Augustini Mascardi Romanae dissertationes de affectibus siue Perturbationibus animi, & Ethicae prolusiones. Nunc denuo typis editae

261쪽

color Deae.diuisus in Jpeciem , corpus can- didum quod coelo demeat, amictus caerulus , quod mari remeat. o Venerem suo

quoque Marti formidandam l o laruam Veneris ad terriculamenta cupidinum, dum proterve lasciuiunt i b Adonidis amasiam apro simillimam, serociter sub Theocriti calamo blandietit quis negetiam suas esse etiam amatoribus furias , erynnes suas ' Quid ergo cogitabat

homo omnium dementissimus,dum Veneris vestem assumeret λ an facto illo naturae malignitatem onerabat in se excolendo tam parcam λ an sormae potius contumeliam, vestium ornatu redemptum ibat j vel quod magis cum flagitiosi principis moribus congruit, in Venerem se penitus abi)sse, hac veluti indumenti tessera, profitebatur λ Castus nimirum populo videri venereus furciser nolebat, cum incestuosum pudicitia profligatorem, vel ipsis sororibus se

probasset; occultas thalami foeditates, tenebris omnibus tetriores, ad incutiendum coelo ruborem, aperta sceleris prosessione derivabat foras, & nolentiuoculis ingerebat; praeripuit famae munus, quae abditas etiam Principum sordes serius Ocyus euulgat, ut surdo infamiae verbere potentiorum securitas va-

pulet. Atque hoc tandem es , quod

262쪽

Romanae Dissertationes. 2Ir

sub initium dicebamus, a foemineo comporis habitu ad estoeminatam habit dinem animi , facilem, ac breuem ess traiectum. Verum tam solidae ac masculae veritati fiet iniuria, si mollissimi nebi lonis testimonio fulciatur. Devocemus si placet e Lydia Herculem; Achillem ex

insula Scyro; viros ut videtis, fortitudinis exaggeratae, in quorum commendatione Virtutis, defatigatis iampriscoruingenijs, hodieq; laborat heroibus o

noxia natio literatorum . Atqui primus illa no tam monstrorum domitor, quam sortitudinis monstrum es interritum p γricalis, calamitatibus inuictum, i borIbus indomitulas, ac dignum deniq;in cuius perniciem, ingeniosum Iunonis , re Dear, & furentis, & quod fidem superat, nouercae., odium frustra excandesceret, quid sub Lydia amatricis suae veste me-ditabatur o vestem non centauri

quidem sanguinea ad Herculis interipum corruptam, sed voluptatis liquoribus ad delicias persusam i tu mihi Herculem

prodis ab insana miliercula violatum , priscar virtutis oblitum umbram hominis , cadauer Herculis exanime, Iai

guidum, ac sibi graue Privignum muliebri deformatum stola intuere , si vacat, Iuno, & in degeneri sortissimi iuuenis calamitate consumpta demum

263쪽

I Dascardi odia gratulare 3 quod ira non potuit , amor obtinuit ; tibi, si nescis , Cupido

militauit, dum contumacem iuuenis animum meretriculae illecebris emol- Iiret , ac stangeret. Hanc vestem ad talos nudi olim bellatoris demissam, & in humeros Leonis exuuio quondam no-hiles , effoeminate reiectam , vexillum

Puta Herculis iam prostrati. Sed in hoc etiam victam te fatearis necesse est; aevenere stilicet, nullo Paride decernente , sed te ipsa iudice, iterum superariS-Spsa tibi Herculem dedit. Sed quid de inchille dici unquam poterit , quod imclyti herois sertitudinem delibet, & illustrem egregij famam bellatoris obscuret 8 Potuit quidem Thetis matri Propior, quam Deae, adolescentulum sib Chironis distiplina , ad Omnem vitae asperitatem serociter eruditum, Leonum visceribus pastum; sele, geluque concretum, assiduis duratum venationibus , in mollissimam Lycomedis aulam transferre, sed dormientem, - toto resolutum pectore Achillem,

qui pueris soporo AEmoni, de rupibus

antri

Ad placidas deportat aquas. potuit, qua precibus, qua imperio detrectantem pueru inter Virgines abdero, puellari impeditum palla, non ornatum

