장음표시 사용
21쪽
sus describeret Dat dum pro ij citur sursum a manu,
quae ipsa interea mouetur antrorsum, cffcitur, vi manus neque omnino sursiim neque omnino antror sum pro ij ciat videlicet motus antrorsinn, quo abripitur , deflectit illam a motu sursum , quo per se moueretur sed liter utrumque, seu oblique proijciat; sicque projecta pila curuam lineam iacccsario describat, cuius dimidiun, ascendendo in dimidium de Lcendendo perficiatur. Et vis id plenius cognoscere Iube currum consistere proiice pilam sursum,&,sgno priae auriga dato , excedat currus, quam-primum projeceris; non recidet illa profecto in manum, sed longe curru locum praetervecto Lilicque idem, qui regione tui constiterit , describentem videbit,
non arcum, sed rectaan, perpendicularemque lineam propter motum sursum simplicem , incompositumque . qui solius manus fuit proprius, ipso curru nihil conferento Prose deinde caput extra currum,&designato in parte currus inferiore puncto aliquo , quod in eadem linea perpendiculari curia oculo tuo sita ac tum , transato citatissime curru, adnioue pilam ad oculum , ipsamque nulla facta via manu dimitte videbis pilam decidere secundum illam lineam , atque idcirco casus ille apparebit tibi perpendicularis. Non perinde porro apparebit illi, qui extra currum fuerit, ad casum attenderit: ob seruabit scilicet pilam quasi semi- arcum, seu curvam lineam describeres quoniam quamuis manus non imprimatis motum sibi proprium , imprimit tamen motum, quem habet a cum , adeo ut pina pin
22쪽
a Motore translato Epist. I. sa
tum grauitatis , quo pila sponte fertur deorsum feratur etiam antrorsona eodem motu, quo ipse currus; quia tuus oculus interea tantundem quoque antrorsiim fertur , inde fit, ut pila continuo ipsi sui, jecta oculo, perpendiculariter moueri videatur. Lo- eo vero pilae stirpa lapillos curru nunc lente, nunc colicitate δε quomodocumque voles, feratur, idem semper videbitur. Pro ij cc postea pilam antrorsum illa tantundem a te discedet, tamque procul a te in terram cadet, ac si ipse quiesceres, eodem modo,&ead cnac causa, quam de pila projecta intra pergulam dixi. Disci imen est solum , quod corpus,
cui cohaeret manus, intra pergulam moueatur perses in via moueatur a curru Nec spera , ut manus pilani
assequatur, projectam licet remissa vis Nam si alius quidem extra currum quiescens eadem vi proijccret, posse assequi,ob impressam solum propriam eius vim sat dum tu pro ij cis, praeter vim propriam, imprimis etiam vim currus, causam videlicet majoris illius velocitatis, ob quam pilate semper tantum fugit, quantum eam ipse prosequeris. Pro ij ce deinde retrorsum;&eadem , eodemque modo , ac ob easdem causas euenient, quas diximus ante, circa projectionem intra pergulam Proijce denique in latus,&ad rectum quidem cum latere currus angulum : Proijce etiam ad obliquum in ad quemcumque volueris , abeuntem semper pilam videtas per lineam , quae ad fines nusque, eundem seu rectum, seu obliquum cum latere currus angulum constituat illud autem erit obserti
tu jucundum, quod, si ad lapidem, arborem, aliquid-
23쪽
ve aliud non nihil dissitum, quiescensque collinees,
semper a scopo sis aberraturus. Nempe,quia dum manus eo connittitur, transfertur interca a curru ve sus anteriora it proinde pila, aut lapis tantundem ascopo antrorsi in feriat, quantum promotus intera currus a momento usque proiectionis fuerit S cciis autem esset, si forte adesset currus alius, qui regione, ac pari velocitate cum tuo transferretur; tunc
enim, facto in illo scopo directe in ipsum pila tenderet, quia scopus tantundem , quantum tua manus promoueretur antrorsum. Ex quo fiet , ut si colludendo, coniicere pilam in famulum velis,qui aliquan, to procul extra currum sit, illum quidem sis pra tergressurus, si quieueri: at si pari velocitate , qua currus incesserit, si omnino assequuturus. Quod si forte non curru , sed equo veharis experimenta eadem velis faccre eadem omnino, ac iisdem omnino de causis contingent. Adnoto solum, si pilam, aut lapidem directe sursum proieceris, ab illius reditu, siue casu timueris non eodem tenore statim a jactu incedendum esse: sed vel cocitatius, ut posterius cadat, vel segnius, ut anteritis: Nam alioquin eodem tenore, ut ubique eris subiectus, ita ictum nusquam euades. Quod si furtum quidem, sed cum tantillatamen antrorium obliquitate proieceris, non crit cur a casu timeas qui , ut te quiescente pila sic projecta non recideret in te, ita non recidet te transat, quoniam vis a motu equi impressa essiciet, ut quantum tu successeris, tantundem illa semper antecedat. V. Restant experimenta peracta in naui, sed causas
