Augustini Mascardi Romanae dissertationes de affectibus siue Perturbationibus animi, & Ethicae prolusiones. Nunc denuo typis editae

301쪽

2so Aug. Mascardiora ; &quod caput est, ubi Deoru M. templa, siue Iouis in Capitolio, siue Apollinis in Palatino, siue Veneris ad Portam Collinam, & sacra via, siue Pacis prope 'rum, siue denique Urbis ipsius ad Palatini radices in Comicio3 Vbi

Zuean. numinum simulachra ex auro, argento,

eboro fabrefacta 8 Hic nimirum sodalistbβ Ρ 4 meus intemperanter exarsit; & veluti Phoebas concepto paulatim numine ... augustior,sacro ictus enthusiasmo,plura me dicere meditantem interfatus, O te, ait, stultissimae temeritatis virum, qui nostrae stelicitatis argumenta, ad deploranda superstitionis nescio cuius detrimenta detorques. mox quasi superfundentibus se surijs impar, primos ingrue

tis numinis motus incerta aegritudine s eluctatas,ardentibus oculis vaticinantis in morem, Salite, ait, mea Roma salve; uina a lateribus, ut olim, ad marmora,sed a marmoribus ad aurum sanctiori aedificatione traducta salue inquam e combuste superstitionis cineribus rediuiuus Phoenix. Illae, illae iacentes passim templorum reliquiae, conuulsa illa delubra numinibus consecrata, illa euersis arissimulachra disiecta, victorias in puluere describunt tuas ; quae stantia tuum dedecus longe lateque nunciabant. Tanti est insanas marinorum substructiones, qui-

302쪽

bus in coelum monstra hominum inti hebantur, verae pietatis ariete profligasse;tanti est immanes Gigantum moles, quibus nefandum diuinitati bellum in serebatur, veritatis fulmine deiecisse. Atque hic omnia veterum fana, simul chra omnia, sacris etiam uniuscuiusque numinis ambitioSe commemoratiS, no numerauit modo, sed intento etiam di-. gito inter prostratae urbis sepulchreta designauit. Mox autem, ut se collegit, linguamque diutius peregrinatam, dc quod mirum est i nusquam inter.errandum offendentem, reuocauit, me in ipso dicendi ardore subintuens, & reperiuntur tamen, inquit, qui ruinas illas Christianae religioni salutares auersentur, atque deplorent ; quod illis oppressa sciliacet impia deorum simulachra delites.cunt Ego vero, qui ad intempestiuam eruditae loquacitatis tempestatem n scius quorsum eruptura esset, horrueram; ubi tandem illa detonuit, licet imperitae , rusticaeque pietati' epiphonemate veluti fulmine tactus estem, nec risum tenui; cuius tamen suavitatem e seruescentis subinde amaritudo bilis in-- siceret . Tumentem nihilominus antimum,& in iurgia gestientem, utcumque compressi; mox ad illum,Bona verba, mi homo, Christianus sum,& eiurataSVe-

303쪽

1 3 et Aug. Ma carditerum religiones execror, si quis alius, constantissimε. Verum dum tu de illis, ut pote opinione tua iam profligatis,cofidentissime gloriaris, ac pene triumphas; ego regnantem adhuc superstitionem, & simulachrorum cultum, in ipsa

Romanae, hoc est Verae religionis arce, non iuste minus , quam acerbissime queror . Vide quam male de tua pietate tibi placeas amice, &quam iniustae me carpas . Iterum dico,ne lubricae me linquae vitio lapsum calumnieris . Aio te, multosque mortalium, qui Christiano nomine,ac iure censentur, prophanis falsae diuinitatis sacris operari . quod ego dum paucissimis probo, oratos vos pem uelim AA. ut disputatoris ar umontationibus intercissis, continenti oratione mihi liceat perorare. Atque illud in primis, cum Tertulliano Aphrorum doctissimo, censeo statuendum,citra ulla Deorum simulachra, vel aere sula, vel auro recocta, vel luro s-cta, vel ligns dolata, vel sculpta lapidi bus , impiorum nihilominus seruitutem numinum, quam latriam Graeci dicunt, νἱ2. in Christianorum pectoribus consecrari. Mythο- Nullus hic manubias, quas quondam ti

304쪽

Prolusiones Ethicae nec AEgyptus Anubim,nec Eleusinij Ce- sed ' Hrerem,nec PhrygeSMatrem, nec Euscu-- puelapium Epidaurij, nec Caldasi Belum,

nec Astartem Syri, nsc Dianam Tauri), nec denique Deorum centurias nobis Octa- obtrudit Romanorum cynicus Varro. uium, Solae animorum perturbationes, quas φθηρrecepto vocabulo affectus appellamus, omnia sibi vindicant iura diuinitatis , illas colimus non specie vilissimi nido- . i. ris,at nostro, nec anima pecudis impen-

sa, sed nostra; illis immolamus ingentu, illis sudorem libamus, prudentiam illis accendimus; illis denique, ut loquitur

