Augustini Mascardi Romanae dissertationes de affectibus siue Perturbationibus animi, & Ethicae prolusiones. Nunc denuo typis editae

311쪽

Gregorius, inter Graecos Ecclesiae pro, Ceres cognomento Theologus, Aurtim, argentum non secus atque illi Baal ,σAsartem, ct execrandum illum Camor

Angemnam tramen apud Romanos , t Flaccus Verrius existimat, angoribus depellendis idoneum, in sacello Vo-. Jupiae a Pontificibus propitiari solitam, ex Theologorum disciplina tradit Macrobius. Vtrique siquidem Dear ara communiS , communes etiam mystaS, communes popas requirebat. non ego priscorum factum ex eorum superstitione damnare temere ausim, sed ista potius, si per vos licet, rationem quaero. Qui fieri unquam potuit, ut numina, nota magis nomine discrepantia , quam in Bituto contraria, easdem aras insederint , & vota mortalium modo prona in voluptates, modo angoribus exhausta, o communicata diuinitate vel deluserint, vel exceperint λ An cadem dolori simul, ac voluptati dabitur sedes, quae amori, ac maiestati sapientum omnium consen-' . sone negatur Nimirum hoc etiam humanae idololatriae prodigium est, si nescitis nos in uno pectoris sacrario easdem dolori simul, ac voluptatibus aras excitamus, illis nos virtutem, co- natam scilicet victimam , iugulamus 3

312쪽

-Proici siones Ethicae. 261 temperantiam illis , atque constantiam Da nia caedimus. Et ne ullis possint hostii m n M. diris euocatae, delubra deserere, non 'institis aut vittis nescio quibus abactam ITE . coercemus diuinitatem, sed alteri, al-

teram tam arcte coniungimuS, ut nul squam a mutua societate diuellantur. μέν ἰή Sensit hoc in Platonis Phaedone Socrates, qui AEsopico prorsus ingenio Deum in hominibus , doloris ac voluptatis inter se apices copulasse fabulatur: atq; duplici hoc veluti perturbationumson te reliquarum deinceps eluvies,mor- ου 'talium animos propemodu inundavit omnes Verum me de Vana prophani numinis adytis, adoratione prolixius disserentem,vehe- ρος. menter pudet incogitantiae meae, quod

Pantheon , templum illud augustum, ', hactenus praeterivi , illud, illud con-Misa

summatae , ut aiunt , architecturae tu Varis

exemplar unicum magnificentiisimul dillud , in regnatrice urbe, Deorum do micilium; publica illa diuinitatis ossi- i. . cina; illud uniuersae superstitionis em- formuporium , illud exoticarum toto orbe reta v v idoligionum receptaculum; illud peregri Vita norum ex plebe vltima numinum com f-ρέ' mune perfugium c quam apte indiuiduam perturbationum omnium latriam damnobis reuocat in memoriam 8 Pantheon AE o.

sycor humanum, simulachrorum col-

313쪽

. ubi tantum pandiculari, & communicario ' D- die, omnibus communiter affectibus ' ' operamur; sed perpetuo naturae cultu , a primigenia vitae innocentia iam prolapsae, vota mortalium adolentur,. olidissima vitioru thura succenduntur.

Impulit me, sed stane volentem, in hanc sententiam, quod Pantheon ita apud Dionem appςllatum legi, quia plures Deorum imagines, in Veneris, Martisque simulachris complecteretur , hoc est , quia reliquum perturbationum vulgus gemino Concupiscentis , & Ιr

scentis facultatis nomine, tanquam muqitaris duplici sub signo turba, receΠ- setur. Non est animus ire per singula, cum finem iamdudum spectet oratio mea; quaedam tamen leuiter delibabo . Et concupiscendi quidem in anima facultati quam Venus in Pantheo desi- . Gnabat) diuinae mentis cultum, ab impio ' Manich eorum grege fuisse delatum, grauissimus auctor est in haere- sibus Epiphanius; Cupiditatem, inquit,

adorant, ct esse numen arbitrantur qua delirae mentis superstitione, diuino beneficio sublata, quam vereor, ne sectam illam nefariam, impurumque eiuS principem Manem, nostris moribus duea-Q-: praeclaro siquidςm Cyprianus,

