장음표시 사용
51쪽
tibus superbia de suturis illam spei ciso cosortat. Transfigit
autem mentem ut superbiecto non exorbitet,ne celsitudinem
'ci,cuius potestate malum infligi potest,offendat. nec selum ob id superbire renuit, veru metia omnia Morali ne propter illa Deus,qui super omnia diligedus est,offendatur,floccipendit & despicit:& quavis non semper re ipsa,tamen semper animo uniuersa deserit,mundo abrenunciat,& semetipsum sibi abnegat. Hinc Lucae nono,C, Si quis vult post me venire b. neget semetipsum,& tollat cruce suam quotidie, & sequatur
me. Abneget inqua semetipsum,ne propter amorem sui sepa retur a Deo.Vnde Dominus,Ioan. I r. i amat anima suam, scilicet amore carnali, perdet eam: & qui odit animam sua in hoc mundo cocupiscentias cius ei denegando,in vitam a te nacustodit eam. Hinc rursus scriptu est Ecclesiastici i8. post
concupiscentias tuas non eas,& a voluntate tua auertere. nocsacis dum cartacin tua cum viiijs de cocupiscenti js crucifigis, dum carnis curam in desiderijs non facis. Quare huius doni effectas est esse mundo corde,de quo Matth. s.A. Beati inudo corde,quonia ipsi Deum videbui. Cor enim a peccatis habere mundum,cii affectum ab inordinatis affectionibus esse purit. Id quod per donum timoris Domini efficitur. Timor namq; Domini nos a delcctationibus prauis& inordinatis affectio. nibus recedere facit. Quamobrem donum timoris hoc modo dcliniri potest: Donu timoris,donum est aut si mauis,habitus infusiis, quo perficitur homo supra naturalem facultatem ad recedendum ab affectionibus prauis, ne Deum quem diligit offendat,& ne ab eo separetur: & quo mouetur homo ex in stinctu Spiritussancti,ut Deum & silmina Dei maiestatem prae omnibus revereatur. Revereri autem Deum prae omnibus est attenta Dei celsitudine potente ad inserendum malum se totum Deo submittere ne aliquod ei ab eo malu inseratur. Do, num enim timoris propriὶ &per se respicit excelletiam boni diuini: malum autem potcstate Dei infligendum dumtaxat ex consequenti Ex quibus omnibus manifestu est,quod sine hoc spirituisancti dono nullum bonum pullulare vel manare potest:vnde scriptum est Ecclesiastici 17. A. Si non in timore Domini tenueris te instanter,cito subuertetur domus tua. Omne namq; virtutum aedificium ilico vergit in praecipiti ii, si huius
52쪽
& religio, nee manere potest alterum absq; altero, unde Corinelius vir religiosus ac timens Deum: & Simeon iustus & timoratus describitur. Caeterum ubi Hebraea ex plaria unicum. vocabulum significans timore habent nostra Spiritus pietatis& Spiritus timoris cotinent. Eo quod septuaginta interpretes
Hebraicam dictionem piNI quς timorem significat,in duas nempὸ in pietatem & timorem dividant. Ob id fortassis,quia
Dei timens Deum colere non omittit. Quare quamuis in Hebraica veritate non nisi sex tamen in nostris exeplaribus septe Spiritustaneti recensentur dona.Atq; hunc septenarium numerum tanqua mysterio sacramentorum Ecclesiae couenientem hactenus obseruauit & obseruat Ecclesia. Et ob id iam de pie, tale quam septuaginta interseruerunt,disserendum est.