24쪽
a Motore franslato Epist. I. Is
tamen oninium etiam dictis intelligis, Potes vero
S illa ipse haud incommode exsequi, si quando supra Sequanam lembo exspatiari per aestatem lubeat. Quippe ubi secundo luuio etiam remiges adhibitierunt, ita ut lembus quanta fieri poterit celeritate feratur, experiere , ubi lapillos directe surstim proieceris, sic puppi quidem , recasuros in puppin, si
ex prora, in prorana, si ex medio lembo, in medium: scque tametsi destituare malo , ex erecto cuius stude apparente proiectionis rectitudine iudices facile tamen capies, si malus esset in medio erectus ad altitudinem iactus , fore ut lapillus secundum illum,
tam ascendendo, quam descendendo moueretur;
quoniam ex quo loco esset iactus, in eundem casus fieret. Porro , sicuti dictum est de piJa e curru proiecta, apparebit quidem tibi lapis sursum ferri: apparebit omnibus, qui in eodem nausgio erunt, resipectabuntque lapidem at si quis interea in ripa, nauigiove alio quiescente, e regione tui, lapidisque constiterit, is obseruabit lapidem describere in aere spm in curuae linem, cuius crus unum incipiat ex aer soco unde iactus fiet, aliud in illum desinat,
in quem erit casus. Id nempe ob compositum motum, alterum manus proprium qui sursum alterum nauigii, qui prorsurn , adeo ut mixtus ex Vtroque, seu obliquus fiat, cuius quicquid est sursum , a manast, quicquid prorsum , a nauigio. Heinc iam , ut Opinor, miraculum esset, quod dixi fuisse habitum, cum illi ad lapidem attenderent, qui ex pede mali, &secundum eius altitudinem proiectus , neque e
25쪽
parte puppis desereretur a malo, neque ex parte pria rae attingeretur ab illo. Si quidem tametsi lapis lain ascendendo, quam exscentendo appareret semperia codem perpendiculo, quia versabatur semper in linea crecto malo paralleles reuera tamen non mouebatur per rectam se a perpendicularem litieam sed deseri. bebat potius curuam, quam anmiadaerisset, si liue ex triremi non longe quiescente lapidem spectasses. Viduset enim malum progredientem, lapidem ex parte puppis continuo illum assectanteiri , ex parte prorae antecedentem, adeo ut neque ex parte pappis a milo desereretur,' alari tantum malus abscederet, tantundem illi insisteret neque ex parte procae attingeretur a malo, quia quantam milus accederet, an tundem illi praegrederetur imaginare pollea virum, qui exporrect manu e vertice mali demittebat, seu
sineb it decidere lapidem apparebat quidem lapis ad
perpendiculum cadete tam ipsi, quam omnibus nobis qui vehebamur eadem trire ini: at sit fuisset ex illa alia, de qua diximus, quiescente spectatus, apparuisset describere expositae curuae dimidium , eaque ration Iaalum semper, heinc sequi ille in praecedere, ut ma ecdeserere, nec attingere illum posset. Causa porro no ,
ta iam est: siquidem manus lapidem tenens non imprimebat quidem motum sibi proprium , sed imprimebat tamen motum quem habebat a malo, ipsi: quecrat cum tota naui communis rex quo esskiebatur, ut
manus sita vertus puppi adduceret lapidem versus malum, sita ad proram abduceret a malo; sicque lapis e lanu excedens ilicin quidem prosiceretur
26쪽
a Motore transeato Epist. I. a
versus malum, ipsiumque adeo consequeretur, heincvero pro ij ceretur malo, ipsumque antecederet i&virim vis iraeter motum deorsum , qui a grauitate propria erat haberet motum in anteriora , seu quo triremis ferebatur. Neque est iam mirum , si omnibus nobis, qui in eadem triremi eramus , apparebat motus perpendicularis , quippe obseruabilis nobis solum erat motus lapidis deorsum nam ille quidem ad anteriora obseruari non poterat, quoniam erat nobis communis chim lapide, quantum lapis
promouebatur, tantundem oculus exsistens ex parte puppis succedebat, ex parte prorae antecedebat.
