 3 quumque nullus alius auctor tam sedulose ad scribendam historiam accinxerit, cui meliusquam Polybio confidamus 2 quem ducem operis sa-Ρientiorem sequamur 8 Narrationem igitur qualem ab eo de transitu Alpium accepimus, Continuo ante DC los proponamus, quae quasi stella viae adsit indicium. neque huc illuc sinat deflectere: sed contra quaecumque alii de re eadem diversa memoraverunt, ad eam redigantur, illiusque perfusa lumine inclar
At profecto, quas Alpium partes traiecto Rhodano
479쪽
petierit Hannibal, dubium non esset, neque tantis Tegentiorum Controversiis distraheretur quaestio, nisi Livius, quum in multis Polybium sequatur, hic in quibusdam ab eo omnino discederet, Poenosque ab Isara alio prorsus ac Polybius deflecteret, et in di- vectam Italiae rogionem Alpibus delapsos deveheret. Cuius quidem scriptoris flores et clegantia quum animos hominum captarent, huius eventus descriptio,
qualis apud Polybium invenitur, veritati quidem
magis consentanea, sed simplicior et arida, min rem inde fidem consequuta est. Et tamen hic, vir belli peritus , veri austerus satelles, eaque tantum Prodigia esse ratus, quorum nullas humanas deprehenderat causas, Hannibalis vestigia in ipsis Alpium Tupibus quaesivit, veritatemque ex superstitibus Poenorum adversariis expressit: illo autem literarum , quam rei militaris studiosior, ducentis post bellum
Punicum secundum annis Romae secum historiam romanam composuit. Quos si inter se Conserimus, Perspectum nobis erit alterum , dum Priorem sequitur, multa ad vom maxime Pertinentia Omisisse, multa vero ex ingenio aut vulgi sermonibus addidisse, quae novum ordinem. DOVam rerum faciem inducutit; immo obstacula et dissicultates quas de itinere Hannibalis narrat Polybius, in iter aliud transtulisse. Vnde magna venit quaestioni obscuritas: quum duo itinera, diverso ingressu, diverso fine, tamen si medium narrationis nitendas, unum et idem iter esse videantur. Do transitu Alpium multa disputaverunt vivi inter Tecentiores doctissimi, quorum quasi in duas ucies
descendentium, alii stant e Polybii partibus, alii pro
Livio militant, ita tamen ut ambos componere enitantur, et narrationem Polybii, quam reiicere n
480쪽
do ac si quis duos homines , alterum dextram, niterum sinistram viam ingressos, in unum tandem locum
Priusquam vero quid ipsi censeamus, exponendum aggrediamur, unum eSt animadvertendum; scilicet in variis doctorum de hac quaestione commentariis, inultam doctrinam, multam locorum notitiam, multum in explanandis veterum Scriptis acumen, et subtilitatem deprehendi posse; haec tantum: nemo autem ex iis, ut nobis videtur, quum de Hannibale praestanti simo inter priscos imperatores Vim ageretur, id cogitavit , opportunam admodum tutissimamque viam prudentissimo duci haud dubie placuisse. Vndo enim prosectus Hannibal, et quo tenderet, consideraro operae pretium erat; neque multa quae ad artem belli spectant, in hac quaestione Solvenda Praete mitti decebat. Ad aliam igitur rationem converSi, non de verbis tantum, sed de re disputaturi sumus; non de variis scriptorum Opinionibus, sed de prudentia Hannibalis, qui praetentata Boiorum, Insubrium, Suassorumque Insubrium incoIentium indoles, iter suum ex his indiciis instituere debuit. Constat enim ei semper Boios aut Insubres viae duces adfuisse, quibuscum amicitias et Societatem iunxerat; neque ignorabat, quam atrOX Vigeret apud eos populos nominis romani odium , et quo foedere adventantes
Poenos essent excepturi. Quid plura illud multum conseret, unde dissicultates apud veteres belli punici
secundi scriptores obvias explanemus, viamque inveniamus quam SequutuS Sit Hannibal: non eam quidem qua citius a Rhodano in Italiam iretur; sed qua
rectius ab eo fluvio peteret nationes suturas auxilio Carthaginiensibus, quarum ope fretus libertatem gentium omnium a rOrnana ambitione tutaretur, et iu