Tertullianus, saginatiorem, & auratiorem hostiam cedimus salutem nostram. Nec tamen ego,dum perturbationes aio a nobis diuinitate donari, cogitationem Plutari meam in priscas earum apotheoses con- in Cle- ieci. Coluerint olim ut libet, Lacedae- '

moni) Timorem, Spem Romani, Miseri-

cordiam Athenienses, Invidiam cum D. ead Romanis plerique Graecorun PudorCm 3. atque Impetum rursus Athenienses averruncos Deos: de illis ego non dista et puto, & doctrinae famam ambitiosa Ve- GV Ltustatis nouitate non colligo . Lara-bnia .rium uniuscuiusque nostrum diligenter 1. .a excutio ; idola in ara cordis impie con- secrata ideo hodiernae luci redono, ut perpetuis in posterum tenebris manci- .d:

305쪽

2sq eug. Mascardi Mid. Et prima quidem Idololatriae origo si Dandi, altius repetatur, illam in perturbatio- νμφήρ nes reserendam esse tum sacra, tum pro- - -. phana literarum monumenta testantur. a. I. t. Timor siquidem saeuissimus ille tortors. 2. ad animorum, perculsa semel mortalium Arsq. pectora stultissima praesentis numinis

s. is Op One ita , nullam ut sibi praeis, , sidij spem relictam a diuinitate, quam

a 28. in oculis non viderent, manuque non tan- .

gerent, arbitrarentur. hinc peruulgatum illud a Petronio simul,& Statio, Frimus in orbe Deos fecit timor. nec inelegater alius, siue is Dares Phrygius a Cornelio Nepote transcriptus in Latium, si ue scriptor, ut reor, ab extrema Britannia non ignobilis. Mine Deum genitore metu mens caeca

. creauit

' Ditem umbris, caelo superos, ct numina ponto. Quod si stolidos simulacrorum cultΟ-tes tam degeneris pudet originis, alioque stirpis incunabula transferre malunt,illis quidem libentissune Obtemperirabo, in aliam tamen perturbati animi aegritudinem rursus impingam. Dolo rem illis generis auctorem dabo: nec

publicis modo sapientum tabulis Eusebii, Cyrilli, Hieronymi, Cypriani, Augustini, verum testimonijs ex ipso sa

306쪽

Prolusiones Ethicae . as spientiae t ulario religiose petitis. Diserte siquidem Salomon: iacerbo luctu dolens pater, cito sibi rapti fili, fecit imaginem, illuvi qui tunc quasi homo mo tuus se eratis limo tanquam Deum colere cepit -iquod ah AEgyptio Syrophane facti in fuistς tradit Fulgentius; a Marco Tullio satis dolenter usurpatum in filiae obitu, auctor est luculentissimus Chri- .sti nar religionis Tullius Lactantius. At nihil adhuc agimus AA. & aegritudines

animi non adoramus ut numina, sed ut numinum ar tifices veneramur. bene est; admonitus in orbitam h unde exerraue

ram, redeo.

Fortissimus ille apud Virgiliu Nisus, AEneid. virtutis suae calamitate nobilitatus,cum magnum aliquid animo moliretur, amicum intuenS ait, μι. - Di, ne hunc ardorem mentibus addunt Nota

Eurialeon sua cuiq; Deus sit dira cupido ita ne vero miserrime adolescens,in vitet et limine philosopharis, ut impotentis - 'animi cupiditatibus iura diuinitatis

adiudices; & furias consecres, quaS Cvicinae mortis afflatu , luctuose generosus imbiberas e ita est AA. humanus M. Lipse animus tanquam Deus a veteribus, i & quidem sapientissimis Socrate; Platone, Aristotele, Theophrasto, Euri pide Hlebratur 3 cum autem quicquid

307쪽

an Deo est, ab ipsa Dei natura alienuni esse non possit, ut Augustinus hoc in argumento doctissime disputat, manifeste inde conficitur, animi perturbationes non posse a notione diuinitatis excludi. Quod ut liquidius adhuc pateat , animum, quaeso vos, diligenter aduertite . Elegantissimus Iudaeorum Plato, in sacris allegorijs, hominum animos quodammodo finxit e cera. nec Platonis tamen sententiam in Teaeteto pluribus explicatam, de cereis Memno synes simulachris expressit ; cum illa ad rerum imagines a sensi is haustas, quibus memoria parcellitur reserantur, Philo autem de ipsa animi teneritudine disserat, cuius beneficio partem in