Poteris deinde in eodem tuo lembo pari vi pilam proiicere ex puppi ad proram,& ex prora ad puppim, obseruareque par spatium projectione utraque pervadi. Quod idem erit poteris stans ipse ad puppim cum stante ad proram sic colludere, ut obseruaturus sis pilam pari vi utrimque projectam aequis omnino spatijs, ac temporibus ad utrumque peruenire. Et videretur fine non debere; nam ex quo momento pilam projecisti, diffugit socius , atque adeo pila ad eum peruentura percurrere spatium longe
amplius,&prolixiore tempore debet ex quo vero socius projecit, occurris tu atque adeo pila percurrere debet longe breuius, contractioreque tempore:&vnde hoc tamen ut pila ad utrumque perinde perueniat' Sed videlicet causa est , quia licet motus manus tuae proprius aequalis sit motui manus socii proprio , tua tamen manus motui sibi proprio adjun
ctum habet motum lembi , sicque pilam proij ciens
27쪽
geminata vi imprimis illi celeriorer motum manus vero socij detractum habet a motu proprio motum eiusdem lembi sicque pilam pro ij ciens deminuta vi imprimit illi motum tardiorem proportioque huiusmodi est , ut quantum tibi lembus ad-ijcit, tantum illi detrahat;& quantum ille abscedit, tanto pila feratur a te ad illum velocius 'uantum tu accedis tanto pila seratur ab illo ad te segnius. Ex quo fit proinde ut compensatione motus lembifacta , qui utrique vestrum in pili a vobis projectae
communis est remaneat utrimque solus motus manus utriusque proprius , qui, cum sit utrimque ab aequali vi idcirco ex aequo ad utrumque fiat. Nihil est necesse admoneam idem euenturum , si uterquesti oblique , vel e regione latcrali aliquid proieceriti, nam causa semper eadem est, constatque motu communi detracto, caetera perinde peragi, lembo seu moto, seu quiescente. Et loci quidem angustia, seu breue laterum lembi interstitium non patietur forte haec adeo diserte experiri, ac intra triremim nobis licuit Sed est lembus alius , qui pari velocitate, ad latus vestrum seu prope , seu procul moueatur eadem prorsus euenient, licebitque tibi cum also exsistente procul in alio lembo perinde pila colludere ac si in terra quiesceretis. Secus sane, si ille vel quiesceret, vel moueretur celerius , tardiusve, ita enim abcrraretur utrimque a scopo, eadem ratione , qua dictum est de proiiciente quidpiam excurru. Ex quo adiicio obiter, ut intra lembum tuum respiciens illius motum non obseruas, quod oculus
28쪽
tuus una cum illo transseratur a neque proinde vllam diuersitatem, locive mutationem obseruare in
illo potes, quatenus nihil in ipso est, quod eiusdem motus particeps non sit ita respiciendo in lembum
alium pari velocitate δε e regione tui transsatum, non iri obseruatum a et eius ni otum, quia uterque motus ob aequalitatem pro eodem habetur , quatenus oculus una translatus eandem semper distantiam, nullamque situs mutationem, diuersitatemve attendit. Hac ratione fiet , ut si lembus ille te procedente quiescat, tu tamen illum moueri credas , tuum vero quiescere quia oculus cum tuo transatus , motum ipsius obseruare non potest interea vero diuersitatem in situ alterius attendit quare moueri illum
iudicati loquor vulgari modo de iudicio sensus.
