장음표시 사용
21쪽
mum csitineri. quia talis tredecia mari
me fit per zctus meritorios,qiuis parum Ulair,partim imperat charitas. Quare αChristus D fis,c ς' istis disciplinae nipsister,in 1 serti ne de heatitudinibus hiis iuste tiae, beatitudii Einivit tuis actiornibus renitituit. Nec obstat,quod volt tas,in qua insidet charitas, sus dum gradum.ordinemq; naturae minus perscrifit , qv:m ime lictus: sat enim est, eam ripenc ctre rem ese, si spictetur quoad rationem S c sicium tendendi per aeu nes meritorias ad cet essem patriam et Dei , isonem, tanquam ad Vltimum terminum creaturae intellictualis.1 Itaque n6 prebatur bis eorum sententia , qui supernaturalem huius vitae beatitudine i laecipue in cornitione supernaturali Dei , siue in dono sapientiae collocant. Etenim licet donum hocialiaque eiusmodi, quae nou is animi diu, cxitus infunduntur,ad beatam vita pro- moueant; ea tamen pronactio in aetionibus charitatis praecipue consiliit . Ch 1itatis potius diximus, quam Gratiae: quia gratia , ex eorum sententia,qui ea a charitate distingunt, quam magis pro bamus,non proprie, ves saltem non in mediatum cicitur opera di principium, sed charitas. Beatitudo autem cum in operatione fit,ei habitui, a quo talis operatio proxime oritur,tamquam&nti ae principio ascribenda est . . Porro naturalis huius vitae felicitas duplex est, ut 'n e monuimus, docetq; Aristoteles ro. Et hi .ieap. .estera practica, quae viis activae snis est: altera c6. O . templativa, quae est vitae contemplariu
mi Felisuas practi , cum necessario isita esse debeat in actione vitet practicae, iniqieonsistit in operatione secundum Virtutem moralem, maxime prudentias quae est virtutum regula , atq; inter eas principatum obtinet. contemplativa si- ra est in contemplatione,potissimu Dei, ει aliarum etiam substantiatum materie expertium: siquidem fine est nobilissima speculativi intellectus operatio a nec inline statu nulla habita ratione alterius viis,ad quam tedimus,&in qua supernaturalem beatitudinem nos adepturos s amitu ecundum naturae vire peti e ri modo Deum possidemus. Naturalis felicitas.
Emdatur Felicitatis definitis uso in . tradita. Hi n5 dissicile erit intellitere defi
nitionem Felicitatis, traditam abortiva. eth.α7 s Felicitas est operatio alae per ratione aut non siue ratione, se-
eum virtutem in Vita perfecta. J Dicitur enim operatio alae eer rationem siue intellectu id est, operatio etita a po tentia intellectior vel non fine ratione , id est, vel ab intellectu prescripta & retulata;siquide actiones humanet, vel ab intellectit per te eliciuntur. vel ab aliis pote atiis quas intellectus regit de tubernat. Dicitur secundum virtvtς quia opor tet actionem,in qua felicitas ponitur, studiosam e se, resque rationi eon senta- Mam. Additur postremue, in vita perse- quia ut una hirundo non facit ver;ita nec dies unus unave operatio reddit hominem felicem: proinaeq; ut quis sella
dicatur,oportet totius vitae decursu, aut longo tempore, eam actionem , in qua beatitudo consistit, exercere .