v o N rA M igitur non iusticit vitare mala,nisi faciamus bona ideo de dono pietatis,quod ad perageda opera
bona est ordinatum, reliquum est ut dicamus. Ipsum itaque pietatis nomen reueretiae & honoris cultum,quem parentibus & patriae debemus,importat. Com ago ea,quae sunt creaturarum per quandam superexcellentiam Sc causalitatem transferantur in Deum: ideo & cultus Dei ut patris rectistime pietas nomi natur.Quare pietas,quatenus virtus eis,carnalem
colit patrem: quatenus vero Spiritussancti donum,est Deo cultu honoris exhibet ut patri. unde dicitur Malachiae primo,B, si pater ego stat,ubi est honor meus 8 Donii ergo pietatis lia ibitus est infusus,quo ex instinctu Spiritu: sancti prompt) mouetur homo ad exhibendum Deo ut patri reue entiae & h noris cultum. apropter quamuis quae Deum colit religio pietate virtute, quae patri carnali cultum reuerentiae extiliat, excellentior sit: tamen donum pietatis, quod Deo ut patri culta honoris praebe religione quae Deo ut creatori & Dominos ruit, praestantius est: nimirum cita excellentius sit Deo ut palpi, quam Deo ut creatori & Domino exhibere cultum. nam Deo ut Domino & creatori etiam timore poenet: sed Deo ut patri cultum exhibemus noni si amore iustiti . Hinc Malacti et primo,d, Si pater ego sum,ubi est honor meus 3 & si dominus ego sum,vbi est timor meus8 unde ut Deo tanqua patri honoris cultum exhibeamiis quotidie in nostris fationibus dicere iubemur: Pater noster qui es in cetiis,sanctificetur nomen tuu .
53쪽
nimiru ut qnotidie nos Dei filios ese recordemur. let enim filii diligentius, quam serui & famuli ea, quae patris sunt,ex qui: sicut & ea,ouae amore iustitis,quam quae timore fiunt poenae solita sunt esse meliora. Hinc perspicuit euadit huius doni actum esse esurire & sitire iustitiam. dequo Matth. s. A,Beati qui esuriunt& sitiunt iustitiam, quoniam ipsi saturabuntur. Esurire enim & sitire iustiriam,n6 seruorum, sed filiorum est: quia in his non lsim magnitudo i detiam prqualetia appe litus describitur. Esuries namque & sitis reliquis nostris praeualent appetitionibus.Vnde imperi j & gloriae &reliquoru desideria posthabet esuriens & sitiens. Quare haec non seruorum,
qui quasi inuiti & audiunt & faciunt iustitia Dei sed filiorum
qui eam ex summo cordis desiderio, omniq; amplectuntur cupiditate esse deprehenduntur: his enim non susticit iustitiam velle, nisi & iustitiae famem & sitim patiantur.Quamobrem si nos Dei velimus filios,nunqua satis iustos, sed semper esurire& sitire debere iustitiae opera intelligimus. Siquidem Diis vult nos in ista vita ita ad iustitiam anhe are, quasi nuquam simus ea satiati .Quapropter quilibet nostru gustum iustitiae vel exiguu studeat experiri,ut eo ipsi, desideret amplius & amplius mereatur,si ut scriptum est Ecclesiastici 1 . C, Qui odit me,
adhuc esuriet:& qui bibit me,adhuc sitiet.Hoc enim cognatu magis spiritui, & naturalius desiderium, vehementius occupat cor humanum:&inutilia viriliter desideria pellit. Sic ni- . mirum sortem armatum fortior superat : sic clauus,clauo solet extrudi. Donum itaq; rietatis est,quo Deo ut patri summa diligentia,siimmoq; desiderio & studio debitum honoris exhibemus cultum:& quo filialem ad Deum ut ad patrem ha
bemus affectum:& ex consequenti,quo omnia ea,quae Dei patris sunt,summo inprecio habemusmi mirum stactos,sacram scripturam,pauperes,& nosmetipses: idque propter Deum, tomnium patrem,& in quantum imaginem gerunt Dei ratris. Sicut enim per pietatem,quae virtus est,ossiciu non si tum patri carnali, ted etiam omnibus sanguine iunctis, quatenus ad , patrem spectant,exhibetur: ita quoq; per pietatem,quae Spiri-xussancti donum est,honoris cultus non sblii Deo ut patri,sed etiam omnibus hominibus,inquanti ertinent ad Deum Patrem,tribuitur. Quamobrem ad ipsum pertinet honorare sanctosinon contradicere scripturet sacrae,siue intellectae siue n0:α α
54쪽
& subuenire in miseria c5stitutis. Hinc bene dixit Gregorius cap.xxxii .primi libri moralium super Iob: Quod pietas in die
