장음표시 사용
51쪽
dentium , siue perpendicularis, aliqua esse possit causa seu impellens , seu attrahens , seu potius impellens attrahens QDul. Ac impellens quidem; si aliqua sit , ea non videtur esse posse
alia , quam aer superne incumbens M a tergo instans. Nullum celte eis videtur argumentum alterius nam inuamuis supremae aeris regioni super exstruas, vel sphaeram igneam, vel auram aetheream, quae ac lorum regionibus, motibusve cohibita aerem ipsum circuin quaque inter se, uerram coli: beat; id
tamen nihil aliud efficiet, quam viae superne pressus premat superne lapidem; sicque aer crit semper causa, saltem proxima lapidem impellens Aer m porro Geposse impellentem lapidis causam, non dissilebitur saltem Aristoteles, qui dum res prolectae motorcsQunctae sunt, moueri eas vult ab aere soles, qui motus apro ij ciente alium porro moueat a quo alius rursummoueatur, quousque impetu sensiim debilitato motus tandem cellet. quies sequatur. Quoniam vero dicere Aristoteles non potest ecquidnam ipsum impetum frangat, praeter aerem occurrentem , qui aeri procedenti, proiectumque pellenti continuo resistat; an non proinde fatebitur aerem superne incumbentem qua vi potest resistere profecto surstim lapidi, posse eum cinceps trudere deo cium Z Quamcumque vim sane manus lapidi, acrive imprimat, superior esse aer videtur, qui, tendenti ursum lapidi continenter resistat, & vim continenter in ip tum faciens, impetum a manu impressum continuo refringat idonec superato toto mapetuo ps i mper incumbens,
52쪽
mparem vim faciens, impetum victorem continuo imprimat, novumque semper adiiciat adeo ut in fine imotus deorsum, tantundem sit impetus ab aere quantum alti motus sursum, impressum fuerat ab ipsa manu. Et quaeso tes, si aliquis lapidem suistim ex fundo maris pari vi qua alid ex imo aere proiiciat; quare lapis nec tam altum ascendet, neque ex tam dissito loco deorsiim redibi, An non quia aqua lapidi magis resistet, quam aer, impressumque impetum devehementius franget, lex pugnabit citius, ac deinceps lapidi semper imminens, proprium impetum imprimere perget, nec finem faciet addendi nouum, donec in fundum reduxerit Discrimen certe solummoto est secundum majorem, minoremque resistentiam cum aerem quoque non nihil resiste te arguatur, vel ex eo tridore, quem edit, dum corporibus vehementius per ipsum actis tangitur. Et quamuis prae sua tenuitate non videatur posse impetui tanto resisteres cogita tamen proportionem eis cum aquae resistentiaci illamque ut intelligas , compara non modo pes exiguum, ac pene nullum lapidis ascensum ex uia loci quae , cum incomparabiliter altiore ex
imo aere; sed etiam progressum pene insensii bilembombardici globi per aquam transuersum adacti, respectu illius, qui per aerem fieri obseruatur; dc
agnosces, ut intra aquam propter maximam resistentiam, paruum spatium peragitur; sic in aere propter paruam, spatium maximum cragi. Dices dubium forte non esse de resistentia aeris, dum aliquid agitur
sursum sed de impetu , qui impriniatur ab acre,
53쪽
dum idem corpus fertur deorsum; quoniam videmus parietem, pauimentum , talia sic resistere, ut non propicreavim ullam faciant, impetumve corporibus incurrentibus. imprimant. Sed ut hoc est verum de rebus immotis, quaeque distracta in se non redeunt, neque rursus coeunt ita dici plane non potest de iis,
quae aut mouentur , aut a tuo situ deducti illum repetunt. Abduc certe arboris ramum, ille non modo tibi resistet sed postea quoque cum vehementia situm suum ita repetet ut si quidpiam occurrerit, impetu magno illud propellat qua ratione sit sagit tarum iactus D finde quoque ramum in duas partes: quae in trunco tamen cohaereant, eae parte non
