장음표시 사용
331쪽
R A, LIBE R ia I. Hi ad planetarum cotrarium ordinem distinxtia se,ut solari mai lucidior est,non Saturnino qui
altior, dominatum ferremus. Est autem ratio
cognitu facillima de nonis scilicet,idibus &calendis.Cognitis igitur quatuor mensibus, qui
sex nonas accipiunt,Martio,Maio, Iulio S Octobri nam pro Iulio Qtiintilem antiqui diis
xere ) resi quis autem octo mensibus quatuor duntaxat nonas habentibus, omnibus pariteridus octo designamus. Primus dies mensis calendis in septimo casu cognomen accepit, scilicet quod in eo tanquam prima caledarum die consistitur. sic de nonis & idibus dicimus. Igitur reliqui dies transactis idibus in accusandi. ea su eat edas inscributur,utpote tertio uel quarto die, in quo sumus ad calend. usq; mensis se quetis: caeterv ordine retrogrado seu pr postero numeratur. Exemplum est, quo sit cognitu facilius. Primus dies Ianuarij, qui unii &triginta dies habet,calend. Ianuarijs nominatur: sic dereliquis mensibus calend.Februarijs, Mar-lijs, Aprilis. Seu in generandi casu,Ianuari j,Februaris. Secundus aut dies Ianuarij, quarto nonas Ianuarias: tertius, tertio nonas Ianuarias rquartus, pridie nonas Ianuarias: quintus, non
primo, sed nonis Ianuarijs nominatur: sextus, octauo idus Ianuarij: septimus, septimo idus Ianuarij:octauus, sexto idus Ianuari j: nonus, quinto idus Ianuari j: decimus, quarto idus Ianuarij: undecimus,lertio idus Ianuarij. duodecimus pridie idus Ianuari j: tertius decimus, idibus Ianuarijs appellatur: quartus decimus, decimo octauo calendas Februarias designa
332쪽
DE POLITIA Li TER A Februarias intercedunt)quintus decimus,deis cimo septimo cal. Februarij . sextus decimus, sextodecimo cal. Februari j: septirnus decimus,
decimo quinto calen. Februari j: octauus decimus,decimo quarto cal. Februari j: decimus nonus,tertio decimo cal. Februa vigesimus dies, duodecimo cal.Februa . uigesimus primus, undecimo cal.Februa .vigesimus secundus, X. calend.Februa vigesimus tertius, I X. cal. Febru. vigesimus quartus,octauo cal. Februa. uigesimus quintus, VII. uigesimus sextus, V Diis
gesimus septimus,quinto: vigesimus octauus,
gesimus primus,sive unus de trigesimus, sue ultimus dies Ianua. pridie calendas Februarias appellatur. Dies autem seques, qui primus est Februari j,itide calendis Februarijs vel Februari j appellatur,ut dictum est Cum uero aliqua do dicatur, duo de uiginti, duo uel uno de triginta, decem & octo significat: uicissim incaeis
teris detrahedo,ut libet ante denarium numerum. Haec de temporum enumeratione latis,
ad caetera prosequar in adverbiis, ut memini, castiganda: in quibus sane est aliquando eerte muliebre literas peruertere seu commutare,ut extim plo pro eo quod dici debeat, ex te pio cu. ius sermonis significatione paulo ante distinis Nimus:& timpora, pro temporibus capitis. Pede dentim pro pedetemim, saltim pro saltem. Nam non saltim & tentim ex eo genere sunt, ut passim,cq sim,punctim, quibus sermonibus 'pe historici utuntur: item ut examussim pro
a mussim,ta meis in Aulo Gellio legitur, nescio qua potiori ratione examussim antiquissime dicio
333쪽
RIA, LIBER III. 293 diei.nome mihi uidetur esse, non adverbium, quamuis ut adverbiali modo accipiatur. dicitur enim amussis regula quaedam, seu linea fabrilis angularis, qua praesertim lapicidae uoluntur unde lapicidina, no peruersis literis lapidicina in quadratura saxorum examinada.