suo conuiuium exhibet,quia cordis viscera misericordiae ope, ribus replet. Quaobrem & huius doni actus est esse misericor dem,de quo Matth. s .A,Beati misericordes,quonia ipsi misericordiam consequentur.Quod aute beatus Augustinus in libro de sermone Domini in monte dicit misericordem esse respondere dono consilij &esurire & sitire iustitiam dono foristitudinis,nihil nos remoratur. Siquide beatus Augustinus ibi loquitur de beatitudinibus & donis non considerata conso initate materi , nec attentis propriis ipsorii rationibus secui dum obiecta ipsorum & actus: sed dutaxat beatitudines attribuit,donis cosiderato ordine enumerationis,atq; adeo secundum enumerationis ordinem.Vnde prima beatitudinem attribuit infimo dono,timori scilicet. Secunda autem accomodat
pietati,& sic de alijs: considerata tamen aliqua c8nuenientia. nos aute hic loquimur de beatitudinibus & donis secundum obiecta ipsorum & actus,& cosiderata consormitate materiae. Vnde recte dicimus,misericordem esse respondere d'n' pietatis: nam pietas queadmodum & misericordia subuenit in miis seria constitutis .cibat famelicos & esurientes: potat sitientes,
vel saltem calice aquae frigidae, si aliud non habeat, lat sitientibus:vestit nudos: redimit captiuos: colligit peregrinos: visitat ae otos septiit mortuos:ins er docet ignaros:suadete rantibus: corripit peccantes consolatur tristes: parcit inimicis& offendentibus:allorii onera portat:&iniuriam sibi illatam patieter sert: pro peccatoribus M afflictis orat.Quapropter do no pietatis projimis nostris perinde atq; nobis ipsis bene consillimus atque auxilio sumus. Ad haec vera pietas quantum potest privaricatores excusat:alioru defectus extenuat: sed suos penes se & subinde apud alios manifestat & exaggerat. Vnde Christi imitatur exemplum ,qui pro suis crucifixoribus orans, eos,quid facerent, ignorare dixit. Sic & di uus Petrus, Nunc selo statres inqui Actorii 3.quia per ignoratiam Filium Dei crucifixistis sicut & principes vestri Sic & Paulus ad Roma.x. persecutores suos excusat dicens: Testimoniu perhibeo illis, quod aemulatione Dei habent, sed non secuisum scientiam. Quare haec pietas ad omnia utilis est,promissione vitae habes, qta nunc est,& laturos,ipsamque supergreditur misericordia:
55쪽
nam misericordia subuenit indigentibus in omnibus, quead- inodii & aliae virtutes aliquid humani pro in ensura accipiens: nimiru quia sunt coniuncti vel sanguine vel familiaritate,yel saltem haturae sinat litudine .Pietatis autem donum seinper aliquid diuini pro men atra attendit, & ideo opem fert miseris, inquantu Dei sunt filij,vel ad eius imaginem creati,& diuina psimilitudine in ligniti. Quare pietas imagine Dei in proximo lattendit & Dei in honorat in eo, & fine suae beneficentiae itatuit Deum. Vnde fit ut nemine quantumuis vile abiectum despiciat, & contemnat: quia nemo tam est vilis aut abiectus quin ad imagine Dei creatus si eamq: prae se ferat. Hinc Ma-
lachiae Σ.C, Nunquid non pater unus omni u nostru nunquid non Deus unus creauit nosi Quareetrgo dcspicit unusquisque vestrum fratre en suum, violans pactum patrum nostrorum8 unde admouentur hic diuites, vel secundum seculum geα anere nobiles non superbire aduersus pauperes & ignobiles, quoniam una cum ipsis dicunt Deo: Pater noster, tui es in cς- llis,&c. Quod vere & piὶ dicere non post unt,nisi se fratres esse lcognoscant. Quanqua autem postremus iste pietatis actus,vi-
delicet miselis subuenire post diem iudicii locum n6 habeat: men praeci euus eius actus, qui est honoris cultum exltibere Deo asteminitati,tunc locu habiturus est: iuxta illud Sapientiae Ecce quomodo computaxi scint inter filios Dei:& tuter salienos sors allorum est. unde hi affectu filiali nonorat Deum: iuxta illud Psalmi: Beati qui habitant in domo tua Domine: In secula seculorum laudabunt te. SQ iam Mi autem dono pietatis, quod est ad operandum or dinatum, perficiatur virtus cardinalis,quae consistit in operando ea,quaead altςrii sunt, nimiru iustitia: nomen tamen huius idoni non a iustitia,sed a parte iustitiae,quq est pietas Jumitur: 'quia i ustitia eb quod rectitudine rationis imponatur, con- uenientius rixi tiβqu dapinomon est. Pietatis te nomen complectitiuomnem,quem dcbemus his,a quibus vitam h bemus & quibus bene volumu*,a sectum Ec cultu. Quare do- num illud'Spiritust pncti,quo aliquis propter reuercntia & honor Dei bonu oper. tur ad omnes, couenienter pietas nuncii '