id in diducenti resistent, sed reducentilaeterea le- se est vehementia, eoque impetu , cui ne vites quidem Milonis sint pares. Itaque pse quoquc aer, tametsi alias immotus sit, ita tamen a corpore praetervadente distrahi potest , ut partes distratae magna cum vehementia sese inuicem repetant, locum que a corpore occupatum iam iam relictum denuo repleant, sicque corpus Durn non sine fasto impetu ulterius propellanti Et res quidem vidcretur fide prope destitui; sed experimenta tot sunt, ac capraesertim , quae circa vacuum impediendum commemorantur, ut cum te latere non possint, commeam orare superfluum sit. Velim solum , ne haereas quomodo res adeo fluxa , ac si aer, tantam vim propcllendi habeat cogites de Ventorum vim , qua flagellantur arbores, qua transferuntur nauigia quacuertuntur aediliata, qua usquet deque mare moue -
54쪽
a Motore tran laro Epist. I. s
tur; impetum , quo aer compressus catapultis illis pneumaticis recens ad inuentis , globulum plumbeum sagittamve laxatis habenis non sectis explodat, ac in bombardis facit puluis pyrius. Quin etiam in his, quaeso te , quid potest esse admirabilius, quam
flammulam impetu tanto ac tam procul abigere globum adeo densum, atque ponderosum Non ne ipsa quoque flammula est admodum fiuxa Et quis crederet eius vi non globum modo antrorsum agi sed
machinam etiam tormentariam adeo maῖ nam adcoque grauem retrorsum pelli Quid vero , si id sine
aere via accurrente non fiat videlicet fieri videtur, dum stamina insui creatione ampliorem locum qua ritans, tum in posticam machinae partem impetum conuertit, tum in globum anterius situm, qui ob libertatem canalis exsiliens , flammam inllantem ita habet, ut ea dispereunte, inanem locum relinquente , conuolet aer ex aduersa parte , ac tanto qui dem impetu machinam retrorsum compellat , de impactus tonitru excitet, e commoto aere circum- vicino, etiam ingent cli ardeis concut lat. Tanta igitur
esse potest vehementia aeris; ut intelligasis': iam posse non lapidi modo visci in nitenti resilietes, sed ipsum etiam impetu facto, impressoque pellere dc orsum.
At, inquies,ctim lapis sursum nititur, nonne aer Uoque distrahitur.&in locum a lapide relictum inferne succcdit An non impetum ergo imprimet, Motum impressana a manu uuabit fran-non proinde tantum aberit, v impetus decrescere debeat , quin debeat potius increscere, ac lapis ferri sursum duplo
55쪽
velocius, quam deorsum, cum surium agatur gemini vi, deorsum una duntaxata Nam opponi quidem non potest resistentia aeris , dum lapis uisum nititur similis enim inferne fit, cum lapis prorumpit deorsum Accidit, quὀd cadente quidem lapides, videtur aer accurrere ad locum iam relictum posse ratdum lapide quiescente falcium iustentans subducitur, non est cur aer superne accurra de cum accurrat potius inrerne, an non deberet lapis furium, potius quain
deorsum propelli tum etiam lapis projectus sursum, punctum supremum attigit, in quo quaedam est
veluti libratio,exaequatis momentis virium tam mouentium , quam etesistentium ran-non deberet lapis in eo penitus conquiescere, ut non exsistente in aere causa, qua lapidem magis adigat deorsum, quam, sursumZVt verunt fatear, haec diis cultas videtur cuincere, aerem quidem eis posse causam aliquam adjuvantem , ad augentemque motus deorsum velocitatem sint non esse tamen solam vel sul scientem; sed exigi praeterea aliam , quae lapidi faciat motus deorsum initium, quaeque resistentiam aeris inferioris vincat, ut coeptu in semel motum aer superior promoueat, lapidem velut sollicitans, continuo
magis, magisque instigans. d. Itaque praeter causim impellentem , videtur
esse necessarium ad attrahe:ntem recurrere , quae id muneris exsequatur. Caeterum , haec vis quaenam
alia sit, quam quae totius globi Telluris propria sit;&magnetica dici pollito Profecto cum globus telluris totum quodpiam sit, notum est nullum esse