Eadem ratione ex unguem, no ad unguem dicitur, astatuarijs seu marmorarijs nomen aia sumptum mn de cum accusandi casu exprimit,& nomen sit,ut amussis,no adverbium, cluamuis nulla ratio praestare uideatur, multisq; ab
surdum & absonum sit. Proferuntur quoque pueriliter lex Musaica,& opus Musaicum: sicut gerenale dicunt, pro generale. Sane si a Moyse uocabulu derivetur,eius mTsterij autore,quare no aptius lex Moy seca seu Mosacea aut Mosea,vel Mo7seia,diςitur nam a Musis certe no procedit,cuius uocis derivatio est musicus: ut Teroti up,Fac periculum in palaestra,fac in musicis.Quid aut pluraφScio plerosq; errores proprius, sed nequicqua Horatiana sententia protegentes: ut, Multa renascentur, quae iam ceci- . . .
dere: cadentq;,Quae nunc sunt in honore voca I poetica.bula,si uolexulus, Quem penes arbitriu,' uis Legitur eum est,& norma loquendi. nempe laetatur Hora- ω est. tius,seu magis consolatur,quod aliquando ex
lectione ueterum quaedam uocabula id temporis labentia renat centur, nos ad uocabulo
rum nouitate inuitans: quae sane promaus re
lata sunt per virgilium & Liuium, atq; aliorueius aeui scriptorii elegantioris styli m opum eo ta .Quod si pςr locutionis bonae in uersionein, nouorumq: sermonis interpositionem doctiores habendi sumus, nimina quo magis peruert 3 sano
334쪽
Dη POLITIA LITER A sa nouaq; auditu conuerrerentur, eo scientio res existim ad os nos putabimus, quod falsumost. ergo multa renascentur, per eruditorum nepe successionem quibus uetera magis, magis et que propria quam noua plebeiaque conueni unt, quae iam cecidere ex siti horum, inquam,
Imperitia, cadentq; quae nunc sunt in honora uocabula apud plebeios . namq; a politia literaria remotissimi, quorum usus reprehendendus e st, si quid de latinis dixere uocabulis,tan quam turpia cadent, quamuis sint in honore apud imperitos.Bene quidem factum ob doctorum omnium castigationem indocilium mrepulsionem nam ita quotidiano usu experimur ignorantiam paedagogorum esse multijugam,qui bona deprauent: rursus bonorum superueniente flagello demum repugnare soli tam, in quos potius Horatianu illud quadratrScriba licenter,an omnes uisuros peccata mea
putem 'Quamobrem & haec & huiusmodi fere sunt ineptiae,ineptiarumq; causae,o praestantissimi uiri, quibus ita consule dum,breui clausula iudicamus, si quam diligentissime pensa
bitur, nequis proferatur sermo, quem non ex Marons Ciceroneue, aut antiquo certe praestatique aia ctore,& non ex quolibet libro ueti magistro didicerimus. DE LA TINAE LINGUAE FACULM tale,per eundem Veronensem,ac de bis sermonibus bomonγmi seu aequivocu comendatio:qui apud Virgilia praecipue et elegalitifime fribuntur, no unant tant '
ut est in f nonam issed alias insuper significationes bis '
335쪽
R I A, LIBER ID. 2' IT eum triduana tandem uocabulorum cotentione quieuissent, ac Veronensi pro se quisq; gratias agerent, faterenturq; multis sese enatis repurgatos, iucundior ipse subiecit: Quid si uobis, o fidissimi,tanquam extirparis,ut dicitis, erroribus nouam in luper saluta Temq; cositionem iniecero neq; enim satis est agrum nocentibus herbis expurgasse,nisi frugiferas atq; salutares studiosius excolueris, a Iaq: ab integro,ubi rariora sunt,semina plantariaq; sussiciantur. Hic Ioannes senior, bortoru& amoenitatis solertissimus: Quodnam apri cultor, aut diculturae nouum genus etfingis,o Guarine alit quid simile
quam nobis iterum incundam iφgςxφm P iii disse uidelm
ceris s an Sc alia rursus alijs modis castiganda Vpermutadaq; uidetur 'nam cum modo Improprie dicta copiosius monstrares, utiliora pariter adiecisti, quae eorum locis imponeremus rquippe qui nouam, Sc ex ueterum tamen cOI
suetudine loquendi peritia saluberrima, ic ut