264쪽

Romanae Disertationes'. 'et I 3tum; Vt vitam Troiae excidio debitam delicijs impenderet; quid tamen commisit unquam a virtute generosi adolescentis alienum ρ Fateamur id quod res est Auditores, Amorem vestibus illis sotiebat, tenerum videlicet pusiunculum,& qui ab Achillis societate abhorruerat, Dum sparsus maino remearet sanguine, tenero dum flexa cubili V m Membra, sed ingenti saxum commune magistro. neque enim indomitos pueri sensus insectere mater potuit: ita ipsum alloquitur ornamenta recusantem, -cur ora reducis ZQuid veparant oculi e pudet hoc mite- Irim scere cultu e Ter te, care puer, cognata per aequora

iuros

Nesciet bos Chiron. sic horrida pectora

tractat Nequicquam mulcens; obstat genitorq; roganti Nytritorque ingens, O cruda exordia magna Indolis.

quo igitur te vertes Thetis e quis trami indocilem Achilli tuo mentem detrahet Matere adolescentulam Deidamia vidit, Trux puer, nullo semeratus pectora

motu ' - -- in

265쪽

2I4 Aug. Mascardi Diriguit, totisq; nouu bibit ossibus ignP. Vec latet haustus amor, sed fax v

brata medullis

In vultus, atq; ore redit,

tunc enimuero Centaurum suum oblitus, & Amori traditus in clientelam,ii eultum, atq; asperum pristinae vitae culeum odisse iam coepit: -- tunc colla rigentia mollit, Pubmittitquegraues humeros, fortia Iaxat Brachia,ct impexos certo domat ordine

Et picturato cohibet vestigia limbo. Bene est, vicisti mater, Achilles tuus amator est, vestes intuere si dubitas ueam rem loquuntur. Hoc tibi Palladium Troia diutius seruent Dij: nisi enim in te bis peccauerit Vlysses, Graecorum armis perire non potes: tibi luditur in necaeo, & dum iuuenculae in morem Achilles ornatur, & comitur, stabit Ilium , licet fatorum iniuria excidio destinatum. Verum ubi semel omnis a

chitectus doli Vlysses, laruam Achilli

detrahet, cum muliebri veste omnem ponet animi mollitiem heros, &isurorem induet, extremis Asiae calamita tibus idoneum . Vsque adeo verum est , quod Graecorum adagio circumfertur ,

yostis virum facit. Sed quoniam nullum

266쪽

Rcma1iae Dissertationes . et I x ego ijs intemperijs agitatum noui quq temporum , & Christianae religionis scelicitas est ) qui a sceminis vestes publice , ac palam mutuetur, quid tamen nobis hac super re discriminis immineat palam faciam, cum anni proxime ineuntis initium, labores meos , & vestram simul humanitatem reuocabit. De morum, ac perturbationum coniectura ex incessu .

DI SsERTAT IO DECIMA SEXTA.

IN geniosus Promethaei labor,in prima

hominis molitione susceptus, ut a veteribus summopere commendatur, ita non omnes, mea quidem sententia, numeros exactae laudis absoluit. Addi-

derit ille, per me, limo principi particulam undique dissectam ab animantibus, quod Hoxatius fabul tur: s pientiam a Minerua, ignem a Vulcano, iustitiam a Mercurio , in opus suum commodato transtulerit, quod Plato comminiscitur in Protagora, ex statuariae denique legibus elegantissimam totius corporis scenam, ut Tertullianus loquitur, explicarit; simulachru tamen molitus est, quod mole laboraret sua,

desidiosum, graue, specie stabilitatis

267쪽

Aug. Mascardi inertissimum; uno verbo cadauer artis expressit. Daedalus contra prodigiorum Faber operosus, eo ingenij conatu statuas eiunxit suas nec tamen habuit succenturiatos Deos ut illas animasse, atque incedere docuisse , tum in Euripidis Hecuba, tum in comici Platonis Decipiente dicatur. Quod efficacis genus industriae ita Poeticus statuarum artifex Pindarus imitatione probauit, ut immobilia se singere inulachra diserte negauerit in Nemeis. Atque inde intelligi, opinor, datur cur tam actuosassuminum signa, hostili festassis euo catione ab urbibus discessiira, ad securitatem atque tutelam non ineptissimi populorum religiosis vinculis obliga-xinr Mirari autem iure non possumus,

incestam a Daedalo lapidibus inditum, qui volatum hominibus indidisset, Statuam nos etiam, hoc est absolutam virtutis idaeam, iamdudum Oratione designamus, dum abditas animorum aegritudines, atque retrusas accurate rimamur: ut morborum causis patefactis, atque conuulsis, suus constet simul cro decor, & lanitatis in vultu color. Non temere autem statuarum pulchriatudinem adhiberi, ad exastam bene constituti hominis imaginem eXpriti acndam, praeta Ale andrinum CIc-

