장음표시 사용
441쪽
ADPENDIx. 437 Collegi, quantum per angustiam emporis 1icuit, plurimas de hemitritae observationes ; exceptis, qua GALEN Us narrat de adolescente , a de muliercula b)-c paucissimos sane casus depreheddi, in quorum descriptione non manifesta quaedam signa inflammationis aut praesentis, aut olim factae reperire fuisset. Simile quid accidisse videtur ANGETTo in Sepulchreto anatomico BONNETI; POStqUam enim diu SENNERTI ve bis disseruit, semitertianam concludit esse tertianam intermittentem simplicem, vel duplicem cum iustamma
tione alicujus visceris. c)Pari serme ratione Frid. ossΜANNus Oduplicem causam conpositae hujus febris adstruens continuam ex inflammatoria quadam stas in mesenterio pendere contendit; quod quidem subinde verum esse ex dissectis, post semitertianam defunctorum, cadaveribus demonstrat Adrianus SPIGEL 1υ s. ce Interim tamen non semper inflammationem, multo minus inflammationem mesenterii, semper subesse, huius aliorum observationibus constat. f Nam tabidi, quicunque ex aliis Iongis morbis aegrotant, X ac Plaxime aesrotant. g
442쪽
438 AD PENDIM . VI. De hac itaque febrium classe, quum diversa longe a prioribus indole terreat, quumque iu-tegram fere inflammationis historiam, pro partium varietate variam, cognitam subponat, ct c. pluribus agere disputationis brevitas non patitur hinc' nubiam amplius de ea mentionem faciam. s. VII. Docet historia medica , semitertianas febres pro diversa epidemicae constitutionis indole, Pro diversis morbis, qui in iis eveniunt acuti, non
os ventriculi solummodo nervosas partes, ac summatim media adtingere, vomitus, dolore Ventris alvi-st xus modo criticos, modo inplomaticos, producere sedis veternosas cataphoras. vigilias cum delirio, diaphoreses cum syncope inferre linguam simul valde ex sit care animi defectiones parere vehementer , quae in profis do sunt, conmovere, jam a lignas fieri contagiosas, atque saepe ipsius pestis instar plurimos invadere ac trucidare. At non semper terrificis adeo phaenomenis febres has incedere SENNERTUS monuit, ad ubi vicENNAm, qui eas in septem usque menses Xtendi Observavit, contra EPIGELIU defendit. S. VIII. Praeterea febris . . sit e conplica, tione quotidianae continua tertianae intermittentis simplices autem febrium formas, si quispiam exquisite dignoscere studuerit, singulas seorsim , ac solas, jam non amplitis difficulter earum mistiones inveniet. ob Certo non nisi simplicissimis cognitis intricatiora eno dant Geometrae. Hinc sca L. a. de sebr. c. I.