56쪽
totum a natura institutum , cui non si insita vis sui ipsius conservatrix , ac proinde qua parteis sui cohaerenteis contineat, separationique illarum resistat. Ex hoc autem fit, ut ii partes Terrae aliquo casu auellantur, resistat ipsa δε vi sua, seu hamulis catenulisque insensilibus retrahat , ut dum quis manum a se abduci extento bracchio non patitur , abductam vi sua , seu spiritibus per neruos transmissis retrahit in se ipsum. Terrent autem globi parte is, seu terrena corpora voco, non modo partei teme,
S aquae sequae est globi terreni pars liquida, quas sanguis in animali ierum etiam tam lapides, metalla caetera fossilia , plantas, animalia, quaecumque terrae, aqua manifestam originem debent, in quibus habeo etiam pluuiam , rorem niuem, grandinem & meteora caetera, itemque apores, Se X-halationes quam ipsum quoque aerem, quo tellus quasi circum vestitur, ut malum cotoneum sua danugineri quoniam si ex hoc circum terram spatio demas vapores halitusque, ac uniuerse omne is fumos,& corpuscula , quae ex terra aqua continuo exprimuntur, ascenduntque, e descendunt , varieque
mouentur, aut quiescuiri quod supererit nihil .aliud fore intelligitur , quam inane spatium' denique ipsum etiam ignem, quem manifestum est non gigni
nisi ex terrena materia seu ea sit lignum , oleum, adeps, seu alia pinguis substantia. Itaque haec corpora sunt, quae quas sui parte is, Terra continet, neque auelli patitur, aut dum avelluntur, repetit:
tametsi, quia corpora plura in eodem simul loco
57쪽
esse virtute naturae non possunt, esselatur Stilucribus corporibus simul repetitis, attractisque a Temra, ea, quae terrena magis fuerint, propius admoue. antur , quae minus remotius consistant; ibi contigerit ista illorum locum , seu majorem terra viciniam occupare, tum illis accedentibus ab iis expellantur coganturque secedere,in tendere sursum; ex quo illa gravia , haec leuia dicuntur , ut forte occurret dicendum inferius. Heic solum dico, de fendi posse inesse Terrae magneticam vim, quam circumquaque diffundat, quaque sui parteis conjunctas contineat,&sejunctas ad se reducat, eo modo,quo
magnes fragmenta , seu parteis magnetis, atque etiani ferri quod magnetica quaedam proles est, ut fit ex fodinis perspicuum &junctas cohibet, & corripit seiunctas Addere possem globum hunc Terrae nihil esse aliud , quam grandem magnetem vel eo argumento , quod magne parua terra sit,4 a Gil.
que sui sint poli, suus axis , suus aequator , sui meridiani sui paralleli cum seposita alteratione quarumdam Terrae partium in ipsa eius superficie , is terae habeant magneticam, seu ferri ipsius attractricem vim , licet quaedam manifestiorem , quaedas id
obscuriorem sortiantur, uti argilla lateres, alia commagnes eas sui parteis conuerta ad polos, quas inminera seu dum Terrae inhereret conuersas ad polos prehabuerit: cum ille proinde argumentetur pra ter hanc Terrae quas crustam, non multas orniarum
centuria, infra superficiem , protensam reliquum
58쪽
a Motora transeato Epist. I. p
Tet ne quasi nucleuiam esse sua natura in substantialiter imagnetem , ac huiusnodi alia mihilominus placet solum habere Terram, quasi magnetem, qua et emis ut magnes emittit ex se corpuscula quaedam, seu radios, quibus corpora magnetica ad se aliciat; ita videtur Terra emittere, quibus ad se alliciat,
pertrahatque corpora terrena Scilicet concipiendum est est luere continud ex Terra non modo vapores , exhalationes,&uniuerse corpuscula, ex quibus meteora gignuntur: aut ex quibus aeris corpus contexi intelligituri vctam etiam alia longe insensibiliora , nec minus subtilia , quam quae ex magnete emanantia possunt etiam marmor prae subtilitate sua penetrare. Ac emitti quidem ex Terra ali.