. Umnem agitur, atque versatur. Ceretis agitur animus est; nec in adolescentiae tantum lubrico, ut putauit Horatius, cum mollis nondum aetas adoleuit, nec in vetustatem prorsus obduruit; verum

eadem semper est sequacis animi tempe- Tatio , sormarum omnium capax, quas illi obiecitae rerii species indere possunt. Vbi semel ergo vel acerba vel iucunda nobis pro inconstanti vitae conditione Ubi ere ς testimatrix animae facultaS ce- reum animum violenter adorta, vel doloris, vel voluptatis simulachrum in

mobis eninsit, quod unusquisque aut

308쪽

wolusiones Ethicae. 237 impetu virtutis elidit, aut mentis imbecillitate veneratur. Hinc masculam illam ab Epitecto vocem tam frequenter audimus, qua non rebus, sed rerum Opinionibus constantiam nostram labefactari docemur. hinc opinionem apud iStobarum Iamblicus ει Mπo7iαν. hoc est simulachrorum essictricem appellauit; quod & si alio detorqueri poste non edi Ar

ambigo, cum illam opponat Veritati, ν anum

in rem tamen de qua disputo cadit β ρ aptissime. nam si prophanus idolorum cultus umbra pictura, ct labor senestuctu .s d.

a Salomone merito dictus est, quod in verit. futilibus, aut hominum, aut belluaruin te imaginibus sterni numinis diuinitalom, non tam adorandam proponat, quam prostituat deridendam; an non execrata 'picturae huius lineamenta, in animi per turbationibus regius Psaltes agnouit, cum dixit: Transierunt in affectu cordis:

hoc est ut ab ipsa vocis origine sapientes eliciunt) transierunt in picturas, &imaginationes cordis ς quas porro pe turbatae mentis imagines idem ille purpuratus Vates obliterandas olim, & i ducendas , ex Ambrosi) interpretatione auguratur, & cupit, DomIne in ciuitate

tua: hoc est in piorum hominum antimis ) imagines ipsortim ad nihilu rediges et ut igitur unusquisquς de optimo mentis in

309쪽

I38 Aug. Mas ardi statu opinionis errore deiectuS,aut perdite concupiscit , aut impotenter ir scitur , aut metuit desperate, ita sibi,vel amoris, vel irae, vel timoris imaginem fingit in animo , cui profana religione se deuouet, ac turpiter litat. Atque haec o sunt nouitia illa, ac subitaria numina,eX hominum ingenio, heri aut paulo autκ procula, dum - sua cuique Deus fit dira cupido rDum sibi quisque Deos auido certamine fingit te a quorum impio cultu grauiter nos ills Vil deterruit, qui dicebat: Non erit in te

.seiam, Deus recens, cui enim Deus venter est,

o Glo. Deus recens est inquit eloquentissimus diuini codicis interpres Hieronymus iratus fumi ira mihi Deus est ; unusquisq; enim quod cupit, O veneratur hoc illi Deus est. Quod si Theologoru princeps

Augustinus: Unicuique, ait, sua cupii ditas tempestas est: non ideo tame .sultam perturbationum apotheosiiti,de qua hactenus disputauimus , inficiatur ;cum& tempestates Romani populi ritibus consecratas, apud M. Tullium le- ido gamus,postquam Scipio Consul Corsici φρυς. maris rabiem euasisset ; & Persae, Grae- ἡ,hai cifluo Ventos In Deos, ventosa supcroas a mitione retulerint. illud potius negotiuari ta mihi tantisper facessit, quod ab Saty-

Inseria ricae

310쪽

prolusiones Ethicae. 239ficae Poeseos midiosis obhci posse nonr ρ lan nego. Si omnis prorsus intemperantis ianimi cupiditas Deus est, tum illa praecipue maioribus hosti)s adorabitur, cui in lectissima cordis parte cellam dedi- sὸ0;. 'cant plerique mortalium, & φιλαργοcta Hero nuncupatur. at negat Iuvenalis templa

Pecuniae posita, atque aras erectas . T l-- etsi funesta pecunia templo ν.

Mndum habitas, nullas nummorum Polyma

ereximus aras; nia vi-

manem Romaniuisuis auri cupiditatem exprobraueris riuuenalis , otiose non l. 181 quaero .pecuniam certe pro Dea cultam, Ceycum Augustino prodit Arnobius . Verti AEam a nullus per me Pecuniae palam; ac pu- φυῆ

blice farre, & mica secerit satietate. An ego qu i arcana pectoris sacra, & cordis mysteria omnibus Ιfidis ceremonijs occultiora, perpendo de manifestis pecunio sacrifici)s magnopere non laboro. S Pan Auri tamen cupiditatem idolorum cul- μή M . tum, ac seruitutem ab eo humanineris doctore appellatam noui, qui in c.lus coelum ideo raptus est, ut eum deinde a. tanquam e coelo delapsum praeconem veritatis admiraremur. hinc gloriosiis ille apuΗ oseam vaticinio nobilem in nissitne praedicabat, Diues efectus sum, inueni idolum mihi: hinc Nazianetenus