patur.Vnde colligitur quod ius doni actus est,cile pacificum. de quo Matth. s. A,Beati pacifici,quonia fili j Dei voca, bunturmam ut inquit Esaias cap. 32.suae prophetiae:Orusiq- initiae
56쪽
stitiae pax.si autem pax actus estitistiti ,multo persectius doni pietatis. Per hanc enim iustitia perficitur. Verum quia non sussicit bona facere,nisi & bene fiant: ideo pietas ad alium est subletiandasradum, nimiru ad scientiam:
ut sciat quisque quid 'el ex misericordia punia vel ex pietate. dimittat: nam inordidata pietas dum temporaliter parcit, ad aeternum sirppli tum pertrahit.Vnde valde inutilis est pietas, si scietiae discretione careat. Vt ergo ea vera de ordinata sit,dono scientiae opus est. Id quod hoc modo definiri potest Donus cietiae humanarum rerum cognitio est. Aut si mauis,quaedam perfectio mentis humanaea er qua dirigitur homo ad sequen- dum instinctu Spirituisancti in cognitione humanor v. dne & dono intellectus competat, addendum est,quantiinpad eorum iudiciu . nam dono intellectus tam res apprehendimus' humanas quam diuinas. Vnde consequitur illo dono nos in- duci in cognitionem humanorum. Quod quavis verum sit,
quantum ad eorum apprehensionem mon tamen quantum ad
eorum iudicium. De rebus igitur iudicare humanis doni est scientiar, non autem doni intellectus . Quapropter scientiae donum definiri potest habitiis infusius, quo potentia intellectiva rect) iudicat, determiuat, & disceriait de rebus humanis. Huius doni actus est per fes creatas, Deu aut ea quae Des sint, cognoscere. de quo beatus Paulus ad Roma. i . loquitur dicens: Invisibilia Dei per ea quae facta sunt,intellecta con- spiciuntur, sempiterna quoque eius virtus de diuinitas. Ro-
gabis an'ne hoc magis doni sit sapientiae quina scientiae R ea
spondeo quod non. nam quilibet habitus cognoscitiuus se ι maliter medium, per quod aliquid cognoscitiis: materialiter autem ii quod per me lium cognoscitur, iespicit. Quare peri res creatas in Dei notitiam peruenire magis scieti ad quam pertinet formaliter: quam sapientiae, ad quam pertinet mat
rialiter, d Putatur. Quia id quod formale est potius Sc praestantius est. Quam brem donum scientiae dici potest lumen
spiritustanini,quo intellectiis humanus per res creatas cum
57쪽
tum & eligere bonum. Per hoc cognoscit, quae est voluntas, . Dei bona beneplacens&persecta. mare haec est stiperemia, nens scientia Domini nolui Iesu Christi, propter quam Apo- ' ' stolus omnia pro damnis duxit,habuit lue pro reiectam iis,
quae prius lucra putauit. Haec est scientia veritatis, ad quam seipsos amantes nunqua perueniunt. haec est scientia sanctorum,quam odio habent imprudentes.Vani enim sunt omnes homines,quibus haec Dei scientia deest. C erum scientiae opponitur ignorantia .hinc bene dixit Gregorius cap.xxxij. priami libri moralium super Iob: Quod scientia in die suo conuiuium parat,quia in ventre mentis,ignorantiς ieiunium supe- rat. Intelligit autem Gregorius per mentis ventrem, cognitionis repletionem.Vnde noc pacto ilicere potuisset, Scientia ignorantiae ieiunium superat & ventrem mentis cognitione replet. Quorum primum ad statum prςsentem:posterius vero etiam pertinet ad futurum . huic etia opposita est scientia hi mana,quae inflat,decipit,& stultos facit homines, cuius finis est scire ad ostentationem,S quqstum . haec extollit se aduer sus scientiam Dei,& mera vanitas est. Potab quia ad prudentiam quae virtus est cardinalis,non selum pertinet consilium, veru metiam iudicium: ideo prudentia quoad iudicium, perficitur dono scientiae,sed quoad consilium,per donu consilij.