Quod si ille ex aduerso tibi occurrat, pari veloci. tale cum tuo moueatura tum ipse videbere semper cum tuo quiescere , ille verci apparebit ferri dupibvelocius , quam reuera seratur 'uia nempe praeter motum illius, oculus tuus aflingit ipsi motum tui proprium quando apparet oculo perinde loca commutare, ac si te quiescent moueretur duplo velocius, quam moueatur reipsa. Ex hoc demum capite est cur accedentibus ad portum, videatur portus ad nos immotos accedere cur dum portu prouehimur terraeque urbesque recedere videantur , cur dum ripam, littus, immotaque alia praetergredimur , illa videantur praetergredi, nobis quasi immotis neque ista nio-do euenire deprehendantur ex lembo , aut quovis alio nauigio essed etiam ex cuTru aut quacumque res
29쪽
cum qua oculus noster transseratur sed hete obiter
VI. Redeo ad experimenta, ac illa potussimum, quae peracta sunt circa malum quippe ea eiusmodi sunt, ex quibus, quantum fieri potest , inuestigare liceat nisi germanam, at qualemcumque motus non solum proiectorij, sed etiam naturalis causam. Neminpe visum semper mirabile est , cur lapis spontis suae factus, tum per aerem decidat naturali impetuitum in principio tardius, in sine velocius prorumpat: idemque violenter adactus, tum impresso impetu fur sum esseratur tum in principio velocius in in ne tardius emergat. Caeterum , duo quaedam praemittenda sunt, quae inter alia bene multa magno Galileo debentur. Vnum corpus suopte decidens motu ea ratione acceleratri, ut temporibus aequalibus maiora semper spatia pervadat, iuxta proportionem , quam habent numeri impari inter se, initio sumpto ab unitate. Hoc est is lapis ex gr. e praecelsa turri dimissus intra unum arteria pulsum unam orgyiam decidat, fore ut intra secundum decidat reis, intra tertium quinque , intra quartum septem, intra quintum nouem. Et quia aggregando , ut in fine primi pulsus peracta est una orgyia, ita in fine secundi peractis sunt quatuor in fine terti j nouem, in sine quarti sex decim , in fine quinti viginti-quinque, qui numeri quadrati sunt,ut Arithmetici appellant; hei fieri, ut spatia quibuscumque temporibus peracta,sint inter sev duplicata ratione suorum temporii nempe Vt eorun-dcin temporum quadrata veluti Geometrae loquun
30쪽
tur Alterum; viam siue lineam, quam imaginamur describi in aere a corpore oblique projecto, quamque notum est esse curuam, non esse circularem seu quali se arcus, portiove circuli sed parabolicam, ut Geometrae vocant, id est , qualem imaginabere, si concipias conum , turbinemve , ita oblique versuubasn resecari ut sectio parallela fallateri opposito, integroque relicto Cum enim area resegmenti appelletur parabola, ambitus illius est linea quam parabo licam appellant. Attende autem ad sequentem figuram; ex ea si quidem non modo sequent tu, sed ante cedentiu quoque maxima pars intelligetur. Nam primum quidem, est A B altitudo turris et . orgyiarum , vel mali nauis quiescentis I semi-orgyiarum : Et lapis cadens ex B perueniat ad A intra quinque pulsus delectae arteriae cis iuxta iam-dicta, intra primum pulsum perueniet ad C. intra secundum; ad in intra tertium ad E in ra quartum adicii tra quintum ad A. Deinde ex G, pro ij ciatur lapis oblique, ita ut perueniat ad B,unde recidere incipiens perueniat denique in His describet in aere curuandi illam lineam GI LMBNO PQ H, quam mox dicebamus esse parabolicam. Post- modum, non loquamur amplius de turri, sed solum de malo neque de malo quiescente, sed de moto, siue translato admotum nauis , cui est implantatus Pac esto planities , superficiesve maris, per quam nauis sertur, secundum lineam GH, supponamusque malum esse GR,ctim