314쪽

Prolusiones Ethicae . et clmartyrio, & eloquentia inclytus, pronunciauit; Hic auaras manus cupidi muneribus complicant; bis genu flexo conem

piscentiae quisque suae idolum colit, σpropriae libidinis adorat sonulachrum, quo etiam collimasse visus est Athenarum decus Dionysius, qui turpem amorem idolum potius, & a germano amore prolapsionem dixit. Nec simulacra sua irascendi facultas humanae mentis vitio

desiderat 1, verum quemadmodum efferata Scytharum natio suos acinaces ,- Here/o

saeuissimus hastam suam Megentius adoΔ εἰ 'γrabant, ita efframes animi motus ira.cundiae blandientcs colimus, dum foue- mus ; atque ut e Hieronymi sententia paulo ante dicebam , irato iram ipsam pro numine , impia temeritate praescribimus. Vnus hic nobis Achilles aduocandus est, utriusque sceleris propiIlium reus. hic nimirum Venerem,Martemq;in militari pectoris Pantheo, tam perdite copulauit, ut probrosa Vulcani sese ulciscentis retia, mera captiuorum numinum libertas sit.Quid multap Ma tem delicijs effaeminauit, efferauit Venerem surijs; ut ille in meretriculam degenerasse, haec in militem exarsiste videretur. Ereptae Briseidis iniuria libidinis Howεν. faces irae saxibus ventilauit; ut factitia itia .rhaec numina, & iocularia Amor, & Ira,

315쪽

Aug. Mascurri collatis viribus virtutem in Hero1 animo iugularent. Nec sane propitiari unquam furiosum Deorum par vel regis precibus, Vel exercituS calamitate, vel adhortationibus amicorum potuisset, nisi Amori quidem, pellicis reditu ; Irae autem, multorum sanguine litatum esset. Vsque adeo ad virtutis exitium vicarias, sibi operas perturbationes locant , & altera in animi perniciem alteri ancillatur. Videtis opinor , Auditores, quo tandem sodalis mei calor ille, pietasque reciderit ; ut inter prostratae superstitionis rudera renascentem simu lachrorum segetem viderit; quam ego tamen non igne,aut ferro depascendam, sed virtutis ingenio radicitus eucllendam in meis distertationibus sancte pol liceor. Illud interea constantiae, atque sapientiae vestrae datum intelligatis oro, vi ideo inter sacrilega perturbationum sacra vos reliquerit oratio mea, qui supra omnem perturbati animi tumultum in vera vos virtutis tranquillitate video constitutos. Templa in posterum

assectibus deuota augustiori numini

316쪽

Prolusiones Ethicae. assterturbationum Mola ope virtutis euersa.

PROLUSIO SECUN DA.

Conflatas iampridem siue iure, siue

iniuhia,cum iodali meo, religionis nomine simultateS,abolere nunc tandem paro, Viri & eruditione, & nobilitate clarissimi. Postulat hoc tum genius humanitatis , qui odia inter mortales immortalia esse non patitur; tum temporis sanctimonia, cui omnibus inimicitiarum fibris litandum esse, Christiana pietas persuadet; vos etiam, ut opinor, idem pro vestra sapientia flagitatis , ne prophanae superstitionis improbitas hominum animos diutius dehonestet. Αgo igitur, & rem altius ab ipso disputationis exordio reuocemus. Impium simulacrorum cultum quem a Graecismutuato vocabulo idololatriam appellamus ) regnare adhuc in ipsa Romanae

religionis maiestate, exactis retro mensibus lamentabar: dum unusquisque nΟ- strum,desidioso inertiae labore,templum sibi fingit in pectore,aras excitat, thura succendit; ut perturbati animi furijs potius,quam numinibus iugulatae virtutis visceribus operetur ; non magis scilicet

victimarius , quam victima ; delubrutam,

317쪽

266 Aug. Massardi quam popa; sacerdos,quam sacrificium. Atqui sodalis ille meus, qui vetustatis

cicatrices, in semisepulto Romae cadauere contemplatus, doctrinam sibi comparabat , eo nomine preciosam, quod eruderibus , tanquam thesauruS, effossa, multum de auro trahere putaretur, cui proxima delituisset; omnem sublatam penitus superstitionem argutabatur , cum prophanorum numinum delubra, veri dininitatis ariete disiecta corruerunt. Proinde impium me,dirisque omnibus deuouendum, qui execratas iamdudum religiones, inanibus ingenij comentiS excitarem. Hinc saxa omnia, si meministis, e templorum reliquijs studiose collectauia me unum, erudita lapidum tempestate coniecit; hoc est ambitiosa templorum commemoratione ,

quae solo aequata, Christiana fidei fas hi-gium altius extulere, me de sententia mea dimouere vehementer adorsuS est.