Proposita des nitio,si in eo sensuque Cul misi prae se fert accipiat ut, γ trique felicitati, rati eonueram practicae,quam speculatiuae eonu niat tradivit, ut consideranti planum erit: ex mea in defia te tamen Aristotelis, qui loco superius tio. adducto de selicitate duntaxat activa
disserat, soli activae eonuenit. atque adeo secundum ea limitationem nomine virtutis sola virtus motalis accipienda erit, in cuius actione tantum activa felicito collocatur. Nonnulla hic aduertes. Primum est: . eum in hac visa tot aerumnis d. in com- modis animi corporisq; obnoxia,neque
activa, neq; comeplativa tesicitas peΗ cte mili dei i queat, neutram in h- statu appetitum hominis pei secte sarrare; esto illum aliquo modo expleat, quate nus prudens & sapiens eorum quae obtinere non valet , inopiam moderato & Disci εimperturbato animo sui. Secudum est: m: scr
22쪽
scitatem inlicitarem contenipliciuam Graualem Aeontem - miri eodem pretius modo esse in Gniemplativam platione sitam,quo beatitudo supernatu huius & ratis alterius vitae in intuitura cuuinae alterituri turae cognitione. Nam cum Dei Si lubstantiarum separatareu conlideratio invisa finiui cum morum prauitate inuen ii possit, civit qua tamen inis nemo i , rii sterendum est, licet esse felicitatis contemplativae naturalis in ea, quam mimus, contemplamine praecipue colloeata sit, necessario tamen tarmaliter in- Beludere morum probitatem,& virtutum iactiones,quas essetia supernaturalis beatitudinis non ita includit. Ratio discrimniseit quia morum Ianitas non nece rio praedicta in contemplationem naturalem comitatur,ut planum est;quae necessario sequitur ex diuinae essentiet visione,in qua virtute continetur , quaeqῖ eodem inuanti,quo elisitur, parit .se voluntatis tectitudinem, amorem Deliae tera,quae ad sutum illum omnibus bo cnis cumulatum exiguntur. Tettium est: selicitatem contemplati-- uini persectiorem esse activa . Q iud exmpa laquis contempla tis,cuinii te inatura propter se quaeratur, nobilior &excellentior et , quam Π:-:quod Oenit Aristi teles lib. ε Eth. e. vlti& librio. eiusdem operis,c 7.Scli. 7 Polit.op. a. Idemquec ruit Pi in in Philebo, 'bi iait, vitam contemplationi dicatam caeterarum omnium diuiuissimam esse: αde Resno, numerans duo rona r unum MIouis, alterum Saturni, hoc illi prettulit ire illud actio iii, perhoe contembla tionem significans. Lese in eandem sententiam Alcinoum in lib. de mei. Puta' e p. z.Tyrium M/x.serm 6.' ἡ
. Si de te proposita contentio inter
opinio stolia, s peripateticos. Stoici par
siol tsi, α uetati uarii trimetuentura ap pellant , invitatem Peripateticam,qui
ea Stoicae disciplinae alumnus in loeis. videtvi aurem dogmatioe excin8robari, quia oportet felicitatem a cisu: sertum minime dependete a a quibus tamen dependeat necesse est, si ex te
bona, quae magna ex parte Brtuita sum, requirit. item, quia silicitas consiliit in actione virtutis r hare autem probatur 'splendetque magis in aduei fis,qui mis prosperis, ut tecte ait Seneca in lib. de Diuina prouidentia. Gubernatorem, si quiens,lio tempe te maris, in acie militem intelligas. unde positam scire,quan- tum aduersus paupertatem tibi animi sit,si diuitiis amuisλ knde possum scire ι quantum aduersiis ignon iam 8e infamiam, odiumque populare constantiae habeas, si inter plautus senescat lini in& Poetae, ut illustre solitiae felicitatis exemplum hominibus proponeret,
Herculem induxerunt, post multorum laborum tolerantiam de fortuna trium inantem, S in citet te domi lium ascea
postremo idem confirmaturi quia quo adrecte εἰ liuidabilitet ivivendum sufficit, id etiam ad felicitatem sat est: atqui virius ira se h bet ; cum probum virui'& omni laude cumulatum reddat: identur igitur ea per se abunde sussire et fetustatem. Atque huis sentenxiae Ari In dies.stotelem & Platonem subici ipsi iiis .ix Diogeni,
Tullius s.Tusci v. quaest. Quare Luci ' Alexa-nus, in Aristotelem iocatus, Adeo dium Marnum apud inferos inducit asserentem, Aristotelem veriutum & cal ivirum,nixum fuisse persuPiidere, munera Artunae ne- salia esse ad summum hominis bonum ;o auderet ea
23쪽
e. 8 eensuit, ad felicitatε,non qua inicunque, sed taminis litici , di qui in Reipub.luce 3 et satur, requiri externa Mnastanquam instiumenta ad defendendum Rempub.ad bene ficemum exercencum , ad propulsandas iniuius , aliaque munera eiusmodi. Qi ae sementia vera es:etenim nemo extet ni&politicam selisitatem obtinete dixerit eum,qui bonis ad haec praestanda desitutus ni uelicet abscire iis quilibet priuatus homo in se D tu tam contemplativa,quam pracitra felicitate potiri queat. . Argumenta veto,quae superius adduximus, harae habent exi licaticnem . Ad primum dκendum: u in abi uidum, A felicitatem sub aliqua consideratione, di Quoad perfectionem accidentariam pelv. - mi r dere aliquo modo a fortuitis euenti mav i. dummodi quoad essentiam ab ijs nequacuam pendeat. Ad secundum ies , dendum esto virtus maius specimensis det marisque luerat in advel sis; tamen, quantum ad beatitudinis solendoiε attinctimatu νpparere in prosperis:in quiabus praeuanias animargumentum est a mederatronem seruar euarantes προ- liciones ccmprimete neque vana i ii tione extolli. Qui autem in etestate, aereium L miliarium iactura, ae denique aduersit rebus diu tolerandis animi conflantiam exhibuere, eis magna laudumeno ni a iure Diauiuerint ι non iccirco putandum, eos civilem politicamves licitatem assecutos fuisse ' plura enim ad hanc tequi: untur,quam ad recte & eum laude vivendum. Neque aliud sensit Plato ubi recte sensit, neq; Aristoteles,cum ' hac felicitate disserunt. Lese D.Tho.