Seto quia non sufficit scire quid agere quis debeat nisi&virtutem agendi habeat: ideo ut scientia nostra ad fortitu dinem crescat necesse est .vt cdm videt,quid agendum si h agere per mentis fortitudinem possit, ne timore trepidans Spauore collapsa,non valeat bona defendere quae sentit . Hanc
ob causam bene a scientia ad fortitudine ascenditur,quae Vt de hanc intelligas hoc pacto definitur: Donum fortitudinis habitus est intusus, quo homo mobilis est a Spiritu S. supra
naturalem facultatem ad prompte sustinendas omnes siue in passionibus siue in operationibus difficultates, quae in rebus . euenire vel accidere possunt humanis. Vnde manifestum est donum sortitudinis ad materiam sortitudinis,ut est specialis virtus,non arctari. nam sortitudo,quae est virtus specialis,di taxat circa timores & audacias in re maximὸ terribili videli- cet morte, atque circa horum obiecta versatur, nimiru circa pericula mortis & labores, qui ipsam repente assure rossunt
58쪽
mortem. hinc Aristoteles hominem definiens sortem dicit: quod is homo sortis propriὁ dicitur,qui circa hones am mortem mea omnia, quae repentὸ euenitit atque afferunt ipsam, interritus est. Verum donum sortitudinis non seiuna acl haec, verumetia ad omnia dissicilia atque adeo ad totam sortitudii nis materia,ut est virtus generalis e extendit,nec selum mo-l deratur timores S audacias & eorum obiecta:verumetia ira, tristitia,& c tera difficilia omnia,quae in humanis rebus acci dere possunt. Quare mitem esse,de quo Matth. 3 .A, Beati mi-
tes,quoniam iit; postidebunt terram, huius doni alius est .Esti enim doni sortitudinis ram vincere,indiξnatione cohibere. id quod & faciunt mites, hi enim non selum non offendunt,
Verumetia improbitatibus cedunt.non resistunt malo,sed vin cunt in bono malum. Qui igitur non prouocantur ad iram, etiam habita iusta causa, luia stipra humana Verantur facintatem, lonii sortitudinis nabent. Qin aute irascuntur,sed non nisi habita iusta caula,modo ira temperent,& temperate trancantur,virtute mansuetudinis obtinet. Q madmodum qui timent ubi,quando,& quantii est timendum, virtute fortitu, dinis habent sed qui nesta in re quantuitis terribili c5fisi Dei
auxilio expauesciit,quia operando vires excedunt humanas,
donii sortitudinis assequuti sunt.Rogabis fortassis,an aliquis inueniri possit,cui nulla res quantuuis terribilis metum incu tit 7 Dico multos tales & esse per Dei gratiam inuEntos & iam
adhuc inueniri,modo loquamur de terrore,hominem ab eo, quod est rationis,auertente .Multi enim quavis inopinato rerum infestantium metu quatiatur,tamen per terrorem & in tum ab eo,quod est rationis,non abducuntur. Vnde Sapiens Prouerb. 28. A, dicit: Iustus ut leo confidit,&absque terrore erit.Item Prouerb. 11.D, Non contristabitur iustus,quicquid
. ei acciderit. hinc & Apostoli ibant gaudentes a cospestu con Hiij,quonia digni habiti sunt pro nomine Iessi contumelias pati. Et ubi Petrus ad vocem ancillae prius expaui postquam virtute huius doni fuit indutus ex alto, in bono immobilis
59쪽
Dei quq est in Christo Iesu Domino nostro. Ex quibus in
nisestum est quod donu sortitudinis tantum roboris de constati pr stat,ut tali dono prςditus potius mori exoptet quam aliquod peccatum mortale sponte scienterque admittere. m ob causam ad haec omnia difficilia supra naturalem facultate sustinenda yromptum &expeditum reddit homine sortitudinis donii,idq; propter fiducia, qua praestat homini, imminetis quaecunq; euadendi pericula S ad cuiuslbet ope. ris perueniendi finem,nimirum vitam aeterna, quae omnium bonorii finis est operum,omni uinoe euasio periculorum. Ibi enim sancti neque labores neque mala metuunt: sed ab illis plan secuti existut: atque hac securitate