443쪽
ADPENDIX. 439 Ilinc, ut distinctior quaedam hujus re notio habeatur, simplicia simul, quod aiunt, essentialia, simplicium febrium phaenomen breviter purpendenda
S. IX. In omni febri a causis infernis orta horripilatio, pulsus velo X, Calor, vario febri tempore, vario gradu adsunt tu . f. X. Febrile frigus in tres potissimum gradus distinxerunt V. V. Graeci horum acer bissimus τὸ ριγος rigor , mediu φρικη horror , mitissimus vero περιψυξις seu perfrigeratio, frigus, Vertitur e CELs Us tamen pro rigore, pariteris horrore, rebus, quaeis vim verbis differunt, horrorem rem Unam, Unico Vocabulo,
f. XL In hemitrita GΑΕΗret magna accessionis pars horroribus absumitur, altera dierum scilicet, inqua: tertiana, quotidiana continua imul invadunt; atques ea de re, teste GALENO, c Η1P POCRATI in principio epidemiarum febris horrida πυρεJος φρ ξδης nuncupatur. S. XII. Incipit itaque, uti omnis alia febris, a causa interna ortari. IX. cum majori, vel minori frigore . . cum rigore, per quem earne aegri quasi pungi videntur , si tertianae paroxysmus ingruate Ee 4 H-
444쪽
44 ADPENDII . altero autem die densatur cutis, ligus potius, quam horror, insectat. Antecedunt plerumque oscitatio, pandiculatio, lassitudo, debilitas. Omnia hac phaeno inena, inaequabilem inpeditum esse spirituum motum per nervos, docent; qu sequuntur, idem confirmant. Etenim cor minus contrahitur, minus evacuatur,
ut ex pulsu citato quidem, debili tamenis parvo novimus, adeoque minori Copia sanguis pro secernendis spiritibus ad onyephalon defertur; quo autem minor sanguinis arteriosi copia, reliqu1s paribus, ad organo secretorium dato tempore adplicatur, eo mist nor solet esse secretio Theorematis hujus veritas ipsa hac debili cordis contractione conprobaturri quum lagor ejus a valido spirituum cerebelli influxu pen deat potissimum Liquid ergo ad extrema tanta vino propelluntur amplius, ut solitus in vasa' se mutuo adtritus fiat, stagnare incipiunt. Tremuli musculorum concussas, frigus atmosphaerae, arctando Venas , sanguinem versus cor dextrum urgent momentum, per resistentes pulmones movendorum contra cordis, minus valide Contracti, vires augent, atque sic respi, rationem dissicilem, anxietalpin c. esticiunt. Tum etiam haud raro adsunt nausea, vomitus , urina crude& tenuis, sitis , c. XIII. E his a sponte sequitur, primum hoc febris stadium, ob vitales functiones insigniter
Iaesas, esse poriculosissimum, atque post anhelitus , suspiria' ignaviam aegros, praecipue senes, saepe exstinguere. Quum uno abhinc anno cepidemica conqstitutione ubique, in nosocomi nostro plurimi injtermittentibus , diversissimis conriperentur, octogena'
445쪽
ADPENDII . 44Imi vidi dum consuetum alias, Mi simili casu ais
Iutarem adeo corticis peruviani usum primi paroxysmi lenitas disserebat. Aperto cadavere cor deXtrum solito majus, ibroso, tenaci admodum, mediocris magnitudinis polypo, atque congrumato atro sanguine erat repletissimum polypus aeque ac crassus sanguis, quousque culter eo prosequi poterat, Per pulmones extendebantur c pari fere ratione, ae ARVAE Us
ex dissectione illorum, qui in principio accessionis febrilis mortui sunt, memoriae tradidit i a Quae omnia superius dicta pulchre confirmant. s. XIV. Tandem sanguis circa cor dextrum
pulmones sic conlectus majori sensim cum facilitate per universum corpus propellitur minor hinc anXietas, Pulsus respiratio major, validior fluidarum partium in se mutuo, in vasa, horum in fluida actio, atque inde calor, rubor, suboritur; quae ubi per gradu au gentur, remanens e priori stadio sitis crescit saepe Inmaniter, caput dolet, urina rubet &c. Haec omnia etsi pro diversa epidemica constitutisne, aetate tem Peramento, anni tempore, mirum quantun differre cop, sueverint, maXima tamen ex parte, quo acrior vis est stigoris in principio, hoc vehementior calor subsequitur ratio ex dictis eruitur facile, ac rem ipsam sic se habere apud GALENUM legitur quum tertiana Prae
valuerit, horridior fit febris, atque in adnotatione sibi aliquid rigoris adsociat confestim vero' fervidior est hujuscemodi febris, magisque festinat ad summum; aliquid bilis per vomitum, aut per alvum, aut Per suodorem excernitur. b
446쪽
44 ADPENDIX. S. V. Intermittentium febrium decursum in tria diversa stadia divisit SYDΕΗ Η ΑΜ us eorumque primum
tempus exhorrescentiin , alterum fermentationis, Vel
ebullitionis, vel denique, ut inanis λογογχίας occasionem praescindat, tempus conmotionis, e ultimum de limationis tempus vocavit. d De duobus primis temporibus . 2Ι4 dixi tertio succedente materiae febrilis jam subactae A quasi devictae expulsionem, sive separationem contingere Oluit dum interim symptomata primo omnia leviora
fierent, atque tandem evanescerent plane. Enimvero quamVi e praecedente paragrapho pateat, quod eXant-
latum validum paroxysmum saepe sudor subsequatur, sic aliqua morbosae materiae portio e corpore eliminetur, raro tamen in ulla febrium , de quibus hic sermo est, aeger ad perfectam απυρεειαν venit. Remittunt itaque hoc febris stadio symptomata plurima, remanente veIociori cordis contractione sudor plerumque suboritur, sed qui morbum ad integritatem non perducit; urina crassa, post vehementiores tertii diei paroxysmos eum sedimento, quod lateritium adpellant,edici, excernitUr.