ais,insitionem edocueris,id certe scio, qu qcui que nobis perinde ac discipulis tuis aperturu es, cognitu fore perutilia.Tum Guarinus, honestis & ipse salibus aeque iucundus & gratus: Non id est consilium meum,inquit, dc quidem improprietati sermonum satis dedimus teporis: sed cum plurimos in oratione sermones singulis duntaxat significationibus exponi intenderem, misertum est tantae in scriptoribus non inopiae dicendi, sed ignoratio is nis,ut siquid boni secu habeant, alia ex bonis meliora reddi posse n5 aduerterent, sed quod
futurum esset commodum, ad iacturam ma
gis attraherent. Est enim De eundissimust 4, idem
336쪽
ays DE POLITIA LITERA, idem ac elegantissimus latinae locutionis eam pus,si ea ipla suis,ut quaeq; locis expediat, qua diligentissime perfruamur,ipsis innitendo uocabulis: quoru si uirn naturamq;, quemadmodum in terra uel arboribus noscerent, uberio res profectb nostri fruges exciperent.Enimuero ignaui est agricolae ignorare,quod sibi paratum in*umbit foenus, si alendi laborem & industriam non effugerit.Itaqhut ex fertili planinta,diligenter ebsita circumcisaq;, plenissimos& iucundissimos fructus elicimus: sive ut ex Iaborati landi solerti fatigatione ijsdem saepe
locis,ac eodem anno uaria nonnunquam frumenta,leguminaue percipiuntur: sic ex linsuetnostrae sermonibus, tametsi pauciores quam in graeca uideantur,ita essingi conficiq; facilli mum, ut ad eandem dicendi copiam, sicut in graecis,eundemq; expolitionis ornatum,accomodentur.Nam quid dixerim de Tullianis in elocutione praeceptionibus, ipsisq; praesertim Verborum &sententiarii exornamentis Q iidde Quintiliani institutionibus, eiusdem 4; artificio declamatorioφMulta superq; sunt aci elocutionis praeceptione instruendam. Tunc Ioanes, Nimirum te nunc uideor intelligere qubtendas: nempe ut tanta sermonum uarietate,
qua latinorum abundat sermo, in quo genere synonyma sunt, sic & copiose & ornath simul
perfruamur, quemadmodum in arboribus aαgroq; nuper indicasti,quo diuersa magis & uberiora poma capiamus. At Veronensis: Nec
id quidem per Deum meditabar,neq; synonymoru artem incuso,quo minus eo genere uos uteremini In qua re consulo potius, ut habita operum
337쪽
RIA, LIBER III. 23' operum familiaritate, quod meo synonrmorrum libello continetur, uos ipsi elaboretis . nanisi frequenti librorum usu dicendi facultate Consequamini, parum admodum ea quasi magistrorum ludi pharmaca profutura censeo. Quinimo si sententia mea dicenda,non uidentur eiusmodi praecepta, quavis Ciceronis no nulla esse possint, ex eo penitus prodijsse. Est uel b cuiuslibet auctoris inuentum.At contra/rium nunc ego considero, ut cum de synonymis ab alio commentum sit idem significantibus,a me nunc de homonymis seu aequiuocis
differendum, quq diuersa significant.in illis siquidem de uarijs sermonibus ad simplice sensum tendentibus, hisce autem de singulis dictionibus uarias significationes importantibus,ac deVirgilianis potissimum enarrabitur:
tanquam in resonante cithara paucarum licet fidium, infinitas tamen uocum consonantias optimus modulator exquirit. Quod elocutionis artificium non minus utile uestrae poli laeliterariae necessarium arbitror,quam synonymoru, quae Cicςronis esse praedicantur. Quanquam in superiori nominu reIboru, ad uerbiorumq; tripartita disputatione, nonnul la huius generis attigisse memini: sed maiora restiterut explicanda .Hic cum omnes avidissime rogarςmus, ut doctrinae suae propositu ininsequeretur,sic orsus est, Sequar igitur,ut iube tis . ac seruato nunc saltem in primis literis ordine , simul de uariis orationis partibus nunc ubiq; frequentioris usus is gnificatione repetita diis sputabo. x s QUAR
338쪽
L O G V s, IN QUU O DE S V ΜMi Pontificis P Secundi laudibus c de eius prosictione contra Barbaros infideles exoptat ima.