De tribus principijs humanorum actuum, Volunt te, intellectu Appetitu sensitivo. .
Via praecipua Moralis scientiae consideratio ,ersatur circa L'ctus humanos,quibus comparatur,in quibusve consistit hominis selicitas:doctrinae ratio postulativi, postquam de selicitate egimus , de humanis actibus disputemus: ac primum de eorum principijs, Volivitate, intellectu,&Appetitu sentitiu
Vtrum omnes actus humani alibera voluntate promciscantur:
. Vomenta in partem negatiuam. PAEi negativa propositae controuerissiae his artum in videtur ostendi. Actus, quibus animae beatae diui am 2.arm. sentiam cuia rident, visamquC ,mant,
humani sunt; cum in iis superaraturalia beatitudo hominis conustati: & tamen ex communi Theologorum sententia non sunt actus liberi, neeessarii; nee enim in beatoium potestate est eiusmodi actus non elicet q. Non ititur omne actus huniani alibi via late proficiscuatura i Meum
24쪽
Mor bructus, quos somniantes, di Amente rapti exercent, dum di putarit ratiocinant utque; item .ctus subviri, luntatis & inteiicctus,1 thuaiani, quadoquidem soli Mniura conueniunt nec tamen Ibeti sunt, ali qui ρoset in eos culpa aut meritum cadere. Ergo aliqui iunt actus humani absuue libet a voluntate. Tettio;Multi acius, ab appetitu S externis membris administrati, lunt humani; siquidem bonitatem malitiamve moralam sortiuntur:& tamen j non sunt se B voluntateuecum actus voluntatis sint immanentes. 1 itur multi actus humani non oriuntur a voluntate.
pluuio controuersia.' τ propositae quaestioni satis a. C
mus quaedam praenotanda sunt.' Plinium est: Bifaria posse aliquem actum dia humansic nimirum vel quoad substatium entitantemve, quo pacto omnes aesulaec perationes, quae manant a poten-rijs piopriis hominis ut homo est, humanae escuntur , ut ratiocinari & flete: vel quoad operandi modum. Quia vero proprius modus oherandi hominis, prout a belluis distinguitur, est ita arere, ut sua tum actu num dominium ε libertatem Uterat bruta enim impetu naturali opse
rantur,neeram agunt, quam aruntur;
ut D. Damascenus ait tibi sid. Orth. o. x fit, ut posteriori modo eae taurum actiones humanae vocentur, quas homo in sua libera potestate habet. Secundo aduertendum : voluntatem non ideo liberam seu deliberatam vocari uod ipsa deliberet delibera titinerit enim ad intellectum magis quam ad' vo- diutitatem restinet: ed quia piceuntem intellectus deliberatione sequitur. Quo fit, ut illa actio dicatur a libera voluntate proficisci, quae a voluntate intellectus deliberationem sequente Elicitur aut
imperatur. Hoeposito resipsidemus,omnes actus
humano proficisci a libera hominis votumate.ouod ex eo osseaditur:quii essi radix libertatis sic in intelli ctu, seim: ustamen ubertas a sola voluntate eli, ut alibi ex proiciso declaiabitur. Pateiq; ea . ,quia liberias dicit ut, qua aliquid vilibet eligimus:electio autem sertur in num:quod cum sit tibiictum voluntatis coni quens est, ut formalis tiberias pertineat ad νoluntatem. Quare nullus omnino erit actus humanus, qui non oriatur a voluntat et siue eum ipsa in se et elat: cuiusmodi est octus amoris: siue ii petet a vi delibera motio intellectus , ves appetitus,& uniuersim omnes acti nes potentiatum,quae voluntati subditae sunt,s ab eis eliciamur, prout volunt tili te mouenti subluciuntur. Argumenta vero pro eontraria par
ex dictis facile soluentur. Ad primum ae secundum dicendum: Eiusmodi actus li-em sint actus hominis, non tamen esse humanos in eo sensu & usurpatione, de qua hie agimus. Ad tertium eo eramaiori ad minoiem dis, non omnes actiones quae a voluntate proficiscuntur , immaneotes esse; led quae ab ipsa poto e tia manant,& in eadem manent.