f. XVI. De causis harum febrium multiplices varietate sententiae apud Auctores inveniuntur neque mirum id videri debet rei enim dissiculta fecit, ut proverbii loco is Philosophus dicatur, qui, quid febris sit, Xposuerit. Praetermissis igitur quum V. V. tum multorum R. R. opinionibus, paucis enarrabo, quid ex obvenientibus in his febribus thaenomenis, sera
fiderico Observat med. se l. a. c. q. d L. C. C. S.
447쪽
ADPENDIX. 443 fide observatis, in re tam dubia colligi posse videatur. Lassitudo, tremor, obilior cordis contractio c. im dicio sunt, in paroxysmorum initiis iugem spirituum
cerebelli cerebri per nervos fluxum mutari, a Certa quadam ratione inpediri f. 2. Idcm cum liquido arterioso fieri ex frigore, palloreis . novimus. Causa igitur proxima febrium S. 12, erit liquidi arteriosi inertia, comes, brevi saltem Ubsequens, liquidi arteriosi viscositas, sive lentor haec nomina autem ne turbent, sciendum, quod non majorem modo particularum fluidarum mutuam adtractionem, sed qualecunque demum liberi fluxus inpedimentum designent, sive irium moventium, sive fluidorum, sive denique solidorum labe hoc eveniat. Observasse dicitur BoΕRMA AVE , e quod, adtenuatis licet omnibus humoribus , pertina quartana in tertianam mutata, bis cortice profligata redicrit semper replebat autem corpus
aegri per aliquot septimanas solventissimo guajaci decocto ita, ut intra viginti quatuor horas octo librae vix subsi-cerent; dein ciebat sudorem sub craticula. Caeterum fluidi nervet actionem hic potissimum interturbari, suadent subita accessio, corticis peruviani usus, αλογία, quam paroxysmus febrilis habet cum terrorem c. Ex terrore autem' febres nasciis natas Prius pelli frequentissimis observationibus constat similes multas collegit Ambros. PAR AEus KD f. XIJ II. Causa corpori inhaerens, προηγουμένη dicta, in his febribus videtur esse quaedam mutatio, seu certus quidam character, in qualibet febrium specie
- ey Vide Commentaria in aphorismos, discipullis collecta, edita L 756. id Introductio a a chirurgie, chap. 2-23.me.
448쪽
444 ADPENDIx distinctus, subtilissimo fluido, vasis minimis, ve communi horum origini εγκεφαλc inpressus; qui latensis
saepe diu am sopitus, perverso rerum non naturalium usu a conlectis sordibus &c., Xcitari denuo potost. An autem similibus, ut occasionalibus causis, indigeat semper, nondum plane liquet. Videtur tamen magis esses probabila, quod dictus character, ab epidemico quodam iasmate &c. Xcitatus, propria sua vi paroxys- mos instaurare valeat.