Verum dilapidauerit ille , per me, s pientiam a lapidibus haustam, illud ego

prudenti Auditorum, opinione conseci, ut vigere adhuc in hominum animis prophanum perturbationum cultum intelligerent omnes , & faterentur. quem tamen quoniam amo)iri iamdudum , &

suadet pietas, & in erat promissi religio nunc tandem libero fidem meam, il

318쪽

Proli siones Ethicae. Iudque statuo hodiernae dissertationis argumentum,Quoniam pacto perturbationum ci illus siue latria, de medio tolli possit. quod ego dum rationibus xlΟ- ceo,ab ipsis Christianae discipJina: sontibus repetitis dabitis AA. hanc arg umeto veniam simul, & tempori: cum prίesertim aberratio, quae nos in semitam pietatis abducit, apud cordatos VirOS, hoc est vestri similes, plus habeat foeticitatis in officio, quam temeritatiS iIta,

Duplicem ego 'iam in antiquae Chri stianae religionis fassis inuenio , a viriS sanctissimis usurpatam, ad superstitionem factitiae diuinitatis euertendam . Aut enim Deorum fana cum simulachris arisque penitus sustulerunt, aut eadem expiatis scedi cultus inquinamentis, ad sanctiora sacra traduxere, Vtrumquotam sceliciter, quam sapienter. Et subprima quidem proseminatae religionis exordia, quia nondum Ecclesiastichur imperium adoleverat, ignis e coelo in Christiani populi corda delapsus occulte fouendus tantisper fuit; donec paulatim arcanis exaestuans incrementis, tanquam si e Vesetii faucibus violenter erupis et, immanes temploxum moleS,prophanis ritibus impiatas etlulsit, simulachra disiecitiaras euertit,ut ipsam etiam

319쪽

2 68 Mig. Maseardi si qua posset, scidi numinis memoriam aboleret. Hinc sub Philippis primo,

ἡ, - mOX Constantino, Honorio, R Arcadional. Uimperantibus, ac demum sub utroque sim. sed Theodosio, tanta simulacrorum strages pr4ci' edita est ubique terrarum, ut infinitum' Deorum vulgus,a Varrone, alijsque rech υ; censitum, tanquam sub Annibalis ad 3is ρο Cannas gladio,occidione deletum sit: Mridiculum Ethnicorum caesum , ' quod prius Deorum numero,cum Atlantis in- . . iuria laborabat, exhaustum iam ciuibus, d. citi. lolitariae ViX diurnitatis Imag1nem tue- Dei I. ς retur. At postquam sub piorum prin- c. o. cipum imperio, pacatius florere Chri- tiana res coepit placuit illustres illas, i. profligatae luperstitionis exuuias,v1α Υ - ri Deo in ipsis hostium castris conse

viret. crare.

ver. Et in domestica sane perturbationum ' i' expiatione,quam molior,CleanteS Video sis. Zenones, Epitectos, Senecas , ferrear Non. pientiae machinamentis armatos, illud

in vita unum agere diligenter, ut templum di-T- ruant, arasque conuellant. perturbatio- d. s. nes nimirum OmneS execrantur, nulIas

νοου. ad lab virtutis auspicijs, ad honestae vitae anu. disciplinam admittunt, Stoice prorsus, ' β'ς hoc esst ambitiose, non vere. At quid agitis inclementissimi caementarij,natu-

320쪽

Trolusionen Ethicae 269

perturbationum statuas, a natura compactas comminuitis, ut idolum ingeni, torvitate prorsus inflexibili, repente confletis Θ Neque enim hominem dabitis , quem omnino ab affectibus vacuum somniatis , sed laruam hominis, sed hominis simulacrum . o serrea prorsus

praecordia Stoicorurn, quae vitam quidem,sed non vitae usum, ac munera mortalibus largiuntur l Ita nimirum pertu bationum imperium auersantur, Ut ipsas etiam perturbationes interimant .

sed nihil aliud de impudentia Stoicorum. Soli etiam cum aureis inuectus . rotis coelum declarat, diem dicere non verentur, diei videlicet principi, & noctis ignaro. Inscelix Phaetontis auriga M. tio, qua breuissimum omnibus, coeteroqui humanae vitae curriculum,sibi tamen ,hbieta magis, admirabili equorum pernicitat e omnes. 'contraxit, quemadmodum terrae lacrymas, vi caloris expresserat, ita etiam Ioui fulmen, fraude temeritatis extorsit. At clarior haec esst fabula,inquit non nemo, quam ut tuae lumine orationis indigeat . Gratulor tibi aciem oculorum,

mi homo, qua solem vides, & pergo.

Cum igitur terrarum orbis conflagrationem Iupiter ultum iret, an oro VOS,

Stoicos adhibuit in consilium, ut solis equoa . di currum sulmine consumpta