Vtrum voluntas intelle, tum, an intellectus voluntatem
Propositae discultatis enodatis.
Dueriendu moueri sicut at te animae ab aliquo, nariu' aliud esse,quini ab illo dei potestia ad actum educi.
qua sacultas animκ esse in potentia: nimiis vel quhad elicienda, ut non elicienda actiones quod vocatur esse in potesta ad exercitia actus: vel quo*d hoc illud ve tend5,id est,quoad producenda am huius aut illius species; quod dici solet esse in potentia quoad actus specificationem se, ut duobus modis praedicta ficultas indiceat moueate , a quo ad actum perdu-
25쪽
Perducat ut: uno quc ad actus exercitium A altero quoad determinationem illius ad certam spectem. Sit pruna conclusio : voluntas quoad exercitiuui mGuet intellcctum , sicuti&reliquas Potentias qui ad actus humanos. Hac quae it ne prcxime secuen raeculatius probabitur: nune ex .eo breuiter ostenditur, quia principium. ctus cuiusque potentiae activae ex fine: filiis vero actuum intellictus continetur sub fine rivoluntatis; proindique intellecti is ad vactus suos eliciendos a voluntate moueri debet. Diximus in ecnclusic ne, quoad actus hi imanos: quia ad actus su iros,
qui omnem actum uoluntatis antec eunt, non mouetur intellectus a voluntate,sed ab obiecto, inter L ectu 1peciei. intelligibilis,& phantalmatis. Qua de re Matur in i d. 3. q. l. Gies in a.d. i I. q. . Lete quoque, si placeti quae in hane Ieate otiam scripta uti lib. a. Phys cap. r.q. C
Secunda conclusio: Intellectus quoad 9 em actus inciret voluntatem, Haee suadctu squia intellectiss proponit v lsitati obiectunc a quo tanqtiam a prinu-
pio sor di externo, actus voluntatis 1peciem tumunt. Vbi aduei te, num corni tum non solum sese habete ad actus volu utatis, ut caulam formalem extetnam , prout illas, tanquam terminus ad quem referuntur, speciei utribuit; sed Vt DBoena,quatenus motu ii etaphorico alli, est volpntatem. Vtrum ver notitia intelleias eoncurrat etiam inrue mam voluutate ad eius actus eliciendos a controuersum,est Nestativam partem sequitur Henricus quodl. s.capreolos in a d.
elaph quaest. 6'Affirmathiam tue tur Paludanus in .drii. ' quaest. 3. t. na.Greeorius in x.d i s. lusii. I.contrai. Geonc Gabriel eadem Lq. a .dub. 3. - , nos Metaph.quaest. 1 i.& qu. 3. vitaque nobis admodum - probabilis videtura quae autem probabilior sit, libro '.
E Rix x min qui probare contendat. non sie intesicctum a iniuntate
ntiaueri, atrumento: Omne moueri,' in prius : e nobilius moto : sed intellectus eli prior& nobilior voluntate, ut surri statuimus,docetq; Arist. lib. io. Eth. cap. 7. git ut intellectus non potest iu luntate moueri. Maior pro uariit; quia qdod mouet, sit: aget eautem piaestan. tius est, quam partit e D . usust*oia. super Genes. adiit. l . Secundo. voluntas nihil appetit, nisi quod ei ab intellectu reprae ematur: quia, ut docet D. Augustin lib. 8. de Trinit .cap. 4 nihil volitum,nisi pilus eo- statum ..isit ursi. yt intellectus. μι uiam eliciat, & uoluntati aliquid prodis vladebet pius i νoluntate inqueri, dabitur in monibus Foluntatis& inthii ctus iceni a prori essio a siquidem om-inem actioncm uoluntatis antecedet ctio intellectus, & omnem monem intellectus actio voluntatis, absque hiloptimo aqv. Tertio: Intellectus per suam notitiam Murrit erictiue ad actum uoluntatis, ut est multorum Philosophorum sententia: ipitur si uoluntas mouet effective imtellictum, Sintellectus uoluntatem sidem rc spectu eiusdem, hoc est, eadem in unias comparatione intellectus fimu lerit mouens, & motum.