f. XVIII. Causa προκαταρκτiκ 1 in his quoque febribus solis nocet praedispossitis. Sic vidi, dum diversae aetatis homines recens advenientes haleces comedissent, uno alterove bolo deglutito, hominem caeteroquin sanum valido tertianae paroxysmo prehendi illico, aliis inpune copiam longe majorem serentibus. Quamquam ergo corrupti humores, indigestiles cibi, frigus Ic febrim excitare valeant, distinctam tamen ab his in corpore dispositionem fieri, est necesse e X Plo res plana evadet, evidens pono duo aegros,
unUm a tertiana, alterum a quartana corticis usu est,
tutos adsumto v. g. purgante patiantur, quod junt, recidivam prior sua tertiana , alter febre quartana I horabit denuo, manifesto argumento, diversitatem harum febrium non a causa procataretica , sed a Charact
Te S. I p. diverso pendere. Videtur equidem uirilis dispositio diebus etiam intercalaribus adesse, quae ab occasionali causa Conmoveri potest, ut inde paro xysmi duplicentur c sedis hic quoque secundus paroxysmus genium primarii sequitur, adeoque febrium species son mutantur Caeterum, ut ex iPPoc RATE, O
449쪽
ADPENDIT . 45SPIGELIo h c. constat, constitutio tempestatis humida in hemitritae saepius vice occasionalis causae fungitur. s. XIX. Quae hucusque dixi , pleraque ad simplicium febrium causas pertinent; sed quum eadem ferme rati sit conpositarum, quae est simplicium f. 8. , nisi quod illae unitis viribus validius adfligant, haec de causis subsiciant. S. XX. Nequaquam enim repugnat, similes charactere S. 17. diversos in eodem simul corpore latere
diu, atque certo dein tempore, Vel Causa quadam occasionali singillatim in actum deduci, nullatenus mutata indole priori sic a podagrae paroxysmis, pertinaes Cordi palpitatione , spasmis , pilepsia c. liberavit quartana quae mala propemodum omnia, febre cessante , rediisse, fida observata docent. 'λ Vidi militem
hypost L. a. de febr semiteri cap. I. ' Subi tamen morbi hi febris ope ea ratione curantur, ut illa cessante non amplius redeant. Notus mihi vir est, ab incunabulis mal caduco adsectus quod ut fugaret, quae sors nota sunt, adhibuit remedia incauum adhibuit omnia r tandem, dum virilem jam subiret aetatem, conripitur acuti stima febri, eaque ad limina ducitur inperii
Ditis emersit tamen Contra omnium exspectationem , quod nec ipse, nec ullus sperarat altius, ab eo tempore liber mansit a truculento morbo.
Lubens quidem fateor, rarius analogam huic obis
450쪽
446 AD PENDIT. hypochondria eum per integros se menses ssicillimo
asthmate vexari , quod , Omni quarto die ingruente, intermittentis febris paroxysmo cedebat locum, inita febri recuperandum illico. Μorbi hi recensiti similes charactere pro causa disponente fere habent , ut ex illorum phaenomenis adparere, dum Medici in hos, licet saepe incogni-tOS, agunt, pulcherrimo effectu confirmari videtur. S. XXI. Prognosis, quamquam pro febris, symptomatum , Unctionum laesarum , excretorum , consu- tutionis epidemicae, tempestatis anni, aetatis, sexusis temperie varietate oppido differat e generatim apud HIPPOCRATE legitur . febre quaecunque non intermittentes tertia die vehementiores fiunt, magis pericUIosae. - i Similia X 1PPoc RATE , GALENO LCE abso aliis occasionibus adduxi omni tamen tempore hemitritina CELs altera minus infesta habita fuit. f. XXII De curatione hemitritaearum febrium parum admodum reliquerunt V. V. AuctoreS: in promiti causa est quippe crediderunt , quod earUm , utpote vel conpositarum, vel prolongatarum , medendi methodus non posset latere illum , qui simplicium1, e quibus istae conponuntur, febrium curationem perspectam
habe- currere instantiam, quum inveteratum malim caducum aegre Curam recipere , dudum notum sit; interim tamen argumentum inde denuo desumi poterit, morbo febri quadam curatos nonnunquam