quid eiuscemodi improbabile magis foret, nisi quod
ante mulinus' vel ipsum imagnetis exemplum succurreret, ex quo emitti aliquid tametsi insensensibile, ipsa ferri attractio arguit. Nam quamuis pollis dicere non tam vi magnetis serrum attrahi, quam visibi propria tendere ad ipsum saltem, cum serrum non ex quacumque distantia ad magnetem tendat, sed solum cum vicinum est a manifestum est debere aliquid ex magnete in ferrum emitti, quo vis ferri propria velut admoneatur, Tollicitetur ad petendum magnetem. Et fac loco maenetis, emisson 'mfieri ex ferro, fi ex utroque , perinde erit itis est fieri aliquod effluuium, quod sit infra sensum,&quo intercedente unum corpus pelliciatur ad aliud. Q d- ni vero necesse sit aliquid intercedere , cum nulla
actio physica sit sine agente physicos neque bisi'
59쪽
cum ullum agens, nisi instrumento intercedente gere possit in rem distantem meque susscit dicere emitti ex magnete usque qualitatem quandam in ferrum nisi dicantur simul emitti insensilia corpuscula , quae sint quasi vehiculum eiuscemodi qualitatis. Nempe qualitas, quod accidens sit, incedere solitarie non potest neque dici potest alteraria magnete aerem, lignum , chartam , quidlibet insererpositum , a quo denique ferrum alteretur siquidem nulla fit alteratio in corporibus interpositis;
per quae si ferrum alteratum attraheretur , deberent
sane ipsa quoque alterata attrahi magis. Emitti ergo ex magnete corpuscula in ferrum debent, quae agere in ipsum possint eo modo, quo e re odorata non qualitas nuda odoris aut solitari emittitur, ubae rem alterat; sed effunditur simul vapor, contexturave aliqua corpusculorum tenuissimorum , quae ubi ad olfactus organum peruenerint, in ipsum agant, odorisque , seu rei odoratae sensionem faciant. Et certe quemadmodum odor cum vapore , seu halitu.
suo ex re odorata tandem evanescit, atque eXhauritur , ita concingere videmus .in magnete in inserro , quod ex astrictu cum magnete vim attrahet di contraxeritinempe ista vis sensim elanguescit si neque id potest contingere nisi effluxu continuo sp-
XIII. An sorte dices corpora, alia , ut objecta sunt visus , vel auditus , agere in ipsa sensuum organa, absque huiusmodi effluxu , seu emissione corpusculorum Z Verum iura hoc ipsum in questione
60쪽
a Motore transtito Epist. I. It
iit probabilitate quoque sua non caret emitti quaedem specialia lucis, coloris , soni corpuscula, quae organa sensuum assiciant , idque vel ipsa dem ubcendo attrahendoque ad se mellitis quasi catenulis, ut qua ex rebus pulcris, consis nantibusque procedunt vel eadem discerpendo, abigendoque scabris, acutisque quibusdam quasi contulis , spiculisque, ut quae ex rebus deformibus, dis nantibusque oriuntur. Ridebis fortasse, quia haec instrumentaneque discerni oculis , neque attrectari manibus possent; sed pervidebis facile vel ex ipso sensu olfactus instrumenta quaedam eiusmodi esse, quae tamen neque ad oculum , neque ad manum exigi possint.
Quaeso, dum prope cloacam transis, quid est, quod inde te abigit A vides quidpiam oculis, aut tangis quidpiam manibus , quod te cogat abscedere
Non sane , sed est tamen quidpiam , nempe halitus teteri, qui cum impactus in oculum, aut manum sui sensum non faciat, sicit tamen impaccus in intimas nareis in quibus quae residet pars, siue facultassentiens ostenditur ac refugit, corpusque tuum inde auertici. eodem plane modo , quo , sis ianus , aut alia pars corporis examine quodam vesparum, vibratis aculeis insectantium, compungeretur. Discrimen est solum, quod cetoris aculei sint incomparabiliter subtiliores vesparum aculeis , qui ipsi lana subtiles sunt idque subinnuo , ut intelligas , quanto senses visus idemque proportione dico de auditu est incomparabiliter olfactu subtilior; tanto aculeos ex re deformi emitas, esse adhuc posse incompara,