Ad primum horum dicendum et seri Sol. r. posse ut id, luc dabo simpliciter det
rius est.eodem tamen alia consideratio-.ne , & secundum quid vi .aectantius ita . beatur. Nam v. g. 9temia uidergi nobilior est quam coibis & tamen color,qu*tenus in illam apit, inam ei speciem primendo,excellentior quam illa est. erto , tametsi intellectus absolute praestantior sit quam uolumis, nihil nurum si voluntas, spectata prout intellectum. mouet,hac ex palle ipso praestantior cen
26쪽
neganda est consecutio,& ad eius confir Amationem dicendum: non omni rauellectus actioni praeire inionem volsitatis: quia tandem consi stendum erit in ali. ouo actu intellectus, ad quem, o supra cicinus,intellectus, ab obiecto interuerit phantasmatis moueatur: qui actus, quia sultem in tuo primo ortu natura, lis est, ct non liber, non oportet ad eum eliciendum concurrere voluntatem. Ad tertium, utcumque se habeat veritas antecedentis, quae alibi ut diximus B perpendenda erit,respondemus: n se.
qui ex eo, idem secui dum idem esse si
luntas mouet intellectum ad elici edam notitiam alicuius rei, non concurrit isie intellectus per eandem notitiam ad il-ummet actionem voluntatis , sed ad aliam: v. t. mouet voluntas intellectum
ad delibet andum , iudi iumque serendum de pharmaco r intellectus per hane
actionem non concurrit cum voluntate C ad illummet actum, quo eum voluntas
movit; sed ad alium, nempe ad electi nem piarmari, quod ei, ut conueniens ad obtinendam valetudinem, reptae
nes alias potentias ad actus D
malina. Sisi eo dum: uoluntatem mouere active ad suos a- Ectus exercendos reliquas animae potentias , quae suapte natura eius im' ' rio subdolui .Haec assertio traditur a o. Rugustino l .rx.de Ciuit. De A. 6. D. Damas olib. 2. Fid. cap. 16. D. Anselmo de Concepi. Vir . p. 4. D.Tlmma I.p. q. 8 .art. dc salsae batur autem eius
.veritas a tum ipsa expetientia; quana , quidem contemplamur , legi in iis , loto movemur. ptae stamusq; caetera id genus
munia gum uolumus: tum rationes etenim principium motionis cuiusque po- . tentiae activae est ex sine, csi omne asestratia finis operetur; bonum autem incommune, quod rationem finis habet, est obiectum uoluntatis. Quare consequens est, ut uoluntas omnes alias potetias ad suorum actuum exercituim mo- --'uea consecutio patet ex eo: quia semper ars,& potε:uod quem spectat sinis
uniuersalis, mouet ad alendum artem
S potentiam, ad quam particularis sinis sub illo uniue eis ali comprehensus pertΘnet uti libuet in arte naui a toria & 'uium eonfectrice, itemq; Induce & trubianis: atqui omnes fines aliarum pote tiarum comprehendaciit sub fine ac b no,quod est obiectum uoluntatis, quia omnes potentiae per suos actus tendunt in aliquod bonum ergo,&c, . Quaeri selet, quonam pacta uolsitas ne modo hanc motionem praestet pinam dubita- quo uolatii, nem duplici pronunciato explicab, tas mouet mus. Primum sit: voluntas non mouet alias p alias potentias applicandI: loctuamur teatus. de ea appliea es a ne, qua res applicata aliquam p aei iam motionem ab appliea re accipit; ut cu quis ad nouet securim
ad eqs a ligna,in primendo illi impulsum Hoc ex eo ostenditur: quoniam ua , luntas nullam p aeuiam motionem iniicit potentiis: tum quia in hoc rerum genere non ai Ia et, quidnam eiusmodi praeitia moti sit; tum quia talis motio hi perflua omnino est, eum absque illa possit uoluntas patentias mouere: quod mi Physicis ex professo tractauimus, . si
ostendimus, eausam prim am non excita .re agentia naturalia ad suas actiones, praecedente aliqua motione; ut plerique D.Thomae sectat res arbitrati lunt. Est enim quoad hoc parratio in Deo,quatenus eum causis secundis concurrit;& ia iuoluntate, ut cum potentus. Secundum pronuntiatum fit. Volun- . iras mouet alias potentius, concurrendo eum illis tanquam ea uia uniuersalior; ita ut ex potentia, eum qua uoluntas Geurrit,& ex ipsa uoluntate, sat una intexta causa,i qua una eademque numero
27쪽
actis matrat. Huius pronunciata keritas ostEditur,primum ex analogia , quae est
inter ilias causas uniuersales particulares praesertim Deum & causas secundas: quandoquidem voluntas, ut eritu in bonum in commune, aliae vero potentiae in bona particularia, ita sese habet ad alias potentias, o uniuersalis causa
, ad particula es. Quare, ψt eausa uniuersalis. v. g. Deus,diam concurrit eum eis.
sis secundis ad agendum,ex ipse & ean- si seisida fit causa interra,4 qua una eademque sinpularis actio oritur: ita proportione quadam se habebat voluntas, caetera que potentiae quas illa mouet. Ex dictis intelli res,actionem,qua vi Iunias serinaliter mouet alias potεtias, esse transeuntem, eum in ipsa voluntate non manent: siquidem nou distintuiturre ab actione aliarum potentiarum. Praeterea, eiusmodi concursum voluntatis interdum esse quid i piratale, eum nimirum voluntas concurrit cum potentia immateriali. ut cum intellectu: aliquando materia , si videlicet concurrat eum potentia inhaerente ortam corporeo, ut cum imaginatione.