eaq; plena ibi perpetuo perfruutur.hinc bene dixit Gregorius cap. 32. primi libri moralium: Quod fortitudo dum aduersa non metuit trepidanti menti co dentiae cibos apponit: per cosidentiae cibos fiduaciam euadendi quaecunq; pericula & perueniendi ad cuiuslibet operis fine intelligens. Hanc sortitudo quς virtus est,dare non suffici sed dumtaxat sortitudinis donum. Deinde huius doni actiis est aequo animo persecutione propter iustitia ferre.de quo Matth. s . A,Beati qui persecutione patiuntur propter iustitiam,quoniam iptbrum est regnum caelorum.Odium enim hominu propter iustitia patienter serre,fortitudinis est. Huic opponitur audacia & fortitudo virium humanarum
de mundi, quae in se, in armis se is & quadrigis suis confidit, qualis extitit Goliath spuri j & Pharaonis regis Aegypti audacia. Haec a leb virtus non est,ur vitium reputetur. hinc admirabilis illa Romanorii sortitudo pietate aestituta, nulla apud Deum meretur laudem, nec vitae aeternae adipiscetur corona. terum donum sortitudinis a Spiritusancto in adiutorituri datur virtuti cardinali, quae codem appellatur nomine sorti.
tudo: nam hanc donum sortitudinis adiuuat & perficit. Verum quia saepὸ sortitudo si in prouida fuerit & minus circa vitia cir aspecta, sui praesumptione in casum ruit,ideo ad consiliu ascendat necesseeli: ut prouidendo pr muniat omne quod agere sortitcr potest: nascrtiriido valde destituitur, nisi per consiliit sulciatur. nde iam de dono consili j agedum est. Est i itur consilij donum Eabitus infusus,quo qujs proab bita rationis inquisitione naturaliter ad auferendam dubitatationis anxietatena insulsciente,supernaturaliter dirigitur,in- . struitur,
60쪽
struitar nilluminatur a Spiritu s. ad inueniendum in parti,culari re dubia,ardua tamen, liud pro certo ablata dubitationis anxietate,quae cu modo & mensura temporis debita praeces it, secundum regulam iuris diuini agendii sit, vi homo salutem consequatur.Vnde manisestu est quod consili j donum non determinatorum,sed dubiorummon minimorum, sed M. duorum moti viiiiiersalium, sed particularium est,de quibus merito cum mensura temporis debita & modo inquilitionis legitimo consultandia est . Quapropter bene dixit Gregorius cap. 3 1.primi lib moralium: Quod consitum prccipitem esse prohibet atq; animum ratione replet. Dicitur autem consilij donum animia ratione replere, quia quod in nobis secudum naturalem facultatem esicit rationis inquisitio: hoc ubi naturalissa cultas no siviscit, supernaturaliter in re particulari dubia,ut certi quid inueniamus,praestat lumen & instructio Spiritustancti. Quare donum consili j lumen Spiritus S .est, quo non temere ferimur,sed singula quaeq; caute prospicimus,nedum studio caelestiu ducimur,aliorsiim rapiamur. Vnde hoc Spiritus S .donum non selum consiliario,veruetiam 'mni ho mini ad salutem aeterna peruenire voleti summe necessarium est.Qu2d ut quis obtinere possit,siimmis precibus a Deo effagitare debet. Per istud namque donum discit homo seipsum resignare,mortificare,atq; ad terribilia,occultaq; Dei iudicia perferenda hilariter sese offerre,& iuxta Dei beneplacitu sese gerere. Caeterii huic dono opponitur consiliu humanu ,cuius scopus non est Dei gloria, sed rerum mundanarum vanitas:& quo quis quaerit quae sua sunt, non quae sunt: Iesu Christi& aliorum .de quo dicit David Psalmo 3 2.B, Dominus dissi4pat consilia gentium : reprobat autem cogitationes populorum:&reprobat consilia principum. Quamuis aute donum 'istud quoad dubitationis anxietatem in Christo non fuerit: tamen quoad lumen istud & rerum agendarum certitudiis nem in Christo extitit, Sc inarternum erit. huic Dauid Psati
min et Y R mraedicto sebi uia i tr Consili lim autem Domini in