PARS XXXI. I R E T lite refectionis gratia considerare praeis
sentis operis quarti libri institutione,pijssime Pater, tanquam' sub fessis onere carpenti uiam naquae dulcior ex labore meo quies l) apud tuam,rquiescendo sanctitatem loqui. Equidem tantum mihi uel gloriae ueI fructus hoc in scribendo opere peruenturum est, quantum in legendo tibi delectationis. Quanquam, ut spero,dabitur aliquando illius
omnipotentis gratiaNuius uicem in terris exiserces, Ur praesens praesentem iterum intueri
possim. Memini si quidem ante ista adeptam desuper felicitatem,te Mediolani in patria coinram aspexisse, cum defuncto nouissime Philippo Maria Insubrium duce, inter maximi imperatoris nostri legatos insignis orator aduentians. Aderat & Ioannes Horrotandus ex nobi li Romanorum genere, olim summi pontificis Martini quinti proximus contubernalis, quo cum salutandi gratia comitatus accesse in
339쪽
RIA, LIBER IDI. ram. Is mihi saepenumero antea de es regijs moribus tuis multa, de poesis oratoriaeq; praestatia memorauit. Quibus rebus euestigio mihi mens iuuenili ardebat amore compellare uiru, dc dextrae iungere dextram Iam tum eu AutorkπM
librum, quem de religionibus & ceremoniis de religioniis adolescens, quam uetustissimo potui stylo da iascripseram, tibi legendum obtuli. perlegisti, censuisti, reddidisti, humane, severe, liberaliter. Accedebant praeterea de te talem uirum, tantis uirtutibus praeditum, ut secundum faciem tuam,quod dissicile cognitu est,in omni hominum genere recte de ingenio tuo iudicare possemus: oris scilicet macilenti iucunditas quaedam, auctoritas uel potius philosophica,ulsus,oculorumque benignitas, moderata sermocinatio, omnia denique perito oratore, Erauique poeta dignissima, ut etiam qui te tacentem aspicerent, eundem non indisertum esse faterentur. Ex eo enim tempore effectum est,ut miram in te esse sanctitatem autumare:
sed cuiusmodi ueteres illi grauissimi haberi sol erent, mox omnipotens Dominus potentiae suae brachio diuinam apparere uoluit. Simul Operouare ut alia opera mea legenda conscriberem,siqua celibet tor. lato uiro digna facere potuissem,iaci subindersed in carmine pentametro, uti de matronalice conomico libros quinq;, ac nouissime deuita & morte diui Caroli, Hispani principis, Virgiliana panegyrim heroice: sed alijs ex nostrogi ege principibus uisitanda quae sint. Hoc autopiis de Politia literaria, cu arbitrarer no mi nus benignitati tuae u omni hominum gene
xi literarum studioso digne conuenire, eidem liben-
340쪽
3eo DE POLITIA LITER A is libenter i nscripsi. cumque in medio cursu describerem, multorum rumoribus auditu est, te proprio corpore tanquam Christiani belli propugnaculo contra Barbarorum immanitatem iter expedire. magnificum, diuinu na, ΠΟ-uum facinus.Quod si iam ingressus es, Deum
Omnes precamur, ut hoc pijssimo bello coniecto in hostium iaculo,fixoq; crucifero uexillo,aulpicio ductuq; felicitatis tuae gloriosam uictoriam sentiamus. Si ne adhuc quidem pro cesseris, suppliciter tamen eundem implora mus,pro cuius summa gloria clementia tua iustissima suscepit arma,ut proposita expeditio ad tuae in primis auspicationis,& omniu Christianorum uota felicissime conficiatur, ut si mul cum poetica ex Virgilianis Bucolicis prophetia cantemus: Magnus ab integro seriorunascitur ordo.Quam debeatitudine tua Sibyllinam uaticinationem ecce Veronensis ora tor expediturus accedit.
eantium ac primo ab A ba per literarum ordinem. Pars XXXII.
AB in xqgxo, est denud, ut sit unus sermo
adverbiali more compositus: ut Virgilius, Magnus ab integro seclorum nascitur ordo: cu d* Sibyllina uatiς natione cari
. . taret.in quo carmine nonnulli poetam uolui,
Drae, qμι ο qui demum natiuitate floruerit, tanqu/m-lmnin/ti itaα teiu Platonem diuinorii hiatu prophetias non te florucrit. ignorasse etiam asseiente HieIOnJm O.