ARTICVLVS ILQuo pacto obmtas moueat sensus
- alterum dei poticum seu dominicum; al RUMA politicum seu ciuile, quod etiam- regium appellatur. imperium despolia eum est, quo dominus imperat seruur qui facultatem resiliendi non habent, cum nullo modo sui iuris sint. Impetia lpoliti si est, quo Pi inceps Reipublicae, petat civibus:qui tametsi eius pi seuptis obediant,tamen cum liberi sint,aliquid iuum habent, quo eius imperiore- silere valeant. Q attimus ergo, num voluntas nimueat lenius internos imperiis ciuili, aud uti D.Thomas locorroxime eita
A ridetur docere, mitiuam quae etiam
ratio particularis ditatui γ reti moueri';
a ratione & uoluntate imperio despotisco; non ita vero reliquos sensus inte nos. Nam cur appetitus rationi & uoluatati non prompte, obediat eausam eo ait,quia appetitus nim semper a culi riua,led ab alijs sensibus interdum mouetur. inae ratio nullius ei set momenti, si laterni sensus pati obedielia uoluntati parerent, ut erit eonsideranti perspiB euum. Nobis tamen afferendum uid tur, nulluni esse intonum sensum, qui uoluntati semper ad nutu obediat. Nasensus communis, perseue ante externi sensus apprehensione, necessario rem apprehedit & uniuersim omnes tensus inisternis quiere Omnium, quoad hoe eadε uidetur esse ratio ) nonnaqu/m adeo tenaciter res apprehendunt, ut uoluntas tum cogitationem aut nullo modo,
aut dissicile compescat. uti docet quot
Prouenis autem ea cogitationum te- Ex qt ras ex multis causis ; sed ex his p Oufi, tissimum: nimirum uel ex reali praesen- veniattia obiecti, sese per externos sensus inge gitati tentis: ues ea intei na instigatione agmo temeris .
num, qui imarines interius at seruatas agitatis spiritibus huc illuc transserunt,& ad terum quae νjs repraesentantur arprehensionem acuunt accommodantq;r
uel ex affectione organi; siquidem inelitri cholici, qui sicco & irigido sunt tempN
ramento, in eiusdem tet aporehensione diutius ii. si ii sit: uel ex .ifectu appetitus senstiui uecum notum sit, ijs magis assio laternum senium,ad quae appetitur nuiori impetu fertur.
Qua ratioru voluntas appetuum sensitiuum moueat. v
d ad appetitsi sensi iusi attinet, di Edili moueri illum i uoluntate imperio politico, Q aut E d
spolico. ut communi assensu traduui Aristoteles in ealce libri a. Eth.& i. Polit. cor . D. Daurascenus lib. a. sd.otth. e. I M
28쪽
vppetitu si voluntatem uratur, patet experientia,cum sae e illius motus arbitrio nostro excitemus, A: eohibeamus.coos t matu, si ue id Merbi illis e. 4. G e- nec Sub te erit a petitus eius, & tu dominaberis illius.J vel si quod talis subiectio non sit despotica, non minus eorum tum est, cum passi, seratur appetitus in bonum sensibile, contra iudicium rationis , & inclinationem voluntatis . idque Biestatur D. Paulus illis verbit ad Rum. ν ivideo aliam leae in in membri meis,
repugnantem legi menta, meae. JOmur autem fixe re sciatia ex eo, quia a ritus te in litiuus sequitur apprehesione sensus interni, stiliteidum adeo efficax est, ut a ratione di voluntate cohibera non possit. Tum etiam, quia motio
appetitus sensitini pendet eo dispositione olani Vnde ij qui cal do sunt tem peramento, facile irascuntur, 3 quae di- Cinsitio siue affectio imperio non subia cet. Lere in i homam in quaeli. de malo,
quaesi. .ar. 6. ad 8. Sc I .pati. q. m. ait. 3, Ordinarius aut e modus , quo volun
ras appetitum mouet, est per apprehelionem sensus interni: id eit, mouendo im tinatricem , facultatem , v. g. vi de ha aut illa recolit et, quam deinde appetitus alias lectatur aut fugiat. Q aeri tam ει olet, utrum volutura non eduntaxat modo , sed per se immediate interdum ima petitiam mmi eat. D. Thomas in disput. Ude Ueri . quaeis Σς. arti c. . & quaeli 16.art. 3.assim a tu napartem asserit: quod inpoten iis inuicem ordinatis & conne ais , vehemens motus superioris in inforiorem redundet. Unde Aristoteles 3 . de Aarma,cap Ii. text. 17. ait, appetitum superiorem tinpellere inferiorem, sicuti in 'eoelesti mundo sphaera superior inferiorem rapit. Verum cum appetitus non seratur in ignotum dicendum videtur, tune selum uoluntatem immediate, Se L per quandam redundantiam mouere appetitum , cum iam in sensu hiterno exi-itit notitia eiusdem obiecti: ita nimirum, ut absque noua intensione, aut meacitate notitiae appetitus maris accendatur, ob ia: tum soluatatis.