268쪽

Romanae Dissertationes. 2r7 mentem, Nazianetenum, Nisenumque Gregorios, luculenter ostendit pridem Ioarines , aureum illud os, omni Grae .corum opulentia pretiosius; ut turpis interea elegantis Arbitrum omittamus, purissimae impuritatis autorem qui foeminam omnibus simulachris emendatiorem prostituit, dum describit, v lificatus formae, de famae naufragio securus potius, Uram tutus. Quoniam vero de humani primum corporis con- stitutione uniuersim EgimuS ,' mox de capitis, Nullusque notis cum Physio- gnomo disseruimus ; inde chiromantes consulere libuit; ne mortuum, ac plane Promethaeum simulachrum sit, quod xffingimus, Daedali tandem ope, Mer-xuris trunco pedes ex arte subijcimus,&incessum statuae contemplamur is Quaero igitur virum .ab incessu de propensionibus animi coniectura elici quoquomodo possit. Et haec sane ratio coniectandi, ut indicia aliquibus videri possit

ac fallax, tam constanter tamen usurpabatur a priscis, ut cum doctissimi Postarum factitio, ac ioculari numim,quod sibi cudebant ipsi, aures, oculos, limguam , humana denique omnia,ne flagiatijs quidem omissis, appingerent ; uno tantum incessu Deos mortalibus innotescera' voluerunt. locus est apud Ho-

si , merum

269쪽

Aug. Qqcardimerum luculentus,in re de qua disputo. Neptunus Calcantis speciem induit , geminosq; Aiaces ad integrandum cum Troianis praesium , non tam verbis adhortatur, quam subiectis animo facibus inflammat. re autem e sententia gesta, discedentem senior Aiax sedulo contemplatus , ab incessu praesentiam numinis deprehendit, personamque Calcantis Neptuno detrahit.

Veseia enim retro pedum , atque tibiarum Facile cognoui abeuntis,

quod praeclarus ex imitatore pene victor Homeri Virgilius, ad Iridem transtulit, quae in Retheiam. Beroen. Deae facie, vesteque deposita, commugrauit, ut Troianas i Eminas, longa exili) defatigatione satiscentes,ad naves inflammandas impelleret ait Pyrgo neM. Non Beroe Nobis, non hae Retheia

matres

u DOocli coniux ; diuini signa decoris Ardentesque notate oculos,qui spiritusi illi, Qui vultus, vocisq; sonus, velgre s

euntis.

Nec de literatorum plebe gregarius nescio quis, Iridem non uno tantumi gressu, vertim oculis , spiritu, vocisquo sono

270쪽

Roman Dissertationes 2Iρ 'sono cognitam suspicetu r ; nam Venuς etiam apud eundem diuinae Poeseos a tificem , sub venatricis inuolucro filium consolatur ; quae licet nec mortali videretur vultu, nec hominem illius sonaret vox, ab AEnea tamen, quantumuis

filio, cognosci, nisi gressu deniquo

prodente, non potuit: Dixit, ct auertens rosea ceruice refulsit, i. Ambrosiaque coma diuinum vertice Sa. d.

odorem

Spirauere'pedes 'estis defluxit ad imos , Et vera incessu patuit Dea, Viderit autem Heliodori Calastris, utrum subsultorius appellandus sit peculiaris hic Deortim incessus, dum eos mutuo compositis pedibus auras findere Cnemoni narrat: nam quarto demum passu a Samothracia ad cifigas Neptunii Homerus peruenisse testatur: atqui si coactis in unum pedibus passiim expliacat , quarto ad AEgas saltu , diuino sane, ac plusquam gigantaeo , delatus es Verum isthaec curiosius indagare aliorum sit labor fortasse non punitendus 3 nobis ad alia properandum est. Si ergo ad rem propius accedamus , ab incessu recte propensiones animi de prehendi, cu viris sapientissimis statuo . Amictus corporis, O risus dentium, ct Eccles