terna moueat. Irim vero externa membra, q tibus latio arbitraria exercetur, mouet voluntas c/t experimento compertum est) imperio seruili, ae citra ullam repugnantiam, nisi aliquo impediantur m ibo, Vin aecidit paralysi laborantibus.cur au tem dispat obtemperandi conditio membris corporis. 6c appetitui conueniat, ex
iis quae superius explicata sunt eonstati videlicet, quia appetitus sequitur apprehensionem, &e. inib. ad de, appe0 tum suam qualemcunque vindicare litat tatem, qua rationi & volutati obluct tur,
qui ii tamen membris nou competit. Quaera solet, utrum voluntas non moueat membra, nisi lateruentu appetitus
sensitivi λ Pro parte negativa saeit, quia interdum membeotum motio est cotta propriam appetitus inclinationem. Quare si in huius nodi euentis appetitus pi
rumque non obedit voluntati, nullo modo tune posset uoluntas mouere, membra,perseuerante repugnatia appetitus; euius op positum docet experiecitia in Sanctis Martyribus, qui membra acer- bissimis eruciatibus offerebant. Pro parte assi 'matiua , quam magis verisimilem iudieamus,est ratio illa , quod uoluntas
in viribus auimae movet ut apens supremum,appetitus ut agens medium ; ultimum autem est virtus motiua membris insidens. Petit uerb harmonia & ordo mouentium , ut supremum non nisi ii retuentu med id moueat ea tremum. Ad argumenta pro contraria opinione dicitimus, appetitum duo obire munia, quorum alterum est, bonum sensu oblatura prosequi, malum declinare,alterum impelle e membra corporis ad motum.
moad prius olfinunx, passe illum resinere uoluntati: quoad posterius, maposse. in quaestione etiam uersatur: num ap titus sensitiuus ia homine possit per mouere membra, absque motione
29쪽
voluntatis Quod possit, ex eo videtur Α
Ti, i p q. 83 s Ee uintanus eodem loco: eamque prcbat ea ratio, quia .e pauli, an e disputabamus P in omnibus
mouentibus ordinatis , secundum m vens,cutu modi est appetitus , non m vel nisi .irtuti pii mimoueatis. Nec ve- Bro in homine de .ippetitus iensiti ut d gnitateq ii qitam detrahi ,quod non pci se
M vita iuum sua mei abiis motionε afferat. Etenina, ut Caietantis loco citato inquit, licet in nobis natura lensitiva nobilitatem eapitis,quam in brutis habet,n6 obtineat ; id tamen ei e inpectatur per
tione di appetitu intel ect uo: si q'idem inserius uicinitate sublimi itis pel fici ii ir; excellent iustis est, moueri a idibiliori Cquam movete inferiora, de Reti in aula subesse quam in iustitio prae fle.
VeiisHipi opositae solutioni ea n bi vi mi ,1 iri moderatio videtur adhibenda , ut dica.1uoessest strin misti me, qtia appeti. semeliae xv ex usu tati irris incuti, non stile eappetitum mouere membra, nisi mouente volum te ; si autem de lijs motu nibu loquamur, interdum Oppositum accide. rem opus esse , ut uniuersim me ninibus motionibus appe itus suboi dira i 'illa Ie uetur nec t rei pecto omnium di' catur appetitus mouens seci inda tu in esto tempei ita te habi at, comparatione illarum quae deliberatae iunt, s' homini quatentu, nomo est ci,nueniuo'. limitatione pii teli etiam in l: ei. l Thr. ωitentia, t nonnulli ex illiu si ct tofi - bus animadue iunt: piae etiam cum sit admodum velisi inite,nicitus tubitos, quibus intei duiu membra ciemus, niin ic mper prout ni rea . cluntate etiam indeli rata, ted nonnunqiirma solo appetitu ut .um qu s natura uiuo us ex .ubita apSubii; petitioine M .ctae manum mouet ad in-nimo, tetendam iniuriam. ed ea qliae ad apic- meherii si mr 'inent a pro3ima q. macis illv. strabuntur.
' Ee contrcuei sia a liquot pronunciatis explicanda est. Prim si sit: Negari id x pymna lintest, oppetii si mouere ςiaxum. voluntat w batur inprimis baciae paginae testi monijs Rom. . I video aliam legem; in
tia: mo est.enim , qui n .n experiatur motum appetitus,siuae itae. fue dc locis, aut 'aeii mi inciuis te ad se voluntatem. . Srcundum pronuntiatum: Appet mis mouet koluntatem , impe ando illi. nurus pion unciati veritas plana est:cum in conici apud. mnes fit, a D talem in seriorem S ccrptilis o sano asῆxam, rorubete imperii maut di minitiminini etia iii superiorem ti immateri lem. ita is ruin potest re luntas dire ct mctu impeιhab αμ petilii: t dccet D. Th. I. 2. q. 77.are r. sed inditecte. Tettium pronunciarum: Appetitus mouet . . tantarem ex parte obirecti, hoc est, ni et ues: M o ilitiae intellectivae,quae obiecti m anaseli ctendum aut decimandum proponit Qitor dii . bus m dix aeridi . . ni , quia pastio appetitus in tausa est ut intelli ctus hoea soli, m do , aliter
atq; er de te iudicet. Vnde illud Aristo. 3 Eth. c. s I ii iis quis is est , tali, eisiat, esse vidccia, . J Vi illud i Reth. snon eadem videntur amantibus &i,dionaberibus j inare & ligatus sui, Alixandi o
I peritus. Altero, ima appetitus Πν uetvoluntate per noti ia interna sensus,qua
30쪽
Exi sunt autem cirra ea, qua de motione appetitus asseruimus, aliquot a. I-M . .isiara. Pilmum ei an appetitus aliquam ' ' do ab q: imetuentu notitiae intellecti e nimediate mcurat voluntatem per te. dundantiam, propter solam ipsarum p tentiaram eoorationem nexumque R Bspondi mus idem, quod iupra de voluntate respecta appetuus et vide icet, cum volunt a non tendat in is tum , . t nus appetitum m. vere voεtatem,quatenus velsitas 3n bonum repraesentatum sin, et intellectum maro. i impetu iratur, propter inclinationcm appeticus.
Seeundum est: Num aliquando voluntas ita ab appetitu trahatur, ut inmus potestate non sit ei iesistere ρ Respondet , si appetitus adeo vehe metis sit,ut Lmnino rationis usum absorbeat, tunc neces sario uinuere voluntatem, alioqui non Etenim jandiu 'nicit ua voluntatis liber
est,quamdiu iudi tum integrum ae liberum manet. Turbat autem abset i hue iudicium aflectio appetitus, cum sentitisua erinitio,quae tali affectione actior, importunior fit, adeo vehementer intes lectum mouet ad cogitandum de obiecto passionis, rig.de re dolorem,aut delactationem inserente, ut laterim ei deliberandi ficultatem adimat; inquam sententiam ineque scripsit Aristoteles et Eth. cap. 3. c D. Ausu. 4 de Civit. c. I s. in Thomas in I. 1. q. I.. aut. 3. . duia
De Bonitate, & malitia humanarum actionumi in genere.
BGimus de principiis humanorum alvum;nuc de ipsis hirmanis actibus disseremusrno quidem absolutῆ, nec enim ea consideratio Moralis Philosophi est; sed quoad eoru bonitatem dc malitiam, uatenus humana nattin3unt felicitatem, ad eam nos promoue o,aut ab c ius adeptione impediendo.
tiarum actio ' i m petenda sit ab obiecto, an non
Atertio . T N quaestione haee asstri
statuenda est: nitas 3t malitia hi mat,artim τctimnum sumitur ab obiecto. Piobtatuι: Nam humatiae actiones te, C runtur ad oblictum,ut ad mensuram ut esse, εχ tanquam ad causam Mimilem extrinsecam, , qtia proinde speciem dedisti ctionem capiunt. Vt autem huiusce rei veritas m g s e- obiecta luerat,aduertendum erit, nomine obie inuid hoccti intellitedam esse hoc loco materiam, .c rea quam versatur actio r euiu ridi est necunia , in quam fertur. an titio. inia tamen hoc loco do bonitate At mala ia mo ali aritur , spectanda est pratisi-ctι materia, non emineum suum esse naturale ablolute. sed . te, nuenit c si recta ratione& lege diuina in ab ea defl ruta Im Ut o